Bujqesia Shqiptare Nr 7_8
Bujqesia Shqiptare Nr 7_8 Bujqesia Shqiptare Nr 7_8
22 BUJQËSIA SHQIPTARE KONTROLLI I DEMAVE TE INSEMINIMIT ARTIFICIAL-BAZE PER PERMIRESIMIN GJENETIK TE GJEDHIT Prof. Ass. Dr.Fatmira LEKA (SULAJ) Dr. Fiqiri TAHIRI QTTB FUSHË-KRUJË Situata aktuale e racave ne populacionin e gjedhit ne Shqiperi Gjate vitit 2008, populacioni i gjedhit ne Shqiperi numeronte rreth 750.000 krere, nga te cilet 390.000 krere lope. Mjeti kryesor i permiresimit racor, eshte aplikimi i bioteknologjise se inseminimit artificial (IA) me material biologjik (sperme) te ngrire ne azot te lengshem(-196 0 C). Aplikimi i bioteknologjise realizohet nga nje strukture private inseminatoresh te organizuar ose jo ne shoqatat e ndryshme qe operojne ne fushen e blegtorise. Rjeti i inseminatoreve eshte i shtrire ne gjithe vendin me shume ne zonat fushore e kodrinore duke mos perjashtuar edhe zona si Kukesi, Dibra etj. Struktura racore e populacionit te gjedhit rezulton: Rreth 42 % jane te races Laramane e Zeze&Holshtein dhe kryqezimet e tyre. Rreth 34 % jane te races Xhersej dhe kryqezimet e saj. Kryqezimet e racave te ndryshme (te kombinuara ose qumeshti ) si dhe kryqezimet e vendit zene 22 % te populacionit. Aktualisht zhvillojne aktivitetin ne permiresimin racor ne gjedhe, rreth 10 shoqata dhe subjekte, nder me kryesoret ne importin e materialit biologjik (sperme) jane; - ALBANOR - me qendër në Elbasan; - NORALB - me qendër në Elbasan; PËRMIRËSIM RACOR Mjeti kryesor i permiresimit racor, eshte aplikimi i bioteknologjise se inseminimit artificial (IA) me material biologjik (sperme) te ngrire ne azot te lengshem(-1960C) - LEAA - me qendër në Tiranë; - CEFA - me qendër në Elbasan - BESNIK KORESHI; person fizik - me qendër në Lushnjë; - BOFAK - me qendër në Tiranë; - SHIJAK - me qendër në Elbasan. Shoqatat zhvillojne aktivitetin ne gjithe teritorin e vendit duke mbuluar rreth 56 % e populacionit te lopeve te cilat i nenshtrohen inseminimit artificial. Struktura racore e demave te insiminimit artificial paraqitet: Numri i demave qe vepruan ne populacionin e gjedhit per vitin 2008 eshte 78 krere e ndare sipas racave: Ruajtja e materialit biologjik në azot të lëngshëm
PËRMIRËSIM RACOR Kapacitetet gjenetike te demave te importuar ne vendin tone gjate vitit 2008 rezultojne si me poshte: Për racat e drejtimit per qumësht: Holshtein 10 000 - 15 000 litra/305 dite laktacion Xhersej 8000 - 10 000 litra / 305 dite laktacion Per racat e drejtimit te kombinuar (qumeshtmish ose mish-qumesht): Simental (qumesht -mish) 7000 - 9000 litra/305 dite laktacion Bruna Alpine 8000 - 10000 litra/305 dite laktacion Per racat e drejtimit per mish: Limuzine, Sharole, Blu Belge, Simental (mish) etj,1300- 2000gr./ditë shtese peshe. Nisur nga kapacitetet gjenetike te demave aktuale qe veprojne ne populacion mund te themi se garantohet: Nje progres gjenetik i kenaqeshem i populacionit te lopeve ne prodhimin e qumeshtit,ne permbajtjen ne yndyre dhe proteine si dhe ne tiparet e konformacionit e riprodhimit. Nje rritje e vazhdueshme e prodhimit te mishit si rezultat i perdorimit te racave mishatake dhe ato me drejtim te kombinuar ne kryqezim me racat e qumeshtit me rreth 28 % e populacionit te lopeve . Ky tregues ka pesuar rritje te konsiderueshme vitet e BUJQËSIA SHQIPTARE 23 fundit si rezultat i aplikimit ne IA me sperme te racave mishatake dhe sensibilizimit te fermereve, ne kuadrin e programeve, per efektin pozitiv ne rritjen e prodhimit te mishit dhe te ardhurave te fermes. Kjo ka sjelle dyfishimin e peshes se viçave ne keputje dhe rritjen e peshes se gjalle ne therje. Aktualisht per çdo viç ne keputje qe rezulton nga kryqezimet me raca mishatake, merret mesatarishit rreth 80.000 leke, nga 40.000 leke qe merrej disa vite me pare. Shperndarja e materialit biologjik nga shoqatat sipas racave Struktura e materialit biologjik (spermë) sipas drejtimit ekonomik: Kontrolli i materialit biologjik per performancat e fekonditetit per demat e importuar gjate vitit 2008 Ne baze te ligjit Nr. 9426 dt. 06.10.2005 "Per mbareshtimin e blegtorise " Neni 89 dhe i amenduar Në laboratorin e QTTB Fushë-Krujë
- Page 1 and 2: BUJQËSIA SHQIPTARE 1
- Page 3 and 4: BUJQËSIA SHQIPTARE 3
- Page 5 and 6: AKTUALITET Nje paraqitje me te deta
- Page 7 and 8: KRONIKË BUJQËSIA SHQIPTARE 7 VLOR
- Page 9 and 10: KRONIKË BUJQËSIA SHQIPTARE 9 U ZH
- Page 11 and 12: eshte standart ne te gjitha pikat m
- Page 13 and 14: Biologjia Tuta absoluta ka nje pote
- Page 15 and 16: BUJQËSIA SHQIPTARE 15 PLEHËRIMI P
- Page 17 and 18: maksimal të plehërimit vjeshtor p
- Page 19 and 20: financiare për bujqit e goditur ng
- Page 21: vlerësimit në ambient të shprehj
- Page 25 and 26: VETERINARI BUJQËSIA SHQIPTARE 25 P
- Page 27 and 28: kohë kalendarike. E këtë "shkurt
- Page 29 and 30: HOMAZH PËR SPECIALISTIN E NJOHUR T
- Page 31 and 32: BUJQËSIA SHQIPTARE 31
22 BUJQËSIA SHQIPTARE<br />
KONTROLLI I DEMAVE TE<br />
INSEMINIMIT ARTIFICIAL-BAZE<br />
PER PERMIRESIMIN GJENETIK TE<br />
GJEDHIT<br />
Prof. Ass. Dr.Fatmira LEKA (SULAJ)<br />
Dr. Fiqiri TAHIRI<br />
QTTB FUSHË-KRUJË<br />
Situata aktuale e racave ne populacionin e<br />
gjedhit ne Shqiperi<br />
Gjate vitit 2008, populacioni i gjedhit ne Shqiperi<br />
numeronte rreth 750.000 krere, nga te cilet 390.000<br />
krere lope. Mjeti kryesor i permiresimit racor, eshte<br />
aplikimi i bioteknologjise se inseminimit artificial (IA)<br />
me material biologjik (sperme) te ngrire ne azot te<br />
lengshem(-196 0 C). Aplikimi i bioteknologjise realizohet<br />
nga nje strukture private inseminatoresh te organizuar<br />
ose jo ne shoqatat e ndryshme qe operojne ne fushen<br />
e blegtorise. Rjeti i inseminatoreve eshte i shtrire ne<br />
gjithe vendin me shume ne zonat fushore e kodrinore<br />
duke mos perjashtuar edhe zona si Kukesi, Dibra etj.<br />
Struktura racore e populacionit te gjedhit<br />
rezulton:<br />
Rreth 42 % jane te races Laramane e<br />
Zeze&Holshtein dhe kryqezimet e tyre.<br />
Rreth 34 % jane te races Xhersej dhe kryqezimet<br />
e saj.<br />
Kryqezimet e racave te ndryshme (te kombinuara<br />
ose qumeshti ) si dhe kryqezimet e vendit zene 22 %<br />
te populacionit.<br />
Aktualisht zhvillojne aktivitetin ne permiresimin<br />
racor ne gjedhe, rreth 10 shoqata dhe subjekte, nder<br />
me kryesoret ne importin e materialit biologjik<br />
(sperme) jane;<br />
- ALBANOR - me qendër në Elbasan;<br />
- NORALB - me qendër në Elbasan;<br />
PËRMIRËSIM RACOR<br />
Mjeti kryesor i permiresimit racor, eshte aplikimi<br />
i bioteknologjise se inseminimit artificial (IA) me<br />
material biologjik (sperme) te ngrire ne azot te<br />
lengshem(-1960C)<br />
- LEAA - me qendër në Tiranë;<br />
- CEFA - me qendër në Elbasan<br />
- BESNIK KORESHI; person fizik -<br />
me qendër në Lushnjë;<br />
- BOFAK - me qendër në Tiranë;<br />
- SHIJAK - me qendër në Elbasan.<br />
Shoqatat zhvillojne aktivitetin ne gjithe teritorin e<br />
vendit duke mbuluar rreth 56 % e populacionit te<br />
lopeve te cilat i nenshtrohen inseminimit artificial.<br />
Struktura racore e demave te insiminimit<br />
artificial paraqitet:<br />
Numri i demave<br />
qe vepruan ne<br />
populacionin e<br />
gjedhit per vitin<br />
2008 eshte 78 krere<br />
e ndare sipas<br />
racave:<br />
Ruajtja e materialit biologjik<br />
në azot të lëngshëm
Change language