Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
20 BUJQËSIA SHQIPTARE<br />
GJENETIKË<br />
BUJQËSIA QË PO VJEN<br />
Përmirësimi gjenetik i bimëve me “instrumenta” të rinj në duar:<br />
ç’rol do kenë në të ardhmen përmirësimi tradicional dhe bioteknollogjia?<br />
M.Sc. Bahri Guskiqi<br />
M.Sc. Arzen Rexha<br />
Është e habitshme se si ardhmja<br />
e një teknollogjie të re (gjenetika<br />
molekulare) zotëron aftësinë të<br />
bëhet aq shpejt inkurajuese,<br />
familjare, e pranueshme, një<br />
preçedent teknollogjik (në<br />
përmirësimin gjenetik) që deri<br />
pak vite më parë, konsiderohej<br />
si një pikëpyetje. Përmirësimi<br />
gjenetik tradicional, është krijuesi<br />
kryesor i "revolucionit të blertë"<br />
të dekadave të fundit të shekullit<br />
të kaluar dhe që ka udhëhequr<br />
evolucionin e bimëve të kultivuara<br />
drejt afirmimit të varieteteve<br />
superiore 3 - 6 herë më<br />
prodhues, pra ekstremisht<br />
efiçentë në transformimin e<br />
energjisë diellore në ushqim, më<br />
reagues ngaj inputeve<br />
agronomike, më tolerantë ndaj<br />
streseve abiotike dhe<br />
sëmundjeve, pra më stabil dhe të<br />
besueshëm.<br />
Rezultati, në terma globale, i<br />
"revolucionit të blertë", ishte<br />
mundësia e të ushqyerit në<br />
mënyrë më të përshtatëshme i një<br />
popullsie në rritje të shpejtë, pa<br />
rritur sipërfaqet arë, pra pa<br />
atakuar ekosistemet natyrale dhe<br />
biodiversitetin. Objektet finale të<br />
bioteknologjisë,nuk mund të jenë<br />
Përmirësimi gjenetik tradicional, është krijuesi kryesor i<br />
"revolucionit të blertë" të dekadave të fundit të shekullit<br />
të kaluar dhe që ka udhëhequr evolucionin e bimëve të<br />
kultivuara drejt afirmimit të varieteteve superiore, 3 -<br />
6 herë më prodhues<br />
shumë të ndryshëm nga ato të<br />
radhiturit më lart.Por,procedurat<br />
dhe teknologjitë relative të<br />
përdorura përgjithesisht nga<br />
përmirësimi gjenetik tradicional,<br />
janë relativisht të thjeshta dhe<br />
rezultati përfundimtar i tyre<br />
konsiston në përzgjedhjen e<br />
vazhdueshme në ambientet e<br />
kultivimit të variabiliteti gjenetik<br />
që rrjedh nga kryqëzimet në mes<br />
varieteteve më të mira të<br />
kultivuara, për të fiksuar në<br />
përfundim varietete të reja më<br />
produktive ose aftësi më të lartë<br />
për kombinimet hibride.Ajo<br />
menaxhon me siguri, sipas<br />
mbështetësve të ndarjes<br />
mendeliane, ndërsa i beson<br />
reagimeve të ambientit (dhe<br />
analizës përfundimtare tek<br />
fermeri) progresin e karaktereve<br />
komplekse të prodhimit si:<br />
stabilitetin në prodhimtari,<br />
tolerancën ndaj thatësirës apo<br />
temperaturave të ulëta. Vendimet<br />
merren mbështetur në "artin" dhe<br />
eksperiencën e seleksionerëve,<br />
fokusuar në përdorimin e<br />
përshkrimeve statike te<br />
racionalizuara nga tezat e<br />
gjenetikës sasiore. Përmirësimi<br />
gjenetik tradicional, operon mbi<br />
variacionin e ADN-së përmes
Change language