Bujqesia Shqiptare Nr 7_8
Bujqesia Shqiptare Nr 7_8 Bujqesia Shqiptare Nr 7_8
10 BUJQËSIA SHQIPTARE MBROJTJA E TOKËS VLERESIMI I EROZIONIT NE PIKAT E MONITORIMIT PER VITIN 2008 Pershkrimi i pergjithshem Humbjet e tokes ne vendin tone si rezultat i erozionit ujor, jane ne vlera te larta dhe perbejne nje rrezik serioz per stabilizimin e tokes bujqesore dhe jo bujqesore. Ne shume zona te territorit te vendit, fenomeni i erozionit eshte shembull i gjalle i prishjes se ekuilibrit te formimit dhe shkaterrimit te tokes. Ne kete kontekst, humbjet e tokes jane rezultat i faktoreve gjeo - klimatike dhe njerezore, ndikimi i te cileve ne zona klimatike dhe tokesore te vendit eshte i ndryshem, duke anuar here nga njeri dhe here nga tjetri. Ne funksion te shfaqjes dhe formes se erozionit, origjina e tij eshte e ndryshme. Ndertimi shtresor gjeologjik i tokave te vendit tone, praktika njerezore te aplikuara ne fusha te ndryshme (bujqesi, ndertim, infrastrukture rrugore) si dhe ndryshimet regjimit te rrymave ujore ne shtreterit e lumenjeve e perrenjeve si rezultat i nderhyrjeve mbi ta, kane ndikuar ne ecurine e erozionit. Monitorimi i erozionit dhe shkarjeve te tokes, si pjese e studimit te Projektit Nr.7 " Mbi vlersimin e gjendjes se rezevuareve" i financuar nga Ministria e Mjedisit dhe qe kryhet nga QTTB Fushe -Kruje, eshte Ne shume zona te territorit te vendit, fenomeni i erozionit eshte shembull i gjalle i prishjes se ekuilibrit te formimit dhe shkaterrimit te tokes. trajtuar nepermjet vleresimit te humbjeve vjetor e te tokes te shprehura ne ton/ha/vit, vleresimit te erozionit potencial ujor ne zonen klimatike dhe tokesore te Lezhes, Librazhdit,Vlores dhe Tepelenes. VLERESIMI I HUMBJEVE VJETORE TE TOKES Konsiderata te pergjithshme Vleresimi i humbjeve të tokës nga erozioni ujor, eshte nje shqetesim i vazhdueshem per ndertimin e politikave te tokes ne drejtim te ruajtjes dhe perdorimit te saj. Teknikat dhe metodat e vleresimit qe perdoren sot ne bote, jane nga me te ndryshmet. Keto metoda se pari sherbejne si baze per vleresimin e treguesve ne punen kerkimore dhe shkencore, se dyti ne monitorimin e erozionit dhe se treti ne percaktimin e masave per ruajtjen dhe mbrojtjen e tokes. Ne kuader te Projektit te Monitorimit te Erozionit te Tokes, Zaim Mema QTTB Fushe-Kruje vleresimi i gerryeshmerise eshte realizuar nepermjet matjeve dhe vleresimeve te kontrolluara ne gjashte pikat monitoruese permanente te ngritura ne kushte tokesore dhe klimatike te ndryshme si, ne Qaf - Shul (Librazhd), Radhime (Vlore), Kallmet (Lezhe), Si dhe (Bylysh) Tepelene. Karakteristikat tokesore dhe klimatike te pikave permanente ku behet vleresimi i gerryeshmerise se erozionit, jane te ndryshme dhe perfaqesojne zonat me tipike te vendit tone, nga ato me klime te bute, me ngrica te pakta (rreshje te shumta shiu dhe pa mbulese debore), si Radhima dhe Kallmeti, ne ato zona tipike qe perfaqesojne zonen me klime te ashper,me ngrica te shumta, me me pak rreshje shiu, por me mbulese debore si pika monitoruese ne Qaf- Shul (Librazhd) dhe (Bylysh) Tepelene. Tokat me perberje grimcometrike te predispozuara ndaj erozionit i hasim ne Radhime dhe ne Bylysh Tepelene,ndersa tokat te pa predispozuara ndaj erozionit ujor i hasim ne Kallmet dhe Qaf - Shul. Faktori bimor eshte marre ne nivele te ndryshme, i pa mbrojtur nga bimesia (toke ugar), me mbrojtje mesatare (bime te lashta), dhe te larte (livadhore). Faktori topografik me perjashtim te pjerresise, e cila
eshte standart ne te gjitha pikat monitoruese, eshte variabel. Lartesia nga niveli i detit, varion nga 55 m ne piken monitoruese Kallmet,200m ne Radhime ,1300 m ne Qaf - Shul dhe 800m ne Bylyshe. Matjet per vleresimin e gerryeshmerise se tokes, jane bere ne perputhje me kalendarin e hartuar ne fillim te vitit dhe konkretisht ne muajin mars- maj 2008,gusht 2008 dhe nentor 2008. Ne percaktimin e kohes se matjeve per vleresimin e gerryeshmerise se tokes,jane marre ne konsiderate faktori klimatik dhe konkretisht sasia e intensiteti i rreshjeve, temperaturat ekstreme te ulta dhe ato te larta. Ne tabelën ne vijim jepen ne mënyre te përmbledhur treguesit tokësore. Thelbi i metodikes per te gjitha metodat e aplikuara qendron, ne matjen reale te sasise se tokes ne enet matese te çdo ngastre etalon. Siperfaqja e çdo ngastre eshte standart me permasa (12 ml x 1.2 m), me kushte te njejta pjerresie dhe ne kushte te ndryshme bimesise. Percaktimi i vendndodhjes se ngastrave permanente eshte bere nepermjet paisjes GPS -72 tipi GARMIN. Per pershkueshmerine e tokes perdoren enet rrethore dhe per grumbullimin e saj enet matese me permasa standart (50cm X 50cm). MBROJTJA E TOKËS Rezultate dhe diskutime Ne te 4 pikat e perhereshme te monitorimit te erozionit te tokes, vleresimi i gerryeshmerise se tokes (dheu i grumbulluar ne enet matese) eshte bere ne kohe te ndryshme, per te evituar pasaktesite qe mund te ndodhin nga largimi i ujit nga enet matese. Per kete qellim, ne vazhdimesi pas sedimentimit te turbullires ne enet matese, eshte bere largimi i ujit, kjo ne vartesi te rreshjeve te shiut dhe kohes se mbushjes se eneve matese. Toka e grumbulluar ne keto ene matese eshte trajtuar fizikisht ne tharje deri ne arritjen e lageshtise normale (18 % ,ne perqindje te peshes). Me pas, eshte bere peshimi i tokes dhe llogaritja per siperfaqen e vrojtuar ne ton/ha/vit, e siguruar per çdo stacion monitorimi ne kushtet e aplikimit te llojeve te ndryshme te bimeve. Kjo pike mund te perfaqesoje terenet kodrinore e malore te Shqiperise jug-perendimore, bregdetin e jugut (Vlore, Sarande,Fjere) ,ne siperfaqen e tokes pa bimesi.Sasia e tokes se BUJQËSIA SHQIPTARE 11 gerryer, eshte 14.2 ton/ha/vit. Sasia e tokes se gerryer e vleresuar ne kushtet eksperimentale te zones se Tepelenes, perllogaritet ne nivelin rreth 21.1ton/ha/vit. Kjo pike mund te perfaqesoje terenet kodrinore e malore te rretheve Mallakaster, Tepelene, Gjirokasrer, Permet, Leskovik, deri kufi me Erseken. Ne te kater stacionet ku u krye monitorimi i erozionit te tokes, konstatohet se mbulesa bimore mbetet faktori kryesor qe ndikon ne uljen e grryeshmerise se tokes. Mbulesa bimore e ul ne menyre te ndjeshme gerryeshmerine e tokes ne masen 30 deri 35 %. Duke veçuar mbulesen bimore si faktor zbutes te erozionit, rezulton se ajo mbetet faktori kryesor i cili mund te drejtohet me lehte. Kete e perforcojne edhe vlerat e matura te gerryerjes ne siperfaqet e mbjella me bimesi, krahasuar me ato te zhveshura prej saj. Bimet me efektivitet me te larte per ruajtjen dhe mbrojtjen e tokes nga erozioni ujor siperfaqesor, jane bimet livadhore.Humbjet e tokes ne ngastrat e mbjella me keto bime te krahasuar me bimet prashitese jane rreth 50 % me te ulta. Rezultati i marre konfirmon edhe nje here se ne kushtet e vendit tone, medotologjia e vleresimit te ekuacionit Universal te Humbjes se Tokes eshte efektive per vleresimin e gerryeshmerise se tokes. Kjo metodologji konsiderohet e thjeshte dhe shume e sakte per vleresimin e gerryeshmerise se saj.
- Page 1 and 2: BUJQËSIA SHQIPTARE 1
- Page 3 and 4: BUJQËSIA SHQIPTARE 3
- Page 5 and 6: AKTUALITET Nje paraqitje me te deta
- Page 7 and 8: KRONIKË BUJQËSIA SHQIPTARE 7 VLOR
- Page 9: KRONIKË BUJQËSIA SHQIPTARE 9 U ZH
- Page 13 and 14: Biologjia Tuta absoluta ka nje pote
- Page 15 and 16: BUJQËSIA SHQIPTARE 15 PLEHËRIMI P
- Page 17 and 18: maksimal të plehërimit vjeshtor p
- Page 19 and 20: financiare për bujqit e goditur ng
- Page 21 and 22: vlerësimit në ambient të shprehj
- Page 23 and 24: PËRMIRËSIM RACOR Kapacitetet gjen
- Page 25 and 26: VETERINARI BUJQËSIA SHQIPTARE 25 P
- Page 27 and 28: kohë kalendarike. E këtë "shkurt
- Page 29 and 30: HOMAZH PËR SPECIALISTIN E NJOHUR T
- Page 31 and 32: BUJQËSIA SHQIPTARE 31
eshte standart ne te gjitha pikat<br />
monitoruese, eshte variabel.<br />
Lartesia nga niveli i detit, varion<br />
nga 55 m ne piken monitoruese<br />
Kallmet,200m ne Radhime ,1300<br />
m ne Qaf - Shul dhe 800m ne<br />
Bylyshe.<br />
Matjet per vleresimin e<br />
gerryeshmerise se tokes, jane bere<br />
ne perputhje me kalendarin e<br />
hartuar ne fillim te vitit dhe<br />
konkretisht ne muajin mars- maj<br />
2008,gusht 2008 dhe nentor 2008.<br />
Ne percaktimin e kohes se<br />
matjeve per vleresimin e<br />
gerryeshmerise se tokes,jane<br />
marre ne konsiderate faktori<br />
klimatik dhe konkretisht sasia e<br />
intensiteti i rreshjeve, temperaturat<br />
ekstreme te ulta dhe ato te larta.<br />
Ne tabelën ne vijim jepen ne<br />
mënyre te përmbledhur treguesit<br />
tokësore.<br />
Thelbi i metodikes per te gjitha<br />
metodat e aplikuara qendron, ne<br />
matjen reale te sasise se tokes ne<br />
enet matese te çdo ngastre etalon.<br />
Siperfaqja e çdo ngastre eshte<br />
standart me permasa (12 ml x 1.2<br />
m), me kushte te njejta pjerresie<br />
dhe ne kushte te ndryshme<br />
bimesise.<br />
Percaktimi i vendndodhjes se<br />
ngastrave permanente eshte bere<br />
nepermjet paisjes GPS -72 tipi<br />
GARMIN.<br />
Per pershkueshmerine e tokes<br />
perdoren enet rrethore dhe per<br />
grumbullimin e saj enet matese me<br />
permasa standart (50cm X 50cm).<br />
MBROJTJA E TOKËS<br />
Rezultate dhe diskutime<br />
Ne te 4 pikat e perhereshme<br />
te monitorimit te erozionit te tokes,<br />
vleresimi i gerryeshmerise se tokes<br />
(dheu i grumbulluar ne enet<br />
matese) eshte bere ne kohe te<br />
ndryshme, per te evituar<br />
pasaktesite qe mund te ndodhin<br />
nga largimi i ujit nga enet matese.<br />
Per kete qellim, ne vazhdimesi<br />
pas sedimentimit te turbullires ne<br />
enet matese, eshte bere largimi i<br />
ujit, kjo ne vartesi te rreshjeve te<br />
shiut dhe kohes se mbushjes se<br />
eneve matese.<br />
Toka e grumbulluar ne keto ene<br />
matese eshte trajtuar fizikisht ne<br />
tharje deri ne arritjen e lageshtise<br />
normale (18 % ,ne perqindje te<br />
peshes).<br />
Me pas, eshte bere peshimi i<br />
tokes dhe llogaritja per siperfaqen<br />
e vrojtuar ne ton/ha/vit, e siguruar<br />
per çdo stacion monitorimi ne<br />
kushtet e aplikimit te llojeve te<br />
ndryshme te bimeve.<br />
Kjo pike mund te perfaqesoje<br />
terenet kodrinore e malore te<br />
Shqiperise jug-perendimore,<br />
bregdetin e jugut (Vlore,<br />
Sarande,Fjere) ,ne siperfaqen e<br />
tokes pa bimesi.Sasia e tokes se<br />
BUJQËSIA SHQIPTARE 11<br />
gerryer, eshte 14.2 ton/ha/vit.<br />
Sasia e tokes se gerryer e<br />
vleresuar ne kushtet<br />
eksperimentale te zones se<br />
Tepelenes, perllogaritet ne nivelin<br />
rreth 21.1ton/ha/vit. Kjo pike mund<br />
te perfaqesoje terenet kodrinore e<br />
malore te rretheve Mallakaster,<br />
Tepelene, Gjirokasrer, Permet,<br />
Leskovik, deri kufi me Erseken.<br />
Ne te kater stacionet ku u krye<br />
monitorimi i erozionit te tokes,<br />
konstatohet se mbulesa bimore<br />
mbetet faktori kryesor qe ndikon<br />
ne uljen e grryeshmerise se tokes.<br />
Mbulesa bimore e ul ne menyre te<br />
ndjeshme gerryeshmerine e tokes<br />
ne masen 30 deri 35 %.<br />
Duke veçuar mbulesen bimore<br />
si faktor zbutes te erozionit,<br />
rezulton se ajo mbetet faktori<br />
kryesor i cili mund te drejtohet me<br />
lehte. Kete e perforcojne edhe<br />
vlerat e matura te gerryerjes ne<br />
siperfaqet e mbjella me bimesi,<br />
krahasuar me ato te zhveshura prej<br />
saj.<br />
Bimet me efektivitet me te larte<br />
per ruajtjen dhe mbrojtjen e tokes<br />
nga erozioni ujor siperfaqesor, jane<br />
bimet livadhore.Humbjet e tokes<br />
ne ngastrat e mbjella me keto bime<br />
te krahasuar me bimet prashitese<br />
jane rreth 50 % me te ulta.<br />
Rezultati i marre konfirmon<br />
edhe nje here se ne kushtet e vendit<br />
tone, medotologjia e vleresimit te<br />
ekuacionit Universal te Humbjes<br />
se Tokes eshte efektive per<br />
vleresimin e gerryeshmerise se<br />
tokes. Kjo metodologji<br />
konsiderohet e thjeshte dhe shume<br />
e sakte per vleresimin e<br />
gerryeshmerise se saj.
Change language