Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

to budownictwo (12,0%), przetwórstwo przemysłowe (9,6%), działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (8,3%), pozostała
działalność usługowa (7,5%) i transport i gospodarka magazynowa (7,4%).
Mikroprzedsiębiorstwa to firmy specyficzne pod względem zatrudnienia – wiele z nich to firmy rodzinne, lub bazujące na pracy
samego właściciela. Warto też dodać, że w momencie rozpoczynania działalności kwestia zatrudnienia pracowników pozostawała
poza obszarem zainteresowania większości badanych przedsiębiorców. Najczęściej występującą formą zatrudnienia, charakterystyczną
dla ponad dwóch trzecich mikrofirm, jest umowa na czas nieokreślony (68,4%). Bardzo rzadko są stosowane bardziej
elastyczne formy zatrudnienia, takie jak praca na zlecenie, sezonowa, dorywcza czy też umowa o dzieło. Przedsiębiorcy na ogół
mają do dyspozycji pracowników posiadających wysoki poziom wiedzy szkolnej, ale mają trudności w znalezieniu osób o określonym
poziomie kompetencji, zwłaszcza posiadających wiedzę wynikającą z doświadczenia. Ponad połowa przedsiębiorców
(59,1%), aby podnieść kwalifikacje pracowników organizuje różnego typu szkolenia, finansowane przede wszystkim ze środków
własnych (46%). W ponad 40% firm pracownicy nie podnoszą swoich kwalifikacji.
Powstawanie przedsiębiorstw i strategia działania
W większości przedsiębiorstw sposób działania, w tym strategia funkcjonowania firmy jest wynikiem intuicyjnych działań
w reakcji na pojawiające się bodźce, a bardzo rzadko jest ona świadomym wyborem. Ma to istotne znaczenie na etapie zakładania
firmy i może być kluczowe dla powodzenia przedsięwzięcia oraz przeżycia na rynku. Wyniki badania pokazują, że aż
ponad jedna czwarta (26,3%) mikrofirm nie dokonała nawet wstępnej analizy kosztów i korzyści, szans i zagrożeń związanych
z rozpoczęciem działalności. Pozostali przedsiębiorcy robili to we własnym zakresie (72,9%), a tylko bardzo nieliczni zlecali
taką analizę na zewnątrz (0,8%). Przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu działalności najistotniejsze były inne okoliczności.
Często decydował o tym przypadek, dostrzeżona okazja lub chęć samorealizacji, ale w niektórych przypadkach był to wynik
konieczności (zagrożenie bezrobociem). Niektórzy przedsiębiorcy zastanawiali się też czy działalność będzie efektywna i przyniesie
dochody.
Wykres 8. Przyczyny podejmowania decyzji o rozpoczęciu działalności (wyboru strategii niszowej przez
mikroprzedsiębiorstwa)
Źródło: „Strategia niszy rynkowej jako specyficzny element potencjału rozwojowego mikroprzedsiębiorstw”, PARP 2010.
Przy strategii działania mikroprzedsiębiorstw zasadnicze znaczenie ma niewielka skala prowadzonej działalności. Tacy przedsiębiorcy
na ogół nie planują i nie działają perspektywicznie, lecz dostosowują się do zastanych warunków i zajmują występującą na
rynku niszę. W przypadku pojawienia się konkurencji przyjmują zwykle postawę pasywną i nie podejmują żadnych działań lub
konkurują ceną. Zauważają jednak, że cechą mikrofirm jest elastyczność, rozumiana przede wszystkim jako gotowość do dostosowania
się do wymagań klientów czy realizacja zleceń niestandardowych (nieatrakcyjnych dla większych podmiotów), ale też
gotowość do akceptacji niższego poziomu dochodów.
Mikroprzedsiebiorstwa nie odczuwają potrzeby posiadania spisanej strategii działania. Większość z nich nie potrafi określić, czy
posiadanie dokumentu strategicznego stanowi szansę na utrzymanie/podniesienie konkurencyjności firmy (60,7%), ponad jedna
czwarta jest zdania, że nie zwiększa to szans na podniesienie konkurencyjności (27,8%), a tylko co dziesiąta firma dostrzega taka
możliwość (11,5%).
Świadczy to o wciąż niewystarczającej wiedzy w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem. Przedsiębiorcy brak potrzeby posiadania
strategii często uzasadniają zmieniającą się sytuacją na rynku, na którym funkcjonują. Kierując firmą, właściciele i kierownictwo
bazują najczęściej na swojej wiedzy i doświadczeniu (73,8%), wspieranym przez intuicję (15,8%). Planowane przyszłe
działania są najczęściej ustalane spontanicznie (67%), przy czym aż 14,9% mikroprzedsiębiorców w ogóle ich nie planuje.
95