Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

Rozdział 9. Nowe firmy na rynku: uwarunkowania
i perspektywy rozwoju
Nowo powstałe przedsiębiorstwa odgrywają ogromną rolę w rozwoju gospodarki, wpływają na konkurencyjność i wzrost innowacyjności,
kreują nowe miejsca pracy. Większość z nich to firmy mikro i małe (zatrudniające do 49 osób). Rozpoczynając
i prowadząc działalność napotykają na problemy, część przedsiębiorców nie jest w stanie ich pokonać i zaprzestaje prowadzenia
własnej firmy (według ostatnich danych GUS po pierwszym roku prowadzenia własnego biznesu na rynku pozostaje 77% przedsiębiorstw
107 ). Mimo tych trudności co roku zakładane są nowe firmy, szukające nisz rynkowych, nowych możliwości. Wiele z nich
rozwija się poszerzając swój obszar działalności, poszerzając ofertę o usługi lub produkty dopasowane do potrzeb coraz bardziej
wymagających klientów. Rozwojowi nowych firm w Polsce sprzyja członkostwo w Unii Europejskiej, której polityka jest nakierowana
na wsparcie rozwoju przedsiębiorstw, zwłaszcza tych najmniejszych.
9.1. Perspektywy działania nowo powstałych firm
Istotnych danych o nowo powstających firmach dostarcza przeprowadzane od 2002 roku cykliczne badanie panelowe GUS
„Warunki powstania i działania oraz perspektywy rozwojowe polskich przedsiębiorstw”. Obejmuje ono podmioty dominujące
w grupie nowych firm – mikro i małe przedsiębiorstwa, które obserwowane są przez okres 5 lat od momentu ich rejestracji 108 .
Uzyskane wyniki pozwalają scharakteryzować przedsiębiorców dopiero co rozpoczynających działalność (w tym przypadku podmioty
powstałe w 2009 roku), jak też i sytuację firm funkcjonujących na rynku dłużej.
Przedsiębiorstwa powstałe w 2009 roku
Według rejestru REGON w 2009 roku zarejestrowanych zostało 275,3 tys. przedsiębiorstw o liczbie pracujących do 49 osób (94,4%
z nich to osoby fizyczne, 5,6% – osoby prawne). To o 6,9% mniej niż w poprzednim roku, na co wpływ miało pogorszenie koniunktury
gospodarczej. Spadek liczby rejestrowanych przedsiębiorstw jest najbardziej zauważalny w grupie firm niezatrudniających
pracowników najemnych, czyli wśród samozatrudnionych – 21,1% (grupa ta stanowi 84% zarejestrowanych przedsiębiorstw).
Znacznie mniejszy spadek nowo rejestrowanych przedsiębiorstw miał miejsce w przypadku podmiotów deklarujących zatrudnienie
pracowników najemnych (16% zarejestrowanych w 2009 roku firm) – spadek ten wynosi 3%. W przypadku firm osób
prawnych i fizycznych spadek liczby rejestracji to odpowiednio 7,5% i 6,4% w porównaniu z 2008 rokiem.
Cechą charakterystyczną nowo rejestrowanych małych przedsiębiorstw, potwierdzaną w kolejnych latach badania, jest to, że
zdecydowana większość to jednostki nowe, dopiero co założone, a nie przekształcone z już istniejących podmiotów – w 2009 r.
podmioty tego typu stanowiły 97,1% nowo zarejestrowanych przedsiębiorstw w Polsce.
Co drugie (50,2%) nowo powstałe przedsiębiorstwo w 2009 r. zostało zarejestrowane przez osoby, dla których jest to pierwsze
miejsce pracy lub które wcześniej były bezrobotne. Pozostali byli wcześniej pracownikami umysłowymi (27%), pracownikami
fizycznymi (8,7%), kierowali firmą (7,8%) lub pracownikami technicznymi (6,2%).
Powstałe w 2009 roku przedsiębiorstwa są w zdecydowanej większości prowadzone przez mężczyzn (63,6%). Kobiety-przedsiębiorcy
to 36,4% nowo powstałych przedsiębiorstw, przy czym udział nowych firm tworzonych przez kobiety w 2009 roku
zmniejszył się o 1 p.p. w porównaniu do 2008 roku. Kobiety najczęściej rejestrują działalność w następujących branżach: pozostała
działalność usługowa, opieka zdrowotna i pomoc społeczna oraz zakwaterowanie i gastronomia, mężczyźni zaś w budownictwie,
transporcie, informacji i komunikacji oraz przemyśle.
107 Warunki powstania i działania oraz perspektywy rozwojowe polskich przedsiębiorstw powstałych w latach 2005-2009, GUS 2011.
108 Prezentowane w tej części dane pochodzą z raportu „Warunki powstania i działania oraz perspektywy rozwojowe polskich przedsiębiorstw
powstałych w latach 2005 - 2009”, GUS, 2011. Badanie obejmuje przedsiębiorstwa powstałe w kolejnych latach 2005 – 2009. Dla firm powstałych
w 2005 roku było to ostatnie badanie – po 5 latach prowadzenia działalności przedsiębiorstwa są uznawane za aktywne i nie podlegają obserwacjom
w kolejnych latach. Badanie jest przeprowadzane na reprezentatywnej próbie 3000 podmiotów obejmującej mikro i małe przedsiębiorstwa
(o liczbie pracujących do 49 osób).
89