Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

48
W latach 2003-2008 liczby pracujących i zatrudnionych w Polsce przypadające na jeden podmiot wykazywały tendencje wzrostowe,
przy czym zatrudnienie rosło wyraźnie szybciej (o 11% w latach 2003-2009) niż liczba pracujących (wzrost o 6,2%). Wskazuje
to na szybszy w porównaniu z samozatrudnionymi rozwój większych mikropodmiotów zatrudniających pracowników. W 2009 r.
różnica ta wyraźnie się powiększyła, gdyż przeciętne zatrudnienie na jedno przedsiębiorstwo w mikrofirmach wzrosło o 6,5%, co
było po części wynikiem spadku liczby firm, a liczba pracujących na jeden podmiot obniżyła się o 4% (wykres 5). Należy jednak
zauważyć, że przeciętne wynagrodzenia w mikroprzedsiębiorstwach przez cały okres 2003-2009 rosły szybciej niż liczba pracujących
i zatrudnienie. Nie jest to niekorzystne zjawisko z uwagi na szybciej rosnącą produktywność pracy (wyrażoną wartością
dodaną brutto na osobę pracującą) niż wynagrodzeń.
Wykres 5. Dynamika przeciętnej liczby pracujących i zatrudnionych na jedną firmę (z lewej) oraz PKB i przeciętnego wynagrodzenia
(z prawej) w mikroprzedsiębiorstwach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i Eurostatu.
Trzy czwarte pracujących i dwie trzecie zatrudnionych w mikrofirmach pracuje w handlu i usługach, przy czym tendencje w okresie
2004-2008 wskazują na stopniowy spadek znaczenia handlu (z 38,8% w 2004 r. do 33,8% w 2009 r.) i wzrost znaczenia usług
(z 36,9% do 39,5%). W przemyśle miejsce pracy znajduje co ósmy pracujący (12,8%) i co szósty zatrudniony (16,4%), trudno jest
jednak wskazać na wyraźne trendy w zakresie zmian tych kategorii. Dynamicznie rośnie natomiast udział budownictwa zarówno
wśród pracujących (wzrost z 9,4% do 13,9%), jak i zatrudnionych (z 10,2% do 16,2%) w najmniejszych podmiotach. Udział tego
sektora w liczbie pracujących i zatrudnionych w mikro firmach nie jest jednak znaczący.
Przeciętne wynagrodzenie w sektorze mikroprzedsiębiorstw w 2009 r. wyniosło 1,9 tys. PLN i w całym okresie 2003-2009 wykazywało
wyraźną tendencję wzrostową (skumulowany wzrost wyniósł 35%). Pomimo, że był to najniższy wzrost ze wszystkich
grup przedsiębiorstw w tym okresie to przekroczył on skumulowany wzrost PKB 42 . W ujęciu rocznym i nieco innym ujęciu statystycznym
43 przeciętne wynagrodzenia w mikroprzedsiębiorstwach na jeden podmiot wyniosły 17,5 tys. PLN, spośród których
przeciętna suma wynagrodzeń na przedsiębiorstwo była najwyższa w przemyśle (26,3 tys. PLN i handlu (20,5 tys. PLN), a najniższa
w usługach (13,2 tys. PLN). Sektor usługowy jest jednak bardzo zróżnicowany – najwyższe wynagrodzenia przypadają na mikroprzedsiębiorstwa
działające w zakresie obsługi rynku i nieruchomości (25,9 tys. zł) oraz handlu (20,5 tys. PLN), a najniższe w opiece
zdrowotnej (7 tys. PLN) i edukacji (7,2 tys. PLN). Wielkości te nie przekładają się bezpośrednio na przeciętne zarobki osiągane
przez pracowników tych sektorów. Najwyższa suma wynagrodzeń w przemyśle jest w dużym stopniu związana z najwyższym
przeciętnym zatrudnieniem, jakie notuje ta sekcja w przeliczeniu na jeden podmiot (1,4). Natomiast średnie wynagrodzenie na
pracownika jest niższe niż np. w działalności edukacyjnej, gdzie z kolei ogólna suma wynagrodzeń jest niska ze względu na
niewielkie średnie zatrudnienie na podmiot (0,3). Różnice w zarobkach wydają się dosyć naturalne – w przemyśle jest większe zapotrzebowanie
na niewykwalifikowanych pracowników, podczas gdy w edukacji, w opiece zdrowotnej czy kulturze w większym
stopniu poszukiwani są specjaliści.
Trzy czwarte wynagrodzeń ogółem wypłacanych w mikroprzedsiębiorstwach przypada na najstarsze firmy funkcjonujące ponad
pięć lat. Udział ten wyraźnie spada im młodszą grupę firm rozpatrujemy. Co zrozumiałe, najmniejsze wynagrodzenia na przedsiębiorstwo
wypadają w najmłodszych, a największe w najstarszych mikrofirmach. Przedsiębiorstwa funkcjonujące do jednego roku
wydają rocznie na wynagrodzenia 2,9 tys. PLN, a firmy działające na rynku ponad 5 lat już 24,0 tys. PLN.
42 Dane dotyczą grupy przedsiębiorstw niefinansowych.
43 Dane dotyczą sekcji C-I, K NACE Rev. 2.