Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

26
Pogorszenie koniunktury w polskiej gospodarce w 2009 r., pomimo że spowodowało spadek liczby przedsiębiorstw oraz spowolniło
dynamikę wzrostu przychodów i kosztów, nie miało silnego przełożenia na rentowność tych przedsiębiorstw, które przetrwały.
Pomimo trudnej sytuacji gospodarczej nastąpił wzrost przychodów na jedno przedsiębiorstwo w 2009 r. w stosunku do
roku poprzedniego (o 6,5%, w MSP o 5,1%) oraz podobny wzrost odpowiadających im kosztów (o 6,0%, w MSP o 5,0%). W efekcie
rentowność działalności przedsiębiorstw utrzymała się na podobnym poziomie jak w 2008 r. W 2009 r. wskaźnik rentowności
obrotu brutto wyniósł 8,3% dla przedsiębiorstw ogółem (8,2% w 2008 r.), co oznacza nieznaczną poprawę w stosunku do poprzedniego
okresu.
Jak w ubiegłych latach najbardziej efektywne pod względem rentowności obrotu brutto okazały się mikrofirmy z wynikiem
15,1%. Wyraźnie słabiej wypadły pozostałe grupy podmiotów. Spośród nich najlepsze były małe przedsiębiorstwa, które osiągnęły
najwyższe wartości rentowności obrotu brutto (7,3%), aktywów (6,3%) i kapitału własnego (13,5%) w porównaniu do przedsiębiorstw
średnich (odpowiednio: 6,0%; 4,7%; 9,2%) i dużych (4,7%; 8,9%; 6,2%). 23 W 2009 r. w porównaniu do 2008 r. rentowność
mikro i małych firm uległa niewielkiemu pogorszeniu – rentowność obrotu brutto spadła o 0,6 p.p. (tj. z 15,6%) w mikrofirmach
i o 1 p.p. (tj. z 8,3%) w małych. Niewielka poprawa pod tym względem miała miejsce w średnich (wzrost o 0,2 p.p. do 6,0%) i dużych
przedsiębiorstwach (o 0,8 p.p. do 6,2%).
Wykres 21. Rentowność obrotu brutto w firmach według wielkości w Polsce w latach 2003-2009 (z lewej) oraz wskaźnik rentowności
aktywów i wskaźnik rentowności kapitałów własnych w 2009 r. w przedsiębiorstwach według wielkości
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Dosyć korzystne wyniki finansowe w zakresie przychodów i kosztów w 2009 r., odzwierciedlone w pewnym stopniu wskaźnikami
rentowności, miały przełożenie na sytuację przedsiębiorstw w zakresie płynności finansowej. W 2009 r. płynność
finansowa, mierzona wskaźnikiem płynności natychmiastowej, utrzymała się na bezpiecznym wysokim poziomie (39,2%
w 2009 r.). Wysokie wskaźniki w tym zakresie odnotowano wśród małych, średnich i dużych firm (odpowiednio 42,4%, 36,4%
i 39,6%). Poprawa tego wskaźnika w porównaniu z 2008 r. miała miejsce we wszystkich grupach firm według wielkości. Podobny
obraz przedstawia wskaźnik płynności szybkiej, obejmujący obok gotówki i jej ekwiwalentów również mniej płynne
aktywa, tj. należności bieżące. Również tak rozumiana płynność finansowa dla sektora przedsiębiorstw utrzymała się w 2009
r. na bezpiecznym poziomie (wzrost z 101,5% w 2008 r. do 102,3% w 2009 r.), pomimo niewielkiego obniżenia wskaźnika
płynności szybkiej w grupie małych firm (z 109,2% do 108%) i nieco większego w przypadku średnich przedsiębiorstw
(z 105,3% do 102,9%). 24
23 Dane dotyczą podmiotów prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, które złożyły bilans i rachunek zysków i strat za 2009 rok
(z wyjątkiem banków, instytucji ubezpieczeniowych, biur maklerskich, szkół wyższych, samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, gospodarstw
indywidualnych w rolnictwie) o liczbie pracujących powyżej 9 osób. Dane dla małych firm mogą być nie w pełni reprezentatywne.
24 Dane dotyczą podmiotów prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów, które złożyły bilans i rachunek zysków i strat za 2009 rok
(z wyjątkiem banków, instytucji ubezpieczeniowych, biur maklerskich, szkół wyższych, samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej, gospodarstw
indywidualnych w rolnictwie) o liczbie pracujących powyżej 9 osób. Dane dla małych firm mogą być nie w pełni reprezentatywne.