Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

Od lat firmy w Polsce korzystają z utrzymującej się przewagi konkurencyjnej względem przedsiębiorstw z innych krajów UE, jaką
są niskie koszty pracy. W 2008 r. koszty osobowe na jednego zatrudnionego w firmie z Polski wyniosły 11,6 tys. EUR, co dało nam
piątą od końca pozycję w UE przed Litwą, Łotwą, Rumunią i Bułgarią. Koszty osobowe ostatnich dwóch krajów stanowią obecnie
około 40% kosztów osobowych w Polsce. Najwyższe wartości kosztów osobowych odnotowano w Norwegii i Francji – powyżej
50 tys. EUR. Należy jednak podkreślić, że koszty osobowe w krajach, gdzie są one najniższe, równocześnie dynamicznie rosną.
W Polsce w okresie 1997-2008 wzrosły one ponad dwukrotnie, a na Litwie i w Rumunii ponad trzykrotnie.
W 2009 r. tempo wzrostu wynagrodzeń jedynie nieznacznie osłabło na skutek spadku koniunktury w gospodarce. Przeciętne
wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw wzrosło do 3.139 zł i było o 4,6% wyższe niż w 2008 r. Wynik ten świadczy o wyhamowaniu
trendu wzrostowego obserwowanego w latach 2003–2008, kiedy wynagrodzenie na jednego zatrudnionego wzrosło
o 40% (wykres 16). Wpływ na tę sytuację miało spowolnienie gospodarcze i spadek popytu na pracę, ujawnione spadkiem poziomu
zatrudnienia i liczby pracujących. Biorąc pod uwagę dynamikę przeciętnego wynagrodzenia w 2009 r. w stosunku do 2008 r.,
wszystkie pod względem wielkości grupy firm zanotowały wzrost. W tym okresie wynagrodzenie na jednego pracującego najbardziej
zwiększyło się w małych firmach (0-49 pracujących; wzrost o 8,1%), przy czym wzrost ten był tylko nieco słabszy niż przed
rokiem (kiedy wyniosło 11,1%), natomiast w średnich i dużych podmiotach wzrost wynagrodzenia na jedną firmę był znacznie
słabszy (3,6%) niż w 2008 r. (powyżej 10%).
2.4. Sytuacja finansowa i produktywność przedsiębiorstw
W 2009 roku przychody z całokształtu działalności sektora przedsiębiorstw 19 utrzymały się praktycznie na tym samym poziomie
co przed rokiem (zmalały do 3.079,6 mld PLN z 3.088,6 mld PLN w 2008 r., tj. o 0,2%), a w sektorze MSP nastąpił nieznaczny spadek
– o 1,7% (z 1.803,9 mld PLN do 1.773,3 mld PLN) (wykres 17). Wzrost przychodów odnotowały tylko mikro podmioty (o 5,6%)
i w mniejszym stopniu duże firmy (o 1,7%). Wyraźny spadek nastąpił natomiast w małych (o 7,1%) i średnich podmiotach (o 5,1%).
Wyniki te świadczą o pogorszeniu sytuacji przedsiębiorstw w porównaniu do kilku poprzednich lat – dla porównania w latach
2003-2008 odnotowano istotny wzrost przychodów przedsiębiorstw (średnioroczny wzrost ogółem wyniósł 9,6%, a w MSP –
8,1%). Pomimo spowolnienia w 2009 r., od roku 2003 obroty w sektorze przedsiębiorstw wzrosły o ponad połowę (o 58%; w MSP
o 45%) 20 , a od 1997 r. – ponad trzy razy (3,1 raza) 21 .
Wykres 2.17. Przychody i koszty z całokształtu działalności w MSP i dużych przedsiębiorstwach w latach
2003-2008
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
19 Dane dla sekcji B-J, L-N, P-S.
20 Dane GUS.
21 Dane Eurostat.
23