Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce

9.3. Pozostałe uwarunkowania powstawania przedsiębiorstw
Analiza determinantów rozwoju przedsiębiorczości ze względu na płeć
Według raportu z międzynarodowego badania Global Entrepreneurship Monitor z 2005 r. 119 jedynie cztery na sto dorosłych
osób mieszkających w naszym kraju stara się rozpocząć działalność gospodarczą, podejmując konkretne działania, jak np.: poszukiwanie
lokalizacji, kapitału czy partnerów. W tej grupie wyraźnie dominują mężczyźni – jest ich ponad trzykrotnie więcej niż
kobiet (6,1% wobec 1,8%). Szczególnie trudna sytuacja dotyczy bezrobotnych kobiet, wśród których zaledwie siedem na tysiąc
podejmowało przedsiębiorcze działania. Większa aktywność przedsiębiorcza mężczyzn niż kobiet przejawia się także w planach
dotyczących założenia własnej działalności gospodarczej – w najbliższych 3 latach, czyli w okresie 2005-2008 przedsiębiorcą
chciało zostać 26,7% mężczyzn i jedynie 13,8% kobiet.
Wyniki tych badań potwierdzone zostały danymi Eurobarometru z 2009 r., według których co drugi mężczyzna opowiada się za
pracą na własny rachunek w porównaniu do ok. czterech na dziesięć kobiet (39%) 120 .
Podobnych wniosków dostarcza analiza ze względu na płeć już działających przedsiębiorstw. Kobiety w Polsce stanowią 35% samozatrudnionych
i 30% pracodawców 121 – co oznacza, że zdecydowana większość to przedsiębiorstwa prowadzone przez mężczyzn.
Przyczyną takiego wyniku jest, m.in. dominujący model podziału obowiązków w rodzinie, według którego na mężczyźnie spoczywa
główna odpowiedzialność za utrzymanie rodziny, zaś na kobiecie – odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi. Dowodzą
tego dane Eurostatu, zgodnie z którym różnice między płciami są szczególnie duże (o ok. 20%) do 35 roku życia (a więc do momentu
kiedy pod opieką w rodzinie pozostają małe dzieci) oraz po 50. roku życia, (a więc w wieku, gdy zaczynają się pojawiać
w rodzinie wnuki 122 ) - różnica wzrasta wówczas do 60%. 123
Z drugiej strony przedsiębiorczość kobiet w Polsce jest na jednym z wyższych miejsc (7.) w Unii Europejskiej (34,3% wobec 30,6%
w UE), jeśli chodzi o samozatrudnienie kobiet. Jeszcze korzystniej wypadamy pod względem udziału kobiet wśród pracodawców
– podczas gdy przeciętnie w UE co czwarty pracodawca to przedsiębiorstwo prowadzone przez kobietę, w Polsce jest to co
trzecie przedsiębiorstwo 124 .
Powyższe dane stały się inspiracją do przeprowadzenia przez PARP kompleksowych badań w ramach projektu „Przedsiębiorczość
kobiet”. Wyniki przedstawione w raporcie pod podobnym tytułem „Przedsiębiorczość kobiet w Polsce”, PARP 2011 wskazują, że
większość przedsiębiorców to osoby, które przed założeniem własnej firmy pracowało najemnie (2/3 badanych obu płci). Jedynie
6% przedsiębiorców prowadziło wcześniej inną firmę, a 8% kobiet i 9% mężczyzn -przedsiębiorców założyło własną firmę w okresie,
gdy byli jeszcze na studiach lub w szkole.
Wykres 12. Co spowodowało, że podjęła/podjął Pani/Pan działalność gospodarczą?
Źródło: Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, PARP 2011.
119 Polska objęta była badaniami GEM w 2004 r. – wyniki przedstawiono w Raporcie GEM 2005. Ponownie Polska przystąpiła do projektu w 2011 r.
(projekt realizuje Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach) – Raport GEM Polska za 2011 będzie
dostępny w 2012 r.
120 Eurobarometr 283 (2009), Entrepreneurship in the EU and beyond. A Survey in the EU, EFTA Countries, Croatia, Turkey, the US, Japan, South Korea and
China. Analytical report, Eurobarometr, the Gallup Organization.
121 GUS, Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, IV kw. 2010.
122 Choć różnica wynika także z niższego w przypadku kobiet prawnego wieku emerytalnego.
123 GUS, BAEL 2011.
124 Ekspertyza pt.: „Prawo sprzyjające przedsiębiorczości kobiet w Polsce. Rekomendacje zmian, PARP 2011”. Eurostat, dane za 2010 r.
99