GROT 05/2013
Piąty numer radzyńskiego magazynu społeczno-kulturalnego GROT
Piąty numer radzyńskiego magazynu społeczno-kulturalnego GROT
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Wśród paryskiej bohemy<br />
Po przyjeździe do Paryża Mark nadał swojemu<br />
nazwisku francuską pisownię. Odtąd podpisywał się<br />
Chagall. Związał się tam z grupąmalarzy skupionymi<br />
wokół ulicy M ontparnasse. Zaprzyjaźnił się z<br />
poetami Gulliumem Apollinairem, Maxem Jakobem<br />
i Andre Salomonem i Blaise Cendrarsem oraz<br />
m ala rzam i: R o b e rte m i S o n ią D e la u n a y i<br />
Ferdynandem Legerem. Chagall w Paryżu żył bardzo<br />
skromnie. Nocami malował obrazy w<br />
prowizorycznej pracowni, a w ciągu dnia się uczył.<br />
Brakowało mu pieniędzy na materiały malarskie.<br />
Płótna na obrazy pozyskiwał z lnianych obrusów,<br />
prześcieradeł i podartych koszul. Już wtedy zaczął<br />
tworzyć swój charakterystyczny, nastrojow y i<br />
baśniowy styl, z m iękką i płynną deform acją<br />
kształtów oraz ekspresyjną kolorystyką z przewagą<br />
żywych czerwieni, błękitów i zieleni. Powstały wtedy<br />
między innymi takie dzieła jak: „Deszcz” , „Ja i wieś” ,<br />
„Szczypta tabaki” , „G olgota” . Dzięki przyjaciołom<br />
paryskie życie Chagalla, pomimo biedy, było barwne i<br />
przyjemne. W 1912 roku zamieszkał w skromnym<br />
pokoju przy ulicy La Ruche, gdzie założył pracownię.<br />
Dzięki poparciu Roberta Delaunaya obrazy Chagalla<br />
zostały przyjęte na Salon Jesienny w 1912 roku. Natom iast<br />
Apollinaire umożliwił mu w 1914 roku zorganizowanie pierwej<br />
indywidualnej wystawy w berlińskiej galerii „D er Sturm” . Wracając z<br />
Berlina do Paryża postanowił pojechać do Witebska by odwiedzić<br />
rodziców i Bellę i tam zaskoczył go wybuch I wojny światowej. Przez<br />
wojnę spędził w Rosji następnych osiem lat.<br />
W spółpraca z bolszewikami i ucieczka przed nazistami<br />
Dzięki znajomościom Jakowa Rosenfelda, brata Belli, uniknął<br />
mobilizacji i wysłania na front. Wyjechał do Petersburga, który<br />
w tym czasie przemianowano na Piotrogród, gdzie pracował jako<br />
urzędnik państwowy. W 1915 roku powrócił do Witebska i ożenił się<br />
z Bellą. W maju 1916 roku przyszła na świat ich córka Ida.<br />
(W przyszłości namaluje wiele portretów żony i córki.) Mimo tego,<br />
że mieszkali daleko od frontu cierpieli niedostatek. D o Witebska<br />
przybywało tysiące uchodźców z terenów gdzie toczyły się walki.<br />
Brakowało żywności i pracy. Mark zarabiał na życie udzielając lekcji<br />
rysunku i malarstwa dzieciom żydowskim. Tworzył też bez przerwy<br />
własne obrazy. Powstały wtedy między innymi: „Zakochani nad<br />
miastem” , „Przechadzka” , „Czerwony Żyd” , „Sprzedawca gazet” ,<br />
„M acierzyństwo” , „Cm entarne wrota” , „Błękitny dom ” . Po<br />
wybuchu wojny domowej i rewolucji w 1917 roku, został mianowany<br />
komisarzem sztuk pięknych w obwodzie witebskim. W styczniu<br />
1919 roku założył w swoim rodzinnym mieście szkołę sztuk<br />
pięknych i muzeum miejskie, jednak po wielkim konflikcie z<br />
malarzem Kazimierzem Malewiczem w 1920 roku opuścił z wraz z<br />
rodzinąWitebsk i osiedlił się w Moskwie. Zajmował się tam głównie<br />
robieniem dekoracji dla moskiewskich teatrów. Cały czas malował,<br />
jednak tematyka jego obrazów kłóciła się z ideami rewolucji i dlatego<br />
Chagall został wysłany do pracy w podmoskiewskiej miejscowości,<br />
gdzie uczył rysunku sieroty wojenne. W 1922 roku opuścił Rosję<br />
i wyjechał do Berlina. Nie przebywał tam długo. W ładzom<br />
niemieckim również nie odpowiadała tematyka jego obrazów<br />
gloryfikująca osiągnięcia i idee rewolucji i już w 1923 roku ponownie<br />
emigrował, tym razem do Paryża. Miał nadzieję, że odnajdzie tam<br />
pozostawione jeszcze przed wojną obrazy, jednak jego pracownia<br />
została obrabowana, a obrazy zaginęły. Założył więc nową<br />
pracownię i zabrał się za malowanie nowych wersji utraconych<br />
obrazów. Zaprzyjaźnił się też ze słynnym marszandem impresjonistów<br />
i Picassa oraz właścicielem galerii, Ambriosem Vollardem,<br />
który zlecił mu zilustrowanie kilku książek. Zorganizowano mu też<br />
kilka wystaw. Dzięki ciągłej pracy i odpowiednim znajomościom<br />
jego sytuacja materialna znacznie się poprawiła. Rodzina Chagallów<br />
żyła dostatnio w wygodnym domu przy ulicy d'Orleans. Dużo<br />
podróżował po Europie a w 1931 roku odwiedził Palestynę. Jednak<br />
czasy spokojnego życia dobiegały końca. Nad Europą zbierały się<br />
czarne chmury zapowiadające nadejście strasznych czasów. Coraz<br />
mocniej rósł w siłę nazizm. Pierwszy raz Chagall odczuł jego skutki<br />
kiedy w Mannheim w 1933 roku, podczas nazistowskiego wiecu<br />
spalono kilka jego obrazów. W 1937 roku w Monachium jego obrazy<br />
były pokazywane na wystawie „sztuki zdegenerowanej” . W tym<br />
samym roku otrzymał obywatelstwo francuskie. Gdy wybuchła II<br />
wojna światowa, wyjechał z Paryża i zam ieszkał w małej<br />
miejscowości nad Loarą, a następnie w Marsylii. Jednak i tam<br />
dosięgły go represje władz hitlerowskich i dlatego w 1941 roku<br />
Chagall z rodziną postanowił opuścić ogarniętą wojną Europę. Nie<br />
było to proste i tanie przedsięwzięcie. Opuszczający kontynent<br />
Żydzi musieli zostawić tu cały majątek. Mogli zabrać tylko bagaż<br />
podręczny. Malarz miał wielkie szczęście ponieważ w ucieczce jego<br />
rodziny z kolaborującej z Niemcami Francji Vichy pomagał mu<br />
dziennikarz Varian Fry. Był to wyjątkowy człowiek, który<br />
zorganizował światową sieć pomocy dla represjonowanych we<br />
Francji Żydów i antyfaszystów. Kierowana przez niego organizacja<br />
pomogła ocalić ok. 2 tysiące osób. To dzięki niemu udało się ocalić<br />
przed holokaustem, obok Chagalla, takich malarzy jak Andre<br />
Bretona, Maxa Ernsta, Wifredo Lam a oraz wielu wybitnych<br />
rzeźbiarzy, muzyków i literatów. Za swoje zasługi w 1995 roku, Fry<br />
pośmiertnie został uhonorowany medalem Sprawiedliwy Wśród<br />
Narodów Świata. W tym okresie zagrożenia, tułaczki, wojny<br />
i emigracji w twórczości Chagalla dominowała nuta rozpaczy<br />
i smutku. Tonacja jego obrazów stała się ciemniejsza i melancholijna.<br />
Z aczął podejm ow ać tem aty bardziej niż dotąd tragiczne<br />
i realistyczne. Często na jego obrazach pojawiał się Żyd tułacz<br />
i motywy związane z ukrzyżowaniem Chrystusa. Powstały wtedy<br />
takie obrazy jak: „Ukrzyżowanie” , „Czerwony kogut” , „Żongler” ,<br />
„Samotność” , Spadający anioł” , „Białe ukrzyżowanie” .<br />
C^OT 5 (235) 29