GROT 05/2013

26 kwietnia w sali koncertowej
Państwowej Szkoły Muzycznej odbył się
koncert poświęcony pamięci patrona
szkoły Karola Lipińskiego. Prezentacje
muzyczne wykonywane były przez uczniów
a przepleciono je rozmową dwóch
uczennic na temat Karola Lipińskiego.
Aby pamięć o Wielkim Radzyniaku
(Radzynianinie) Karolu Lipińskim trwała a
wiedza o nim się utrwalała prezentujemy
dialog z koncertu:
Karolina - Wiek XIX w muzyce to okres
romantyzmu, to czas rozwoju nowych form
życia muzycznego, wśród których ogromną
rolę odegrała instytucja koncertów
publicznych. To ona stworzyła wirtuoza -
artystę porywającego tłumy, czasem
olśniewającego kunsztem swej gry, a
czasem sięgającego po mniej wybredne
środki. Wirtuozi, a szczególnie
skrzypkowie, odbywali najdalsze podróże,
występując w całej Europie od Portugalii
po Syberię, wszędzie gromadząc rzesze
słuchaczy, niekiedy jednak ponosząc
ogromne niewygody będąc niedocenionym.
Obdarzani tytułami, orderami i
drogocennymi podarunkami, bywali
gośćmi koronowanych głów, często jednak
umierali w niedostatku i zapomnieniu.
Wielu z nich - a były ich setki - przeszło
do historii dzięki wspaniałym
interpretacjom, niemal wszyscy jednak
komponowali utwory dla siebie, pełne
niezwykłych efektów, mające wywołać
podziw i zachwyt. Symbolem XIX-wiecznej
wirtuozerii skrzypcowej stała się postać
Niccoln Paganiniego. Spośród polskich
wirtuozów dwaj uzyskali sławę światową:
Karol Lipiński, po nim zaś młodszy o
blisko pół wieku Henryk Wieniawski.
Julita - Karol Lipiński! To patron naszej
szkoły.
K - To wielki polski skrzypek, kompozytor i
pedagog.
J - A dlaczego nasza szkoła wybrała jego
imię?
K - Karol urodził się właśnie tu w naszym
Radzyniu. Być może, że tutaj, gdzie
siedzimy był jego pokój.
J - Urodził się tutaj? W pałacu?
K - W XVIII wieku te ziemie należały do
Eustachego Potockiego wzniósł w
Radzyniu ten wspaniały pałac z ogrodem
według projektu Jakuba Fontany. W pałacu
organizowane były różne bale i przyjęcia.
Nie było jeszcze telewizorów, komputerów
czy choćby odtwarzaczy płyt
kompaktowych. W tym czasie była tylko
muzyka na żywo. Potoccy mieli orkiestrę i
jako kapelmistrza zatrudnili Feliksa
Lipińskiego. Nie znamy dziś liczebności i
repertuaru radzyńskiej orkiestry dworskiej,
można jednak przypuszczać, że podobnie
jak inne tego typu zespoły, wykonywała
wcześniejsze symfonie Haydna lub innych
kompozytorów, krążące
w odpisach po całej Europie.
J - Feliks Lipiński? To rodzina naszego
Karola?
K - To jego ojciec. Wcześniej pracował na
dworach u Lubomirskich i Tarnowskich, a
potem trafił do Radzynia do Eustachego
Potockiego. Był tu koncertmistrzem,
odpowiedzialnym za orkiestrę, repertuar,
koncerty oraz nauczycielem muzyki dzieci
państwa Potockich. Tutaj też poznał
swoją żonę i razem zamieszkali w
służbowym mieszkaniu, prawdopodobnie
w tym skrzydle pałacu, a 30 października
1790 roku urodził im się pierwszy syn -
Karol.
J - Czy Karol miał rodzeństwo?
K - Miał jeszcze dwóch młodszych braci:
Antoniego i Feliksa.
J - To tato Karola był ważną osobą. Czy
grał na jakimś instrumencie?
K - Oczywiście. Przede wszystkim
prowadził orkiestrę, ale grał dobrze na
DZIEŃ PATRONA PSM
- Karola Lipińskiego
klarnecie. Czasami występował w trio lub
kwartecie uświetniając różne przyjęcia i
uroczystości. Potrafił też trochę grać na
skrzypcach i flecie.
J - A gdzie Karol chodził do szkoły?
K - Były w tym czasie szkoły przykościelne,
w których uczono pisać, czytać i liczyć.
Karol jednak miał to szczęście, że mógł
uczyć się i wychowywać w pałacu. Potoccy
bardzo dbali
0 wykształcenie swoich dzieci. Zatrudniali
wielu nauczycieli: od literatury,
malarstwa,języków obcych i muzyki.
Chłopcy pana Feliksa nie tylko
uczestniczyli w tych zajęciach, ale mogli
korzystać z bogatej pałacowej biblioteki i
słuchać wspaniałych koncertów.
J - Czy dzieci pana Lipińskiego uczyły się
grać na instrumentach?
K - Cała trójka. Pod okiem ojca poznawali
tajniki muzyki. Stale przesiadywali na
próbach orkiestry, w środowisku
zawodowych muzyków i chodzili na
wszystkie koncerty. Lecz najzdolniejszym
był Karol.
J - Ile lat miał Karol, gdy zaczął się uczyć
grać?
K - Ojciec zaczął go uczyć gry na
skrzypcach, gdy miał zaledwie pięć lat. Już
od wczesnego dzieciństwa Karol zdradzał
wybitne zdolności muzyczne. Potrafił
całymi dniami nie rozstawać się z
instrumentem, ćwiczyć trudne miejsca i
poznawać nowe utwory. Po trzech latach
nauki grał na skrzypcach dużo lepiej od
swego ojca. Grał koncerty Jarnovicka
1 Pleyela. Występował też publicznie, co
nie było łatwe, bo z natury był bardzo
nieśmiały.
J - Ale był bardzo zdolny. Co dalej się z
nim działo?
K - W 1799 roku radzyńska orkiestra
została rozwiązana, a Eryk Potocki
zmuszony był sprzedać pałac. Ojciec
Karola, jak i wszyscy członkowie orkiestry,
zaczęli szukać nowej pracy. W tym samym
roku Feliks Lipiński z rodziną znalazł się
we Lwowie, gdzie został zaangażowany
jako kapelmistrz niewielkiej orkiestry
hrabiego Adama Starzeńskiego, której
podstawowy skład nie przekraczał 12
instrumentalistów. Wkrótce potem Karol
Lipiński został skrzypkiem, a później
koncertmistrzem tego zespołu.
J - Kto dalej uczył go gry na skrzypcach?