Скулптура у збирци Галерије Рајка Мамузића

Neosporna je ~iwenica da skulptura kao
jedna od grana likovnih umetnosti zbog svojih
specifi~nih trodimenzionalnih i taktilnih vrednosti
najintezivnije ostavqa utisak na ~ula
posmatra~a i pru`a najpotpuniji vizuelni i estetski
do`ivqaj. Razli~iti tokovi skulptorskih
sadr`aja tokom prohujalih vekova koji su se
odvijali uglavnom u svetlu realisti~kog pogleda
na svet, ~esto originalnog do genijalnosti, a jo{
~e{}e epigonskog koje je zamagqivalo originalnost,
do`iveli su pojavom skulpture Ogista
Rodena i wegovih savremenika krajem 19. i u
prvoj polovini 20. veka osloba|awe vajarstva u
smislu inovatorskog i kvalitativnog tretmana
sadr`aja moderne skulpture. Eho tih novih shvatawa
dopirao je i do na{ih vajara kako predratne
tako i posleratne generacije. Otuda postaje
razumqiva namera Rajka Mamuzi}a, kolekcionara
i darodavca da svoju kolekciju slika i crte`a
obogati vrednim vajarskim delima talentovanih
stvaralaca, odnosno generacijskih predstavnika
posleratne srpske skulpture.
U prvim decenijama 20. veka akademizam se
sporo povla~io, posebno u skulpturi i `ilavo se
opirao avangardnim te`wama idejnih istra`ivawa
u modernoj plastici, npr. jednog Brankusija
ili Pevznera. U narednim decenijama do Drugog
svetskog rata odnos prema stvarala{tvu u skulpturi
postaje slobodniji ustupaju}i mesto plasti~nim
formama, prvo eklekti~kog sa`imawa,
zatim ekspresivnog, intimno poetskog i socijalnog
zna~ewa. Najzaslu`niji predstavnici uzleta
srpske skulpture su Toma Rosandi}, Sreten Stojanovi},
Petar Palavi~ini i Rista Stijovi}.
Ratni period ostaje bez skulpture.
O stawu umetni~kog stvarawa u periodu
odmah posle Drugog svetskog rata najboqe govore
re~i Petra Lubarde povodom Izlo`be mladih
likovnih umetnika Srbije otvorene 1951. godine
u paviqonu na Malom Kalemegdanu u Beogradu.
Povodom we Petar Lubarda je napisao: „Ova
izlo`ba, po mom li~nom mi{qewu, razlikuje se
ISTORIJA UMETNOSTI
Nada Stani} UDC: 069(497.113 Novi Sad): 73
SKULPTURA U ZBIRCI GALERIJE RAJKA MAMUZI]A
od mnogih ULUS-ovih izlo`bi time {to je
li{ena uobi~ajene sumornosti. Ina~e ni na woj,
kao ni na ULUS-ovim izlo`bama, nema nikakvih
naro~itih novih te`wi u smislu idejno-likovnom,
iako je ovde uo~qiva ve}a briga za
likovni kvalitet. Ako bi na{i mladi umetnici
ostali na uobi~ajenim pozicijama 'slatko’ i
'lepo’ slikanog, ne bi dali doprinos ni na{oj ni
op{toj likovnoj kulturi i postali bi ko~nica za
wen daqi razvoj. Kako nastaju nove likovne
ideje? Saznavawe novih `ivotnih sadr`ina name-
}e i omogu}ava umetniku da na|e nove forme koje
su ekvivalentne progresivnim op{tequdskim te-
`wama“. 1 Ako se mo`da, na prvi pogled, ovo
mi{qewe uglednog umetnika, izneto povodom
izlo`be, mo`e u~initi suvi{e strogim, ono
treba da se shvati, pre svega, kao iskreno i dobronamerno
skretawe pa`we na u~malost stvarala~kih
ideja srpske umetnosti u tom periodu,
~ega se trebalo {to pre osloboditi. Taj doga|aj,
u izvesnom smislu, ozna~ava prekretnicu u razvoju
vajarske umetni~ke delatnosti. Na{i vajari
okovani idejnom nema{tovito{}u redukovanog
re~nika socrealisti~kog skulptorskog izraza,
svesni toga i u neprekidnoj te`wi za istra`ivawem,
postaju sve boqe informisani o razli-
~itim iskustvima predstavnika drugih generacija
vajara u svetu, pri ~emu je veliki zna~aj i odjek
imala izlo`ba avangardnog umetnika Henri Mura
u Beogradu 1955. godine.
U sagledavawu novih kretawa u umetnosti
umetnici zastupqeni u Galeriji Rajka Mamuzi}a
– Nikola Jankovi}, Jovan Soldatovi}, Matija
Vukovi}, Aleksandar Zarin, Angelina Gatalica,
Milica Ribnikar, Vladeta Petri}, Zoran Petrovi}
i Slavoqub Bogojevi} – uz puno uva`avawe
svojih u~iteqa Sretena Stojanovi}a, Ilije
Kolarevi}a, Tome Rosandi}a i Lojze Dolinara,
prihvataju wihovu ve{tinu vajawa, ali koncept
umetnosti zamewuju novim modernijim izrazima.
U ra{~i{}avawu li~nih dilema u shvatawu umetnosti
definitivno }e na}i podr{ku u izlo`bi
301

RAD MUZEJA VOJVODINE 46 ISTORIJA UMETNOSTI
Henri Mura. Slobodno se mo`e re}i da je
generacija vajara posle 1950. godine iznela
borbu za slobodu umetni~kog stvarawa. Tra`ewe
novih autenti~nih izraza odve{}e ih u savremene
tokove svetske skulpture i u svet novog senzibiliteta.
Zapo~iwe vreme sudara razli~itih
poimawa likovnosti uop{te, a skulpture posebno.
Mnogi umetnici, me|u wima i autori ~ija se
dela nalaze u Poklon zbirci, obra}aju se specifi~nim
konceptima plasti~nog izraza izgra|uju-
}i slobodnije sopstveni izraz u skladu sa snagom
svog talenta i estetskog ose}awa. Artikulacija
umetni~kih ideja ovih umetnika odvija}e se ubudu}e,
vi{e ili mawe uspe{no, u smislu prihvatawa
i punog razumevawa savremenih vajarskih
tendencija u svetu.
O tom vremenu je Lazar Trifunovi} zapisao:
„Iz istorijskog razvoja srpske skulpture do po-
~etka {este decenije kada po~iwe wen preporod
do{li su antropomorfizam kao predmet plastike,
intimizam kao karakteristika wenog izraza,
302
Jovan Sojdatovi}: Su|aje, 1970.
bronza, 100h46h20
konzervativnost kao estetsko opredeqewe i duboka
inertnost prema prostoru i strukturi
materijala“. 2 Pojava slobodne forme po~etkom
{este decenije, kroz koju su transponovani antropomorfni
oblici, udaqava skulpturu od obi-
~ne percepcije sveta objektivnog postojawa i
dovodi je do umetni~ke vizije kroz koju se jasno
ose}a umetni~ki stav, bogatstvo misli i kreativna
mo}.
Ve}i broj zastupqenih autora u Zbirci se
mogu svrstati u grupu umetnika koji su ostali
verni prirodnim oblicima i realisti~kom konceptu
usvajaju}i primamqive stilizacije i svode}i
oblike. „Gotovo tradicionalan kocept“ 3
Nikole Jankovi}a sigurno ga svrstava u ovu grupu
vajara. Nepovodqiv za aktuelnim trendovima
50-tih i 60-tih godina qudsku figuru tretira
realisti~ki, a od modernizma uzima slobodnu modelaciju
povr{ina i redukciju forme. Omiqena
disciplina Jankovi}a, portret, po~etkom pedesetih
odi{e stilizacijom koja ukazuje na novi
odnos prema plasti~noj obradi, svode}i formu na
jednostavne, ali karakteristi~ne oblike bez insistirawa
na detaqima (Portret balerine,
1957; Autoportret, 1960; Sava [umanovi},
1960; Nandor Glid, 1962; Voja ^olanovi},
1964–65), ali sa jasno nagla{enim individualnim
psiholo{ko-karakternim svojstvima. Kao ideal
savr{eno oblikovane forme, `enski akt
zaokupqa pa`wu ovog vajara bilo u vidu torza
ili cele figure (Torzo, 1960, Kupa~ica, 1965).
Po Lazaru Trifunovi}u Nikola Jankovi} je
naj~istiji predstavnik neotradicionalizma „u
~ijem delu sve odlike ovog shvatawa dolaze do
punog izra`aja“. 4
Tradicionalan koncept skulpture prihvatile
su i Angelina Gatalica i Milica Ribnikar.
Dve `ene – vajarke, otkrivaju kroz svoje radove
dva sli~na umetni~ka senzibiliteta. Obe oblikuju}i
emotivno u zatvorenoj realisti~koj formi
i klasi~nog izraza odaju jake umetni~ke li~nosti,
ali istovremeno i poeti~ne. Razvojni put
Gatalice kretao se od sasvim realisti~ki koncipiranih
figura (@enska figura – sede}i akt,
1957; Vojvoda Mi{i} – skica za spomenik,
1978; Vojvoda Mi{i}, 1978), do punije stilizacije
(Sv. Sava). Skulpture su mawih dimenzija, a
jednostavnost i linije arhajske umetnosti, te
strogost u oblikovawu forme doprinosi utisku
monumentalnosti.

SKULPTURA U ZBIRCI GALERIJE RAJKA MAMUZI]A NADA STANI]
Iako su u po~etku figure realisti~ne (@enska
figura sa ogrlicom, 1952) nagove{tavaju
Milicu Ribnikar kao vajara lirskih formi, ~ija
}e se poeti~nost odraziti i pri izboru motiva i
sadr`ine i pri pristupu materijalu i wegovoj
obradi. Portreti (@enski portret, 1952; Portret,
1995) osen~eni blagom senkom stilizacije,
sa nagla{enim detaqima lika – krupne
o~i ili dugi vrat – vrlo izra`ajni i karakterni,
sa puno smisla za harmoniju oblika i diskretno
nagla{enog izraza, zra~e setnom lirikom. Izvijene
forme `enskih tela, ~ulne, mekih i zaobqenih,
svedenih linija, odi{u precizno{}u
(Sede}a figura, 1985, Figurina, 1995). Jednostavnost
i neposrednost umetni~kog izraza pot-
~iwena je jednoj izrazito `enskoj ose}ajnosti i
suptilnosti.
„Po{av{i od tradicionalne skulptorske
vrste – portreta – Zarin je u woj ostvario
siguran i dosledan put, daju}i na mahove, prema
potrebi, mesta razli~itim akcentima idealizma
i ne`nosti“. 5 Kao pristalica ~iste, svedene
forme i modelacije, osloba|a se uticaja svog
u~iteqa Sretena Stojanovi}a, a naro~ito posle
izlo`be Henri Mura produbquje i u~vr{}uje
svoja uverewa. Prema li~nim sklonostima i
vlastitom senzibilitetu opredequje se za stilizovanu
i redukovanu formu. Na samom po~etku
obra|uje portrete realisti~ki, ~ak sa akcentima
idealizma, da bi ve} po~etkom 50-tih godina
prirodni oblici transponovani jednim unutra-
{wim do`ivqajem bili redukovani na jednostavnije
forme. Portreti sa unutra{wom snagom
li~nosti na{li su izraza u sna`noj modelaciji,
punim zatvorenim volumenima sa sugestivno nazna~enim
fizionomskim detaqima (Autoportret,
1952). Istovremeno Zarin tra`i nove
izraze u rasporedu volumena i masa idu}i ka
geometrijskoj stilizaciji (Rat–umiru}i, 1959).
Masu tela je kubisti~ki ra{~lanio, a strukturu
oblika i wihovu organizaciju zasnovao na principima
kontrasta. U sedmoj deceniji Zarin se
potpuno odvaja od antropomorfizma i na „Lete}im
objektima–pticama“ figurativne oblike
potpuno pretvara u asocijativne sadr`aje, a
volumen u geometrijski definisane forme (Lete}i
objekat–ptica, 1962). Kroz ciklus „Ruke“
nagla{enu geometrizaciju oblika suprotstavqa
masi i kontrastima svetlo–tamno (Ruke–signal
za kosmos, 1966; Znak delo, br. 19, 1969).
Nikola Jankovi} Koka: Portret balerine,
1957. bronza, 41h41h27
Krugu figurativnog, antropomorfnog ekspresionizma
6 ili egzistencijalnom ekspresionizmu 7
pripadaju Jovan Soldatovi}, Matija Vukovi} i
Vladeta Petri}. Ose}awe o~aja, razo~arawe,
strah od novog rata i atomskih eksperimenata
velikih sila zahvatili su jedan broj umetnika
pedesetih godina. Na razli~ite na~ine ispoqavaju
nemir, atmosferu stradawa i neizvesnost u
budu}nosti, ali su im zajedni~ki napori da „se
umetni~ki do`ivqaji rata oplemene novom formom
i pro`mu idejama egzistencijalizma.“ To su
uspevali izdu`enim oblicima, otvorenim povr-
{inama, dinami~nim rasporedom masa i dramati~nom
igrom povr{ina.
Skulptura Jovana Soldatovi}a pokazuje izrazitu
individualnost, poznavawe tehnologije i
uspe{no re{avawe plasti~nih problema. U obradi
forme skulpture odstupa od klasi~ne, otvara
povr{inu i pretvara je u iskidanu i prozra~nu,
~ime stvara mogu}nost za svetlosne efekte,
pomo}u kojih podjednako podvla~i i dramati~no
i lirsko. Rastere}uje jezgro mase doprinose}i
tako razigranoj konstrukciji, a prostor postaje
sastavni deo skulpture. Na izdu`enim i krhkim
figurama aktivno se pro`imaju i uzajamno povezuju
volumen i prostor, wihovi pokreti manifestuju
gr~ i bezna|e (Sede}i s pajacem, 1953).
303

RAD MUZEJA VOJVODINE 46 ISTORIJA UMETNOSTI
I dok qubavni parovi, ~iji zagrqaji u mawim
formatima deluju „kao lirske sinteze ushi}enog
raspolo`ewa“, u velikom dobijaju dekorativno
dejstvo (Dvoje, 1964), a Su|ajama je ostavqeno da
„presude o sva~ijoj sudbini.“ Na portretima
(Rajko Mamuzi}, 1965; Miroslav Anti};
Milo{ Crwanski) je ekspresionisti~kim oblikovawem
forme izra`ena unutra{wa snaga portretisanih
li~nosti sa sugestivno nagla{enim
fizionomskim detaqima. Soldatovi} je ostao
dosledan figurativnoj i animalnoj skulpturi poetskog
i lirskog izraza, nastoje}i da svoju umetnost
humanisti~kim porukama utka u pozitivne
vidove `ivota i „da Su|aje ubudu}e dodequju
miran san, sre}an i human `ivot svoj deci sveta.“
Po mi{qewu Lazara Trifunovi}a „Matijina
skulptura ima autobiografski karakter.
Gotovo svako delo nosi po jednu autenti~nu
emociju, se}awe na do`ivqaj, sa`imawe vi|enog,
ali vi{e od svega u wima su prikazani umetnikovi
snovi, mu~ewa, obra~uni sa sobom. Treba
sasvim malo poznavati Matiju i pogledati u
wegov `ivot, pa }e postati jasno koliko je ova
skulptura gola istina, koliko je ona iskrena
slika ~oveka koji nije imao ni detiwstvo ni
mladost i kome su izmakle gotovo sve `ivotne
radosti. I kao {to svaki ~ovek nosi po neku
senku koja je prisutna u svakom wegovom postupku,
nosi je i Matija: to je rat i pusto{koji je
izazvao u qudskim du{ama.“ 8 Kroz deformacije
koje postaju wegov vajarski rukopis Matija Vukovi}
iskazuje emocije i su{tinu svoje ideje,
svode}i formu na ekspresiju. Vajaju}i oblike
`ivotiwa kao da je sublimirao sva svoja vajarska
iskustva i ve{tinu (Kowanik, 1962). Iz izvijenih,
nemirnih oblika izbija sna`an naboj
dinami~ne kompozicije i dramati~an sukob osnovnih
masa. ^esto svodi oblike, telo i udove na
funkciju pokreta dovode}i tako do prenapregnutosti
oblika koji podse}aju na barok ili vajarstvo
koje deluje vi{e ekspresijom nego oblicima.
Oblikuju}i portrete Vladeta Petri} ih
predstavqa analiti~ki u {irokim planovima, sa
~istom i odre|enom formom, sna`nom modelacijom
u izrazu i ubedqivom definicijom karaktera
(Portret M., 1962). Dinami~ki raspored
masa i dramati~na igra oblika qudske figure
nagla{avaju jak unutra{wi ekspresionisti~ki
nemir. Vitke forme, bez velikih i te{kih masa
imaju u sebi puno elegancije, ali i monumentalnosti
(Zverokradica, 1965).
304
U asocijativnoj skulpturi 9 ili skulpturi
slobodnog oblika Zoran Petrovi} je na{ao
autenti~an izraz, kojim }e zauzeti avangardno
mesto u savremenoj srpskoj umetnosti. Jedna
„slu~ajna “ poseta livnici Zorana Petrovi}a }e
pribli`iti su{tini postojawa, sukobe}i se sa
„proizvodima qudskog uma, oru|ima stvorenim da
se pretvore u oru`ja osvajawa prirode, stvorenim
da slu`e ~oveku i da mu svojom tehni~kom
svr{eno{}u oslobode vreme koje bi posvetio
humanizaciji svog bi}a.“ 10 Nalaze}i inspiraciju
u odba~enom kr{u polomqenih ma{ina, deformisanih
i nagri`enih r|om i metalnim predmetima,
tehnikom varewa stvara asocijativnu
skulpturu narativnog sadr`aja izra`avaju}i tako
svoj stalan strah od bi}a–ma{ine i novog ubojitog
oru|a (Spreman za napad, 1970; Brzo
ubojito oru`je, 1972–91; Mali prgavi agresor,
1991). Wegova skulptura kao neka organska tvorevina
i danas deluje opomiwu}e u svetu gde se
postavqa pitawe ~ovekovog opstanka uop{te.
Kao {to je Slavoqub Bogojevi} istra`ivao
u oblasti slikarstva svode}i realnost na dva
elementa kompozicije, liniju i krug, „shva}ene
kao koordinate stila u kojima se kre}e likovna
misao i sunce“ 11 , tako je bave}i se skulpturom
tako|e eksperimentisao. Kombinovawem materijala
drvo–metal, aluminijum, gips, bakar, stvara
„neklasi~ne“ kompozicije, odnosno vi{e konstrukcije
ili reqefe narativnog sadr`aja (Sova,
1967; Sawar, 1965; Sova II, 1967; Udovica, 1961;
Ratnik, 1961; Ve{ala, 1961; Prokleta Jerina,
1961; Ratnik–fa{ista, 1961; Vitez, 1961;
San~o Pansa, 1961; Fa{ista II, 1961; Vitez,
1961; Ratnik, 1961; Ratnik II, 1961; Ratnik III,
1961; Ratnik IV, 1961; Don Kihot, 1961;
Spomenik kamenu, 1961; Opservatorija, 1970;
Konstrukcija), a obja{wavaju}i svoj rad van
sfere slikarstva rekao je: „Stvorio sam svoj
svet skulptura. Stvorio sam ga u svim vidovima
`ivota, u li~nostima koje sam podra`avao. Ima
mesta gde sam San~o Pansa, kao {to ima mesta
gde sam Don Kihot od Man~e. Sada te sklupture,
koje sam osetio u divqem kestenu i na kojima sam
tajno radio ~etiri godine, slikam.“ 12
v

SKULPTURA U ZBIRCI GALERIJE RAJKA MAMUZI]A NADA STANI]
U raznim strujawima u na{oj savremenoj
skulpturi vidan je napor vajara da do|u do
sopstvenog izraza. Usvajaju}i nov senzibilitet
otkrivaju i po{tuju nove zakonitosti plasti~nog
izraza. Ono {to je zajedni~ko ovim umetnicima
sadr`ano je u motivskim srodnostima, ali i primetnom
i kod svakog pojedina~no sigurnom stremqewu
ka svom autenti~nom izrazu. Wihovo
stvarala{tvo pokazuje dosledan i dinami~an razvoj
u kome se odre|ene ideje produbquju i
otvaraju prema nepoznatim i neistra`enim problemima.
Iako su svi dobili klasi~no obrazovawe,
u duhu savremenih kretawa tra`ili su nove
izraze, svoj stil i rukopis u skladu sa vlastitim
senzibilitetom, {to ih ~ini razli~itim i sasvim
suprotnim individualnostima.
I pored oslawawa na tradicionalne vrednosti,
u ve}oj ili mawoj meri, relativno mali
fond od 61 vajarskog dela obuhvata nekoliko razvojnih
faza kroz koje prolazi savremena srpska
1
Petar Lubarda, Povodom izlo`be mladih
umetnika Srbije. Jedan pogled na problem
mladih.Likovna umetnost, Kwi`evne novine,
br.43, Beograd 1951.
2
Lazar Trifunovi}, Putevi i raskr{}a srpske
skulptupe.Studije, Ogledi, Kritike,
Beograd 1990, 172.
3
Miodrag B.Proti}, Skulptura HH veka,
U: Umetnost na tlu Jugoslavije,
Beograd 1982, 101.
4
Lazar Trifunovi}, nav.delo, 174.
5
Pavle Vasi}, Skulptura Aleksandra Zarina,
Umetni~ki `ivot, Beograd 1985, 252.
NAPOMENE
sklulptura. Iako raznovrsnost dela koja ~ine
galerijski fond, osim generacijske pripadnosti
„posleratnoj generaciji umetnika“, ne ukazuje da
je kolekcija prikupqena po metodu jasnog i osmi-
{qenog likovno estetskog koncepta, ve} vi{e
prema li~nim mogu}nostima, odnosu prema umetni-
~kom delu i u skladu sa ome|enim dru{tveno-politi~kim
uslovima tog vremena. Ova dela posleratnog
modernizma i vidqivog otklona od
estetike socrealisti~ke vizije sveta zna~e veoma
vredan i umetni~ki zna~ajan segment cele likovne
zbirke. Otuda, s pravom mo`e da stoji tvrdwa da
fond ~ini deo srpske skulpture vrednovan u wenom
razvojnom inovatorskom duhu i osavremewenom
zna~ewu. Vajarska dela Poklon zbirke
postala su tako nerazdvojni deo moderne srpske
skulpture koja u svojim istra`ivawima savremene
plasti~ne problematike nosi, u velikoj meri,
internacionalno obele`je postav{i na taj na~in
i respektivan deo svetske umetni~ke ba{tine.
6
Miodrag B.Proti}, nav.delo, 101.
7
Lazar Trifunovi}, nav.delo, 174.
8
Lazar Trifunovi}, Skulptura kao biografija.
Stvarala{tvo Matije Vukovi}a.Studije,
Ogledi, Kritike, Beograd 1990, 193–194.
9
Lazar Trifunovi}, Putevi i raskr{}a srpske
skulpture, 178.
10
Mirjana Mare{, Zoran Petrovi}, katalog,
Vr{ac 1966, 1.
11
Katarina Ambrozi}, Slavoqub Bogojevi},
katalog, Beograd 1965, 3.
12
Slobodan Markovi}, Belo astalsko vino,
Borba, 26.05.1974, Beograd.
305

RAD MUZEJA VOJVODINE 46 ISTORIJA UMETNOSTI
Nada Stani}
SCULPTURE IN THE COLLECTION OF RAJKO MAMUZI] GALLERY
In the first decades of the twentieth century, the phenomenon of academism has been withdrawn very
slowly, especially in the sculpture and there was that stubborn resistance to avant-garde strivings of the
exploring in modern plastics. In the following decades until the Second World War, the relation towards
the creation in the sculpture becomes more liberating, giving up space to plastic forms, to the first
eclectical contractions, then to expressive, intimately poetic and social meaning. The echo of these new
conceiving came to our sculptors, both those of pre-war and post-war generation. That is how the
intention of Rajko Mamuzi}, the collector and donor, to enhance his collection of paintings and drawings
by valuable sculptures of talented creators, becomes understandable. Those were generation representatives
of post-war Serbian sculpture.
In realizing the new movements in art, the artists represented in the Gallery of Rajko Mamuzi} –
Nikola Jankovi}, Jovan Soldatovi}, Matija Vukovi}, Aleksandar Zarin, Angelina Gatalica, Milica Ribnikar,
Vladeta Petri}, Zoran Petrovic and Slavoljub Bogojevi} – fully respecting their teachers Sreten
Stojanovi}, Ilija Kolarevi}, Toma Rosandi} and Lojza Dolinar and accepting their sculpture skills, but
changing the concept of art by new, more modern expressions, starting from the traditional concept with
powerful stilisation of form, using antropo morphous expressionism and reaching the associative sculpture.
Searching for new authentic expressions, they will be taken to modern trends of the world sculpture
and into the world of new sensibility. Numerous artists, among them those whose pieces of art are in the
Gift Collection, are addressing the spectators, by using specific concepts of plastic expression, building
up, in more liberating form their own expression, in accordance with the power of their talent and esthetic
feeling. The articulation of the artistic ideas of these artists will happen in the future, more or less
successfully, in the sense of accepting and fully understanding modern sculpture tendencies in the world.
Through adopting new sensibility, new legalities of plastic expression. are revealed and respected.
The common thing for all these artists is contained in motif similarities, but also noticeable with each of
them is firm aspiration towards their own characteristic expression. Their creative workshows persistent
and dynamic development in which certain ideas are being deepened and opened towards unknown and
unexplored problems. From there, we can claim rightly, that in the fund there is the part of Serbian
culture evaluated in its developing, innovative spirit and modernized meaning. The sculptures of Gift
Collection became so inseparable part of modern Serbian sculpture which in its exploring of modern
plastic problems has, in great sense, international characteristic, becoming, that way, part of respective
world artistic heritage.
306