Pokaż cały numer - Farmaceutyczny Przegląd Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2009,2
WSTĘP
Nadużywanie antybiotyków w leczeniu ostrych stanów
zapalnych dróg oddechowych w POZ jest istotnym
problemem zdrowia publicznego. Antybiotyki stanowią
12% spośród wszystkich leków zlecanych przez lekarzy
POZ [1,2]. W porównaniu do całego systemu opieki zdrowotnej,
ponad 80% terapii antybiotykowej jest zlecanych
w POZ, a nie ma wskazań do ich stosowania aż w 50%.
Systematyczny przegląd piśmiennictwa wskazuje na małą
skuteczność antybiotykoterapii w leczeniu stanów zapalnych
dróg oddechowych. Jest to uzasadnione, ponieważ
przepisywanie antybiotyków w przypadku przeziębienia,
zapalenia gardła, ostrego zapalenia oskrzeli, biorąc pod
uwagę ich najczęstszą (70-80%) etiologię wirusową, daje
marginalne efekty lecznicze. Związek pomiędzy narastaniem
oporności bakterii a nadmiernym stosowaniem antybiotyków
jest dobrze udokumentowany [3,4,5]. Szczególnie
ważnym problemem jest narastanie oporności bakterii
wskutek stosowania antybiotyków o szerokim spektrum
działania. Zgodnie z rekomendacjami europejskimi jak
i polskimi, antybiotyki o szerokim spektrum działania nie powinny
być stosowane w POZ jako leki pierwszego rzutu [6].
Dobrze rozpoznany jest problem nadużywania antybiotyków
u niemowląt i małych dzieci do 6. roku życia oraz osób dorosłych
w aspekcie następstw klinicznych wynikających
z nasilenia oporności, modyfikacji flory bakteryjnej oraz indukowania
schorzeń alergicznych, natomiast zdecydowanie
mniej badań dotyczy przepisywania antybiotyków w wieku
podeszłym [3,4,5,]. Wpływ na podjęcie decyzji stosowania
antybiotyków u osób powyżej 65. r.ż. ma szereg czynników
w tym wielochorobowość, rodzaj schorzeń przewlekłych np.
cukrzyca typu 2, zaburzenia procesów poznawczych, oczekiwania
rodzin i opiekunów czy też poczucie bezpieczeństwa
lekarza leczącego. W USA, w krajach europejskich jak
również ostatnio w Polsce podjęto działania zmierzające do
racjonalizacji stosowania antybiotyków zarówno u dzieci
jak i dorosłych. Problemem otwartym jest skuteczność podejmowanych
interwencji, czy to na szczeblu populacyjnym
czy w warunkach praktyki POZ. Dobrym przykładem w tej
8
of action, cephalosporins and their derivatives, and macrolides.
The least commonly prescribed antibiotics in
this group included: fluorochinolones, linkozamides,
and combinations of sulfonamides and trimethoprim. In
the age group above 65 years, the derivatives of nitrofurantoin,
as well as cephalosporins and their derivatives
were predominant. A statistically significant increase
of the mean amount of the refunded boxes of antibiotics
“per capita” in both of the analyzed age groups in
the year of 2006, in comparison with the previous year
was noted. Discussion. A different profile of the used
antibiotics in the analyzed age groups, an increase of
the amount of prescribed antibiotics “per capita”, and
differences in the pattern of prescribing antibiotics were
noted between urban vs. non- urban settings. Conclusions.
1.During the observed period 2005-2006, in the
„opolskie” region, a statistically significant increase of
the amount of prescribed boxes of antibiotics “per capi-
ta” was found. 2. A considerable increase of the prescribing
pattern of antibiotics in the population above 65
years, in comparison to patients from the age group of
7-65 years was also noted. 3. A different profile of the
used antibiotics, including a predominance of the nitrofurantoin
derivatives, in the group above 65 years, in
comparison with the age group 7-65 years was observed
as well.
Słowa kluczowe:
Nawyki preskrypcyjne; wiek podeszły; lekarz rodzinny;
antybiotykoterapia; podstawowa opieka zdrowotna
Key words:
Prescription habits; alder people; family doctors; antibiotics
therapy; primary care
dziedzinie są interwencje polegające na udostępnieniu lekarzom
POZ szybkich testów bakteryjnych oraz testów bakteryjnych
z równoczesnym oznaczaniem poziomu CRP, a także systematyczne
szkolenia dotyczące zasad stosowania antybiotyków.
Stałe monitorowanie nawyków preskrypcyjnych lekarzy
POZ może stanowić istotne źródło informacji o skuteczności
podejmowanych działań mających na celu poprawę w tym zakresie
sytuacji w Polsce. Procesom tym powinno towarzyszyć
podnoszenie świadomości społeczeństwa na temat zagrożeń
związanych z niewłaściwym stosowaniem antybiotyków.
CELE PRACY
1. Analiza nawyków preskrypcyjnych antybiotyków
w dwóch grupach wiekowych: 7-65. i powyżej 65r.ż.
z uwzględnieniem klasyfikacji chemiczno-terapeutycznej.
2. Ocena wyników w poszczególnych jednostkach administracyjnych
województwa opolskiego i ocena dynamiki
zmian ilościowych i jakościowych przepisywanych antybiotyków
w latach 2005 i 2006.
3. Porównanie nawyków preskrypcyjnych lekarzy POZ
pracujących w środowisku miejskim i pozamiejskim
(podmiejskim i wiejskim).
MATERIAŁ I METODA
Przeprowadzono analizę danych udostępnionych
przez Opolski Oddział NFZ pochodzących z zestawień
refundacyjnych aptek otwartych z lat 2005 i 2006. Dane
zawierały zagregowane roczne ilości zrefundowanych
opakowań antybiotyków podzielonych na 14 grup chemiczno-terapeutycznych,
z określonymi obszarami administracyjnymi
miejsca realizacji recept z dokładnością
do powiatu oraz określoną ilością zarejestrowanych
w POZ podopiecznych w dwóch grupach: 7-65. r.ż. i powyżej
65. roku życia. Podział na grupy wiekowe 0-6., 7-65.
i powyżej 65. wynikał z przyjętego przez NFZ systemu rozliczeniowego.
Grupa pacjentów w wieku od 0 do 6. r.ż. była
poddana odrębnej analizie, której wyniki są przedstawione
w osobnej publikacji.