Pokaż cały numer - Farmaceutyczny Przegląd Naukowy

Farm Przegl Nauk, 2009,2
diolu we krwi, spowodowane indukcją izoformy CYP3A4
odowiedzialnej za oksydatywny metabolizm tych środków
hormonalnych.
Interakcja składników dziurawca z cyklosporyną jest
jedną z najlepiej udokumentowanych. Istnieją liczne opisy
przypadków tej bardzo poważnej i potencjalnie śmiertelnej
interferencji pomiędzy lekiem roślinnym a syntetycznym
[26, 27, 28, 29]. Przypadki te dotyczą pacjentów po transplantacji
serca, nerki i wątroby przyjmujących cyklosporynę,
u których poziom tego leku we krwi uległ obniżeniu po
przyjęciu terapeutycznej dawki preparatu z dziurawca, w następstwie
czego pojawiały się niekiedy epizody ostrego odrzucenia
przeszczepu. W przypadku odstawienia dziurawca
obraz kliniczny ulegał poprawie. Mechanizm tej interakcji
polega na obniżeniu absorbcji cyklosporyny, która jest substratem
glikoproteiny P, w jelicie oraz przyspieszeniu metabolizmu
tego leku przez izoformę CYP3A4. Ponadto dwie
próby kliniczne przeprowadzone przez Mai i wsp. [30] oraz
Herberta i wsp. [31] wykazały drastyczne obniżenie stężenia
takrolimusa w koadministracji z dziurawcem. Lek ten
jest intensywnie metabolizowany w wątrobie głównie przez
CYP3A4 oraz jest substratem glikoproteny P.
Stwierdzono przypadek obniżenia stężenia teofiliny we
krwi związany z zażywaniem dziurawca i wykazano in vitro,
że składnik dziurawca – hiperycyna, indukuje enzymy
wątrobowe [10]. Jednakże późniejsze próby kliniczne dowiodły,
iż w trakcie piętnastodniowego przyjmowania dziurawca
farmakokinetyka teofiliny nie uległa zmianie [32].
Wang i wsp. [33] badając wpływ dziurawca na farmakokinetykę
feksofenadyny zauważyli, że jednorazowe podanie
zioła zwiększa, podczas gdy 14-dniowe obniża stężenie tego
leku antyhistaminowego we krwi. Ponieważ feksofenadyna
jest markerem aktywności glikoproteiny P, autorzy ci wysunęli
hipotezę, że jednorazowa dawka hamuje, podczas gdy
dłuższe przyjmowanie dziurawca, pobudza jelitową izoformę
tego białka.
Próby kliniczne wykazały interakcje przetworów dziurawca
z lekami antyretrowirusowymi: indinavirem [34] oraz
niverapiną [35]. Obniżenie stężenia tych leków u pacjentów
zarażonych wirusem HIV pociąga za sobą konsekwencje
w postaci zwiększonej odporności wirusów na leki a przez
to nieskuteczności terapii. Należy zauważyć, że inne leki
antyretrowirusowe również metabolizowane są przez izoformę
CYP3A4, więc interakcja ta może dotyczyć także
nich. Próba przeprowadzona na 12 pacjentach wykazała,
że preparaty dziurawca wzmagają katalizowaną przez
CYP3A4 sulfoksydację oraz zależną od CYP2C19 hydroksylację
omeprazolu [36].
Spośród wszystkich raportów dotyczących interakcji
pomiędzy lekami roślinnymi, a tradycyjnymi 79% dotyczy
interakcji dziurawca, publikacji dotyczących tego zjawiska
jest ponad 270 [37]. Wskazuje to na skalę w jakiej środek ten
może wpływać na farmakokinetykę innych środków leczniczych.
Główny mechanizm interakcji spowodowanych
przez preparaty dziurawca jest indukcja izoformy CYP3A4
cytochromu P-450, enzymu odpowiedzialnego za oksydatywny
metabolizm ponad 50% leków. Dodając do tego
wpływ składników tej rośliny na aktywność innych izoform
tego układu enzymatycznego oraz glikoproteiny P można
przypuszczać, że ten lek roślinny może wpływać na farma-
22
kokinetykę blisko 80% wszystkich leków [37]. Leki ziołowe
w tym dziurawiec dostępne są w sprzedaży OTC i często
stosowane są przez pacjentów bez konsultacji z lekarzem.
W związku z tym, że producent specyfików ziołowych nie
jest zobowiązany do prowadzenia badań dotyczących interakcji
oraz zamieszczania stosownych informacji na opakowaniu
lub ulotce swojego produktu, ciężar informowania
o potencjalnych skutkach ubocznych czy możliwości wystąpienia
interakcji z innymi lekami zażywanymi przez pacjenta
spoczywa na farmaceutach.
Piśmiennictwo
1. Eisenberg D i wsp. Trends in alternative medicine use
in United States. 1990-1998. JAMA 1998; 280: 1569-
1575.
2. Ożarowski A, Jaroniewski W. Rośliny lecznicze
i ich praktyczne zastosowanie. Instytut Wydawniczy
Związków Zawodowych. Warszawa 1987.
3. Gałuszko M, Cubała WJ. Rola dziurawca w leczeniu depresji.
Psychiatria 2005; 2:93-96.
4. Nahrstedt A, Butterweck V. Biologically active and other
chemical constituents of the herb of Hypericum perforatum
L. Pharmacopsychiatry. 1997;30:129-134.
5. Greeson JM, Sanford B, Monti DA. St. John’s wort
(Hypericum perforatum): a review of the current pharmacological,
toxicological, and clinical literature.
Psychopharmacology (Berl) 2001; 153: 402-414.
6. Quiney C i wsp. Hyperforin, a new lead compound against
the progression of cancer and leukemia? Leukemia
2006; 20: 1519-1525.
7. Brockmöller J i wsp. Hypericin and pseudohypericin:
pharmacokinetics and effects on photosensitivity in humans.
Pharmacopsychiatry. 1997; 30: 94-101.
8. Ernst E i wsp. Adverse effects profile of the herbal antidepressant
St. John’s wort (Hypericum perforatum L.).
Eur J Clin Pharmacol 1998; 54: 589-594.
9. Moore LB i wsp. St. John’s wort induces hepatic drug
metabolism through activation of the pregnane X receptor.
Proc Natl Acad Sci U S A 2000; 97: 7500-7502.
10. Nebel A i wsp. Potential metabolic interaction between
St. John’s wort and theophylline. Ann Pharmacother
1999; 33: 502-504.
11. Kaminsky LS, Zhang ZY. Human P450 metabolism of
warfarin. Pharmacol Ther 1997; 73: 67-74.
12. Gordon JB. SSRIs and St.John’s Wort: possible toxicity?
Am Fam Physician 1998; 57: 950-953.
13. Barbenel DM i wsp. Mania in a patient receiving testosterone
replacement postorchidectomy taking St John’s wort
and sertraline. J Psychopharmacol 2000; 14: 84-86.
14. Johne A i wsp. Decreased plasma levels of amitriptyline
and its metabolites on comedication with an extract
from St. John’s wort ( Hypericum perforatum ). J Clin
Psychopharmacol 2002; 22: 46-54.
15. Dresser GK i wsp. Coordinate induction of both cytochrome
P4503A and MDR1 by St John’s wort in healthy
subjects. Clin Pharmacol Ther 2003; 73: 41-50.
16. Wang Z i wsp. The effects of St John’s wort (Hypericum
perforatum) on human cytochrome P450 activity. Clin
Pharmacol Ther 2001; 70: 317-326.