Pokaż cały numer - Farmaceutyczny Przegląd Naukowy

More documents

Recommendations

Info

Farm Przegl Nauk, 2009,2 alkoholowe ze świeżego ziela (intracta), soki (succi) oraz nalewki (tincturae) zawierające hiperforynę i hiperycynę, wykazują głównie działanie antydepresyjne [2, 3]. Obecnie na polskim rynku występują też liczne preparaty wyciągu z dziurawca zwyczajnego w postaci tabletek i kapsułek, jak np: Deprim, Deprim forte, Depresplant, Dziurawiec ziele, Don’t Worry, Hypercaps, Hyperherba, Hyperosedat, Perhip, Remotiv, Silenil. Jednakże prowadzone badania wykazały, że preparaty te wchodzą w interakcje z wieloma lekami z różnych grup powodując poważne skutki uboczne. Skład i działanie Dziurawiec zawiera szereg substancji chemicznych odpowiedzialnych za terapeutyczne efekty jego działania. W składzie tej rośliny można wyróżnić grupę pochodnych diantronowych i antranolowych (0.05 – 0.3%), którą tworzą między innymi hiperycyna, pseudohiperycyna oraz protohiperycyna, protopseudohiperycyna i cyklopseudohiperycyna, ulegające przekształceniu pod wpływem światła do hiperycyny i pseudohiperycyny. Kolejną dużą grupę składników tworzą flawonoidy (2 – 4%), do których zalicza się flawonole (kemferol, kwercetyna), flawony (luteolina, eter 5,3-dimetylowy luteoliny), glikozydy (hiperozyd (0.3 – 0.7%), rutyna, kwercytryna, izokwercytryna, glikozydy leteoliny), biflawonoidy (amentoflawon (0.01 – 0.05%), biapigenina (0.1 – 0.5%)). Zidentyfikowano także pochodne floroglucynowe, do których zalicza się hiperforynę (2 – 4.5%), adhiperforynę (0.2 – 1.8%), furohiperoforynę, 1,3,6,7-tetrahydroksyksanton. W dziurawcu występują ponadto proantocyjanidyny, głównie katechiny i epikatechiny. Dalsze składniki tej rośliny to olejki eteryczne, takie jak: 2-metylooktan, n- nonan, 2-metylodekan, α– i β-pinen, terpineol, geraniol, β-kariofylen, hamulen i śladowe ilości monoterpenów. Ponadto stwierdzono obecność kwasów fenolowych (kawowy, chlorogenowy, p-kumarowy, ferulowy, izoferulo- 20 Ryc. 1 Składniki dziurawca: hiperycyna (A), hiperforyna (B) wy, p-hydroksybenzoesowy, wanilinowy), kwasy: izowalerianowy, nikotynowy, laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy, garbniki katechinowe, karotenoidy, cholinę, witaminę C, nikotynamid, pektyny, fitosterole i inne. W roślinie tej znajdują się także ksantony, związki rzadko występujące w roślinach, ale charakterystyczne dla rodziny Hypericaceae [4, 5]. Dziurawiec zwyczajny jest surowcem farmaceutycznym o szerokim spektrum działania na skórę (dermaticum), a także posiadający właściwości przeciwskurczowe (spasmolyticum), przeciwdepresyjne (psychosedativum), antyseptyczne (antisepticum). To wielokierunkowe działanie spowodowane jest bogactwem składu chemicznego tej rośliny leczniczej. Dziurawiec zwyczajny znalazł zastosowanie również w homeopatii. Jest używany w terapii uszkodzeń nerwów obwodowych spowodowanych np. zmiażdżeniem, cięciem lub rozerwaniem z towarzyszącymi silnymi bólami przebiegającymi wzdłuż nerwów. Bywa też wykorzystywany we wstrząsie mózgu lub rdzenia przedłużonego, jak również w mdłościach, niestrawności, bolesnych hemoroidach oraz stanach depresyjnych. Dziurawiec jest natomiast mało znany jako roślina wykorzystywana w kosmetyce, choć mają tu zastosowanie wszystkie jego formy. Wyciągi olejowe mają działanie gojące i regenerujące, a sam olejek dziurawcowy jest częstym składnikiem odżywek do włosów. Kremy zawierające wyciągi z dziurawca przeznaczone są do pielęgnacji skóry normalnej i tłustej. Natomiast ze względu na zawartość hiperycyny, czerwonego barwnika uczulającego na promienie słoneczne, dziurawiec jest wykorzystywany do produkcji kremów i maści do zewnętrznego leczenia odbarwień skóry (bielactwa) oraz kremów i emulsji przyciemniających barwę skóry, tzw. samoopalaczy. Składnik dziurawca – hiperforyna indukuje apoptozę różnych komórek nowotworowych, nie tylko guzów litych, ale także komórek białaczkowych. Ponadto, ten składnik dziurawca zmniejsza inwazyjność i zdolność do przerzutów komórek nowotworowych, a także wykazuje działanie hamujące angiogenezę. Właściwości te powodują, że hiperforyna jest w kręgu zainteresowania badaczy jako potencjalny lek antynowotworowy [6]. Leczenie dziurawcem jest uważne za leczenie bezpieczne, choć niestety nie wolne od ryzyka różnorakich objawów ubocznych i licznych interakcji z innymi grupami leków. Jednym z działań niepożądanych stosowania dziurawca może być uczulenie skóry na światło słoneczne, ujawniające sie w postaci zaczerwienienia, poparzeń, pęcherzy i ogólnego osłabienia. Związane jest to z hiperycyną, która jest substancją fotodynamiczną. Dlatego też osoby z jasną karnacją powinny unikać ostrego słońca i innych źródeł światła ultrafioletowego [7]. Do najczęstszych powikłań należą również: zaburzenia gastryczne (8%), zawroty głowy (4.5%), uczucie zmęczenia i nadmiernego uspokojenia polekowego (4.3%), suchość w ustach (4.0%), niepokój (2.6%), bóle głowy (1.7%) i bezsenność (0.9%). Oczywiście preparaty z Dziurawca zwyczajnego nie powinny być używane w czasie ciąży oraz karmienia piersią, jak również są przeciwwskazane w poważnych uszkodzeniach wątroby i nerek oraz w wysokiej gorączce [8].
Interakcje składników dziurawca z innymi lekami Składniki dziurawca wchodzą w interakcje z innymi lekami zarówno na poziomie farmakodynamiki, jak i farmakokinetyki. Moore i wsp. [9] w swoich doświadczeniach wykazali, że hiperforyna posiada zdolność do aktywacji jądrowego receptora pregnanu X (PXR), należącego do rodziny receptorów dla hormonów sterydowych. Zaktywowany receptor PRX łączy się z promotorem genu CYP3A4 powodując ekspresję tego genu. Ponadto receptor ten indukuje gen oporności wielolekowej MDR1, co prowadzi do wzrostu wytwarzania glikoproteiny P. Zwiększona synteza CYP3A4 powoduję intensyfikację metabolizmu leków przekształcanych przez ten układ enzymatyczny, powodując interakcję farmakokinetyczne na poziomie metabolizmu. Natomiast zwiększona aktywność glikoproteiny P powoduje interakcje farmakokinetyczne na poziomie biodostępności. Białko to występujące w komórka jelita, wątroby i nerek odgrywa istotną rolę w absorbcji, dystrybucji i wydalaniu leków, zmniejszając transport komórkowy z przestrzeni jelita do komórek epitelium, oraz zwiększając wydalanie ksenobiotyków z hepatocytów i nefronów odpowiednio do przewodów żółciowych i kanalików nerkowych. Interakcje przetworów dziurawca z innymi lekami mogą powodować także inne składniki tej rośliny. Nebel i wsp. [10] postulują iż za interakcję dziurawca z teofiliną odpowiedzialna jest hiperycyna, która indukuje aktywność izoformy CYP1A2 i CYP2C19 cytochromu P450. Stwierdzono także przypadki interakcji preparatów dziurawca z warfaryną, co wskazuję że składniki tej rośliny indukują także izoformę CYP2C9, która odpowiedzialna jest za metabolizm wspomnianego leku [11]. Ziele dziurawca stosowane jest z powodzeniem w łagodnej i średniej depresji. Wiele pacjentów stosuje preparaty z tej rośliny równolegle do syntetycznych leków antydepresyjnych. Hiperforyna oraz w mniejszym stopniu hiperycyna są inhibitorami zwrotnego wychwytu serotoniny. Stosowanie dziurawca łącznie z syntetycznymi inhibitorami wychwytu serotoniny takimi jak: sertralina, paroksetyna, nefazodon i wenlafaksyna prowadzi do wzajemnej interakcji tych środków na poziomie farmakodynamicznym, poprzez synergizm ich działania. Może to skutkować wystąpieniem syndromu serotoninowego objawiającego się zmianami nastroju, bólami głowy, nadpobudliwością ruchową, dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi [12]. Barbenel i wsp. [13] opisali nawet przypadek wystąpienia manii u 28-letniej pacjentki przyjmującej jednocześnie sertralinę i preparat dziurawca. Ponadto Johne i wsp. [14] przeprowadzając próbę kliniczną wykazali obniżenie stężenia amitryptyliny we krwi i moczu u 12 pacjentów przyjmujących ten lek łącznie z dziurawcem. Obserwację tą można wyjaśnić faktem, iż amitryptylina jest substratem glikoproteiny P oraz jej metabolizm na drodze demetylacji, a następnie hydroksylacji zachodzi przy udziale CYP2C19 i CYP3A4, które są indukowane przez składniki dziurawca. Występują także interakcje dziurawca z benzodiazepinami: alprazolanem i midazolanem. Leki te są często wykorzystywane jako markery aktywności izoenzymu CYP3A4, ponieważ są poprzez ten enzym całkowicie metabolizowa- copyright © 2009 Grupa dr. A. R. Kwiecińskiego ISSN 1425-5073 ne. Badania kliniczne z wykorzystaniem zdrowych ochotników wykazały obniżenie stężenia tych leków we krwi w wyniku koadministracji z dziurawcem [15, 16]. Ponadto obniżenie stężenia midazolamu we krwi było większe po podaniu doustnym niż dożylnym, co wskazuje że składniki dziurawca indukują aktywność CYP3A4 występującego zarówno w jelicie, jak i w wątrobie [15]. Kolejnym lekiem anksjolitycznym wchodzącym w interakcję z dziurawcem jest agonista receptora 5-HT1A, buspiron. Dannawi i wsp. [17] opisują przypadek syndromu serotoninowego wywołanego wzmożoną aktywacją receptorów serotoninowych w wyniku działania buspironu i inhibicji wychwytu serotoniny z przestrzeni synaptycznej przez hiperforynę i hiperycynę. Ponadto Spinella i Eaton [18] opisują przypadek uszkodzenia mózgu poprzedzonego hipomanią u pacjentki przyjmującej buspiron w połączeniu z zielem dziurawca i preparatem Ginko biloba. Istnieją kliniczne przesłanki, że niektóre leki roślinne mogą obniżać stężenie digoksyny we krwi. Do preparatów takich należy zaliczyć także dziurawiec, który po 10 dniach równoległego przyjmowania z digoksyną obniża poziom jej stężenia w surowicy pacjenta [19]. Prawdopodobnie za zjawisko to odpowiada indukcja glikoproteiny P przez hiperforynę, co zdaje się potwierdzać korelacja tej interakcji z dawką tego składnika dziurawca. Glikoproteina P w wyniku indukcji zwiększa wyrzut digoksyny z enterocytów do światła jelita, zmniejszając jej stężenie we krwi, co wobec wąskiego współczynnika terapeutycznego tego leku, objawia się nieskutecznością terapii. Sugimoto i wsp. [20] przeprowadzili badania mające na celu wykazanie istnienia interakcji pomiędzy preparatami dziurawca a lekami antyhiperlipidemicznymi: symwastatyną i prawastatyną. W wyniku prób klinicznych stwierdzili oni, że zachodzi interakcja tylko w przypadku pierwszego z tych leków, bowiem symwastatyna w przeciwieństwie do prawastatyny metabolizowana jest w ustroju ludzkim poprzez enzymy szlaku zależnego od cytochromu P-450 oraz stanowi substrat dla glikoproteiny P. Tannergreen i wsp. [21] donoszą, że regularne przyjmowanie dziurawca zmniejsza biodostępność werapamilu. Badacze ci sugerują, iż jest to spowodowane zwiększoną aktywnością enzymu CYP3A4 w jelicie, co zwiększa efekt pierwszego przejścia tego leku. Dodatkowo lek ten jest także substratem dla glikoproteiny P. Spośród leków działających na układ krążenia interakcję ze składnikami dziurawca wykazują także antykoagulanty, wspomniana wcześniej warfaryna oraz fenprokumon. Leki te w wyniku aktywacji układów enzymatycznych związanych z cytochromem P450 ulegają szybszemu metabolizmowi, co objawia się zmniejszeniem ich działania przeciwzakrzepowego [22]. Istnieją doniesienia o występowaniu krwawień u kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne w połączeniu z preparatami dziurawca. Informacje te znalazły potwierdzenie w dwóch próbach klinicznych z wykorzystaniem zdrowych ochotniczek przyjmujących etynyloestradiol i noretyndron [23, 24]. Ponadto były zgłaszane przypadki zajścia w ciąże przez kobiety przyjmujące środki antykoncepcyjne w połączeniu z dziurawcem: w Wielkiej Brytanii – siedem przypadków, w Niemczech – cztery oraz dwa w Szwecji [25]. Przyczyną tych zjawisk jest obniżanie przez preparaty dziurawca stężenia noretyndronu i etynyloestria- 21
Page 1: copyright © 2009 Grupa dr. A. R. K
Page 4 and 5: Szanowni Państwo, Koleżanki i Kol
Page 6 and 7: Register at www.fip.org/istanbul200
Page 8 and 9: Farm Przegl Nauk, 2009,2 WSTĘP Nad
Page 10 and 11: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Tabela I.
Page 12 and 13: Farm Przegl Nauk, 2009,2 torzy [9].
Page 14 and 15: Farm Przegl Nauk, 2009,2, 14-18 Cuk
Page 16 and 17: Farm Przegl Nauk, 2009,2 wyjaśnion
Page 18 and 19: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Pochodne g
Page 22 and 23: Farm Przegl Nauk, 2009,2 diolu we k
Page 24 and 25: Farm Przegl Nauk, 2009,2, 24-27 1.
Page 26 and 27: Farm Przegl Nauk, 2009,2 na skróce
Page 28 and 29: Farm Przegl Nauk, 2009,2, 28-34 Dep
Page 30 and 31: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Fig. 3. We
Page 32 and 33: Farm Przegl Nauk, 2009,2 DISCUSSION
Page 34 and 35: Farm Przegl Nauk, 2009,2 45. Hart J
Page 36 and 37: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Wprowadzen
Page 38 and 39: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Ryc. 3. Mo
Page 40 and 41: Farm Przegl Nauk, 2009,2 ne lipidy
Page 42 and 43: Farm Przegl Nauk, 2009,2 49. Silipo
Page 44 and 45: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Ryc. 1. Iz
Page 46 and 47: Farm Przegl Nauk, 2009,2 selekcjono
Page 48 and 49: Farm Przegl Nauk, 2009,2, 48-51 Rek
Page 50 and 51: Farm Przegl Nauk, 2009,2 wego (ang.
Page 52 and 53: Farm Przegl Nauk, 2009,2, 52-60 Bad
Page 54 and 55: Farm Przegl Nauk, 2009,2 niezawiera
Page 56 and 57: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Tabela 1.
Page 58 and 59: Farm Przegl Nauk, 2009,2 H39 7,33 3
Page 60 and 61: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Tabela 5.
Page 62 and 63: Farm Przegl Nauk, 2009,2 czy CYP2B1
Page 64 and 65: Farm Przegl Nauk, 2009,2 Ryc. 3. [n
Page 66 and 67: Farm Przegl Nauk, 2009,2 reduktazy
Page 68 and 69: Farm Przegl Nauk, 2009,2 12 godzina
Page 70 and 71:
Farm Przegl Nauk, 2009,2 70 wym. Iz
Page 72:
Farmaceutyczny PISMO POD PATRONATEM
show all

Pokaż cały numer - Farmaceutyczny Przegląd Naukowy

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?