You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Shqipëri – Gjermani,<br />
një udhëtim fotografik<br />
Në qytetin e Pogradecit është hapur një ekspozitë<br />
artistike e titulluar “Shqipëri – Gjermani, një udhëtim<br />
fotografik”. Protagonistë të koleksionit fotografik janë<br />
pesë autorë, një fotograf gjerman dhe katër shqiptarë.<br />
Veçanërisht pasditeve ose në<br />
mbrëmje banorë të qytetit, por dhe<br />
mjaft pushues vendas e të huaj, pasi<br />
kanë lënë plazhet buzë liqenit, vijnë<br />
në ambjentet galerisë së artit për të<br />
vizituar ekspozitën fotografike gjermano<br />
shqiptare. Bëhet fjalë për një<br />
projekt artistik që në thelb ka dokumentimin<br />
e përshtypjeve e mbresave<br />
jo në vendlindje. Është një<br />
shkëmbim mes asaj që ka kënë gjurmë<br />
dhe e nxjerrë në dukje nga një<br />
fotograf gjerman për Shqipërinë,<br />
dhe i katër artistëve shqiptarë për<br />
Gjermaninë. Përtej këtij dokumentimi<br />
artistik ka dhe shtysa të tjera<br />
shpjegon për DW kuratorja e fotoekspozitës<br />
Adela Demetja. “Siç<br />
është shkëmbimi mes artistëve të<br />
të dy vendeve, pasi ju e dini që nuk<br />
është e lehtë, të paktën për artistët<br />
Ishin vitet ’20 të shek XIX.<br />
Në një Paris që ende i<br />
shëronte plagët e shkaktuara<br />
nga tërbimi jakobin, jeton një<br />
Victor Hugo, poet e narrator i ashpër<br />
që tashmë ka shkruar disa romane.<br />
Suksesi, ai i vërteti, që do<br />
ta shndërrojë në një nga pendët më<br />
të mëdha të Francës, megjithatë<br />
duhet të vijë tekrar. Por është afër,<br />
shumë afër. Mjafton ta shkruajë<br />
romanin Notre Dame de Paris, ta<br />
rrëfejë epopenë e trishtë të Quasimodos<br />
të gjymtë, e kështu loja u<br />
krye. Çfarë mrekullie, fantazia e të<br />
mëdhenjve.<br />
Pastaj, pas gati dy shekujsh,<br />
nxjerr kokën një ditar i një gurgdhendësi<br />
anglez. E mes shënimeve<br />
të tij, në vete dëshmi origjinale e<br />
prapësive të artistëve të epokës, ja<br />
ku jepen të dhënat e një skulptori<br />
gungaç që jo vetën punon pranë<br />
kantiereve të restaurimit të Notre<br />
Dame, por edhe i ka “zyrat” në<br />
lagjen ku jeton Victor Hugo. Pra,<br />
Quasimodo. Ose, të paktën, njeriu<br />
që i dha bazën e mbështetjes<br />
frymëzimit të romancierit.<br />
Këtë hipotezë e avancojnë<br />
arkivistët e Tate, muzeut të madh<br />
të artit në Londër. E gjitha lind nga<br />
studimi i ditarit – shtatë vëllime<br />
shkruar me dorë – të cilin e ka lënë<br />
Henry Sibson, skulptor britanik i<br />
lindur më 1795. Librat, që janë gje-<br />
shqiptarë, dalja jashtë kufijve dhe<br />
shkëmbimi me artistë të tjerë, por<br />
sigurisht dhe ekspozimi. Zakonisht<br />
të gjitha ekspozita hapen në Tiranë<br />
dhe është centralizuar si të thuash<br />
ajo skenë e pakët e artit që kemi në<br />
Shqipëri. Gjatë këtyre ditëve kemi<br />
patur shumë vizitorë dhe ajo që na<br />
ka bërë përshtypje është se ata janë<br />
nga mosha të ndryshme, një publik<br />
miks, i cili vjen edhe për faktin<br />
se një ekspozitë vetëm me fotografi<br />
nuk është e zakonshme në këtë<br />
galeri, në këtë qytet”.<br />
Dy temat kryesore që kanë motivuar<br />
autorët e ekspozitës janë nga<br />
njera anë Shqipëria 20 vjet pas<br />
rënies së komunizmit nga këndvështrimi<br />
gjerman dhe në anën<br />
tjetër Gjermania, 20 vjet pas ribashkimit<br />
të Gjermanisë nga kënd-<br />
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○<br />
○<br />
Gungaçi i “Notre Dame de Paris” është i vërtetë<br />
Hugo e takoi vërtet. Ai ishte një skulptor që<br />
punonte në restaurimin e katedrales, e kishte<br />
dyqanin e tij afër shtëpisë së romancierit<br />
tur në një banesë në Penzance,<br />
Cornovaglia, janë blerë nga Tate<br />
më 1999, e tash janë ekspozuar për<br />
publikun në Hyman Kreitman<br />
Reading Room. Është dashur<br />
kohë, por në fund kujdesi i një<br />
hulumtuesi, Adrian Glew, i ka rënë<br />
pikës. E nga palët e kohës ka dalë<br />
jashtë Quasimodo. “I kam vërejtur<br />
referimet derisa i katalogoja ditarët<br />
e Sibsonit – ka shpjeguar ai -. Menjëherë<br />
e kam kuptuar se ishte rasti<br />
ta hulumtoja më tepër çështjen”.<br />
Në një moment të caktuar,<br />
gurgdhendësi i Shenjtërisë së Tij<br />
(në këtë rast George IV) shkon në<br />
Paris për të punuar në restaurimin<br />
e katedrales së Notre Damit. “Unë<br />
– shkruan Sibson – duhej të punoja<br />
në dekorimin e dritareve”. Detyrë<br />
që megjithatë nuk do të realizohet<br />
kurrë për shkak të një zënke me një<br />
firmën Plantor & Fontaine. Sibson<br />
mbetet i papunë dhe vendos t’iu<br />
drejtohet dyqaneve që merren me<br />
statujat e mëdha me porosi.<br />
Dhe ka fat. “Këtu – shkruan –<br />
takova Monsieur Trajan, njërin nga<br />
personat më bujar që kam takuar<br />
ndonjëherë. Punonte si latues për<br />
krye-skulptorin, emri i të cilit nuk më<br />
kujtohet. Ishte gungaç dhe nuk kishte<br />
dëshirë të përzihej me latuesit. Gdhendësit<br />
ia kishin lënë emrin ‘Le<br />
Bossu’, ose Gungaçi, në frëngjisht.<br />
Në fund Sibson pranohet në<br />
vështrimi shqiptar. Grupi i autorëve<br />
shqiptarë përbëhet nga artistët Bevis<br />
Fusha, Arvenol Hasa, Ledia Kostandini<br />
dhe Alketa Ramaj.<br />
Alketa Ramaj gjatë qëndrimit të<br />
saj në Gjermani ka kaluar më shumë<br />
kohë në Berlin. Duke prezantuar<br />
punimet e saj në ekspozitë ajo thotë<br />
për DW se gjithshka e ka sistemuar<br />
në dy cikle. “I pari që ka më shumë<br />
diçka që ne nuk e kemi në vendin<br />
tone, që është pjesa underground.<br />
Se si e përjetojnë këta njerëz, si është<br />
marrëdhënia e tyre me nëntokën<br />
e qytetit. Kjo ka lidhje me gjithë<br />
skuadër dhe dërgohet të punojë në<br />
qytezën Dreux. Siç shkruan në ditar,<br />
duke rrëfyer në këtë rast në<br />
veten e tretë, “Monsieur Le Bossu<br />
personalisht i rekomandoi Trajanit<br />
ta marrë me vete atë anglezin e<br />
vogël”. Sibson, në këtë pikë, e ndoqi<br />
fatin e vet. Ndërsa arkivistët e Tate<br />
fillojnë hetojnë për Le Bossu-n.<br />
“Skulptorët dhe latuesit e përshkruar<br />
në ditarin e Sibsonit –<br />
vërejnë – punonin në një atelie<br />
pranë Ecole des Beaux Arts që isht<br />
vendosur në arrondissement-in e<br />
gjashtë të Parisit”. Ose lagjja ku<br />
jetonte i riu Victor Hugo, i cili, mes<br />
të tjerash, e mori shumë për zemër<br />
restaurimin e Notre Dame. “Victor<br />
Hugosë nuk ia kishte qejfi projektin<br />
e restaurimit të traversës<br />
veriore, të nënshkruar nga arkitekti<br />
Etienne-Hippolyte Godde», kujton<br />
Glew. Është aq e vërtetë sa që<br />
Hugo, bashk me intelektualët e<br />
pjesën konceptuale me temën në<br />
përgjithësi. Cikli i dytë është më<br />
shumë tek pjesa e fotoreportazhit.<br />
Në këndvështrimin tim është një<br />
bashkim komunitetesh të shumta.<br />
Sepse rënia e murreve nuk është<br />
diçka vetëm objektive, siç mund ta<br />
them, por është dhe mentaliteti i<br />
njerëzve në përgjithësi. Kështu unë<br />
jam përpjekur të shikoj se si shumë<br />
komunitete rrinë bashkë me njeri<br />
tjetrin dhe çdo njeri është i lirë të<br />
veprojë ose të ndërveprojë në<br />
mënyra të ndryshme”.<br />
Heinrich Völkel një vizitor<br />
sistematik i Shqipërisë pas vitit<br />
2005 e në vijim ka selektuar shkrepje<br />
të aparatit që ka bërë veçanërisht<br />
në kryeqytet. Ndaj dhe cikli<br />
titullohet “Tirana - Mon Amour!”,<br />
që ka punime në portret dhe fotoreportazh.<br />
Qëllimi i Völkel-it është<br />
një përpjekje për të dokumentuar<br />
përshtypjet e tij mbi Shqipërinë dhe<br />
njerëzit gjatë proceseve të shpejta<br />
transformuese në vend, thotë për<br />
DW, Adela Demetja, kuratore e fotoekspozitës.<br />
tjerë, qe ndër ata që përkrahën<br />
Comité historique des Arts et<br />
Monuments, i cili premtoi përdorimin<br />
e një stili më të ngjashëm<br />
me stilin gotik.<br />
Autori i Notre Dame de Paris,<br />
botuar më 1831, pra e njihte shumë<br />
mirë katedralen. “Duke pasur parasysh<br />
interesimin e tij për punimet<br />
e restaurimit dhe afërsinë mes<br />
banesës së tij dhe dyqanit të Le<br />
Bossu – thotë Glew – është e mundshme<br />
që Hugo ta ketë parë, ose<br />
edhe njohur, Trajanin dhe shefin e<br />
tij, Gungaçin”. Aq më tepër që, në<br />
një version të parë të ‘Të mjerët’,<br />
protagonisti i romanit – shihe ti –<br />
ishte pagëzuar nga Hugo Jean Trajean,<br />
më vonë Jean Valjean vetëm<br />
në versionin vijues. Koincidencë?<br />
Ndoshta. S’e luan topi se një gungaç<br />
ekzistonte, në Notre Dame,<br />
përnjëmend. Kusurin e ka sajuar<br />
fantazia e Hugosë.<br />
KULTURE<br />
Kontaktoni në: kultura@<strong>gazeta</strong><strong>55</strong>.net<br />
E enjte, 19 gusht 2010<br />
Angela Martini përfaqëson Shqipërinë<br />
në Miss Univers. Kostumi me<br />
të cilin ajo paraqitet në këtë aktivitet<br />
është designuar nga "Victoria's Secret"<br />
dhe i ka kushtuar organizatës shqiptare<br />
të Miss Universit 6000 dollarë. Martini,<br />
e cila është lindur në Shqipëri dhe<br />
rritur në Zvicër, është një nga modeleteksporte<br />
më të bukura zvicerane.<br />
TEA TEATRI TEA TRI KOMBËT KOMBËTAR<br />
KOMBËT AR<br />
I I KOSOVËS KOSOVËS SHP SHPALL SHP ALL<br />
KONKURSIN ONKURSIN PËR<br />
PËR<br />
DRAMË<br />
DRAMË<br />
KOMBËT OMBËT OMBËTARE<br />
OMBËT ARE<br />
“KA “KATARINA “KA ARINA JOSIPI<br />
JOSIPI<br />
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○<br />
Teatri Kombëtar i Kosovës<br />
(TKK) fton të gjithë kri<br />
juesit shqiptarë që të<br />
konkurrojnë me dramat e tyre në<br />
Konkursin për Dramë Kombëtare<br />
“Katarina Josipi 2010”. Ky konkurs<br />
është mbështetur financiarisht nga<br />
Ministria e Kulturës, Rinisë dhe<br />
Sportit e Republikës së Kosovës. Sipas<br />
organizatorëve, konkursi për<br />
Dramë Kombëtare “Katarina Josipi”<br />
është i hapur për të gjithë krijuesit<br />
shqiptarë që shkruajnë drama. Një<br />
autor mund të sjellë më së shumti<br />
dy drama për shqyrtim. Dramat që<br />
konkurrojnë në këtë konkurs duhet<br />
të jenë jo më të shkurtëra se 50<br />
minuta; Dramat e të gjitha zhanreve<br />
do të merren në shqyrtim; Tema dhe<br />
as numri i personazheve nuk janë të<br />
limituara. Dramat e papërfunduara<br />
apo sinopsiset nuk do të merren fare<br />
në shqyrtim; Dramat që sillen në<br />
këtë konkurs duhet të jenë origjinale,<br />
të shkruara mbas vitit 2000,<br />
duhet të jenë të painskenuara më përpara<br />
dhe të pabotuara; Tri dramat më<br />
të mira shpërblehen me tri çmime, përkatësisht:<br />
çmimi i parë 3,600 euro,<br />
çmimi i dytë me 2,400 euro dhe çmimi<br />
i tretë me 1,200 euro; Drama që fiton<br />
vendin e pare, konsiderohet si dramë<br />
potenciale për t‘u inskenuar në njërin<br />
nga sezonat e ardhshëm në TKK; Tri<br />
dramat fituese botohen në një edicion<br />
special; Autorët që sjellin dramat e tyre<br />
në këtë konkurs konsiderohet se i pranojnë<br />
kushtet e këtij konkursi.<br />
Konkursi konsiderohet i hapur nga dita<br />
e publikimit në media (gusht 2010),<br />
kurse mbyllet zyrtarisht me 25 Dhjetor<br />
2010. Çdo dramë e ardhur mbas<br />
datës 25 dhjetor nuk do të merret në<br />
shqyrtim. Nuk do të merren në<br />
shqyrtim as dramat që nuk i plotësojnë<br />
kriteret e përmendura më lart.<br />
<strong>55</strong> 23
Change language