Miesięcznik Ludzi z Innego Wymiaru

Moje rozumienie problemu
bezdomności - refleksje nie tylko
po lekturze "Ludzi bezdomnych"
Pierwsze skojarzenie, gdy mówi się
"człowiek bezdomny", przywodzi na myśl
ubogiego kloszarda bez dachu nad głową.
Jest to bardzo naturalne. Problem
fizycznej bezdomności jest dziś u nas
dość nabrzmiały i w każdym mieście
możemy spotkać ludzi koczujących na
ulicach, bądź dworcach kolejowych.
Niemniej, teoretycznie problem ten
rozwiązać łatwo - wystarczy zapewnić
tym ludziom dach nad głową poprzez
odpowiednie rozbudowanie systemu
opieki socjalnej. Czy nas, jako społeczeństwo,
na to stać, to już inna para
kaloszy.
Gdy bliżej przyjrzeć się pojęciu
bezdomności, zwłaszcza mając w pamięci
lekturę "Ludzi bezdomnych" Stefana
Żeromskiego, okazuje się, iż bezdomność
to nie tylko fizyczny brak budynku,
w którym można by mieszkać. Bywają
ludzie, którzy posiadają bardzo piękne
domy i z pozoru zdaje się niczego im do
szczęścia nie brakować, a mimo to cierpią
oni swego rodzaju bezdomność – bezdomność
społeczną.
Problem bezdomności społecznej
dotyka dziś bardzo wielu ludzi. Na dobrą
sprawę, nikt chyba nie ma pojęcia o jego
rzeczywistej skali, bo nie sposób go
zmierzyć. Bezdomnych mieszkających na
ulicy dosyć łatwo jest policzyć. Natomiast
osób, które mimo posiadania domu czują
się bezdomne, zliczyć nie sposób. Skąd
bierze się taka bezdomność społeczna?
Wiele jest jej konkretnych przyczyn. Są to
przyczyny leżące po stronie osób, których
bezdomność dotyka bezpośrednio i przyczyny
od nich niezależne.
PARSZYWA DWUNASTKA nr 5
Bezdomność społeczna, mająca
swe źródło w postępowaniu osoby nią
dotkniętej, jest niejako bezdomnością na
życzenie. W pewnym momencie życia
dana osoba decyduje się odizolować od
swego środowiska. Taka sytuacja może,
na przykład, dotyczyć młodego człowieka,
który z powodu niemożności porozumienia
się ze swą rodziną, zrywa z nią
wszelkie kontakty i rozpoczyna życie „na
własną rękę”. Dopóki nie założy on
własnej rodziny lub nie powróci na łono
swej rodziny naturalnej, jest on, w pewnym
sensie, człowiekiem bezdomnym.
Przykład ten jest jednak mało "literacki" -
nie wstrząsa on, nie porusza ani nie
zastanawia. Skoro ktoś życzy sobie
prowadzić samotniczy tryb życia i dobrze
mu z tym - proszę bardzo! Nic, tylko
życzyć szczęścia i powodzenia.
Niekiedy jednak społeczna bezdomność,
choć wynika ze świadomego
wyboru człowieka, jest o wiele bardziej
dramatyczna. Ma to miejsce, gdy jest ona
skutkiem wyboru dwu alternatywnych
dróg życiowych: poświęcenia się dla
społeczeństwa lub życia tylko dla siebie
i swoich bliskich. Działalność społecznikowska
utrudnia często życie rodzinne,
czasem wręcz uniemożliwia rozpalenie
własnego domowego ogniska. Wybór
pomiędzy życiem dla siebie czy dla
innych dziś jest prosty. Za żadną z tych
opcji nie przemawiają specjalne względy.
Decyzja należy do jednostki. Jednak dawniej,
w czasach o których pisał Żeromski
w "Ludziach bezdomnych", za oddaniem
swego życia społecznej służbie, przemawiał
moralny, obywatelski obowiązek.
Akcja powieści rozgrywa się
w epoce pełnego rozkwitu pozytywizmu.
Sztandarowymi hasłami tych czasów są
praca organiczna i praca u podstaw,