magdalena urbaniak analiza porównawcza zawartości dioksyn i ...

5.9. OKREŚLENIE KIERUNKU DALSZYCH BADAŃ
DYSKUSJA
W zakresie określenia kierunku dalszych badań, uzasadnione wydaje się być
przeprowadzenie analiz stężeń PCDD, PCDF i dl-PCB w fitoplanktonie, organizmach
bentosowych oraz tkankach ryb pochodzących z badanych zbiorników. Próby takie
zostały pobrane w latach 2007 i 2008 ze zbiorników SZZ, SZT i SZP na rzece
Sokołówce oraz Zbiornika Włocławskiego i Sulejowskiego. Celem tych badań będzie
ocena stopnia bioakumulacji i biomagnifikacji omawianych zanieczyszczeń w łańcuchu
troficznym, z wykorzystaniem współczynnika bioakumulacji biota – osady (BSAF) oraz
współczynnika biomagnifikacji (BMF). Pierwszy z podanych współczynników obrazuje
akumulację PCDD, PCDF i dl-PCB w organizmach w odniesieniu do ich zawartości
w osadach dennych; drugi odzwierciedla akumulację w organizmach drogą pokarmową
(zależność drapieżnik – ofiara). Wyniki powyższych analiz pozwolą nie tylko
oszacować wielkość narażenia organizmów bytujących w danym ekosystemie, ale
również określić główne drogi dystrybucji omawianych mikro-zanieczyszczeń. Jest to
tym bardziej istotne, że człowiek, jako szczytowy organizm piramidy troficznej,
spożywając zanieczyszczone produkty rybne ze zbiorników wodnych otrzymuje
relatywnie najwyższą dawkę PCDD, PCDF i dl-PCB.
W ramach współpracy z Instytutem Medycyny Pracy im. Nofera w Łodzi, planuje
się podjęcie badań nad dystrybucją TZO w skali dorzecza (obejmującego ekosystemy
zlewni i kontinuum rzeczne), ze szczególnym uwzględnieniem fragmentów
o zróżnicowanej typologii – tereny zurbanizowane, rolnicze oraz naturalne. Na bazie
uzyskanych danych będzie można przystąpić do realizacji kolejnego etapu badań, jakim
będzie analiza dynamiki przestrzennej TZO w krajobrazie na tle cyklu hydrologicznego.
Jako trzeci element wspólnych badań planuje się przeprowadzić eksperymenty
w mezoskali pod kątem efektywnego blokowania TZO w pulach trudnodostępnych.
Jednocześnie, w ramach projektu SWITCH planuje się rozpoczęcie działań
zmierzających do oceny zanieczyszczenia związkami PCDD, PCDF i dl-PCB wód
burzowo-deszczowych oraz pochodzących ze spływu powierzchniowego ze zlewni
zurbanizowanej. W/w badania pomogą zrozumieć rolę tego źródła w generowaniu
znacznych stężeń omawianych zanieczyszczeń w zlewni zurbanizowanej oraz ich
zmienności w czasie. Obecnie podobne badania, ukierunkowane na ocenę wpływu wód
deszczowych na jakość rzeki Sokołówki poprzez analizę substancji biogennych oraz
zawartości materii organicznej i mineralnej, prowadzone są w MI PAN ERCE
- 191 -