magdalena urbaniak analiza porównawcza zawartości dioksyn i ...

WSTĘP
zaadsorbowane na cząsteczkach materii organicznej nie były uwalniane do wody, lecz
akumulowały się w osadach wraz z nierozłożoną materią organiczną. Rezultatem tego
było niższe stężenie PCB w organizmach wodnych i wyższe w osadach dennych
(BERGLUND I IN., 2001). Z kolei w jeziorach oligotroficznych, PCB związane
z cząsteczkami materii organicznej mogły być efektywne mineralizowane, co w efekcie
prowadziło do zwiększenia ich stężenia w wodzie, a tym samym w organizmach
wodnych (BERGLUND I IN., 2001).
PCDD, PCDF i PCB zdeponowane w osadach dennych podlegają również
procesowi akumulacji w organizmach bentosowych. W celu opisania tempa tego
procesu stosuje się współczynnik akumulacji biota-sedymenty (ang. Biota-Sediment
Accumulation Factor - BSAF). Współczynnik ten definiowany jest jako stosunek
stężenia zanieczyszczenia w organizmie (podawany w przeliczeniu na lipidy) do jego
zawartości w danym elemencie środowiska (gleba, osady denne, woda) (podawany
w przeliczeniu na zawartość węgla organicznego).
gdzie:
Ct – stężenie zanieczyszczenia w organizmie;
ƒl – zawartość lipidów w organizmie;
Cs – stężenie zanieczyszczenia w matrycy (gleba, osady denne, woda);
ƒoc - zawartość węgla organicznego w matrycy.
W badaniach MOERMOND I IN., (2005) prowadzonych na jeziorach w okolicy
rzeki Ren w Holandii, autorzy zanotowali następujące wartości współczynników BSAF:
od 0,01 do 1,6 dla Oligochaeta, ze średnią wartością 0,39 oraz 0,32 dla pozostałych
bezkręgowców. Wartości BSAF dla Chironomus sp. wynosiły 12,19 i 0,95 odpowiednio
dla osobników męskich i żeńskich (MAUL I IN., 2006). Jednocześnie, FOX I IN., (1983)
opisali dodatnią korelacje pomiędzy poziomem PCB w bezkręgowcach Oligochaeta
i osadami dennymi, a LARSSON, (1984) wskazał, iż asymilacja PCB z osadów przez
larwy Chironomidae jest bezpośrednio zależna od stężenia PCB w osadach.
Równocześnie, cześć organizmów bentosowych może wzbogacać osady w związki
PCDD, PCDF i PCB w wyniku ich ekskrecji. Przykładem mogą być tutaj badania
- 20 -