magdalena urbaniak analiza porównawcza zawartości dioksyn i ...

WSTĘP
1) chemiczne – związane z wytwarzaniem dóbr materialnych, np. produkcja
chlorowanych pestycydów i półproduktów do ich syntezy, produkcja niektórych
tworzyw sztucznych;
2) termiczne – związane z rozkładem odpadów, przepracowanych olejów, węgla
z zasolonych kopalń oraz z procesami metalurgicznymi;
3) fotochemiczne – np. tworzenie i emisja dioksyn i furanów podczas procesu
spalania na otwartej przestrzeni;
4) enzymatyczne – tworzenie dioksyn z chlorofenoli pod wpływem enzymów –
peroksydaz.
W przeciwieństwie do PCDD i PCDF, źródłem PCB była masowa produkcja,
którą rozpoczęto w roku 1929 (FALANDYSZ, 1999). Od tego czasu, przez okres ok. 50
lat, PCB były wytwarzane i używane głównie jako wypełnienia transformatorów,
kondensatorów, płyny hydrauliczne, płyny w wymiennikach ciepła, wypełniacze do
farb, klejów, lepików, politur i lakierów, plastyfikatory w tworzywach sztucznych oraz
środki konserwujące i impregnujące. Stosowano je również jako smary w turbinach
gazowych, dodatki do powłok i izolacji przewodów elektrycznych oraz drutów. Były
też wykorzystywane do produkcji powłok ochronno-kryjących w konstrukcjach
betonowych, a także jako rozpuszczalniki dla insektycydów i bakteriocydów,
impregnaty oraz nośniki barwnika w papierze ksero.
Oprócz celowego wytwarzania, PCB mogą również powstawać jako produkt
uboczny podczas procesów spalania odpadów, chlorowania wody pitnej i ścieków,
a także podczas wybielania miazgi celulozowej chlorem (STRUSIŃSKI I IN., 2001).
Należy jednocześnie zaznaczyć, iż niekontrolowane wytwarzanie i uwalnianie PCB do
środowiska stanowi marginalny procent w stosunku do ich ilości wytwarzanej
w różnych gałęziach przemysłu.
Szacuje się, że od 1929 roku wyprodukowano na świecie 1,5 mln ton PCB, w
tym najwięcej w Stanach Zjednoczonych (ponad 600 tys. ton), w Niemczech (ok. 123,5
tys. ton), we Francji (ponad 98,7 tys. ton) (Tabela 4). Związki te posiadały różne nazwy
handlowe w różnych krajach: Aroclor (USA), Phenochlor (Francja), Clophen (Niemcy),
Kanechlor (Japonia), Fenchlor (Włochy), Sovol (Rosja) i Delor (Czechosłowacja)
(Tabela 5) (FALANDYSZ, 1999).
- 16 -