magdalena urbaniak analiza porównawcza zawartości dioksyn i ...

5. DYSKUSJA
DYSKUSJA
PCDD (polichlorowane dibenzo-para-dioksyny), PCDF (polichlorowane
dibenzofurany) i dl-PCB (polichlorowane bifenyle) to związki występujące we
wszelkich typach i strukturach ekosystemów. Ich transfer następuje poprzez cykl
hydrologiczny oraz cykle biogeochemiczne, z kolei trwałość w środowisku, zdolność do
akumulacji i biomagnifikacji w wodnych i lądowych łańcuchach troficznych oraz
toksyczność, stanowią o ich długoterminowym i wielkoskalowym zagrożeniu dla
środowiska i człowieka. W efekcie jednym z priorytetowych zadań współczesnej nauki
o PCDD, PCDF i dl-PCB jest scharakteryzowanie procesów determinujących transport
i depozycję w/w związków w ekosystemach w celu regulacji ich alokacji.
Kluczowym elementem teorii Ekohydrologii jest założenie, iż nadmiar
związków biogennych oraz negatywne oddziaływanie substancji toksycznych, w tym
PCDD, PCDF i dl-PCB, transferowanych z lądu do ekosystemów wodnych, można
ograniczać poprzez tzw. „dual regulation” (więcej informacji w podrozdz. 1.1
Wstępu). Do tej pory powyższą metodykę wykorzystano dla ograniczania
występowania toksycznych zakwitów sinicowych, będących wynikiem nadmiernego
dopływu fosforu do wód. Koncepcja ta polega na wykorzystaniu procesów
hydrologicznych do regulacji ilości i stopnia alokacji fosforu w strukturze ekosystemów
(abiotycznych i biotycznych) oraz kształtowaniu struktury biotycznej w celu kontroli
dynamiki procesów hydrologicznych (kontrola transferu fosforu w środowisku poprzez
zwiększenie biofiltracji oraz depozycji w pulu trudnodostępnej) (ZALEWSKI, 1997)
Analogicznie, w celu ograniczenia ilości PCDD, PCDF i dl-PCB w środowisku
oraz ich transferu i bioakumulacji w żywności (np. rybach), istotnym wydaje się być
podjęcie prac dotyczących możliwości alokacji w/w związków w pulach
trudnodostępnych. Przyczynić się to może do ograniczenia transportu PCDD, PCDF
i dl-PCB wzdłuż kontinuum rzecznego i ich biomagnifikacji wzdłuż łańcucha
troficznego. Jednakże pierwszym krokiem w tym celu winna być ocena istniejącego
stanu środowiska pod kątem zanieczyszczenia związkami PCDD, PCDF i dl-PCB.
Stąd, w niniejszej rozprawie dokonano analizy stężeń PCDD, PCDF i dl-PCB
oraz poziomów toksyczności prób osadów dennych wybranych zbiorników zaporowych
z uwzględnieniem analizy przestrzennej i sezonowej w/w związków. Ponadto
przeanalizowano wpływ form zagospodarowania terenu zlewni, wielkości zlewni oraz
czasu retencji wody w zbiorniku na wielkość notowanych stężeń.
- 137 -