Planifikimi i Buxhetit me Pjesëmarrje

Planifikimi i Buxhetit
me Pjesëmarrje
Qershor 2012

Autorët:
Melihate Limani, Ekspert i lartë për pjesëmarrje të qytetarëve
Hanife Limani, Ekspert për pjesëmarrje të qytetarëve
Ramadan Klisurica, Specialist për kuvend të komunave
Ramadan Ilazi, Ekspert i jashtëm
Edituar nga:
Flora Smith, Asistente e programit
Ky publikim u përgatit nga Agjensioni i Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID)
Programi Iniciativa për Komuna Demokratike dhe Efektive në Kosovë.
Pikëpamjet e paraqitura në këtë publikim nuk pasqyrojnë medoemos pikëpamjet e Agjencisë së
Shteteve të Bashkuara për zhvillim ndërkombëtar (USAID) ose të Qeverisë së Shteteve të Bashkuara.

Planifi kimi i Buxhetit
me Pjesëmarrje
Qershor 2012

PËRMBAJTJA
I. PARATHËNIA 6
II. HYRJE 7
III. DËGJIMET PUBLIKE NË TË KALUARËN 8
IV. KONSOLIDIMI I DËGJIMEVE PUBLIKE 10
V. PRAKTIKAT E MIRA TË PLANIFIKIMIT TË BUXHETIT ME PJESËMARRJE NË KOMUNAT
PARTNERE TË USAID/DEMI 14
• Kamenicë 16
• Kaçanik dhe Novobërdë 17
• Vushtrri 18
• Graçanicë dhe Prizeren 19
VI. BUXHETIMI ME PJESËMARRJE NË KOMUNAT JOPARTNERE TË USAID/DEMI 20
VII. LISTA E FAKTEVE 22
VIII. REKOMANDIME PËR ZHVILLIM TË MËTEJMË TË BUXHETIMIT ME PJESËMARRJE 27
IX. PËRFUNDIMI 29
X. BIBLIOGRAFIA 30

Shkurtesat
KPF Komiteti për Politikë dhe Financa
OJQ Organizata Jo-Qeveritare
OShC Organizatat e shoqërisë civile
USAID Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar
USAID DEMI Iniciativa për Komuna Demokratike dhe Efektive e USAID-it
ZIP Zyra për Informim Publik
5

I.
6
PARATHËNIA
Ky publikim përshkruan çasjen shfrytëzuar nga programi Iniciativa për Komuna Demokratike
dhe Efektive të USAID-it për të mbështetur komunat partnere në zbatimin e planifi kimit
buxhetor pjesëmarrës në 2011. Praktikat më të mira të zhvilluara dhe mësimet e marra nga
komunat partnere të USAID/DEMI-t do të shfrytëzohen plotësisht dhe avancohen në procesin
e buxhetimit për 2013 dhe mund të shërbejnë si referencë për të gjitha komunat e Kosovës.
Pamja e hollësishme e dinamikës së pjesëmarrjes së qytetarëve në procesin e buxhetimit në
nivel lokal, sfi dat e bashkëpunimit në mes të administratës komunale dhe Kuvendit Komunal,
roli i OJQ-ve dhe grupeve rinore dhe trendet e përgjithshme në procesin buxhetor pjesëmarrës
në Kosovë po sjellin shumë ide të reja. Një krahasim me procesin buxhetor në komunat që nuk
janë partnere të USAID/DEMI-t është e prezantuar shkurtimisht.
Kushtet ligjore të legjislacionit kosovar në lidhje me buxhetin dhe konsultimet buxhetore janë të
shqyrtuara gjatë tërë publikimit. Megjithatë, qëllimi më i rëndësishëm i publikimit është për të
ndihmuar komunat që të veprojnë përtej përmbushjes së kërkesave ligjore, eliminimi i burokracive
dhe maksimalizimi i potencialit të të gjithë zyrtarëve dhe ekspertëve që merren me procesin e
buxhetimit në nivel komunal. Një pikëpamje e tillë ngrit çështjen e përmirësimit të nevojshëm të
komunikimit “horizontal” dhe vertikal” brenda administratës komunale.
Qasja e komunës në komunikimin me qytetarët, ngritje e pjesëmarrjes së tyre në dëgjime
publike dhe niveli i kontributit të qytetarëve i inkorporuar në buxhetimin komunal u treguan të
jenë shumë të rëndësishme dhe, edhe pse ka hapësirë për përmirësim, është shënuar progres
i madh tashmë.
Ne vërtetë shpresojmë që procesi i planifi kimit buxhetor pjesëmarrës i komunës do të
praktikohet dhe përmirësohet më tutje gjatë viteve të ardhshme duke ofruar instrumente më
kreative të konsultimit dhe duke rezultuar në buxhete të balancuara e të drejta, politika dhe
vendime më të mira lokale për t’i përmbushur nevojat e qytetarëve.
Me respekt,
Ginka Kapitanova

HYRJE II.
Democracia është e pakuptimtë pa pjesëmarrjen e qytetarëve. Njëra nga vendimet e rëndësishme
që merret nga demokracitë është planifi kimi dhe shpenzimi i fondeve publike. Kështu,
mekanizmat që iu mundësojnë qytetarëve të luajnë rol të drejtpërdrejtë në vendimet lidhur me
fi nancat publike janë thelbësor për qeverisjen demokratike. “Buxhetimi me pjesëmarrje” është
çasje që është përdorur nga qeveritë lokale në shumë vende të botës (Banka Botërore, 2007).
Iniciativa për Komuna Demokratike dhe Efektive (DEMI), e fi nancuar nga USAID dhe zbatuar
nga Instituti Urban ka punuar ngushtë me zyrtarët lokalë nga njëzet-e-një (21) komuna të
Kosovës për të prezantuar buxhetimin me pjesëmarrje në Kosovë. Qëllimi i këtij publikimi është
të ndahen mësimet e mësuara, rezultatet, dhe qasja e USAID/DEMI.
Pjesa e parë e këtij botimi përshkruan praktikat e mëparshme lidhur me informimin dhe
konsultimin e qytetarëve, ndërsa pjesa e dytë përshkruan çasjen e USAID/DEMI dhe komunave
partnere në vitin 2011. Këtu përshkruhet edhe një bashkësi e praktikave më të mira, dhe pjesa
e tretë përmban një diskutim krahasues rreth procesit të buxhetimit në komunat partnere të
USAID/DEMI dhe atyre që nuk ishin partnere. Pjesa përfundimtare e këtij publikimi përmban një
seri të listave me fakte mbi procesin e buxhetimit në secilën komunë partnere të USAID/DEMI,
bashkë me një pasqyrë të hapave të ardhshëm që do të zbatohen për të pasuruar pjesëmarrjen
e qytetarëve në procesin e buxhetimit. Gjatë tërë publikimit ne adresojmë kushtet ligjore në
Kosovë që kanë të bëjnë me informimin dhe konsultimin e qytetarëve të Kosovës.
Edhe pse e konsiderueshme, puna e deritashme e USAID/DEMI është hapi i parë drejt sigurimit të
një procesi të gjithëmbarshëm të buxhetimit me pjesëmarrje. Zyrtarët komunalë dhe bashkësia
ndërkombëtare duhet ta vazhdojnë punën e tyre në këtë çështje të rëndësishme.
7

“
III.
“
Kur merrni pjesë në
dëgjime publike,
shpesh mund të
vëreni që zyrtarët e zgjedhur
dhe zyrtarët komunalë
administrativë sigurohen
që përkrahësitë politikë dhe
punëtorët e komunës marrin
pjesë në dëgjim, duke e
shndërruar atë në një ngjarje
vetë-promovuese. Secili që
thjeshtë i është përgjigjur
ftesës nuk do të ndihej rehat
të bëjë ndonjë deklaratë ose
të ngrisë ndonjë problem
gjatë dëgjimit.”
R. Ilazi,
Anëtar i shoqërisë civile
8
DËGJIMET PUBLIKE NË TË KALUARËN
Korniza ligjore në Kosovë mundëson pjesëmarrjen qytetare në proceset e rëndësishme të
vendim-marrjes në nivelin lokal. Ligji për Vetëqeverisjen Lokale, dhe kreu i IX i ligjit i titulluar
“Democracia e Drejtpërdrejtë dhe Mekanizmat për Pjesëmarrjen e Qytetarëve në Procesin
e Vendim-marrjes” (Kuvendi i Kosovës, 2008) ka kërkesat në vijim për komunat sa i përket
konsultimeve publike (neni 68):
●Çdo komunë duhet të mbajë të paktën dy takime publike me qytetarë për çdo vit.
●Përfaqësuesit komunalë janë të obliguar t’i informojnë pjesëmarrësitë në takimet publike rreth
të gjitha aktiviteteve komunale, dhe pjesëmarrësitë mund të shtrojnë çfarëdo pyetje dhe të japin
sugjerime për përfaqësuesitë e zgjedhur të komunës së tyre.
●Përveç takimeve publike, komunat janë të obliguara që t’i informojnë qytetarët për çdo
program apo plan të rëndësishëm për interesin publik.
●Kuvendi Komunal duhet të nxjerrë rregullore komunale që promovojnë transparencën e
organeve legjislative, ekzekutive e administrative të komunës, që avancojnë pjesëmarrjen
publike në vendim-marrje në nivelin lokal, dhe që lehtësojnë çasjen publike në dokumentet
zyrtare komunale.
Megjithatë, zbatimi i këtyre kërkesave ligjore në Kosovë është i dobët (Fondacioni Kosovar
për Shoqëri Civile, 2011) dhe disa zyrtarë i shohin dëgjimet publike si barrë me shumë se sa
një mundësi. Mungesa e përpjekjeve të vëna në organizimin e dëgjimeve publike (Instituti
Demokratik i Kosovës, 2010), e kombinuar me sjelljen e pavullnetshme të zyrtarëve të zgjedhur
për dëgjimet publike i kanë lënë qytetarët të ndihen apatik dhe mospërfi llës ndaj këtij procesi. Për
shembull, pasi që shumë dëgjime organizohen në mënyrë që zyrtarët teknikisht t’i përmbushin
kërkesat, atyre iu mungon përmbajtja dhe nuk publikohen mirë, shumë qytetarë nuk ndihen të
mirëseardhur, dhe nuk dëshirojnë të marrin pjesë (Instituti Demokratik i Kosovës, 2010). Më tej,
edhe kur qytetarët marrin pjesë, nuk ka mekanizma për zyrtarët që të përfshijnë në punën e tyre
informatat e marra nga qytetarët. Ekipi hulumtues i (USAID/DEMI) ka gjetur se në mesin e shumë
komunave ka mungesë të vazhdueshme të planifi kimit dhe njoftimit paraprak. Këto ngjarje janë
në agjendën e komunës dhe ato mbahen shumë pak kohë para afatit të fundit për miratimin
përfundimtar të buxhetit nga Kuvendi Komunal, kështu që është pothuajse e pamundur të
përfshihet kontributi i qytetarëve. Shumica e komunave i mbajnë dëgjimet publike për çështje të
përgjithshme, në vend që të fokusohen në një çështje specifi ke (p.sh. dëgjim publik për buxhetin),
duke iu mundësuar kështu zyrtarëve komunalë të vijnë të papërgatitur, dhe duke shkaktuar hutim
në mesin e qytetarëve rreth asaj se çfarë çështjesh mund të ngriten. Edhe kur pjesëmarrja në
dëgjime ishte nga një numër i madh i qytetarëve dhe kur ata jepnin propozime, koha e mbajtjes
së konsultimit iu pamundësonte zyrtarëve komunalë që t’i përfshinin ato në proceset e tyre të
vendim-marrjes. Kështu, qytetarët që ishin ftuar në dëgjime publike ndiheshin sikur vendimet
tashmë ishin marrë dhe se kontributi i tyre do të ishte i kotë. Është ky perceptim që ka shpier tek
pjesëmarrja e zvogëluar në dëgjime. Më tej, Kuvendet Komunale rrallë përfshihen në procesin e
konsultimeve publike. Tabela e mëposhtme paraqet një pasqyrë të problemeve praktike me të
cilat përballen Komunat në Kosovë gjatë procesit të planifi kimit të buxhetit, bashkë me elementet
e pjesëmarrjes buxhetore dhe variablat që janë të rëndësishme të merren parasysh kur kërkohet
kontributi i qytetarëve në proceset e buxhetimit.

Elementet e
pjesëmarrjes
buxhetore
Mjedisi
Dizajni i procesit
Mekanizmat e
Shpërndarjes së
Informimit
Mekanizmat e
Konsultimit
Organizimi
dhe mbajtja
e degjimeve
publike
Qëllimet dhe
rezultatet
Variablat Problemet praktike të pjesëmarrjes
Madhësia dhe
diversiteti i popullësisë
Vendi
Koha
Komunat nuk i informojnë qytetarët (fshatrat dhe lagjet)
Dëgjimet publike mbahen vetëm në sallat e kuvendeve komunale (në shumicën e rasteve
shërbyesitë civilë që punojnë për komunën janë të obliguarë të marrin pjesë; dëgjimet
vetëm japin përshtypjen se qytetarët janë konsultuar)
Komunat nuk shikojnë mundësitë se kur kanë kohë qytetarët që të marrin pjesë në dëgjime
publike
Planifi kimi i strukturuar Nuk ka plane veprimi për procesin e planifi kimit buxhetor
Lloji i ndarjes
Komunat nuk e ndajnë listën e investimeve kapitale me qytetarë para se ajo të miratohet
buxhetore
Qytetarët nuk e dinë se si ndahet buxheti
Koha Komunat e fi llojnë procesin e buxhetimit një muaj para se ai të miratohet
Qasja bashkëpunuese
Mungesa e përfshirjes së Kuvendit në procesin e buxhetimit
Mungesa e përfshirjes së shoqërisë civile dhe grupeve profesionale në procesin e buxhetimit
Posterët/ Broshurat Mungesa e materialeve për të rritur interesin e qytetarëve për planifi kimin buxhetor
Ftesa Mungesa e ftesave personale tek individët e synuar
Grupet e synuara Nuk ka grup të përcaktuar të qytetarëve që synohet të arrihet për pjesëmarrje buxhetore
Fushata Nuk ka fushatë për rritjen e vetëdijës se qytetarëve për planifi kimin buxhetor
Dëgjimet publike Shumica e dëgjimeve publike organizohen brenda institucioneve komunale
Anketat
Komunat nuk i anketojnë qytetarët rreth mendimeve të tyre për prioritetet/planifi kimin
buxhetor
Grupet e fokusit Komunat/ Departamentet nuk synojnë grupe të caktuara të fokusit për konsultim
Vizitat në terren/
Takimet
Nuk ka vizita në terren me qytetarët në zonat rurale rreth planifi kimit buxhetor
Prezantimi i buxhetit Komunat nuk bëjnë prezantim adekuat të buxhetit të planifi kuar
Moderatori Nuk ka individë të emëruar për të moderuar diskutimet
Paneli Shumicën e kohës vendim-marrësit kryesorë nuk janë pjesë e panelit
Formularët për kërkesat
e qytetarëve
Qytetarëve nuk u jipet rasti të paraqesin kërkesat e tyre me shkrim
Dokumentimi
Raporti për dëgjimin
publik mbi buxhetin
Ulja e cinizmit/Fitimi i
përkrahjes
Arsimimi i qytetarëve
rreth buxhetimit
Mbledhja e kontributit
mbi vendim-marrjen
Ndryshimi i ndarjes së
resurseve
Mbajtja e shënimeve: Askush nuk mban shënime për kontributin e qytetarëve
Formulari për nënshkrim: Nuk ka dokumentim të pjesëmarrjes së qytetarëve
Nuk publikohet asnjë raport pas dëgjimit publik
Mungesa e pjesëmarrjes së qytetarëve / Qytetarët janë skeptikë për vendimet komunale
Nuk ndërmirret asnjë veprim adekuat për arsimimin e qytetarëve rreth planifi kimit buxhetor
komunal
Qytetarët nuk informohen nëse kontributi I tyre është marrë parasysh
Nuk ka publikime të ndryshimeve buxhetore dhe investimeve kapitale të bazuara në
kontributin e qytetarëve
Figura 1: Elementet e pjesëmarrjes bugjetore (Ebdon & Franklin, 2006) dhe problemet praktike në Kosovë
9

“
IV.
“
Iniciativa për
Komunat
Demokratike
dhe Efektive (USAID/DEMI)
ka prezantuar një çasje të
dobishme për zbatimin e
praktikave transparente
dhe gjithëpërfshirëse rreth
buxhetimit. Mbi 100 qytetarë
kanë marrë pjesë në dëgjimet
tona publike, gjë e cila nuk ka
ndodhur në të kaluarën.”
Zt. Heset Loku,
zëvendës kryetar i
Kaçanikut (Forumi i
Kryetarëve, 3 nëntor 2011)
10
KONSOLIDIMI I DËGJIMEVE PUBLIKE
Nenin 20 i Ligjit për Menaxhimin e Financave dhe Llogaridhënies (Kuvendi i Kosovës, 2003) dhe
Qarkorja e lëshuar nga Ministria e Financave ofron kornizën ligjore dhe udhëzimet për planifi kimin
e buxhetit komunal. Qarkorja lëshohet me 30 prill të çdo viti fi skal, dhe kërkon që propozimet
për buxhete komunale të dorëzohën tek Ministria e Financave deri me 30 shtator (brenda 6
muajve) çdo vit. Para këtij afati përfundimtar, kryetarët e komunave duhet të dorëzojnë projekt
buxhetin tek Kuvendet e tyre Komunale. Komisioni për Politikë dhe Financa është përgjegjës për
rishikimin e parë të Buxhetit brenda Kuvendit Komunal.
Në pajtim me rregullat e brendshme dhe procedurat e miratimit të buxhetit komunal, projekt
propozimi i Buxhetit duhet të rishikohet përmes dëgjimeve publike. Procesi i dëgjimeve publike,
rishikimit të buxhetit, dhe përfshirja e komenteve në projekt buxhet duhet të kryhen para 30
shtatorit, kur duhet të dorëzohet tek Ministria e Financave.
Me qëllim të reformimit të dëgjimeve publike, komunat së pari duhet të ndryshojnë perceptimin
e tyre ndaj dëgjimeve publike nga një barrë dhe obligim ligjor në një mundësi për qeverisje
gjithëpërfshirëse dhe të drejtë qytetare që duhet të respektohet. Në këtë aspekt, Iniciativa për
Komuna Demokratike dhe Efektive (USAID/DEMI) ka punuar intenzivisht me të gjitha komunat
partnere për të konsoliduar dëgjimet publike duke iu ofruar çasje të reja për realizimin e
dëgjimeve publike me qëllim të arritjes së planifi kimit të buxhetit me pjesëmarrje.
Hapi 6: Vlerësimi i kërkesave të
qytetarëve të përfshira në
buxhetin komunal
Rezultati: Qytetarët janë
fuqizuar dhe ndjejnë
ndikimin e tyre në
vendimmarrje
Hapi 1: Punëtoria me
Administratën dhe
Kuvende Komunale
Rezultati: Drafti i parë
i Planit të Veprimit
Hapi 5: Zbatimi i planeve të
veprimit (dëgjimet publike)
Rezultati: Rritja e pjesëmarrjes
të qytetarëve dhe
transparencës komunale
Hapi 2: Punëtoria me
OJQ-të
Rezultati: Drafti i
dytë i Planit të
Veprimit
Figura.2: Procesi i planifi kimit të buxhetit me pjesëmarrje i zbatuar në 21 komuna të Kosovës
Hapi 3:
Takime me Zyrtarë
Komunal dhe OJQ
Rezultati:
Harmonizimi i planit
final
Hapi 4: Mbështetje zyrtarëve
komunal dhe OJQ-ve në zbatimin e
planeve të veprimit
Rezultati: USAID/ DEMI ka inicuar
metoda të reja për
informim/konsultim me qytetarë

Procesi i planifi kimit të buxhetit me pjesëmarrje:
●Temë e veçantë e dëgjimit publik: Me qëllim që të rritet interesimi i qytetarëve, tema e
dëgjimit publik duhet të përqendrohet në një çështje të veçantë. Kështu, të gjitha komunat
partnere të (USAID/DEMI) kanë organizuar dëgjime publike për buxhetin rreth një temë të
vetme: planifi kimi vjetor i buxhetit komunal.
●Koha- Proces gjashtë-mujor: Faza e planifi kimit të buxhetimit transparent në 21 komuna
ka fi lluar në prill 2011, që u ka dhënë zyrtarëve komunalë kohë të mjaftueshme për t’u
përgatitur dhe për të përfshirë Kërkesat e qytetarëve në buxhet para miratimit të tij. Kjo
periudhë e zgjatur kohore iu ka mundësuar grupeve shoqërore që të marrin rol më aktiv në
arsimimin e qytetarëve rreth shpenzimeve të buxhetit komunal.
●Përpjekjet e përbashkëta të tre akterëve kryesorë në qeverisjen lokale: Ekzekutivi,
Legjislativi dhe Shoqëria Civile: Dizajnimi dhe zbatimi i planit për buxhetim transparent
është realizuar bashkërisht nga kuvendet komunale, administratat komunale dhe shoqëria
civile. Secila komunë është përfaqësuar nga Kryesuesi i Kuvendit Komunal, anëtarët e
Komisionit për Politikë dhe Financa dhe të Departamentit për Buxhet, Zyrtari për Rini, Zyrtari
për Barazi Gjinore, dhe Zyrtarët për Informim Publik. Për më tepër, është krijuar një forum i
shoqërisë civile në të gjitha komunat partnere të (USAID/DEMI). Qasja bashkëpunuese mes
degëve të ekzekutivit dhe legjislativit dhe OJQ-ve ka kontribuar në një diskutim të mirëfi lltë.
Më tej, të gjithë qytetarët kanë qenë të lirë të ngrisin çfarëdo çështje.
●Fuqizimi i Kuvendeve Komunale: Përkundër transferit të kompetencave nga autoritetet
qendrore tek ato lokale për miratimin dhe mbikëqyrjen e vendimeve dhe rregulloreve
komunale, pas ndryshimeve të bëra në ligjin për vetëqeverisjen lokale në vitin 2011, organet
legjislative në Kosovë janë në masë të madhe nën hijen e autoritetit ekzekutiv. Qasja e
(USAID/DEMI) për konsolidimin e dëgjimeve publike në komunat partnere të (USAID/DEMI)
iu ka mundësuar kuvendeve komunale që të ushtrojnë autoritetin e tyre dhe ka forcuar rolin
e Komisionit për Financa Publike gjatë procesit të miratimit të buxhetit komunal.
●Fuqizimi i personelit kryesorë të administratës komunale: Çasje pjesëmarrëse ka qenë
përvojë unike për shumicën e zyrtarëve komunalë dhe anëtarët e kuvendeve komunale.
Për herë të parë ata u përfshin në planifi kimin bashkëpunues dhe zbatimin e vendimeve
qeveritare. Në veçanti, ky proces ka krijuar një rol më të rëndësishëm për Komisionin për
Politikë dhe Financa dhe për Zyrtarët për Informim Publik. Komisioni për Politikë dhe Financa
tani është pjesë e planifi kimit dhe zbatimit të planeve të veprimit për buxhetin komunal, dhe
Zyrtarët e Informimit Publik kanë më shumë mundësi për të ngritur vetëdijen e qytetarëve
dhe për shpërndarje të informatave, veçanërisht sa i përket dëgjimeve për buxhetin.
●Përfshirja e shoqërisë civile: Organizatat e shoqërisë civile (OShC) u përfshin gjatë gjithë
procesit duke ngritur vetëdijen e opinionit publik. Fillimisht, OShC-të kanë planifi kuar të
ofrojnë pikëpamjet e tyre rreth vetëdijësimit të qytetarëve e poashtu edhe në procesin e
konsultimit.
Më vonë, OShC-të e ndryshuan rolin në një çasje partneriteti me qeveritë komunale në rritjen e
pjesëmarrjes së qytetarëve në proceset e buxhetimit duke realizuar fushata të vetëdijësimit dhe
aktivetete për mobilizimin e qytetarëve për të promovuar pjesëmarrjen në dëgjimet publike për
buxhet. Për më tepër, në disa komuna OShC-të i anketuan qytetarët rreth prioriteteve të tyre për
ndarjen e buxhetit komunal.
● Mekanizmat e rinj për informim dhe konsultim: Procesi i buxhetimit me pjesëmarrje krijoi
një shumësi të re dhe të llojllojshme të hapave dhe mjeteve për komunikim për përdorim
nga komunat e Kosovës, të cilat janë përshkruar në tabelën e mëposhtme:
11

“
“
Qëllimi i
udhëheqjes
komunale është
t’i angazhojë qytetarët
në procesin e planifi kimit
të buxhetit në vitin e
arshshëm ashtu që në fund
të procesit buxheti modest
komunal pasqyron nevojat e
qytetarëve sa më shumë që të
jetë e mundur “.
Zëvendës kryetari, zt.
Refi k Halili Komuna
Kllokot-Vërboc
12
Metodat më të zakonshme për
shpërndarje të informatave dhe
konsultim
●Njoftimet për shtyp nga Zyrtari
për Marrëdhënie me Publikun të
përgatitura për mediat lokale
●Lajmërimet për dëgjimet publike të
vendosura në stendat e komunës
●Vendi për dëgjimet publike
zakonisht i caktuar brenda
ndërtesave komunale.
Metodat e reja për shpërndarje të informatave dhe
konsultim të paraqituara nga USAID/DEMI
●Broshurat për Buxhetimin Komunal
●Faqja e internetit e komunës
●Faqet e internetit të rrjeteve sociale (informimi i
qytetarëve në Facebook)
●Posterë në zona të trafi kut të dendur
●Raportet e shpenzimeve të buxheteve paraprake
(fl etushka, raportet në faqen e internetit)
●Regjistrimet në video të dëgjimeve publike (të
publikuara në faqen e internetit dhe në rrjetet sociale)
●Letrat e hapura drejtuar qytetarëve të shkruara nga
kryetarët e komunave
●Konferenca për shtyp me kryetarë, në fi llim dhe në
mbarim të procesit të buxhetimit
●Ftesa personale nga Kryetari i Komunës për qytetarët
për të marrë pjesë në dëgjime publike
●Fushata informimi nga OShC-të
●Anketimet e qytetarëve të realizuara nga OShC-të
●Dëgjimet publike të mbajtura jashtë zyrave të
kuvendeve komunale (në lagje, fshatra)
●Dëgjimet publike mbi tema me audiencë të
caktuar (mësimdhënës, fermerë, femra, punëtorë
shëndetësorë)
●Plane të strukturuara veprimi për proceset buxhetore transparente: Të gjitha komunat
partnere të (USAID/DEMI) kanë zhvilluar plane të detajuara të veprimit që kanë trajtuar dy
tema: a) aktivitetet për të informuar dhe arsimuar qytetarët për procesin e krijimit të buxhetit
komunal dhe b) konsultimet me qytetarë. Planet e veprimit përfshinë aktivitete të veçanta
me afate të caktuara kohore dhe me personelin përgjegjës për zbatimin e secilit hap. Ky lloj i
procesit të politikë-bërjes në nivelin komunal ka krijuar një nivel të përbashkët të autoritetit
dhe përgjegjësisë në mesin e organeve të ndryshme të qeverisë lokale dhe shoqërisë civile.
Për më tepër, ai ka përfshirë zyrtarë të nivelit të lartë dhe të ultë, duke përfshirë zyrtarë
të emëruar politikisht dhe shërbyesë civilë. Kjo krijon kujtesën institucionale dhe forcon
veprimet për transparencë dhe konsultime publike në proceset tjera komunale në planin
afat-gjatë.
●Publikimi i projekt buxhetit: Dokumenti ekzistues i buxhetit është i ndërlikuar dhe i vështirë
për t’u kuptuar, nganjëherë edhe nga ekonomistët. (USAID/DEMI) rekomandoi një dokument
më tregues, me grafi kë për të ilustruar dhe shpjeguar ndarjen e buxhetit. Disa komuna
zhvilluan projekt buxhete që ishin lehtë të kuptueshme dhe “miqësore për përdoruesitë”.

Komunikimet e synuara për publikun
●Materialet informuese: Para fi llimit të dëgjimit publik për buxhetin, zyrtarët komunalë
shpërndanë materiale informuese për buxhetin komunal siç janë broshurat, raportet rreth
shpenzimit të buxhetit paraprak, e poashtu edhe projekt buxheti në shqyrtim, duke përfshirë
investimet kapitale të propozuara.
●Prezantimi i projekt buxhetit para qytetarëve: Për herë të parë, komunat prezantuan
detajet e buxhetit komunal përmes prezantimeve kompjuterike, fl etave të mëdha, dhe
mënyrave tjera tërheqëse për të siguruar që informatat të kuptohen lehtë nga qytetarët.
●Dokumentimi: Gjatë dëgjimeve publike për buxhet Zyrtari për Informim Publik ose Zyrtari
për Përkrahje të Kuvendit Komunal siguronte formularët për nënshkrim të pjesëmarrësve
dhe mbante shënime për kërkesat e qytetarëve. Këto shënime dorëzoheshin tek Kryetari
i Komunës dhe Kryesuesi i Kuvendit Komunal pas përfundimit të dëgjimit publik. Këto
shënime përdoren nga administrata komunale kur i rishikojnë kërkesat e qytetarëve për
përfshirjen e tyre në propozimin për buxhetin komunal.
●Publikimi: Pas secilit dëgjim publik u publikua një raport në faqen e internetit dhe në
buletinin e komunës (kurdo që ishte e aplikueshme). Përfaqësuesë të mediave ftoheshin për
të mbuluar ngjarjen. Në këtë mënyrë, qytetarët informoheshin për çështjet dhe kërkesat e
ngritura gjatë secilit dëgjim publik, edhe kur ata nuk merrnin pjesë.
“
“
Dëgjimet publike
për buxhet
rezultuan me një
konsultim konstruktiv të
qytetarëve. Mua mu tha që
të informoja qytetarët se
pagat dhe mëditjet do të
vazhdonin të përbënin pjesën
më të madhe të projekt
buxhetit komunal, duke
arritur në total në 5.5 milionë
€ – 69 % – dhe zbulova se
ata e kuptonin gjendjen,” tha
kryesuesi i departamentit për
buxhet dhe ekonomi
Zt. Fikri Vërbani
Komuna Kllokot-Vërboc
13

V.
400
350
300
250
200
150
100
50
0
14
PRAKTIKAT E MIRA TË PLANIFIKIMIT TË BUXHETIT ME
PJESËMARRJE NË KOMUNAT PARTNERE TË USAID/DEMI
Kryesusja e kuvendit komunal të Novobërdës pas
dëgjimit publik për buxhetin me gratë serbe në
fshatin Bushincë
Suksesi i dëgjimeve për buxhetimin me pjesëmarrje
ndryshoi varësisht nga përkushtimi i komunave
e poashtu edhe nga interesimi i qytetarëve për
procesin e buxhetimit. Ngurrimi i komunave për
të zhvilluar buxhetet e tyre me kontribute më
të mëdha nga qytetarët shpesh kishte të bëntë
me mundësinë për t’iu përgjigjur listës së gjatë
të nevojave dhe preferencave të qytetarëve. Për
këtë qëllim, shumë komuna e përdorën procesin
e buxhetimit me pjesëmarrje për të paraqitur
gjendjen fi nanciare të komunës para qytetarëve në
mënyrë transparente dhe për të menaxhuar pritjet
e qytetarëve.
Në raste tjera, buxhetimi me pjesëmarrje u përdorë për të arritur tek zonat të cilat rishtazi ishin
përfshirë si pjesë e koumunës përmes procesit të decentralizimit. Për shembull, komuna e
Novobërdës përjetoi rritje dramatike të popullësisë dhe territorit. Zyrtarët e përdoren këtë proces
për të paraqitur qartë gjendjen fi nanciare të komunës tek qytetarët, për të integruar popullatën
e re në komunë, dhe për të arritur tek komunitetet. Komunat tjera e përdorën këtë proces për
të rritur rolin e rinisë në çështjet e qeverisjes lokale. Në përgjithësi, buxhetimi me pjesëmarrje
e forcoi strukturën e brendshme të komunave, dhe rezultoi me bashkëpunim më të mirë mes
Kuvendeve Komunale, zyrave të Kryetarëve, dhe departamenteve për fi nanca. Informatat u
këmbyen në mënyrë më efektive mes Komisioneve të Financave Publike dhe Kryetarëve, dhe u
rrit bashkëpunimi me shoqërinë civile. Puna e gjerë gjashtë mujore në konsolidimin e dëgjimeve
publike për buxhet ka dëshmuar dobinë dhe anën praktike për të tejkaluar proceset tradicionale
të zhvillimit të buxhetit.
Numri i dëgjimeve publike
263
Numri i pjesëmarrsve
285
356
245
200
50
92
130
72
104
192
155
70
50
66
83
42
128
77
86
1 3 2 2 4 3 3 2 2 4 2 2 5 3 3 6 1 18 6 5 4 2
Štrpce/Shtërpcë
Klokot-Vrbovac/Kllokot-Vërboc
Ranilug/Ranillug
Parteš/Partesh
Gračanica/Graçanicë
Novobërdë/Novo Brdo
Kamenicë/Kamenica
Kaçanik/Kačanik
Gjilan/Gnjilane
Suharekë/Suva Reka
Malishevë/Mališevo
Mamusha/Mamuša
Mitrovicë/Mitrovica
Vushtrri/Vučitrn
Fushë Kosovë/Kosovo Polje
Deçan/Dečani
Figura 3. Numri i pjesëmarrësve në dëgjimet publike
Junik/Junik
Prizren/Prizren
Istog/Istok
Rahovec/Orahovac
Pejë/Peć
1 Kryetari i Rahovecit realizoi dëgjime publike për buxhetin në secilin fshat (21 dëgjime publike për buxhetin ku u konsultuan më shumë
se 985 qytetarë). Megjithatë, kërkesat ligjore për dëgjime publike (që kanë të bëjnë me njoftimin publik paraprak) u respektuan në katër
dëgjimet publike kryesore për buxhet në Sallën e Kuvendit Komunal, dhe në fshatrat Krushë e Madhe, Xërxe dhe Retkoc.

Në komunat partnere të (USAID/DEMI), mbi 203 anëtarë të administratës komunale, 183 anëtarë
të kuvendit komunal dhe mbi 138 anëtarë të shoqërisë civile u përkushtuan për të siguruar
planifi kimin e buxhetit komunal në mënyrë transparente dhe për të përmirësuar pjesëmarrjen e
qytetarëve. Në 21 komuna partnere të (USAID/DEMI) u organizuan rreth 65 dëgjime publike për
buxhet dhe ku morën pjesë mbi 2,760 qytetarë. U shpërndanë më shumë se 15,050 broshura dhe
2,040 posterë, dhe në dy komuna u anketuan rreth 300 qytetarë për prioritetet e tyre komunale.
Edhe pse planifi kimi i buxhetit me pjesëmarrje është çasje e re, ka shumë komuna që dëshmuan
se ajo mund të bëhet praktikë e mirë për qeverisje të mirë, dhe është vegël e dobishme për të
rritur transparencën dhe pjesëmarrjen e qytetarëve dhe mund të përdoret për të trajtuar sfi da
të ndryshme. Praktikat më të mira të paraqitura këtu do të sjellin procesin në fokus dhe do të
ilustrojnë rezultatet e buxhetimit me pjesëmarrje në gjashtë komuna partnere të (USAID/DEMI).
Kamenicë
Tejkalimi i perceptimeve
Dëgjimet për buxhetin komunal janë
mundësi të dizajnuara për të marrë
kontributin e qytetarëve për propozimin e
buxhetit. Në Kamenicë, dy dëgjimet e para
publike për buxhetin kishin pjesëmarrje
të ultë të qytetarëve. Kjo e përforcoi
perceptimin e zyrtarëve komunale se
qytetarët dhe Organizatat e Shoqërisë
Civile nuk ishin të interesuara që të marrin
pjesë në çështjet lokale. Më tej, zyrtarëve
Të rinjtë duke marrë pjesë në dëgjimin për buxhetin në Kamenicë
kjo u konvenonte sepse fi nancat ishin
të pamjaftueshme për të adresuar të gjitha kërkesat e qyetarëve, që është arsyeja pse shumë
vendime të rëndësishme në lidhje me buxhetin komunal u morën prapa dyerve të mbyllura.
Duke marrë parasysh të qenit transparent dhe llogaridhë nëse me anë të përfshirjes së qytetarëve
në procesin e planifi kimit të buxhetit dhe prandaj hapur do të tregohej gjendja fi nanciare e
komunës si problematike, komunat ngurruan të përfshijnë qytetarët në proces. Si rezultat
i të qenit të painformuar për gjendjen fi nanciare të komunës, qytetarët ishin të pakënaqur
me performancën e komunës dhe shërbimet e ofruara dhe nuk e shihnin vetën si akterë të
ndryshimit.
Kryetari i Komunës dhë Kryesuesi i Kuvendit Komunal ishin të përkushtuar të realizonin
planifi kimin e buxhetit komunal me përfshirjen e qytetarëve. Procesi jo vetëm që do të rriste
pjesëmarrjen e qytetarëve në çështjet e qeverisjes lokale por poashtu do të përmirësonte çështjet
e brendshme si komunikimi dhe bashkëpunimi mes organeve komunale, shoqërisë civile dhe
mediave. Për më tepër, do t’iu mundësonte zyrtarëve komunalë të arrinin tek qytetarët në zonat
e largëta dhe të planifi kojnë zhvillimin e mëtejmë duke u bazuar në nevojat reale të qytetarëve.
Pas dëgjimit publik të parë dhe të dytë, Kryetari i Komunës dhe Kryesuesi Komunal i Kamenicës
nuk ishin të kënaqur me pjesëmarrjen e qytetarëve, kështu ata emëruan një grup punues
për të rishikuar planin e veprimit për buxhetim transparent të komunës. Grupi punues arriti
në përfundim se duheshin aktivitete shtesë për të rritur interesimin e qytetarëve për të marrë
15

16
pjesë në dëgjime publike. Grupi punues e sfi doi vetën dhe ndërmori aktivitetet në vijim për të
informuar më mirë qytetarët dhe për ngritur vetëdijen për rëndësinë e pjesëmarrjes së tyre në
dëgjimin e tretë publik për buxhetin:
●Përgatiten ftesa individuale dhe materiale informuese për qytetarët, të cilat u dorëzuan
nëpër shtëpi nga OShC-të
●Përgatiten ftesa për biznese bashkë me materiale informuese dhe i dorëzuan ato tek
komuniteti i biznesit
●Përgatiten ftesa për mediat dhe krijuan reklama promovuese për radio për të vetëdijësuar
qytetarët
●Krijuan posterë që shpjegonin qëllimin e takimit, duke përdorur gjuhë të thjeshtë që të jetë
lehtë e kuptueshme
●Kërkuan nga shërbyesitë civilë të institucioneve komunale të diskutojnë procesin e
buxhetimit dhe dëgjimet e ardhshme publike me qytetarë
Si shtesë, gjatë dëgjmit, prezantimi i projekt buxhetit ishte lehtë i kuptueshëm për qytetarë
sepse:
●Projekt buxheti dhe idetë e propozuara për investime kapitale u paraqitën në formë vizuele
(fl etushka dhe projektor) nga Shefi i Financave.
●Dëgjimet u moderuan nga Zyrtari Komunal për Informim Publik
●Qytetarëve iu dhanë formularë për të shtruar pyetje dhe për të paraqitur shqetësimet e
tyre. Në anën tjetër, Kryetari i Komunës Kryesuesi i Kuvendit Komunal i adresuan të gjitha
pyetjet dhe i siguruan qytetarët se komuna do t’i merrte parasysh të gjitha ato kërkesa dhe
propozime me shkrim.
Pas dëgjimit publik, Kryetari i Komunës dhe Kryesuesi i Kuvendit Komunal mbajtën një
konferencë për shtyp për të informuar qytetarët lidhur me rezultatet e buxhetimit me
pjesëmarrje. Perceptimi I komunës se qytetarët nuk janë të interesuar për çështjet lokale u
ndryshua, pasi që 143 qytetarë morën pjesë në dëgjimin e tretë publik për buxhet. Qytetarët e
shfrytëzuan mundësinë për t’u njoftuar me gjendjen fi nanciare të komunës dhe propozuan ide
për investime kapitale për vitet në vijim.
Si rezultat i kësaj, dhjetë kërkesa të qytetarëve, në shumë totale prej 4, 955,500.00 €, u përfshin në
buxhet. Këto projekte përfshin projekte infrastrukturore si ujë dhe instalime hidrosanitare, shtrimi
i rrugëve lokale, renovimi i shkollave, rritja e ndriqimit publik dhe rregullimi dhe mirëmbajtja e
parqeve dhe zonave të gjelbërta. Mjetet e përdorura për të arritur tek qytetarët në Kamenicë
mund të përdoren edhe në komunat tjera që iu duhet të identifi kojnë nevojat e qytetarëve dhe
t’i njoftojnë ata për gjendjen fi naciare të komunës.
Shembulli i Kamenicës dëshmon se perceptimet tona mund të kenë ndikim në rezultate dhe
se kërkohet guxim ta sfi dojmë vetën për të tejkaluar perceptimet dhe për të krijuar një frymë
ekipore të përkushtuar për të arritur qëllimet.

Kaçanik dhe Novobërdë
Angazhimi i të Rinjëve për të Shndërruar Demokracinë në Veprim
Në Novobërdë, OJQ-ja lokale shumë-etnike, Zëri i Rinisë, ishte ndihmuese në sjelljen e kontributit
të qytetarëve në dëgjimet publike për buxhetin komunal. Duke realizuar një anketë të mbi 150
vetave që jetonin në zona të largëta lidhur me pikëpamjet e tyre për buxhetin, Zëri i Rinisë solli
procesin demoktratik tek ata të cilët ishin margjinalizuar në të kaluarën. Si rezultat i kësaj ankete,
komuna e rriti fondin për mbledhje të mbeturinave dhe heqjen e deponive ilegale, të cilat
ishin një shqetësim i veçantë i qytetarëve në zonat e largëta. Në fakt, përpjekjet e Zërit të Rinisë
“ishin aq të suksesshme sa që ne mendojmë të përdorim këtë praktikë në të ardhmen. Kombinimi
i përpjekjeve tona me ato të shoqërisë civile ka sjellur rezultate të rëndësishme në pjesëmarrjen e
qytetarëvë në dëgjimet publike për buxhet” tha Bajrush Ymeri, Kryetar i Novobërdës.
Takim pregaditor për mbajtjen e dëgjimeve publike
Novobërdë
Në Kaçanik, me 9 shtator, mbi 120
qytetarë u mblodhën në sallën e komunës.
Erdhën për të dhënë kontributin e
tyre në projekt buxhetin e komunës, dhe
për të ndikuar vendimet e qeverisë që
do të përmirësonin jetën e tyre të përditshme.
(USAID/DEMI) punoi ngushtë
me zyrtarët komunalë për të realizuar
planifi kimin e buxhetit me pjesëmarrje,
por ishin përpjekjet entuziaste të rinisë
për vetëdijësim që realisht kontribuan
në suksesin e dëgjimit publik.
Në fakt, përfshirja e të rinjëve në procesin e planifi kimit dhe zbatimit të dëgjimeve për buxhetin
me pjesëmarrje ishte thelbësore. Nxënësja e re nga Kaçaniku Arbenita Koka loboi për përkrahjen
e nxënësve të shkëlqyeshëm me bursa. Pas një bisede të vështirë, Arbenita u tha zyrtarëve
komunalë “Unë do të vazhdojë të lobojë për bursat për nxënës. Mendoj se ky është vendi ku këtë mund
ta bëjë më së miri dhe ju falënderojë që po e mundësoni këtë”.
Të dy komunat u bazuan në kërkesat e qytetarëve kur i përcaktuan prioritetet e tyre për buxhetet
komunale. Kaçaniku ndau 304,000.00 € dhe Novobërda ndau 290,000.00 € për të përmbushur
nevojat e qytetarëve. Siç dëshmojnë këta shembuj, angazhimi i rinisë së Kosovës në aktivitete të
tilla jo vetëm që kontribuojë në suksesin e këtyre dëgjimeve buxhetore, por fi llon të krijojë një
zakon të pjesëmarrjes së tyre në demokracinë lokale.
17

18
Vushtrri
Fuqizimi i Kuvendit Komunal
Takim pregaditor për mbajtjen e dëgjimeve
publike Vushtrri
Vushtrria është një tjetër shembull i mirë
se si mund t’i motivojë zyrtarët komunalë
qasja e buxhetimit me pjesëmarrje për të
përfshirë qytetarët në çështjet e qeverisjes
lokale.
Kuvendi komunal dhe administrata, dhe
OJQ-të lokale në Vushtrri identifi kuan
aktivitetet e tyre kryesore dhe hartuan
një plan komunal mbi buxhetimin
transparent të komunës me qëllim të rritjes
së interesimit të qytetarëve për pjesëmarrje në dëgjimet publike për buxhet. Për të ngritur
vetëdijën për nismën e tyre, Zyra e Informimit Publik, në bashkëpunim me Zyrtarin Kryesor
Financiar, përgatiten një broshurë me informata kryesore mbi shpenzimet e buxhetit komunal
të vitit 2010, linjat kryesore të buxhetit për vitin 2011, dhe kërkonte nga qytetarët që të merrnin
pjesë në planifi kimin e buxhetit për vitin 2012. Dëgjimet publike për buxhet ishin në qendër
të procesit pjesëmarrës, në të cilin banorët e Vushtrrisë u ftuan përmes ftesave publike dhe
personale nga anëtarët e administratës komunale dhe kuvendi. Të gjithë qytetarët kishin
mundësi të merrnin pjesë në këto dëgjime.
Shumë dëgjime publike për buxhetin u mbajtën në sallën e kuvendit komunal, por me qëllim
që dëgjimet të bëhen me të çasshme për qytetarët që jetojnë jashtë qendrës komunale,
takime të tjera, të mbajtura nga Kryetari i Komunës dhe ai i Kuvendit Komunal për të ofruar
një pasqyrë të gjendjes fi nanciare të komunës, u organizuan nëpër tërë komunën. Gjatë pjesës
bashkëvepruese të dëgjimit, qytetarët u shtruan shumë pyetje anëtarëve të stafi t të komunës
dhe patën mundësi të plotësonin formularët për sugjerime për të propozuar projekte apo
përmirësime nga komuna. Komuna nuk kishte asnjë propozim mbi prioritetet e komunës por
më vonë administrata komunale, duke marrë parasysh kapacitetet buxhetore të komunës,
përfshiu kërkesat e qytetarëve në projekt buxhet.
Për dallim nga vitet paraprake, anëtarët e kuvendit komunal të Vushtrrisë ishin aktivë gjatë
gjithë procesit të hartimit të buxhetit komunal. Jo vetëm që pranuan rëndësinë e planifi kimit
të buxhetit me pjesëmarrje duke organizuar dhe ndjekur dëgjimet publike për buxhet, por ata
ishin shumë të ndërgjegjshëm në përfshirjen e nevojave dhe sugjerimeve të dorëzuara nga
qyetarët gjatë dëgjimeve në projekt propozimin përfundimtar. Pasi projekt buxheti u dorëzua
nga administrata komunale tek kuvendi komunal, Kryesuesi i Kuvendit të Vushtrrisë, bashkë
me shumë anëtarë të kuvendit, realizuan vizita në terren për t’u takuar me qytetarë dhe për të
diskutuar nevojat dhe mendimet e tyre për buxhetin komunal.
Për shembull, tri kërkesa të mëdha të qytetarëve, në shumën totale prej 2,141,859.00 €, u përfshin
në buxhetin komunal. Zyrtarët komunalë i vazhduan këto veprime të mira të llogaridhënies
duke i informuar qytetarët për kërkesat që ishin përfshirë në buxhet, duke lëshuar një njoftim
për shtyp, duke mbajtur një konferencë për media, dhe duke publikuar buxhetin komunal në
faqen e internetit të komunës.

Graçanicë dhe Prizren
Tejkalimi i çështjeve lokale
Dëgjim publikë në Graçanicë
Në fi llim qytetarët serbë të komunës së
sapo-themeluar të Graçanicës dukeshin
të painteresuar për çështjet lokale. Në
vitin 2010 zyrtarët komunalë i anuluan
dy dëgjime të rregullta publike për
shkak të mungesës së interesimit të
qytetarëve. Në këtë kontekst, zbatimi
i procesit të buxhetit me pjesëmarrje
dukej tepër ambicioz. Megjithatë
udhëheqja komunale dhe OJQ-të ishin
të gatshme ta provonin.
Me përkrahje nga (USAID/DEMI), administrata komunale dhe kuvendi komunal, bashkë me
grupet e shoqërisë civile, i mbajtën disa takime dhe përgatiten një plan veprimi për planifi kimin
transparent të buxhetit, i cili përfshiu një mori aktivitetesh që kishin për synim rritjen e interesimit
të qytetarëve për procesin e buxhetimit. Aty përfshiheshin shpërndarja e fl etushkave dhe
posterëve për buxhetin që njoftonin për dëgjimet publike për buxhet. Informata më të detajuara,
duke përfshirë edhe projekt buxhetin, u publikuan në faqen e internetit të komunës dhe në
buletinin komunal. Kuvendi komunal dhe OJQ-ja lokale “CSD” nënshkruan një memorandum
bashkëpunimi për të realizuar një anketim të qytetarëve për të identifi kuar prioritetet e tyre për
buxhetin e komunës për vitin 2012.
Qeveria komunale mbajti katër dëgjime publike për buxhet me 245 pjesëmarrës. Kjo tërhoqi
vëmendjen e zyrtarëve të qeverisë qendrore dhe të anëtarëve të Kuvendit të Kosovës që jetonin
në Graçanicë, dhe si rezultat, shumica prej tyre morën pjesë në këto takime. Kjo iu dha qytetarëve
mundësi për të ngritur shqetësimet e tyre jo vetëm në nivelin lokal por edhe në atë qendror.
Dëgjim publikë në Prizren
Njëjtë si në Graçanicë, anëtarët e
Kuvendit të Kosovës që jetonin në
Prizren morën pjesë në dëgjimet
publike për buxhet. U mbajtën gjashtë
dëgjime publike të suksesshme: 356
qytetarë morën pjesë, që ishte shumë
mbresëlënëse pasi që shumë prej tyre
vinin nga zonat rurale. Udhëheqja
komunale dhe shoqëria civile poashtu
ishin shumë aktive në ndërmarrjen e
hapave të ndryshëm për të përfshirë
qytetarët në procesin e planifi kimit të
buxhetit.
Të dy komunat përfshinë kërkesat e qytetarëve në prioritetet e tyre të buxhetit komunal në
shumat prej 343,338.00 € në Graçanicë dhe 400,000.00 € në Prizren.
19

VI.
20
BUXHETIMI ME PJESËMARRJE NË KOMUNAT
JOPARTNERE TË USAID/DEMI
Me qëllim që të testohet dobia e këshillave dhe veglave të ofruara nga (USAID/DEMI), ne i
anketuam komunat jo-partnere për të vlerësuar praktikat e tyre për pjesëmarrjen në buxhetim.
Përmes kësaj përpjekje ne realizuam një anketë në 11 komuna jopartnere të (USAID/DEMI) 2 .
Mësuam se buxhetimi me pjesëmarrje ishte aplikuar në një masë të caktuar në disa komuna por
që kishte hasur disa sfi da, dhe në mesin e tyre, e rëndësishme ishte niveli i ulët i përkushtimit të
zyrtarëve komunalë për të realizuar buxhetimin me pjesëmarrje.
Katër komuna (Lipjani, Shtimja, Ferizaji dhe Vitia) mbajtën dëgjime të shumfi shta për buxhetin jo
vetëm në sallën e kuvendit por edhe lokacione më pak afër qendrës. Të tjerat përdoren broshura
dhe posterë me informata për buxhetin për të promovuar dëgjimet dhe për të rritur interesimin
e qytetarëve. Megjithatë, pjesëmarrja e qytetarëve mbeti e vogel. Shumica e komunave e
organizuan vetëm një dëgjim publik për buxhetin brenda ndërtesës komunale, dhe informatat
para dëgjimit iu ishin shpërndarë qytetarëve përmes mediave lokale dhe faqeve të internetit
të komunave. Nuk ishte përgatitur asnjë broshurë apo posterë për të rritur pjesëmarrjen dhe
nuk kishte shpjegime buxhetore në gjuhë lehtë të kuptueshme. Në vend të kësaj, qytetarëve iu
shpërndanë vetëm kopje të projekt buxhetit të propozuar për komunën.
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
1
40
Numri i dëgjimeve publike 2011 Numri i pjesmarrësve 2011
60 50 50
50 45 43
30
1 1 5 1 1 1 5 5 4 1
Gjakovë Gllogofc Klinë Lypjan Obiliq Podujevë Skenderaj Shtime Ferizaj Viti Hani i Elezit
Figura 4. Numri i pjesëmarrësve në dëgjime publike në komunat jopartnere
Duke shikuar me afër në procesin e buxhetimit në komunat jopartnere të (USAID/DEMI),
veçanërisht tek ato që kanë mbajtur vetëm një dëgjim publik për buxhet, është e qartë se janë
humbur shumë mundësi për të rritur kontributin qytetar:
●Mjedisi: Arritja tek qytetarët me sukses është shumë e lidhur me lokacionin e mbajtjes së
dëgjimeve publike. Siç tregon grafi ku më lartë, shumica e komunave i organizuan dëgjimet
publike vetëm në sallën e kuvendit komunal. Këto zakonisht janë ndjekur nga shërbyesë
civilë që punojnë në komunë më shumë se sa qytetarë të interesuar të kontribuojnë në
procesin e buxhetit komunal.
●Dizajni i procesit: Pasi që nuk kishte përpjekje të përhapur për të krijuar një proces
gjithëpërfshirës, u përfshinë vetëm pak njerëz nga administrata komunale. Nuk u shfrytëzua
çasja bashkëpunuese e përfshirjes së akterëve kryesorë, si kuvendi komunal dhe organizatat
e shoqërisë civile.
2 USAID/DEMI realizoi një anketë me komunat jopartnere për të identifi kuar çasjen dhe sfi dat me të cilat ishin përballur gjatë realizimit
të planifi kimit të buxhetit. Të dhënat e paraqitura në këtë pjesë janë marrë prej intervistave të drejtpërdrejta me Zyrtarët për Informim
Publik të 11 komunave jopartnere të USAID/DEMI. Ne pranojmë se kufi zimi në të dhënat e pranuara mund të ndikojë në përmbajtjen
e kësaj pjesë.
180
144
100

●Mekanizmat për informim/konsultim: Shumica e komunave të anketuara përdorën me
pak se dy metoda të përhapjes së informatave, zakonisht broshura, posterë ose njoftime për
media. Sa i përket konsultimeve publike, mbajtja e tyre në sallat e kuvendeve komunale ishte
më e shpeshta, dhe nuk u përdorë asnjë anketim apo mjet tjetër për konsultim.
●Dëgjimet publike: Duke u bazuar në aketim, zakonisht zyrtarë kyçë si Kryetari i Komunës
ose Drejtori i Financave i përbënin panelet e dëgjimeve publike për buxhet. Poashtu, është e
rëndësishme të përmendet se shumicës së këtyre komunave iu mungonte dokumentacioni
si formularët për nënshkrimin e pjesëmarrësve dhe nuk iu ofruan informata kthyese
qytetarëve për kontributin e tyre.
Këta hapa të vegjël të ndërmarrë në komunat joprtanere të (USAID/DEMI) drejt planifi kimit
të buxhetit me pjesëmarrje ishin një mundësi për zyrtarët komunalë që të fi tonin përvojë
dhe të përdornin disa aspekte të rëndësishme të këtyre proceseve që mund ta përmirësojnë
buxhetimin me pjesëmarrje në të ardhmen. Për shembull, Zyrtari për Informim Publik në Shtimje
that: “Qeveria lokale duhet të ndërmarrë hapa shtesë për të rritur vetëdijen e qytetarëve për rëndësinë
e dëgjimeve publike dhe për të nxitur pjesëmarrjen e tyre. Mungojnë mjetet e duhura për informim,
dhe informatat duhet të shkruhen thjeshtë për të mos i hutuar qytetarët” 3 . Tabela e mëposhtme
përmbledh disa elemente krahasuese të buxhetimit me pjesëmarrje të përdorura në komunat
partnere të (USAID/DEMI) dhe jopartnere të (USAID/DEMI):
Elementet krahasuese Partnere të
USAID/DEMI
Jopartnere të
USAID/DEMI
Temë e veçantë e dëgjimeve publike: buxhetimi Po Po
Koha 6 muaj 4 muaj
Qasja bashkëpunuese e akterëve të ndryshëm
Administrata
Komunale
Kuvendi Komunal
dhe OShC-të
Kryesisht administrata
komunale
Fuqizimi i Kuvendit Komunal Po Disa
Ka aplikuar mekanizëm të ri për informim dhe konsultim Po Disa
Plane të strukturuara të veprimit për procesin transparent të buxhetimit Po Jo
Përfshirja e shoqërisë civilë gjatë tërë procesit Po Shumë pak
Lajmërimet / informimi në zonat rurale Po Disa
Broshurat dhe Posterët për Buxhetim Po Disa
Dëgjimet publike për buxhetim arrijnë në zonat e largëta (fshatra) Po Disa
Dëgjime publike për buxhetin me grupe të synuara specifi ke (fermerë, femra,
punëtorë shëndetësorë, mësimdhënës, etj.)
Po Disa
Prezantimi i buxhetit gjatë dëgjimit publik për buxhet (Prezantim me projektor;
fl eta të mëdha)
Pjesërisht Some
Formularët e qytetarëve për të adresuar shqetësimet e tyre Pjesërisht N/A
Informimi për qytetarët për procesin e buxhetimit Po Disa
Kontributi i qytetarëve i përfshirë në buxhetin komunal Po Jo
Dizajni i Procesit / Mjedisi
3 Intervistë e USAID/DEMI Zyrtarin për Informim Publik zt. Rrahman Jakupi; me 29.11.2011 në Ndërtesën Komunale, Shtimje, Kosovë
21

VII.
Komuna
22
LISTA E FAKTEVE
Planifi kimi
bashkëpunues*
Koha/
Periudha
Fuqizimi i
personelit kryesorë
Dizajni i Procesit Dizajni i Procesit Dizajni i Procesit
Planet e
Veprimit
Grupet e
fokusit
Informimi në
Zonat Rurale
Dizajni i
Procesit Fuqizimi Fuqizimi
1 Shtërpcë Po 6 muaj Po Po Po Po
2 Kllokot-Vërboc Po 6 muaj Po Po Po Po
3 Ranillug Po 6 muaj Po Po Po Po
4 Partesh Po 6 muaj Po Po Po Po
5 Graçanicë Po 6 muaj Po Po Po Po
6 Novobërdë Po 6 muaj Po Po Po Po
7 Kamenicë Po 6 muaj Po Po Po Po
8 Kaçanik Po 6 muaj Po Po Po Po
9 Gjilan Po 6 muaj Po Po Po Po
10 Suharekë Po 6 muaj Po Po Po Po
11 Malishevë Po 6 muaj Po Po Po Po
12 Mamusha Po 6 muaj Po Po Po Po
13 Mitrovicë Po 6 muaj Po Po Po Po
14 Vushtrri Po 6 muaj Po Po Po Po
15 Fushë Kosovë Po 6 muaj Po Po Po Po
16 Deçan Po 6 muaj Po Po Po Po
17 Junik Po 6 muaj Po Po Po Po
18 Prizren Po 6 muaj Po Po Po Po
19 Istog Po 6 muaj Po Po Po Po
20 Rahovec Po 6 muaj Po Po Po Po
21 Pejë Po 6 muaj Po Po Jo Jo
*Shënim: Kuvendi Komunal / Administrata Komunale dhe Shoqëria Civile

Komuna
Posterë Broshura
Shpërndarja e Informatave
Ftesat për
qytetarë
Radio/TV/
Tjetër
Publikimi i Buxhetit
të Planifi kuar
Publikimi i
Dëgjimit Publik
Informimi Informimi Informimi Informimi Informimi Informimi
1 Shtërpcë Po Po Po Po Po Po
2 Kllokot-Vërboc Po Po Po Po Po Po
3 Ranillug Po Po Po Po Po Po
4 Partesh Po Po Po Po Po Po
5 Graçanicë Po Po Po Po Po Po
6 Novobërdë Po Po Po Po Po Po
7 Kamenicë Po Po Po Po Po Po
8 Kaçanik Po Po Po Po Po Po
9 Gjilan Po Po Po Po Po Po
10 Suharekë Po Po Po Po Po Po
11 Malishevë Po Po Po Po Po Po
12 Mamusha Po Po Po Po Po Po
13 Mitrovicë Po Po Po Po Po Po
14 Vushtrri Po Po Po Po Po Po
15 Fushë Kosovë Po Po Po Po Po Po
16 Deçan Po Po Po Po Po Po
17 Junik Po Po Po Po Po Po
18 Prizren Po Po Po Po Po Po
19 Istog Po Po Po Po Po Po
20 Rahovec Po Po Po Po Po Po
21 Pejë Po Po Po Po Po Po
23

Komuna
24
Dëgjimet
buxhetore
Konsultimi / Fuqizimi
Grupet e
fokusit Anketat Dokumentimi
Angazhimi i
OShC-ve *
Personeli
kreyesor
Kërkesat e
qytetarëve
Konsultimi Konsultimi Konsultimi Konsultimi Fuqizimi Fuqizimi Fuqizimi
Shtërpcë Po Po - Po Po Po
Kllokot-Vërboc Po Po - Po Po Po
Ranillug Po Po - Po Po Po
Partesh Po Po - Po Po Po
Graçanicë Po Po Po Po Po Po
Novobërdë Po Po Po Po Po Po
Kamenicë Po Po - Po Po Po
Kaçanik Po Po - Po Po Po
Gjilan Po Po - Po Po Po
Suharekë Po Po - Po Po Po
Malishevë Po Po - Po Po Po
Mamusha Po Po - Po Po Po
Mitrovicë Po Po - Po Po Po
Vushtrri Po Po - Po Po Po
Fushë Kosovë Po Po - Po Po Po
Deçan Po Po - Po Po Po
Junik Po Po - Po Po Po
Prizren Po Po - Po Po Po
Istog Po Po - Po Po Po
Rahovec Po Po - Po Po Po
Pejë Po Po - Po Po Po
4
€ 354,649.00
4
€ 138,642.60
4
€ 191,087.00
5
€ 98,000.00
8
€ 343,338.00
3
€ 290,000.00
10
€ 831,371.00
7
€ 304,000.00
3
€ 69,000.00
7
€ 301,000.00
2
€ 450,000.00
2
€ 15,000.00
12
€ 4,955,500.00
3
€ 2,141,859.00
7
€ 335,000.00
8
€ 310,000.00
3
€ 62,166.00
4
€ 400,000.00
9
€ 257,200.00
10
€ 369,000.00
4
€ 1,105,854.00

OShC-të që kanë marrë pjesë në
realizimin e Planit Komunal të Veprimit
për Buxhetimin me Pjesëmarrje
Komuna
OShC-të që kanë marrë pjesë në
realizimin e Planit Komunal të Veprimit
për Buxhetimin me Pjesëmarrje
Komuna
1 OJQ “Qendra për Zhvillimin e Biznesit” Mitrovicë 25 OJQ “Down Syndrom” Prizren
2 Këshilli Rinor Lokal i Veprimit Mitrovicë 26 K.B.K Marsi Prizren
3 OJQ “ECO Trepca” Mitrovicë 27 Handikos Prizren
4 OJQ “ECO Protection” Mitrovicë 28 OJQ “Gjeçovi” Prizren
5 OJQ “Dona” Mitrovicë 29 OJQ “Teuta” Prizren
6
OJQ “Community Building Mitrovica
(CBM)”
Mitrovicë
30 OJQ “Nderi “Mentor Tolaj”” Deçan
7 M-Maganize Mitrovicë 31 OJQ “Aurora” Junik
8 Kosova Live Mitrovicë 32 OJQ “Qerëshiza” Junik
9 OJQ “Me Dorë Në Zemër” Mitrovicë 33 OJQ “Rrënje” Junik
10 OJQ “Neutral” Vushtrri 34 OJQ “Rrasa e Zogut” Junik
11 OJQ “Youth Step” Vushtrri 35 “Qendra Rinore “ Kamenicë
12 OJQ “Star of Future” Vushtrri 36 Këshilli Rinor Lokal i Veprimit Kamenicë
13 OJQ “Hareja” Vushtrri 37 OJQ “Fortesa” Kamenicë
14 OJQ “ATO” Vushtrri 38 “Qendra Rinore “ Gjilan
15 OJQ “Youth Voice” Novobërdë 39 OJQ “ANP” Gjilan
16 OJQ “Mladi Na Mreze” Novobërdë 40 OJQ “SHPKF” Gjilan
17 OJQ “Nas Dom” Novobërdë 41 OJQ “Free Production” Gjilan
18 OJQ “KPAN-CPT” Graçanicë 42 Këshilli Rinor Lokal i Veprimit Kaçanik
19 OJQ “GETO” Graçanicë 43 Handikos Kaçanik
20 OJQ “CSD” Graçanicë 44 K.T. Shqiponja Kaçanik
21 OJQ “Udruzanje Gradana Mladnost” Graçanicë 45 “Vullnetarët e Ri “ Kaçanik
22 OJQ “Abenija” Graçanicë 46
Përfaqësuesë të nxënësve të Gjimnazit
“Skendërbeu” Kaçanik
23 OJQ “Kometa” Graçanicë 47 “Ambientalistët e Ri” Kaçanik
24 OJQ “SHNKPTUPD” Prizren 48 OJQ “Future Without Fear” Shtërpcë
25

OShC-të që kanë marrë pjesë në realizimin e
Planit Komunal të Veprimit për Buxhetimin
me Pjesëmarrje
26
Komuna
OShC-të që kanë marrë pjesë në
realizimin e Planit Komunal të Veprimit
për Buxhetimin me Pjesëmarrje
Komuna
49 Radio Kllokot Kllokot-Vërboc 65 OJQ “LDCC” Rahovec
50 Përfaësuesë të fshatit Kllokot-Vërboc 66 SHL-Kosova Rahovec
51 OJQ “Qendra për Zhvillimin e Komunitetit”* 4 Kllokot-Vërboc 67 OJQ “Qendra Biznesit” Suharekë
52 OJQ “Qendra për Afi rmimin Social të Rinisë” Ranillug 68 OJQ “Kryqi i Kuq” Suharekë
53 OJQ “EKO-PROGRAM KOSOVA” Partesh 69 SH.K.A Jehona Suharekë
54 Radio “Kompas” Partesh 70 Hendokos Suharekë
55 OJQ “Pasjane 011” Partesh 71 Qendra Rinore “Shtëpia e Fellbahut” Suharekë
56 OJQ “Olimpi” Istog 72 Shoqata “ReB” Suharekë
57 OJQ “KVRL” Istog 73 OJQ “SH.GJ.M” Suharekë
58 Këshilli Rinor Lokal i Veprimit Istog 74 OJQ “LIVCLK” Suharekë
59 OJQ “Vision 02” Istog 75 GLV “Oaza” Malishevë
60 OJQ “ABA” Istog 76 Shoqata e pemëtarëve “Kultivari” Malishevë
61 OJQ “ 7 Shtatori” Pejë 77 Handikos Malishevë
62 OJQ “Gruaja 2000” Pejë 78 SH.B.K “Nëna Terezë” Malishevë
63 OJQ “Syri i Vizionit” Pejë 79 Shoqata e Gruas Banjë Malishevë Malishevë
64 Handikos Pejë 80 OJQ “Alperenler” Mamusha
4 Këto OJQ janë angazhuar në mënyrë aktive në realizimin e anketave për të matur perceptimin e qytetarëve në procesin e buxhetimit,
e poashtu edhe për të identifi kuar prioritetet e qytetarëve. Disa nga këto komuna vazhdojnë të jenë aktive në matjen e kënaqësisë së
qytetarëve me shërbimet komunale e poashtu edhe në shikimin e perceptimit të qytetarëve në përmirësimin e ofrimit të shërbimeve
komunale.

REKOMANDIME PËR ZHVILLIM TË MËTEJMË TË
BUXHETIMIT ME PJESËMARRJE
Komunat partnere të (USAID/DEMI) duhet vazhdojnë punën tutje pas zhvillimit të arritur nga
ky proces duke përmirësuar aktivitetet e tyre për informim dhe konsultim të qyetarëve për
planifi kimin buxhetor komunal. Kjo do të vendoste praktikën e vendim-marrjes gjithëpërfshirëse
brenda institucioneve dhe do të shpiente tek fuqizimi i qytetarëve në çështjet e qeverisjes
lokale. (USAID/DEMI) iu rekomandon komunave që të fokusohen në realizimin e përmirësimeve
në fushat në vijim:
●Përdorimi i buxhetimit me pjesëmarrje për të adresuar çështje tjera komunale
Buxhetimi me pjesëmarrje mund të përdoret jo vetëm për të rritur transparencën e komunës sa i
përket planeve për fi nancat publike, por poashtu për të tejkaluar sfi da tjera, siç janë përmirësimi
i komunikimit të brendshëm, avancimi i bashkëpunimit me shoqërinë civile dhe mediat, apo
fuqizimin e grupeve të ndryshme në shoqëri. Dëgjimet me raporte për zbatimin e buxheteve të
mëparshme do të ishte një hap i rëndësishëm në drejtimin e duhur.
●Aplikimi i çasjes bashkëpunuese
Qasja e planifi kimit bashkëpunues mund të jetë e dobishme në dy aspekte: planifi kimi i
procesit të buxhetimit dhe Informimi/konsultimi i qytetarëve. Të dyja këto procese kërkojnë
kohë të konsiderueshme. Procesi i vendim-marrjes funksionon në mënyrë më efektive kur të
gjithë akterët e rëndësishëm përfshihen në planifi kim dhe ofrojnë kontribut herët në procesin
e vendim-marrjes. Gjatë tërë procesit fuqizimi i akterëve kryesorë nga organe të ndryshme të
qeverisjes lokale do të kontribuojë në arritjen e planifi kimit dhe vendim-marrjes bashkëpunuese.
●Ndryshimi i stilit të diskursit: Dëgjime publike miqësore
Ekziston nevoja të njihet rëndësia e vërtetë e dëgjimeve publike; jo vetëm sepse është
domosdoshmëri demokratike por sepse dëgjimet publike sigurojnë miratimin demokratik,
fuqizojnë legjitimitetin e procesit të vendim-marrjes, rrisin besimin e publikut në institucionet
qeveritare, dhe sigurojnë shërbime më të mira publike.
Ndryshimi i diskursit poashtu kërkon nga komunat që të theksojnë se ato janë në shërbim të
publikut, dhe frazat si “paratë e taksa-paguesëve” apo “të vendosim së bashku për investimet
publike – janë paratë tuaja” mund të ndihmojnë në rritjen e interesimit të qytetarëve në dhënien
e kontributit, ndërtimin e besimit, dhe ndryshimin e perceptimeve negative për dëgjimet
publike.
●Depolitizimi i procesit të buxhetimit
Politizimi i dëgjimeve publike, apo shndërrimi i dëgjimit publik në mundësi për fushatë gjatë
periudhës zgjedhore ndikon negativisht në motivimin e qytetarëve për të dhënë kontribut për
vendime të rëndësishme. Kështu procesi i buxhetimit duhet të synojë të arrijë të gjithë qytetarët
dhe të gjithë duhet të kenë mundësinë të japin kontributin e tyre, pavarësisht nga përkatësia
politike.
●Përdorimi i mediave të reja
Komunat duhet të përqafojnë teknologjinë e re dhe të përmirësojnë faqet e tyre të internetit që
të jenë më miqësore dhe bashkëvepruese me përdoruesitë. Faqet e reja të internetit dhe mediat
e reja sociale si Facebook dhe YouTube mund të jenë mjete të rëndësishme për organizimin e
VIII.
27

28
konsultimeve dhe shpërndarjen e informatave. Secila faqe e internetit e komunave duhet t’iu
lejojë vizitorëve të marrin pjesë në procesin e vendim-marrjes, për shembull, duke komentuar
në një draft rregullore, draft projekt, apo draft buxhet. Për më tepër, faqet e internetit duhet
të jenë tërheqëse dhe të lehta për përdorim dhe për t’u kuptuar nga qytetarët. Për shembull,
forumet në faqet e internetit duhet të përdoren që qytetarëve t’u jipet mundësua të adresojnë
problemet jo vetëm gjatë planifi kimit të buxhetit por gjatë tërë vitit.
●Delegimi – puna me OJQ-të dhe dëgjimet publike për tema të caktuara
Komunat që kanë shoqëri të fuqishme civile duhet të marrin parasysh seriozisht delegimin e
organizimit të dëgjimeve publike tek to. Kjo do të ishte mënyrë shumë efektive për të fuqizuar
shoqërinë civile dhe për të kombinuar përpjekjet e tyre në marrjen parasysh të informatave nga
qytetarët për proceset e rëndësishme të vendim-marrjes. Për më tepër, kjo do të ulte skepticizmin
që qytetarët mund të kenë sa i përket ftesave nga zyrtarët komunale për pjesëmarrje në dëgjime
publike.
Në mënyrë të veçantë, veprimet të cilat kontribuojnë në rritjen e interesimit dhe pjesëmarrjes së
qytetarëve në proceset e buxhetimit përfshijnë:
1. Zhvillimi i konceptit “Letër qytetarëve” shkruar nga kryetari i komunës, që i njofton qytetarët për
zhvillimet e fundit dhe përparimin në zbatimin e buxhetit. Kryetarët duhët të përdorin fraza të tilla
si “Raportim mbi atë se si jemi duke i shpenzuar paratë tuaja” me qëllim të mbështetjes së diskursit
afi rmativ. Këto letra mund të dërgohen tek grupe të ndryshme të qytetarëve si: udhëheqësit e
fshatrave, OJQ-të, bizneset, dhe grupet rinore e gjinore.
2. Dëgjimet publike nuk duhet të mbahen gjithmonë në ndërtesën e kuvendit komunal. Dëgjimet
publike duhet të organizohen në mënyrë të tillë që i bën ato të arritshme për të gjitha komunitetet.
3. Informatat kthyese janë qenësore për suksesin e dëgjimeve publike. Pas secilit dëgjim publik duhet
të publikohet një raport mbi çështjet e ngritura dhe përgjigjet e dhëna. Qytetarëve që kanë marrë
pjesë në dëgjime duhet t’iu dërgohet një letër falenderimi e poashtu edhe raporti me informata
kthyese.
4. Publikimi– Buxheti është dokument i komplikuar për t’u kuptuar, madje edhe për ekspertë. Për ta
bërë më të lehtë që qytetarët ta kuptojnë, duhet të përdoret më shume tekst dhe grafi kone për të
shpjeguar pse dhe ku do të shpenzohen fondet.
5. Duhet të përdoren anketimet e opinionit publik dhe anketimet me të dhëna empirike për të
vlerësuar buxhetin e komunës. Përfshirja e një OJQ-je që të shkruajë këtë raport do ta bënte atë
më të paanshëm.

PËRFUNDIMI
Pasi kemi mbërritur në fund të publikimit, synimi jonë ishte t’iu sjellim çasjen e (USAID/
DEMI)-it mbi buxhetimin me pjesëmarrje i shpërndarë në 21 komuna të Kosovës. Komunat e
kanë ndërlidhur buxhetimin me pjesëmarrje me shumë procese tjera duke trajtuar çështjet
e decentralizimit, të tjerat duke fuqizuar informimin e qytetarëve dhe bashkëpunimin me
shoqërinë civilenë në të njëjtën kohë duke realizuar komunikim më të mirë mes organeve të
ndryshme të qeverisjes lokale.
Duke nxjerrë mësime nga e kaluara, komunat ishin të prira të konsolidonin dëgjimet publike
duke realizuar parakushtet e nevojshme për të krijuar një mjedis miqësor gjatë dëgjimeve
publike, për të përdorur mediat e reja për shpërndarjen e informatave tek qytetarët, për të rritur
interesin e qytetarëve për pjesëmarrje në dëgjime publike.
Edhe pse korniza ligjore në Kosovë siguron bazën ligjore për planifi kim të buxhetit me
pjesëmarrje, qeveritë lokale duhet të bëhen kreative në mënyrë që t’i informojnë qytetarët
dhe identifi kojnë prioritetet e tyre. Çasje të tilla rrisin interesin e qytetarëve të marrin pjesë në
procesin e vendim-marrjes, megjithatë, një proces i tillë kërkon sinqeritet dhe transparencë nga
ana e zyrtarëve komunalë deri në fund të procesit. Kjo nënkupton që kërkesat e qytetarëve
duhet të përfshihen në planin buxhetor komunal ashtu që qytetarët mund të shohin ndikimin
e tyre në politikat lokale.
Në këtë kontekst, qytetarët dhe shoqëria civile presin më shumë dhe autoritetet komunale
duhet të punojnë më shumë në ofrimin e informatave për qytetarët lidhur me miratimin e
buxhetit komunal derisa dija publike mbi angazhimin në proceset e vendim-marrjes në Kosovë
është ende në zhvillim e sipër.
Procesi i buxhetimit me pjesëmarrje nëse aplikohet dhe përmirësohet gjatë të gjitha viteve në
vijim do të sigurojë një proces politik më gjithëpërfshirës i cili pastaj do të sjellë politika më të
mira lokale, do të zhvillojë dijen publike dhe do të shpie jo vetëm në një shoqëri më të drejtë
dhe më të fuqishme por në një cikël pozitiv të procesit politik, shoqëror e ekonomik.
IX.
29

X.
30
BIBLIOGRAFIA
1. Ebdon, C. and Franklin, A. L. (2006), Pjesëmarrja në Teorinë e Buxhetimit. Public
Administration Review, 66: 437–447. DOI: 10.1111/j.1540-6210.2006.00600 [qasja
online: http://www.library.eiu.edu/ersvdocs/4429.pdf; i qasur me 7 nëntor 2011]
2. Fondacioni Kosovar për Shoqëri Civile (2011)”Ne dhe Ata “; Pjesëmarrja Qytetare në
Kosovë, Prishtinë, Kosovë [qasja online në versionin shqip: http://www.kcsfoundation.
org/repository/docs/Ne_dhe_Ata_Pjesemarrja_qytetare_ne_Kosove_b5.pdf; i qasur
me 25 dhjetor 2011]
3. Kuvendi i Kosovës, Ligji mbi Menaxhimin e Financave Publike dhe Llogaridhënia;
N3.2003/2, Prishtinë
4. Kuvendi i Kosovës, Ligji për Vetëqeverisjen Lokale, Nr.03/L-40 Prishtinë, Kosovë
5. Instituti Demokratik i Kosovës (2010) Analizë Krahasuese: Përmbledhje nga puna e
komunave të Regjionit të Prizrenit; Prizren, Kosovë [qasja online: http://www.kdi-kosova.
org/publications/AnalizaKrahasueseRegjPz.pdf; i qasur me 2 dhjetor 2011]
6. Agjencia e Shërbimit, Komunitetet në Një Botë, Dhjetor (2010) “Mësimi nga Jugu: Buxhetimi
me Pjesëmarrje nëpër botë – Ftesë për Bashkëpunim Global” InWEnt gGmbH – Capacity
Building International, Bon, Gjermani [qasja online: http://www.buergerhaushalt.org/
wp-content/uploads/2011/02/LearningfromtheSouth-ParticipatoryBudgetingWorldwide-
Study.pdf; i qasur me 30 nëntor 2011]
7. Banka Botërore (2007) Buxhetimi me Pjesëmarrje; Botimet për Sektorin Publik, Qeverisjen
dh Llogaridhënien [qasja online: http://siteresources.worldbank.org/PSGLP/Resources/
ParticipatoryBudgeting.pdf; i qasur me 30 nëntor 2011]

USAID Democratic Effective Municipalities Initiative
Prishtine, Street “Ardian Krasniqi” No.5
Office: + 381 (0) 38 224 012; + 381 (0) 38 224 013
Fax: + 381 (0) 38 224 014
Webpage: www.demi-ks.org