ŠKOLSKI LEKSIKON BIOLOGIJE s pitanjima za maturu i - Hinus

____________________________________________________ ŠKOLSKI LEKSIKON BIOLOGIJE
skupljanje mokraće nastale u bubrezima.
Prosječno može u odrasle osobe primiti
oko 500 mL mokraće. Na izlasku iz mjehura
je prstenasti mišić (sfinkter) koji je
pod nadzorom simpatikusa i parasimpatikusa.
Sfinkter se otvara refleksno kada tlak
mokraće podraži receptore u stijenci mokraćnog
mjehura. Mokraću iz mokraćnog
mjehura odvodi izvan tijela neparna mokraćna
cijev (uretra).
MOKRAĆOVOD (ureter), tanka cijev
dužine oko 25 cm koja se obostrano iz
bubrežne nakapnice spušta u mokraćni
mjehur s njegove gornje strane.
MOLEKULARNA BIOLOGIJA, znanost
koja proučava životne procese u stanici
na razini molekula. Posebice se bavi
proučavanjem odnosa između makromolekula
DNA, RNA i proteina.
MONERE, v. prokarioti.
MONGOLIZAM, v. Downov sindrom
MONOCITI, pokretni leukociti, spadaju u
velike fagocite - makrofage. Sudjeluju u
imunološkim reakcijama obradom antigena
ili fagocitiraju raličite čestice, uključujući
mikroorganizme, oštećene ili mrtve
stanice i nepotrebne bjelančevine.
MONOHIBRIDNO INTERMEDIJAR-
NO KRIŽANJE, jedan tip križanja u kojem
se prati nasljeđivanje jednog svojstva i
u kojem nema dominantnog alela za takvo
svojstvo. I u ovom primjeru križanja kao i
u primjerima križanja s dominacijom, početna
roditeljska generacija i generacije
potomaka označuju se odgovarajućim slovima.
Razlika postoji u označavanju alela
jer su ovdje aleli podjednako vrijedni te ih
sve označujemo malim slovima (a1, a2). U
sljedećem primjeru križanja početnu roditeljsku
P (parentalnu) generaciju čine homozigotna
crvena zijevalica (a1a1) i homozigotna
bijela zijevalica (a2a2). Njihovim
križanjem dobit ćemo u F1 generaciji sve
ružičaste jedinke (a1a2) jer nema dominantnog
alela pa se pojavljuje srednji (intermedijarni)
fenotip. U F2 generaciji, koju
dobijemo međusobnim križanjem jedinki
F1 generacije, pojavljuju se tri fenotipa:
crveni (genotip a1a1), ružičasti (genotip
a1a2) i bijeli (genotip a2a2) u omjeru 1:2:1.
(V. shemu u Dodatku 1.)
MONOHIBRIDNO KRIŽANJE S DO-
MINACIJOM, jedan oblik križanja u
kojem se prati nasljeđivanje jednog svojstva,
u ovom primjeru to je visina stabljike
graška. U prikazima križanja početna roditeljska
(parentalna) generacija označuje se
uvijek s P, a generacije potomaka (filijalne)
prema redoslijedu s F1, F2, F3 itd. Aleli
pojedinih svojstava označuju se slovima i
to dominantni velikim slojevima, a recesivni
malim. Visok rast je dominantno
svojstvo te ga označujemo velikim slovom
(A), a nizak rast je recesivno svojstvo te ga
označujemo malim slovom (a). P generaciju
predstavljaju: homozigotni visoki grašak
(AA) i homozigotni niski grašak (aa).
Njihovim križanjem dobit će se svi visoki
potomci (Aa) koji predstavljaju F1 generaciju.
Međusobnim križanjem jedinki F1 generacije
dobiva se potomstvo F2 generacije
u kojem je 75 % jedinki visokog rasta
(AA, Aa; aA), a 25 % jedinki niskog rasta
(aa) što znači da je omjer fenotipa 3:1.
Ako se želi saznati da li je jedinka homozigotna
(AA) za dominantno svojstvo ili
heterozigotna (Aa) tada se provodi test
križanje. (V. Dodatak 1.)
MONOMERI, građevne podjedinice polimera,
npr. aminokiseline su podjedinice
proteina, nukleotidi nukleinskih kiselina, a
jednostavni šećeri polisaharida.
MONONUKLEOTIDI, isto što i nukleotidi.
MONOSAHARIDI, v. ugljikohidrati.
91