ŠKOLSKI LEKSIKON BIOLOGIJE s pitanjima za maturu i - Hinus
ŠKOLSKI LEKSIKON BIOLOGIJE s pitanjima za maturu i - Hinus
ŠKOLSKI LEKSIKON BIOLOGIJE s pitanjima za maturu i - Hinus
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>ŠKOLSKI</strong> <strong>LEKSIKON</strong> <strong>BIOLOGIJE</strong> ____________________________________________________<br />
ADHEZIJA, privlačna sila između molekula<br />
različitih tvari koje se dotiču. Pove<strong>za</strong>nost<br />
molekula vode s drugim molekulama<br />
(npr. uz stijenku kapilara kod biljaka)<br />
omogućuje uzlazni tok vode u biljci.<br />
ADP (adenozin-difosfat), v. ATP.<br />
ADRENALIN, hormon kojega izlučuje<br />
srž nadbubrežne žlijezde. Pojačano se izlučuje<br />
u različitim stresnim stanjima, npr.<br />
šoku, strahu, bolu, jakom uzbuđenju itd.<br />
Njegovo djelovanje je višestruko i svodi se<br />
na podi<strong>za</strong>nje svih važnih funkcija u organizmu<br />
na višu razinu kako bi organi<strong>za</strong>m<br />
što bolje prebrodio stres. Tako adrenalin<br />
uzrokuje pojačani intenzitet rada srca, ste<strong>za</strong>nje<br />
perifernih krvnih žila, širenje očnih<br />
zjenica, širenje bronhiola, pojačani intenzitet<br />
i brzinu disanja, ste<strong>za</strong>nje mnogih mišića,<br />
povećani broj limfocita u cirkulaciji<br />
itd.<br />
ADULTNI HEMOGLOBIN, v. eritrociti<br />
ADVENTIVNO KORIJENJE, v. korijen.<br />
AERENHIM, v. osnovno staničja.<br />
AEROBAN, označuje prisutnost kisika;<br />
odnosi se na organizme, okoliš ili na stanične<br />
procese koji <strong>za</strong>htijevaju prisustvo kisika.<br />
AEROBNA RESPIRACIJA, v. disanje.<br />
AGLUTINACIJA, pojava sljepljivanja<br />
krvnih stanica u slučaju primitka krvi<br />
neodgovarajuće krvne grupe.<br />
AGLUTININ, v. krvne skupine.<br />
AGLUTINOGEN, v. krvne skupine.<br />
AGRANULOCITOZA, bolest smanjenog<br />
ili <strong>za</strong>ustavljenog stvaranja granulocita u<br />
koštanoj moždini. Kao posljedica agranulocitoze<br />
često se javlja povećana sklonost<br />
bakterijskim i gljivičnim infekcijama.<br />
10<br />
AIDS (SIDA), engleska odnosno francuska<br />
kratica <strong>za</strong> sindrom stečene imunodeficijencije.<br />
Za AIDS je to smanjenje broja<br />
leukocita u krvi, smanjen broj limfocita u<br />
limfatičnim organima (limfnim čvorovima<br />
i slezeni), smanjen broj zrelih T limfocita,<br />
manja količina protutijela (Ig). Uzročnik je<br />
virus (retrovirus) koji napada i uništava T4<br />
- limfocite, nositelje stanične imunosti.<br />
Virus je nazvan HIV-om (Human Immunodeficiency<br />
Virus, humani virus nedostatka<br />
imuniteta), HIV se najčešće prenosi<br />
spolnim kontaktom i krvlju (transfuzijom,<br />
injekcijskim iglama), <strong>za</strong>tim sa <strong>za</strong>ražene<br />
majke kroz posteljicu na nerođeno dijete,<br />
te ženinim mlijekom na dojenče (sisanje).<br />
AIDS je <strong>za</strong> sada neizlječiva bolest imunološkog<br />
sustava <strong>za</strong> vrijeme koje nastaju vidljive<br />
promjene: (oportunističke infekcije)<br />
upala pluća i moždane ovojnice, gljivične<br />
bolesti i tumori.<br />
AKCIJSKI POTENCIJAL, v. električni<br />
potencijal.<br />
AKOMODACIJA OKA, prilagođavanje<br />
oka na gledanje blizu i daleko, v. leća.<br />
AKROMEGALIJA, nenormalan rast pojedinih<br />
dijelova tijela kao što su šaka, stopalo,<br />
pojedini zglobovi i dr. zbog povećanog<br />
lučenja hormona rasta. Javlja se u<br />
odraslo doba.<br />
AKROSOM, vršno tjelešce koje se nalazi<br />
na vršnom dijelu glave spermija. Sadrži hidrolitičke<br />
enzime i omogućuje prodiranje<br />
spermija u jajnu stanicu prilikom oplodnje.<br />
AKSON (neurit), v. živčana stanica.<br />
AKTIN, bjelančevinasta molekula koja<br />
izgrađuje miofibrile, v. poprečnoprugasti<br />
mišić.<br />
AKTIVAN PRIJENOS (aktivan transport),<br />
prijenos tvari kroz staničnu membranu<br />
iz područja manje koncentracije u<br />
područje veće koncentracije neke tvari. Taj
Change language