Projekt Operacional i Fondacionit të Kosovës pë Shoqëri të ... - KFOS

Projekt Operacional i Fondacionit të Kosovës pë Shoqëri të ... - KFOS Projekt Operacional i Fondacionit të Kosovës pë Shoqëri të ... - KFOS

03.06.2013 Views

6 SHFRYTËZIMI I RËRËS DHE I ZHAVORRIT Lajmi i dis, i javës, i muajit dhe i vitit r dashamirët e mjedisit: “Dita e tre e muajit janar 2012 ësh data e fundit kur duhet largohen makineri e shfryzuesve ilegalë rërës dhe zhavorrit nga lumenj e Kosovës”. Kështu tha më 2 nëntor ministri i Mjedisit dhe Planifikimit Hasinor, Dardan Gashi, në konferencë me gazetarë. Vendimi u miratua po më 2 nëntor vitit 2011 nga Qeveria e Republikës së Kosovës, dhe sipas këtij Vendimi, prej 3 janarit Policia e Kosovës do konfiskojë gjitha makineri, ndërsa pronarët e atyre kompanive do gjobiten me gjoba deri në 100 mijë euro. Vendimi nënkupton ndalimin e rkohshëm, pra prej 1 deri në 3 vjet, gjitha aktiviteteve shfryzuese në lumenj dhe rreth tyre”, kishte thenë ministri Gashi. 1. Konteksti Në 12 vitet e paslufs sektori i ndërtimit ësh zhvilluar me ritme marramendëse në krahasim me sektorët e tjerë ekonomisë, duke iu rgjigjur një kërkese gjithnjë e më shtuar r ndërtim dhe rindërtim objekteve banimit dhe infrastrukturës së gjithanshme shkarruar gja lufs dhe nevoja e ngritjes së objekteve tjera. Aktualisht janë hapur një numër i konsiderueshëm karrierash licensuara, ndërsa funksionojnë një numër disa herë më i madh karrierash palicensuara. Kjo masakër që shfaqet në prishjen e bukurive natyrore ka efekte mëtejshme në rkeqësimin e situas ekologjike dhe mbrojtjes së mjedisit. Shfryzimi pa asnjë kriter i agregave shtrerve lumenjeve dhe anash tyre ësh i lidhur ngush me dëme konsiderueshme në mjedis, dëme këto që po i rendisim si më posh: y Shkarrimi i objekteve inxhinierike industriale dhe bujqësore si pritat, urat, y stacionet e pompimit ujit, etj. y Shkarrimi bos bimore e shtazore që jetojnë në lumenj, y Erozioni dhe rmbytja e tokave bujqësore dhe qendrave banuara. y Shkarrimi i bimëve kultivuara rgja shtrerve lumenjve apo luginave. y Ndotja e ujrave sirfaqësore dhe atyre nëntokësor si rezultat i depozitimit y mbeturinave rgja këtyre lumenjve, etj. Tani nevojitet fillimisht ndërpreja e shftyzimit metejshëm i këtyre inerteve, por edhe më i rëndësishëm ësh inicimi i projekteve veç e veç r secilin rast, secilin segment lumenjve me qëllim riparimit pasojave shkaktuara nga këto veprime jash çdo rregulli ligjoroteknik. Shikohet me skepticizëm madh rehabilitimi apo rikthimi i gjendjes së mëparshme, ngase dëmtimet shumëvjeçare shkaktuara do riparohen me shumë vështirësi. Skepticizmi e ka mbështetjen në faktin se ka pak vullnet: mungojnë kuadrot profesionale (dhe ato institucionale) si dhe mungojnë fondet e nevojshme r realizimin e shumë projekteve që duhet inicohen anekënd Kosovës. Vonesat që mund vijnë nga cilido faktor i rmenduar apo nga ndonjë faktor tjer, do shumëfishojë koston e sanimit gjendjes natyrore që dora e njeriut ia shkaktoi lumenjve tanë r rfitime materiale. Lumenj tanë vërte janë në situan SOS!, sepse ata janë shndërruar në gjithçka tjer rveçse në lumenj natyralë. Në ta e rreth tyre hidhet e shkarkohet çdo gjë që njeriu i pavëmendshëm nuk e hedh në vendin e duhur, por e shkarkon në lumë e rreth tij, dërsa shfryzimi i inerteve nga shtrerit e lumenjve ësh masakra

më e madhe që ka mundë t’u bëhet. Në lumenj tanë, “mbytja” e tij fillohet që në burimin e tyre, në amën nga nëna natyrë, ku burojnë pasr si kristali, duke hedhur mbeturina, duke shkarkuar ujra urbane, rurale, industriale e çfarëdotjer. Kush ka lumin, ka jen e plo; kush e do dhe ruan lumin, e do jen e vërte. Kush e ndot lumin, e ndot mjedisin dhe e rrezikon shëndetin e tij, shëndetin tonë dhe çdo gjë bukur e shndërron në shëmti. Kush dëmton shtratin e lumit dhe e shndërron në humnerë pazakon, meriton dënimin e duhur! Kjo thirrje dhe kjo iniciativë ësh rezultat i alarmit fundit r shtuar a çka mund shtohet! 2. KONKLUZIONE Iniciativa e KFOS-it, në zbatim nga REC, r ta trajtuar kë temë në kuadër një projekti r sensibilizim institucioneve vendimmarrëse, inspektuese, monitoruese, organeve rendit e posaçërisht drejsisë, ësh më se e qëlluar si në kohë ashtu edhe r nga rfshirja e gjithë aktorëve që ndërlidhen me menaxhimin e mjedisit. Si rezultat i diskutimit gjithërfshirës në Forumin e mbajtur në Prizren dhe prezantimeve vizive, vizitave në terren dhe marrja në konsidera e veprimeve institucioneve qendrore e lokale, mund konkludohet me sa vijon: y Institucionet qendrore, Qeveria, MPB, MD, MMPH, MBPZHR, KPMM dhe institucionet lokale zbatojnë me rpikmëri Vendimin e Qeverisë r ndalimin e rkohshëm shfryzimit inerteve nga shtrerit e lumenjve në gjithë territorin e Kosovës. y Të krijohet një Task Force që do udhëhiqej nga zyra e Kryeministrit Kosovës apo autorizuarit veçan. y Te rishikohen taksat dhe rentat r shfryzues inerteve në mënyre që nxjerrja e tyre mos je aspak joshëse në aspektin ekonomik. y Inspektoratet respektive, MMPH, KPMM dhe inspektoratet komunale bashkërendojnë veprimet e rbashkëta duke rpiluar Plan detajuar Veprimi në zbatim Vendimit Qeverisë. y Në gjitha veprimet bashkëpunohet me PK dhe EULEX r siguruar realizim Planit Veprimeve. y Organet e drejsisë në gjitha nivelet japin kontribut drejtrdrejrshpejtimin e lëndëve që janë ngritur apo do ngriten ndaj operatorëve që në çfarëdo mënyre abuzojnë me ligjet në kë fushë. y Organizimet e rditshme, gjithërfshirëse dhe koordinuara vazhdojnë deri në deklarimin e ndërprerjes së rësishme shfyzimit inerteve nga shtrerit e lumenjve dhe perreth rrjedhave tyre. y Task Forca mbajë takime rregullta dhe r to informojë Qeverinë dhe publikun y Përmes raportimeve në media rkrahet angazhimi r zbatim vendimit Vendimit Qeverisë. y MMPH në bashkëpunim me institucionet shkencore nga UP dhe tjera inicoje hartime studimeve dhe programeve r sanim pasojave shkaktuara nga shfryzimi i rërës dhe zhavorrit. y MMPH koordinojë punën me komunat r mbajtur nën kontroll operatorët që do “zhvendosen” nga shtrerit e lumenjve në zonat ku mund eksploatojnë guroret. y Komisioni parlamentar r mjedisin, bujqësinë dhe planin hasinor je i informuar r çdo arritje apo pengesë me qëllim koordinimit veprimeve në rast paraqitjes së nevojës r ndonjë ndërhyrje në amandamentime te secilit akt ligjor që ndërlidhet me Vendimin e Qeverisë r ndalimin e shryzimit rërës dhe zhavorrit. 7 forum 2015 MOZAIKMJEDISI

më e madhe që ka mundë t’u bëhet. Në lumenj<strong>të</strong> tanë, “mbytja” e tij fillohet që në burimin e<br />

tyre, në amën nga nëna natyrë, ku burojnë <strong>të</strong> pas<strong>të</strong>r si kristali, duke hedhur mbeturina, duke<br />

shkarkuar ujra urbane, rurale, industriale e çfarëdotje<strong>të</strong>r. Kush ka lumin, ka je<strong>të</strong>n e plo<strong>të</strong>; kush<br />

e do dhe ruan lumin, e do je<strong>të</strong>n e vërte<strong>të</strong>. Kush e ndot lumin, e ndot mjedisin dhe e rrezikon<br />

shëndetin e tij, shëndetin tonë dhe çdo gjë <strong>të</strong> bukur e shndërron në shëmti. Kush dëmton shtratin<br />

e lumit dhe e shndërron në humnerë <strong>të</strong> pazakon<strong>të</strong>, meriton dënimin e duhur! Kjo thirrje<br />

dhe kjo iniciativë ësh<strong>të</strong> rezultat i alarmit <strong>të</strong> fundit <strong>pë</strong>r <strong>të</strong> sh<strong>pë</strong>tuar a<strong>të</strong> çka mund <strong>të</strong> sh<strong>pë</strong>tohet!<br />

2. KONKLUZIONE<br />

Iniciativa e <strong>KFOS</strong>-it, në zbatim nga REC, <strong>pë</strong>r ta trajtuar kë<strong>të</strong> temë në kuadër <strong>të</strong> një projekti <strong>pë</strong>r<br />

sensibilizim <strong>të</strong> institucioneve vendimmarrëse, inspektuese, monitoruese, organeve <strong>të</strong> rendit<br />

e posaçërisht <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>sisë, ësh<strong>të</strong> më se e qëlluar si në kohë ashtu edhe <strong>pë</strong>r nga <strong>pë</strong>rfshirja e <strong>të</strong><br />

gjithë aktorëve që ndërlidhen me menaxhimin e mjedisit. Si rezultat i diskutimit gjithë<strong>pë</strong>rfshirës<br />

në Forumin e mbajtur në Prizren dhe prezantimeve vizive, vizitave në terren dhe marrja<br />

në konsidera<strong>të</strong> e veprimeve <strong>të</strong> institucioneve qendrore e lokale, mund <strong>të</strong> konkludohet me<br />

sa vijon:<br />

y Institucionet qendrore, Qeveria, MPB, MD, MMPH, MBPZHR, KPMM dhe institucionet<br />

lokale <strong>të</strong> zbatojnë me <strong>pë</strong>rpikmëri Vendimin e Qeverisë <strong>pë</strong>r ndalimin e <strong>pë</strong>rkohshëm <strong>të</strong><br />

shfry<strong>të</strong>zimit <strong>të</strong> inerteve nga shtre<strong>të</strong>rit e lumenjve në gjithë territorin e <strong>Kosovës</strong>.<br />

y Të krijohet një Task Force që do <strong>të</strong> udhëhiqej nga zyra e Kryeministrit <strong>të</strong> <strong>Kosovës</strong> apo<br />

<strong>të</strong> autorizuarit <strong>të</strong> veçan<strong>të</strong>.<br />

y Te rishikohen taksat dhe rentat <strong>pë</strong>r shfry<strong>të</strong>zues <strong>të</strong> inerteve në mënyre që nxjerrja e<br />

tyre <strong>të</strong> mos je<strong>të</strong> aspak joshëse në aspektin ekonomik.<br />

y Inspektoratet respektive, MMPH, KPMM dhe inspektoratet komunale <strong>të</strong><br />

bashkërendojnë veprimet e <strong>pë</strong>rbashkëta duke <strong>pë</strong>rpiluar Plan <strong>të</strong> detajuar Veprimi në<br />

zbatim <strong>të</strong> Vendimit <strong>të</strong> Qeverisë.<br />

y Në <strong>të</strong> gjitha veprimet <strong>të</strong> bashkëpunohet me PK dhe EULEX <strong>pë</strong>r <strong>të</strong> siguruar realizim <strong>të</strong><br />

Planit <strong>të</strong> Veprimeve.<br />

y Organet e drej<strong>të</strong>sisë në <strong>të</strong> gjitha nivelet <strong>të</strong> japin kontribut <strong>të</strong> drejt<strong>pë</strong>rdrej<strong>të</strong> në<br />

<strong>pë</strong>rshpejtimin e lëndëve që janë ngritur apo do ngriten ndaj operatorëve që në çfarëdo<br />

mënyre abuzojnë me ligjet në kë<strong>të</strong> fushë.<br />

y Organizimet e <strong>pë</strong>rditshme, gjithë<strong>pë</strong>rfshirëse dhe <strong>të</strong> koordinuara <strong>të</strong> vazhdojnë deri<br />

në deklarimin e ndërprerjes së <strong>të</strong>rësishme <strong>të</strong> shfy<strong>të</strong>zimit <strong>të</strong> inerteve nga shtre<strong>të</strong>rit e<br />

lumenjve dhe perreth rrjedhave <strong>të</strong> tyre.<br />

y Task Forca <strong>të</strong> mbajë takime <strong>të</strong> rregullta dhe <strong>pë</strong>r to <strong>të</strong> informojë Qeverinë dhe publikun<br />

y Përmes raportimeve në media <strong>të</strong> <strong>pë</strong>rkrahet angazhimi <strong>pë</strong>r zbatim <strong>të</strong> vendimit <strong>të</strong><br />

Vendimit <strong>të</strong> Qeverisë.<br />

y MMPH në bashkëpunim me institucionet shkencore nga UP dhe <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> inicoje<br />

hartime <strong>të</strong> studimeve dhe programeve <strong>pë</strong>r sanim <strong>të</strong> pasojave <strong>të</strong> shkaktuara nga<br />

shfry<strong>të</strong>zimi i rërës dhe zhavorrit.<br />

y MMPH <strong>të</strong> koordinojë punën me komunat <strong>pë</strong>r <strong>të</strong> mbajtur nën kontroll operatorët që<br />

do “zhvendosen” nga shtre<strong>të</strong>rit e lumenjve në zonat ku mund <strong>të</strong> eksploatojnë guroret.<br />

y Komisioni parlamentar <strong>pë</strong>r mjedisin, bujqësinë dhe planin ha<strong>pë</strong>sinor <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i informuar<br />

<strong>pë</strong>r çdo arritje apo pengesë me qëllim <strong>të</strong> koordinimit <strong>të</strong> veprimeve në rast <strong>të</strong> paraqitjes<br />

së nevojës <strong>pë</strong>r ndonjë ndërhyrje në amandamentime te secilit akt ligjor që ndërlidhet<br />

me Vendimin e Qeverisë <strong>pë</strong>r ndalimin e shry<strong>të</strong>zimit <strong>të</strong> rërës dhe zhavorrit.<br />

7<br />

forum 2015<br />

MOZAIKMJEDISI

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!