Projekt Operacional i Fondacionit të Kosovës pë Shoqëri të ... - KFOS
Projekt Operacional i Fondacionit të Kosovës pë Shoqëri të ... - KFOS Projekt Operacional i Fondacionit të Kosovës pë Shoqëri të ... - KFOS
6 SHFRYTËZIMI I RËRËS DHE I ZHAVORRIT Lajmi i ditës, i javës, i muajit dhe i vitit për dashamirët e mjedisit: “Dita e tretë e muajit janar 2012 është data e fundit kur duhet të largohen makineritë e shfrytëzuesve ilegalë të rërës dhe zhavorrit nga lumenjtë e Kosovës”. Kështu tha më 2 nëntor ministri i Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Dardan Gashi, në konferencë me gazetarë. Vendimi u miratua po më 2 nëntor të vitit 2011 nga Qeveria e Republikës së Kosovës, dhe sipas këtij Vendimi, prej 3 janarit Policia e Kosovës do të konfiskojë të gjitha makineritë, ndërsa pronarët e atyre kompanive do të gjobiten me gjoba deri në 100 mijë euro. Vendimi nënkupton ndalimin e përkohshëm, pra prej 1 deri në 3 vjet, të të gjitha aktiviteteve shfrytëzuese në lumenj dhe përreth tyre”, kishte thenë ministri Gashi. 1. Konteksti Në 12 vitet e pasluftës sektori i ndërtimit është zhvilluar me ritme marramendëse në krahasim me sektorët e tjerë të ekonomisë, duke iu përgjigjur një kërkese gjithnjë e më të shtuar për ndërtim dhe rindërtim të objekteve të banimit dhe infrastrukturës së gjithanshme të shkatërruar gjatë luftës dhe nevoja e ngritjes së objekteve të tjera. Aktualisht janë hapur një numër i konsiderueshëm karrierash të licensuara, ndërsa funksionojnë një numër disa herë më i madh karrierash të palicensuara. Kjo masakër që shfaqet në prishjen e bukurive natyrore ka efekte të mëtejshme në përkeqësimin e situatës ekologjike dhe të mbrojtjes së mjedisit. Shfrytëzimi pa asnjë kriter i agregatëve të shtretërve të lumenjeve dhe anash tyre është i lidhur ngushtë me dëme të konsiderueshme në mjedis, dëme këto që po i rendisim si më poshtë: y Shkatërrimi i objekteve inxhinierike industriale dhe bujqësore si pritat, urat, y stacionet e pompimit të ujit, etj. y Shkatërrimi botës bimore e shtazore që jetojnë në lumenj, y Erozioni dhe përmbytja e tokave bujqësore dhe qendrave të banuara. y Shkatërrimi i bimëve të kultivuara përgjatë shtretërve të lumenjve apo luginave. y Ndotja e ujrave sipërfaqësore dhe atyre nëntokësor si rezultat i depozitimit të y mbeturinave përgjatë këtyre lumenjve, etj. Tani nevojitet fillimisht ndërpreja e shftytëzimit të metejshëm i këtyre inerteve, por edhe më i rëndësishëm është inicimi i projekteve veç e veç për secilin rast, secilin segment të lumenjve me qëllim të riparimit të pasojave të shkaktuara nga këto veprime jashtë çdo rregulli ligjoroteknik. Shikohet me skepticizëm të madh rehabilitimi apo rikthimi i gjendjes së mëparshme, ngase dëmtimet shumëvjeçare të shkaktuara do të riparohen me shumë vështirësi. Skepticizmi e ka mbështetjen në faktin se ka pak vullnet: mungojnë kuadrot profesionale (dhe ato institucionale) si dhe mungojnë fondet e nevojshme për realizimin e shumë projekteve që duhet të inicohen anekënd Kosovës. Vonesat që mund të vijnë nga cilido faktor i përmenduar apo nga ndonjë faktor tjetër, do të shumëfishojë koston e sanimit të gjendjes natyrore që dora e njeriut ia shkaktoi lumenjve tanë për përfitime materiale. Lumenjtë tanë vërtetë janë në situatën SOS!, sepse ata janë shndërruar në gjithçka tjetër përveçse në lumenj natyralë. Në ta e rreth tyre hidhet e shkarkohet çdo gjë që njeriu i pavëmendshëm nuk e hedh në vendin e duhur, por e shkarkon në lumë e rreth tij, dërsa shfrytëzimi i inerteve nga shtretërit e lumenjve është masakra
më e madhe që ka mundë t’u bëhet. Në lumenjtë tanë, “mbytja” e tij fillohet që në burimin e tyre, në amën nga nëna natyrë, ku burojnë të pastër si kristali, duke hedhur mbeturina, duke shkarkuar ujra urbane, rurale, industriale e çfarëdotjetër. Kush ka lumin, ka jetën e plotë; kush e do dhe ruan lumin, e do jetën e vërtetë. Kush e ndot lumin, e ndot mjedisin dhe e rrezikon shëndetin e tij, shëndetin tonë dhe çdo gjë të bukur e shndërron në shëmti. Kush dëmton shtratin e lumit dhe e shndërron në humnerë të pazakontë, meriton dënimin e duhur! Kjo thirrje dhe kjo iniciativë është rezultat i alarmit të fundit për të shpëtuar atë çka mund të shpëtohet! 2. KONKLUZIONE Iniciativa e KFOS-it, në zbatim nga REC, për ta trajtuar këtë temë në kuadër të një projekti për sensibilizim të institucioneve vendimmarrëse, inspektuese, monitoruese, organeve të rendit e posaçërisht të drejtësisë, është më se e qëlluar si në kohë ashtu edhe për nga përfshirja e të gjithë aktorëve që ndërlidhen me menaxhimin e mjedisit. Si rezultat i diskutimit gjithëpërfshirës në Forumin e mbajtur në Prizren dhe prezantimeve vizive, vizitave në terren dhe marrja në konsideratë e veprimeve të institucioneve qendrore e lokale, mund të konkludohet me sa vijon: y Institucionet qendrore, Qeveria, MPB, MD, MMPH, MBPZHR, KPMM dhe institucionet lokale të zbatojnë me përpikmëri Vendimin e Qeverisë për ndalimin e përkohshëm të shfrytëzimit të inerteve nga shtretërit e lumenjve në gjithë territorin e Kosovës. y Të krijohet një Task Force që do të udhëhiqej nga zyra e Kryeministrit të Kosovës apo të autorizuarit të veçantë. y Te rishikohen taksat dhe rentat për shfrytëzues të inerteve në mënyre që nxjerrja e tyre të mos jetë aspak joshëse në aspektin ekonomik. y Inspektoratet respektive, MMPH, KPMM dhe inspektoratet komunale të bashkërendojnë veprimet e përbashkëta duke përpiluar Plan të detajuar Veprimi në zbatim të Vendimit të Qeverisë. y Në të gjitha veprimet të bashkëpunohet me PK dhe EULEX për të siguruar realizim të Planit të Veprimeve. y Organet e drejtësisë në të gjitha nivelet të japin kontribut të drejtpërdrejtë në përshpejtimin e lëndëve që janë ngritur apo do ngriten ndaj operatorëve që në çfarëdo mënyre abuzojnë me ligjet në këtë fushë. y Organizimet e përditshme, gjithëpërfshirëse dhe të koordinuara të vazhdojnë deri në deklarimin e ndërprerjes së tërësishme të shfytëzimit të inerteve nga shtretërit e lumenjve dhe perreth rrjedhave të tyre. y Task Forca të mbajë takime të rregullta dhe për to të informojë Qeverinë dhe publikun y Përmes raportimeve në media të përkrahet angazhimi për zbatim të vendimit të Vendimit të Qeverisë. y MMPH në bashkëpunim me institucionet shkencore nga UP dhe të tjera të inicoje hartime të studimeve dhe programeve për sanim të pasojave të shkaktuara nga shfrytëzimi i rërës dhe zhavorrit. y MMPH të koordinojë punën me komunat për të mbajtur nën kontroll operatorët që do “zhvendosen” nga shtretërit e lumenjve në zonat ku mund të eksploatojnë guroret. y Komisioni parlamentar për mjedisin, bujqësinë dhe planin hapësinor të jetë i informuar për çdo arritje apo pengesë me qëllim të koordinimit të veprimeve në rast të paraqitjes së nevojës për ndonjë ndërhyrje në amandamentime te secilit akt ligjor që ndërlidhet me Vendimin e Qeverisë për ndalimin e shrytëzimit të rërës dhe zhavorrit. 7 forum 2015 MOZAIKMJEDISI
- Page 1 and 2: forum 2 0 1 5 Projekt Operacional i
- Page 3: LUAN SHLLAKU PARATHËNIE Cilësia e
- Page 8 and 9: 8 3. Tryezë e rrumbullakët: shfry
- Page 10 and 11: 10 Sipas kryetarit të komisionit p
- Page 13 and 14: MOZAIKMJEDISI “BJESHKËT E NEMUNA
- Page 15 and 16: Emërtimet si Gryka e Rugovës, Lum
- Page 17 and 18: Tab. 1 Sipërfaqja e propozuar e pa
- Page 19 and 20: 3.6. Pronësia dhe problemet pronë
- Page 21 and 22: arritur të bëjnë disa investime,
- Page 23: Zëvendësministri i MMPH-së, Ilir
- Page 26 and 27: 26 INSPEKTORATI MJEDISOR DHE SFIDAT
- Page 28 and 29: 28 3.1. Reagime. Pas aktualizimeve
- Page 30 and 31: 30 5. Tryezё e Rrumbullakёt, Proj
- Page 33 and 34: MOZAIKMJEDISI FERRONIKELI Sabit Res
- Page 35 and 36: një paradoks i pashoq: MTI (Minist
- Page 37 and 38: 140 120 100 80 60 40 20 0 Qershor
- Page 39 and 40: përhershme për zhvillimet në Fer
- Page 41: Foto 3. Ndotje e shpeshtë nga Ferr
më e madhe që ka mundë t’u bëhet. Në lumenj<strong>të</strong> tanë, “mbytja” e tij fillohet që në burimin e<br />
tyre, në amën nga nëna natyrë, ku burojnë <strong>të</strong> pas<strong>të</strong>r si kristali, duke hedhur mbeturina, duke<br />
shkarkuar ujra urbane, rurale, industriale e çfarëdotje<strong>të</strong>r. Kush ka lumin, ka je<strong>të</strong>n e plo<strong>të</strong>; kush<br />
e do dhe ruan lumin, e do je<strong>të</strong>n e vërte<strong>të</strong>. Kush e ndot lumin, e ndot mjedisin dhe e rrezikon<br />
shëndetin e tij, shëndetin tonë dhe çdo gjë <strong>të</strong> bukur e shndërron në shëmti. Kush dëmton shtratin<br />
e lumit dhe e shndërron në humnerë <strong>të</strong> pazakon<strong>të</strong>, meriton dënimin e duhur! Kjo thirrje<br />
dhe kjo iniciativë ësh<strong>të</strong> rezultat i alarmit <strong>të</strong> fundit <strong>pë</strong>r <strong>të</strong> sh<strong>pë</strong>tuar a<strong>të</strong> çka mund <strong>të</strong> sh<strong>pë</strong>tohet!<br />
2. KONKLUZIONE<br />
Iniciativa e <strong>KFOS</strong>-it, në zbatim nga REC, <strong>pë</strong>r ta trajtuar kë<strong>të</strong> temë në kuadër <strong>të</strong> një projekti <strong>pë</strong>r<br />
sensibilizim <strong>të</strong> institucioneve vendimmarrëse, inspektuese, monitoruese, organeve <strong>të</strong> rendit<br />
e posaçërisht <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>sisë, ësh<strong>të</strong> më se e qëlluar si në kohë ashtu edhe <strong>pë</strong>r nga <strong>pë</strong>rfshirja e <strong>të</strong><br />
gjithë aktorëve që ndërlidhen me menaxhimin e mjedisit. Si rezultat i diskutimit gjithë<strong>pë</strong>rfshirës<br />
në Forumin e mbajtur në Prizren dhe prezantimeve vizive, vizitave në terren dhe marrja<br />
në konsidera<strong>të</strong> e veprimeve <strong>të</strong> institucioneve qendrore e lokale, mund <strong>të</strong> konkludohet me<br />
sa vijon:<br />
y Institucionet qendrore, Qeveria, MPB, MD, MMPH, MBPZHR, KPMM dhe institucionet<br />
lokale <strong>të</strong> zbatojnë me <strong>pë</strong>rpikmëri Vendimin e Qeverisë <strong>pë</strong>r ndalimin e <strong>pë</strong>rkohshëm <strong>të</strong><br />
shfry<strong>të</strong>zimit <strong>të</strong> inerteve nga shtre<strong>të</strong>rit e lumenjve në gjithë territorin e <strong>Kosovës</strong>.<br />
y Të krijohet një Task Force që do <strong>të</strong> udhëhiqej nga zyra e Kryeministrit <strong>të</strong> <strong>Kosovës</strong> apo<br />
<strong>të</strong> autorizuarit <strong>të</strong> veçan<strong>të</strong>.<br />
y Te rishikohen taksat dhe rentat <strong>pë</strong>r shfry<strong>të</strong>zues <strong>të</strong> inerteve në mënyre që nxjerrja e<br />
tyre <strong>të</strong> mos je<strong>të</strong> aspak joshëse në aspektin ekonomik.<br />
y Inspektoratet respektive, MMPH, KPMM dhe inspektoratet komunale <strong>të</strong><br />
bashkërendojnë veprimet e <strong>pë</strong>rbashkëta duke <strong>pë</strong>rpiluar Plan <strong>të</strong> detajuar Veprimi në<br />
zbatim <strong>të</strong> Vendimit <strong>të</strong> Qeverisë.<br />
y Në <strong>të</strong> gjitha veprimet <strong>të</strong> bashkëpunohet me PK dhe EULEX <strong>pë</strong>r <strong>të</strong> siguruar realizim <strong>të</strong><br />
Planit <strong>të</strong> Veprimeve.<br />
y Organet e drej<strong>të</strong>sisë në <strong>të</strong> gjitha nivelet <strong>të</strong> japin kontribut <strong>të</strong> drejt<strong>pë</strong>rdrej<strong>të</strong> në<br />
<strong>pë</strong>rshpejtimin e lëndëve që janë ngritur apo do ngriten ndaj operatorëve që në çfarëdo<br />
mënyre abuzojnë me ligjet në kë<strong>të</strong> fushë.<br />
y Organizimet e <strong>pë</strong>rditshme, gjithë<strong>pë</strong>rfshirëse dhe <strong>të</strong> koordinuara <strong>të</strong> vazhdojnë deri<br />
në deklarimin e ndërprerjes së <strong>të</strong>rësishme <strong>të</strong> shfy<strong>të</strong>zimit <strong>të</strong> inerteve nga shtre<strong>të</strong>rit e<br />
lumenjve dhe perreth rrjedhave <strong>të</strong> tyre.<br />
y Task Forca <strong>të</strong> mbajë takime <strong>të</strong> rregullta dhe <strong>pë</strong>r to <strong>të</strong> informojë Qeverinë dhe publikun<br />
y Përmes raportimeve në media <strong>të</strong> <strong>pë</strong>rkrahet angazhimi <strong>pë</strong>r zbatim <strong>të</strong> vendimit <strong>të</strong><br />
Vendimit <strong>të</strong> Qeverisë.<br />
y MMPH në bashkëpunim me institucionet shkencore nga UP dhe <strong>të</strong> tjera <strong>të</strong> inicoje<br />
hartime <strong>të</strong> studimeve dhe programeve <strong>pë</strong>r sanim <strong>të</strong> pasojave <strong>të</strong> shkaktuara nga<br />
shfry<strong>të</strong>zimi i rërës dhe zhavorrit.<br />
y MMPH <strong>të</strong> koordinojë punën me komunat <strong>pë</strong>r <strong>të</strong> mbajtur nën kontroll operatorët që<br />
do “zhvendosen” nga shtre<strong>të</strong>rit e lumenjve në zonat ku mund <strong>të</strong> eksploatojnë guroret.<br />
y Komisioni parlamentar <strong>pë</strong>r mjedisin, bujqësinë dhe planin ha<strong>pë</strong>sinor <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i informuar<br />
<strong>pë</strong>r çdo arritje apo pengesë me qëllim <strong>të</strong> koordinimit <strong>të</strong> veprimeve në rast <strong>të</strong> paraqitjes<br />
së nevojës <strong>pë</strong>r ndonjë ndërhyrje në amandamentime te secilit akt ligjor që ndërlidhet<br />
me Vendimin e Qeverisë <strong>pë</strong>r ndalimin e shry<strong>të</strong>zimit <strong>të</strong> rërës dhe zhavorrit.<br />
7<br />
forum 2015<br />
MOZAIKMJEDISI