03.06.2013 Views

gabay ng guro sa baitang 7 ikalawang markahan

gabay ng guro sa baitang 7 ikalawang markahan

gabay ng guro sa baitang 7 ikalawang markahan

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

GABAY NG GURO SA BAITANG 7<br />

IKALAWANG MARKAHAN<br />

Buod <strong>ng</strong> Li<strong>ng</strong>go 11 at 12<br />

Li<strong>ng</strong>go<br />

11 at 12 Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 1 “Nemo a<strong>ng</strong> Bata<strong>ng</strong>”Papel<br />

ni Rene O. Villanueva<br />

Tema<br />

Nagkakaiba,<br />

Nagkakai<strong>sa</strong><br />

Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 2<br />

“Maba<strong>ng</strong>is na Lu<strong>ng</strong>sod”<br />

ni Efren Abueg<br />

Bataya<strong>ng</strong><br />

Pa<strong>ng</strong>nilalaman<br />

Bataya<strong>ng</strong> Kakayahan Li<strong>ng</strong>guha<strong>ng</strong> Tu<strong>ng</strong>uhin<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Napaki<strong>ng</strong>gan (PN)<br />

PN2A<br />

PN2Aa, PN2Ab, PN2Ad, PN2Ae, PN2Af<br />

Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita (PA) PA2A, PA2B PA2Aa, PA2Ba, PA2Bb, PA2Be<br />

Pagsulat (PU) PU2A PU2Aa, PU2Ab, PU2Ac, PU2Ad, PU2Ae<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Bina<strong>sa</strong> (PB)<br />

Tatas TA1-4C, TA1-4D<br />

Pakikitu<strong>ng</strong>o <strong>sa</strong> Wika at<br />

Panitikan<br />

LINGGO 11<br />

Araw<br />

PB2A, PB2B PB2Aa, PB2Ac, PB2Ba, PB2Bb<br />

PW1-4A, PW1-4B<br />

Estratehiya <strong>sa</strong> Pag-aaral EP1-4A, EP1-4B<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Pagpapalawak<br />

<strong>ng</strong> tala<strong>sa</strong>litaan<br />

(10 minuto)<br />

Pagbabahagi<br />

<strong>sa</strong> klase <strong>ng</strong><br />

mga hili<strong>ng</strong> o<br />

pa<strong>ng</strong>arap <strong>sa</strong><br />

buhay<br />

(10 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>una<br />

<strong>sa</strong> pagba<strong>sa</strong><br />

<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong><br />

pili<strong>ng</strong> magaaral<br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Pagguhit <strong>ng</strong><br />

mahahalaga<strong>ng</strong><br />

eksena <strong>sa</strong><br />

kuwento<br />

(30 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Pa<strong>ng</strong>kata<strong>ng</strong><br />

gawai<strong>ng</strong><br />

tumatalakay<br />

<strong>sa</strong> isyu <strong>ng</strong><br />

kahirapan<br />

(pag-babalita,<br />

talk show,<br />

dula-dulaan)<br />

(50 minuto)<br />

Sintesis<br />

Pagbibigay<br />

<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

(1) <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong><br />

nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ad<br />

<strong>ng</strong> epekto<strong>ng</strong><br />

pandamdamin<br />

<strong>ng</strong><br />

akda<br />

(5 minuto)<br />

Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pag-iiskor <strong>sa</strong><br />

dalawa<strong>ng</strong><br />

pa<strong>ng</strong>kata<strong>ng</strong><br />

gawain<br />

(5 minuto)


Araw<br />

Araw 3<br />

Araw 4<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Presentasyon PagpapaPagpapayamanlawig Pagtalakay<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

teksto<strong>ng</strong><br />

nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y<br />

(60 minuto)<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Larawan <strong>ng</strong> bulalakaw<br />

b. Kopya <strong>ng</strong> kuwento<strong>ng</strong> “Si Nemo, A<strong>ng</strong> Bata<strong>ng</strong> Papel” ni Rene O. Villanueva<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Manila paper/kartolina, pentel pen<br />

b. Kopya <strong>ng</strong> kuwento<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (15 minuto)<br />

Tala<strong>sa</strong>litaan. Idikta <strong>sa</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> mga sumusunod. Ipatukoy a<strong>ng</strong> kahulugan <strong>ng</strong> mga<br />

<strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> may <strong>sa</strong>lu<strong>ng</strong>guhit ayon <strong>sa</strong> pagkakagamit nito <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p. Ipasulat a<strong>ng</strong> titik <strong>ng</strong><br />

tama<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> papel.<br />

1. Muntik na siya<strong>ng</strong> mahagip <strong>ng</strong> humahagibis na <strong>sa</strong><strong>sa</strong>kyan.<br />

a. humaha<strong>ng</strong>in<br />

b. umaalis<br />

c. nagmamadali<br />

d. umuugo<strong>ng</strong><br />

2. Ina<strong>ng</strong>ilan sila <strong>ng</strong> masu<strong>ng</strong>it na matanda dahil <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mai<strong>ng</strong>ay na paglalaro.<br />

A<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong>il ay na<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>ahulugan <strong>ng</strong>:<br />

a. inis<br />

b. galit<br />

c. sigaw<br />

d. u<strong>ng</strong>ol<br />

3. Nagpatawi<strong>ng</strong>-tawi<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga papel <strong>sa</strong> ha<strong>ng</strong>in.<br />

a. nagpaagos-agos<br />

b. nagpala<strong>ng</strong>oy-la<strong>ng</strong>oy<br />

c. nagpata<strong>ng</strong>ay-ta<strong>ng</strong>ay<br />

d. nagpatalon-talon<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)


4. Binulyawan/sini<strong>ng</strong>halan siya <strong>ng</strong> galit na galit niya<strong>ng</strong> magula<strong>ng</strong> dahil <strong>sa</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> pagigi<strong>ng</strong> pa<strong>sa</strong>way.<br />

a. sinigawan<br />

b. pinalo<br />

c. pina<strong>ng</strong>aralan<br />

d. sinermunan<br />

5. Puno <strong>ng</strong> layak a<strong>ng</strong> paligid kaya nagtakip siya <strong>ng</strong> ilo<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong> makala<strong>ng</strong>hap<br />

<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>ma<strong>ng</strong> amoy.<br />

a. basura<br />

b. kanin-baboy<br />

c. alikabok<br />

d. dumi <strong>ng</strong> tao/hayop<br />

Sagutan a<strong>ng</strong> tala<strong>sa</strong>litaan ka<strong>sa</strong>ma a<strong>ng</strong> buo<strong>ng</strong> klase.<br />

b. Pagganyak (15 minuto)<br />

Ipaskil <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra a<strong>ng</strong> larawan <strong>ng</strong> bulalakaw. Pagkatapos ay itano<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga mag-aaral: Ano a<strong>ng</strong><br />

nakikita ninyo <strong>sa</strong> larawan? Ano-ano a<strong>ng</strong> mga karaniwa<strong>ng</strong> paniniwala/pamahiin tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

bulalakaw?<br />

Itano<strong>ng</strong> din <strong>sa</strong> mga mag-aaral: ku<strong>ng</strong> makakita kayo <strong>ng</strong> bulalakaw, ano a<strong>ng</strong> hihili<strong>ng</strong>in ninyo?<br />

Humi<strong>ng</strong>i <strong>ng</strong> paliwanag <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> magigi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got.<br />

Pagkatapos talakayin a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got <strong>ng</strong> mga mag-aaral, magbahagi rin <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> paniniwala<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> mga bulalakaw. Magbahagi rin <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> hili<strong>ng</strong> at ipaliwanag.<br />

Pagkaraan ay iugnay a<strong>ng</strong> natalakay <strong>sa</strong> kuwento<strong>ng</strong> baba<strong>sa</strong>hin. Maaari<strong>ng</strong> magdikit <strong>ng</strong> Manila<br />

paper na naglalaman <strong>ng</strong> mga sumusunod na tano<strong>ng</strong>: (Gamitin a<strong>ng</strong> likod <strong>ng</strong> papel na ginamit <strong>sa</strong><br />

tala<strong>sa</strong>litaan. Linawin na maaari ri<strong>ng</strong> iguhit a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got, siguruhin la<strong>ng</strong> na lalagyan ito<br />

<strong>ng</strong> mga tama<strong>ng</strong> pananda).<br />

1. Sino a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> tauhan <strong>sa</strong> kuwento ni Rene Villanueva? Ano a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> hitsura<br />

ayon <strong>sa</strong> pagkakaintindi <strong>sa</strong> una<strong>ng</strong> talata? Ano a<strong>ng</strong> hitsura niya pagtapos <strong>ng</strong> ika-11<br />

talata?<br />

2. Ano a<strong>ng</strong> hinili<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> tauhan <strong>sa</strong> bituin <strong>sa</strong> la<strong>ng</strong>it?<br />

3. Ano<strong>ng</strong> klase<strong>ng</strong> buhay a<strong>ng</strong> narana<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> tauhan na<strong>ng</strong> matupad na a<strong>ng</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> hili<strong>ng</strong>?<br />

4. Sa katapu<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> kuwento, ano a<strong>ng</strong> hinili<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> tauhan at kaniya<strong>ng</strong> mga<br />

kaibigan <strong>sa</strong> bituin?<br />

Subuka<strong>ng</strong> e<strong>ng</strong>ganyuhin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral na magtala <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got. Linawin rin <strong>sa</strong><br />

kanila na maaari<strong>ng</strong> magtala <strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> detalye<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ti<strong>ng</strong>in nila ay mahalaga.<br />

c. Presentasyon (15 minuto)<br />

Bigyan <strong>ng</strong> kopya <strong>ng</strong> akda a<strong>ng</strong> bawat mag-aaral. Pumili <strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> mag-aaral na magbaba<strong>sa</strong> <strong>sa</strong><br />

kuwento na<strong>ng</strong> malakas at madamdamin (mainam ku<strong>ng</strong> na<strong>sa</strong>bihan na a<strong>ng</strong> mga mag-aaral na ito<br />

bago pa a<strong>ng</strong> araw <strong>ng</strong> aralin upa<strong>ng</strong> makapag-en<strong>sa</strong>yo sila). Haba<strong>ng</strong> nagbaba<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> mga pili<strong>ng</strong><br />

mag-aaral, a<strong>ng</strong> natitira<strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong> klase ay magbaba<strong>sa</strong> na<strong>ng</strong> tahimik.


Nemo, a<strong>ng</strong> Bata<strong>ng</strong> Papel<br />

ni Rene O. Villanueva<br />

Si Nemo ay i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> yari <strong>sa</strong> ginupit na diyaryo. Pinunit-punit, ginupit-gupit <strong>sa</strong>ka pinagdikitdikit,<br />

si Nemo ay ginawa <strong>ng</strong> mga bata para <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> proyekto nila <strong>sa</strong> klase. Ngayo’y bakasyon<br />

na. Si Nemo’y naiwa<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>ma <strong>ng</strong> iba<strong>ng</strong> papel <strong>sa</strong> silid. Nakatambak siya <strong>sa</strong> bunton <strong>ng</strong> mga<br />

maalikabok na polder at enbelop.<br />

I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> araw, i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> mapaglaro<strong>ng</strong> ha<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> nanunukso<strong>ng</strong> umihip <strong>sa</strong> silid. Inilipad niya <strong>sa</strong> labas<br />

si Nemo. Nagpaluta<strong>ng</strong>-luta<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ha<strong>ng</strong>in si Nemo. Naroo<strong>ng</strong> tumaas siya; naroo<strong>ng</strong> bumaba.<br />

Muntik na siya<strong>ng</strong> sumabit <strong>sa</strong> mga <strong>sa</strong><strong>ng</strong>a <strong>ng</strong> aratiles. Na<strong>ng</strong> mapadpad siya <strong>sa</strong> tabi <strong>ng</strong> daan,<br />

muntik na siya<strong>ng</strong> mahagip <strong>ng</strong> humahagibis na <strong>sa</strong><strong>sa</strong>kyan. Ina<strong>ng</strong>ilan siya <strong>ng</strong> dyip. Binulyawan<br />

<strong>ng</strong> kotse. At sini<strong>ng</strong>halan <strong>ng</strong> bus.<br />

Mabuti na lama<strong>ng</strong> at napakagaan ni Nemo. Nagpatawi<strong>ng</strong>-tawi<strong>ng</strong> siya <strong>sa</strong> ha<strong>ng</strong>in bago<br />

tuluya<strong>ng</strong> lumapag <strong>sa</strong> gitna <strong>ng</strong> panot na damo <strong>sa</strong> palaruan. Nakahi<strong>ng</strong>a na<strong>ng</strong> maluwag si<br />

Nemo. Ngunit nagulanta<strong>ng</strong> siya <strong>sa</strong> dami <strong>ng</strong> nagtatakbuha<strong>ng</strong> paa na muntik na<strong>ng</strong> makayapak<br />

<strong>sa</strong> kaniya. Naghahabulan a<strong>ng</strong> mga bata at kay <strong>sa</strong><strong>sa</strong>ya nila! Araw-araw, tuwi<strong>ng</strong> hapon,<br />

pinanonood ni Nemo a<strong>ng</strong> mga naglalaro<strong>ng</strong> bata. I<strong>ng</strong>git na i<strong>ng</strong>git siya <strong>sa</strong> kanila. Tuwi<strong>ng</strong><br />

makikita niya a<strong>ng</strong> mga bata <strong>sa</strong> palaruan, gusto<strong>ng</strong>-gusto rin niya<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tunay na<br />

bata.<br />

“Gusto ko<strong>ng</strong> tumawa tulad <strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> bata! Gusto ko<strong>ng</strong> tumakbo tulad <strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> bata!<br />

Gusto ko<strong>ng</strong> maghagis <strong>ng</strong> bola tulad <strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> bata!”<br />

Sabi nila, kapag may hinili<strong>ng</strong> ka raw na gusto mo<strong>ng</strong> matupad, kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>bihin mo ito <strong>sa</strong><br />

pinakamalayo<strong>ng</strong> bituin <strong>sa</strong> la<strong>ng</strong>it. Kaya i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gabi, matiyaga<strong>ng</strong> nagbantay <strong>sa</strong> la<strong>ng</strong>it si Nemo.<br />

Hinintay niya a<strong>ng</strong> paglabas <strong>ng</strong> pinakamalayo<strong>ng</strong> bituin. At na<strong>ng</strong> makita niya ito, sinabi niya a<strong>ng</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> hili<strong>ng</strong>.<br />

“Bituin, bituin, tuparin <strong>ng</strong>ayon din. Ako’y gawi<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>yahin!”<br />

Pumikit na<strong>ng</strong> mariin na mariin si Nemo. Naramdaman niya<strong>ng</strong> para<strong>ng</strong> umiikot a<strong>ng</strong> paligid at<br />

nagkakagulo a<strong>ng</strong> mga busina <strong>ng</strong> <strong>sa</strong><strong>sa</strong>kyan.<br />

Totoo<strong>ng</strong> bata na si Nemo! Pagdilat niya’y ka<strong>sa</strong>ma na niya a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> Tatay na<br />

wala<strong>ng</strong> trabaho, at totoo<strong>ng</strong> Nanay na payat na payat, at walo<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> kapatid na a<strong>ng</strong> i<strong>ng</strong>ayi<strong>ng</strong>ay<br />

<strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> masikip, makipot, at tagpi-tagpi pero totoo<strong>ng</strong> bahay.<br />

“’Wag kayo<strong>ng</strong> tatamad-tamad,” sigaw <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> tatay. “Magtrabaho kayo!”<br />

Kaya napilita<strong>ng</strong> tumakbo si Nemo palabas <strong>ng</strong> bahay.<br />

Palakad-lakad si Nemo <strong>sa</strong> kalye. Hindi niya pansin a<strong>ng</strong> mga humahagibis na bus. Hindi niya<br />

pansin a<strong>ng</strong> mga humahagibis na dyip. Isip siya na<strong>ng</strong> isip ku<strong>ng</strong> paano makakatulo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> pamilya.<br />

Kahit bata pa, napilita<strong>ng</strong> maghanapbuhay si Nemo. Sa umaga’y nagtinda siya <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>mpagita at<br />

humahabol-habol <strong>sa</strong> mga kotse.<br />

Pagod na pagod si Nemo araw-araw. Pakiramdam niya, pabilis na<strong>ng</strong> pabilis a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

pagtanda. Kaya naisipan niya<strong>ng</strong> pumasok <strong>sa</strong> eskuwela. Sumilip siya<strong>ng</strong> muli <strong>sa</strong> paarala<strong>ng</strong><br />

pina<strong>ng</strong>gali<strong>ng</strong>an niya.


Pero dahil marumi a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> suot at wala siya<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>patos, inirapan la<strong>ng</strong> si Nemo <strong>ng</strong> libro.<br />

“Hindi ka bagay dito!” <strong>sa</strong>bi <strong>ng</strong> libro.<br />

“A<strong>ng</strong> baho-baho mo!” Nagalit din <strong>sa</strong> kaniya a<strong>ng</strong> me<strong>sa</strong>.<br />

“A<strong>ng</strong> dumi-dumi mo!” sinigawan din siya <strong>ng</strong> pi<strong>sa</strong>ra.<br />

“Alis diyan!”<br />

Kaya napilita<strong>ng</strong> tumakbo si Nemo. Nagtatakbo siya na<strong>ng</strong> nagtatakbo ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> gilid <strong>ng</strong><br />

dagat. Sinabi ni Nemo a<strong>ng</strong> problema niya <strong>sa</strong> dagat pero naghikab la<strong>ng</strong> ito. At kahit a<strong>ng</strong> alon<br />

na puno <strong>ng</strong> layak ay nagtakip <strong>ng</strong> ilo<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong> maamoy siya.<br />

“’Wag mo na<strong>ng</strong> dagdagan a<strong>ng</strong> basura dito!” sigaw nito kay Nemo.<br />

Malu<strong>ng</strong>kot na naglakad-lakad si Nemo. At <strong>sa</strong> marami<strong>ng</strong> kalye <strong>ng</strong> marusi<strong>ng</strong> na lu<strong>ng</strong>sod, <strong>sa</strong><br />

bawat sulok ay may nakita siya<strong>ng</strong> mga bata<strong>ng</strong>-kalye. May nagbebenta <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>mpagita. May<br />

nagtitinda <strong>ng</strong> sigarilyo at diyaryo haba<strong>ng</strong> maliksi<strong>ng</strong> suma<strong>sa</strong>bit-<strong>sa</strong>bit <strong>sa</strong> mga <strong>sa</strong><strong>sa</strong>kyan. May<br />

mga kalbo, galisin, at palaboy na yakap-yakap a<strong>ng</strong> supot na plastik na kapag sinisi<strong>ng</strong>hot nila<br />

ay para<strong>ng</strong> nagguguhit <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mukha <strong>ng</strong> ma<strong>ng</strong>ma<strong>ng</strong> na <strong>ng</strong>iti. May mga bata<strong>ng</strong> butuhan<br />

a<strong>ng</strong> binti at malamlam a<strong>ng</strong> mata na akay-akay <strong>ng</strong> matatatanda<strong>ng</strong> puti na para<strong>ng</strong> kislap <strong>ng</strong><br />

baliso<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kislap <strong>ng</strong> mata.<br />

“Kay dami-dami pala<strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> kalye,” naisip ni Nemo.<br />

Ku<strong>ng</strong> gabi, ku<strong>ng</strong> halos hindi umihip a<strong>ng</strong> mapanukso<strong>ng</strong> ha<strong>ng</strong>in, a<strong>ng</strong> mga bata<strong>ng</strong> kalye ay<br />

nagtitipon-tipon <strong>sa</strong> parke na may monumento <strong>ng</strong> bayani<strong>ng</strong> may kipkip na libro. Tumatakbo<br />

sila. Naglulundagan. Nagbibiruan. Naghahagikgikan. Pero napansin ni Nemo na wala<strong>ng</strong><br />

taginti<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> halakhak. Para<strong>ng</strong> pumanaw na a<strong>ng</strong> kislap <strong>sa</strong> sulok <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mata.<br />

Sumama si Nemo <strong>sa</strong> iba pa<strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> lan<strong>sa</strong><strong>ng</strong>an. Nagtipon-tipon sila <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong><br />

parke. At <strong>sa</strong> dilim <strong>ng</strong> gabi, nagsimula sila<strong>ng</strong> maglaro at magkantahan. Nalaman ni Nemo na<br />

marami pala<strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> tulad niya. Mga bata<strong>ng</strong> lan<strong>sa</strong><strong>ng</strong>an, mga bata<strong>ng</strong> kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong><br />

maghanapbuhay dahil <strong>sa</strong> kahirapan.<br />

Tinipon ni Nemo a<strong>ng</strong> iba pa<strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> lan<strong>sa</strong><strong>ng</strong>an. Na<strong>ng</strong> magkuwentuhan sila, nalaman nila<strong>ng</strong><br />

pare-pareho pala a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> gusto: mapagmahal na magula<strong>ng</strong>, maayos na tahanan,<br />

ma<strong>sa</strong>ya<strong>ng</strong> paaralan, at <strong>sa</strong>pat na pagkain.<br />

Ipinagtapat ni Nemo a<strong>ng</strong> lihim na kaniya<strong>ng</strong> natukla<strong>sa</strong>n. Matutupad a<strong>ng</strong> anuma<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>arap<br />

kapag hinili<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> pinakamalayo<strong>ng</strong> bituin. Sabay-<strong>sa</strong>bay sila<strong>ng</strong> tumi<strong>ng</strong>ala <strong>sa</strong> pinakamalayo<strong>ng</strong><br />

bituin <strong>sa</strong> la<strong>ng</strong>it at hinili<strong>ng</strong> nila a<strong>ng</strong> lahat <strong>ng</strong> ito.<br />

“Bituin, bituin, tuparin <strong>ng</strong>ayon din. Lahat kami’y gawi<strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>yahin.”<br />

Sa i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> iglap, lahat sila ay nagi<strong>ng</strong> bata<strong>ng</strong> papel. Inilipad sila <strong>ng</strong> ha<strong>ng</strong>in. Kay gaan-gaan <strong>ng</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> pakiramdam. Kay <strong>sa</strong>ya-<strong>sa</strong>ya nila dahil malayo na sila <strong>sa</strong> magulo<strong>ng</strong> pamilya, malupit<br />

na eskuwela, at mai<strong>ng</strong>ay na kal<strong>sa</strong>da.<br />

Nagtaka a<strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong> nakakita <strong>sa</strong> paluta<strong>ng</strong>-luta<strong>ng</strong> na mga bata<strong>ng</strong> papel. Marami a<strong>ng</strong><br />

naawa <strong>sa</strong> kanila. Pero a<strong>ng</strong> hindi nila alam, mas maligaya na <strong>ng</strong>ayon a<strong>ng</strong> mga bata<strong>ng</strong> papel,<br />

gaya ni Nemo, kay<strong>sa</strong> mga totoo<strong>ng</strong> bata na kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> makibaka at mabuhay <strong>sa</strong> malupit na<br />

kal<strong>sa</strong>da.


Mula <strong>sa</strong>: A<strong>ng</strong> Ginto<strong>ng</strong> Habihan: Mga Kuwento<strong>ng</strong> Premyado <strong>ng</strong> Palanca. (1998). Maynila:<br />

Tahanan Books for You<strong>ng</strong> Readers.<br />

d. Pagpapayaman (15 minuto)<br />

Ipatalakay <strong>sa</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga naitala at naiguhit. Mahalaga<strong>ng</strong> magtano<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong><br />

<strong>guro</strong> <strong>ng</strong> mga bagay na makapagbibigay linaw <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mga nabuo<strong>ng</strong> ideya at naguhit.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapalawig (30 minuto)<br />

Balikan a<strong>ng</strong> talata 24. Sabihin <strong>sa</strong> mga mag-aaral na may iba’t iba<strong>ng</strong> mukha a<strong>ng</strong> kahirapan. Hatiin<br />

a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> lima. Pag<strong>sa</strong>ma-<strong>sa</strong>mahin a<strong>ng</strong> magkakapa<strong>ng</strong>kat. Pagawin a<strong>ng</strong> bawat pa<strong>ng</strong>kat <strong>ng</strong><br />

tableaux (“frozen pictures” <strong>sa</strong> pamamagitan <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga katawan – pagpo-pose) na nagpapakita<br />

<strong>ng</strong> iba’t iba<strong>ng</strong> mukha <strong>ng</strong> kahirapan <strong>sa</strong> Filipinas. Bigyan sila <strong>ng</strong> 10 minuto para makapagu<strong>sa</strong>p-u<strong>sa</strong>p<br />

at makapaghanda.<br />

Kapag handa na a<strong>ng</strong> bawat grupo, pagta<strong>ng</strong>halin sila. Tawagin i<strong>sa</strong>-i<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> mga grupo upa<strong>ng</strong><br />

mag-pose <strong>sa</strong> harap <strong>ng</strong> klase. Pahulaan <strong>sa</strong> natitira<strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> mga ipinakikita <strong>ng</strong><br />

nagtata<strong>ng</strong>hal na grupo. Ipaliliwanag <strong>sa</strong> bawat pa<strong>ng</strong>kat na nagpresenta a<strong>ng</strong> mga konsepto na nais<br />

nila<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>uhin.<br />

b. Sintesis (10 minuto)<br />

Pag-isipin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ad <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga damdamin matapos<br />

a<strong>ng</strong> mga nagawa<strong>ng</strong> talakayan. Magtawag <strong>ng</strong> mga estudyante<strong>ng</strong> nais magbahagi <strong>ng</strong> bi<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pandamdami<strong>ng</strong><br />

bi<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> akda <strong>sa</strong> kanila.<br />

c. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (20 minuto)<br />

Ipaguhit <strong>sa</strong> maikli<strong>ng</strong> bond paper a<strong>ng</strong> pinakanagustuhan nila<strong>ng</strong> eksena/tagpo <strong>sa</strong> kuwento<strong>ng</strong> bina<strong>sa</strong>.<br />

Lagyan ito <strong>ng</strong> mga kulay at disenyo. Ipapa<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga drowi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> susunod na pagkikita.<br />

Ipaliwanag na gagamitin ito <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mga character profile para <strong>sa</strong> naba<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kuwento.<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (20 minuto)<br />

Itano<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga mag-aaral ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> pumapasok <strong>sa</strong> isip nila tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> naratibo/<br />

nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y/nagkukuwento. Gumuhit <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra <strong>ng</strong> concept map at ipasulat dito a<strong>ng</strong> mga ideya<br />

<strong>ng</strong> mga mag-aaral. Subuka<strong>ng</strong> katasin a<strong>ng</strong> ideya <strong>ng</strong> pagpapaintindi <strong>sa</strong> mga bata.<br />

Tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> mga bata ku<strong>ng</strong> ano <strong>sa</strong> ti<strong>ng</strong>in nila a<strong>ng</strong> orihinal na anyo <strong>ng</strong> pagkakasulat <strong>ng</strong> kuwento.<br />

Pansinin a<strong>ng</strong> mga ginamit na <strong>sa</strong>lita. Pansinin a<strong>ng</strong> paraan <strong>ng</strong> pagpapakilala <strong>sa</strong> pak<strong>sa</strong>. Tanu<strong>ng</strong>in<br />

a<strong>ng</strong> mga sumusunod na tano<strong>ng</strong>:<br />

1. May kagaanan ba a<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong>?<br />

2. Nagi<strong>ng</strong> mas magaan ba a<strong>ng</strong> pagkakaintindi natin dito dahil <strong>sa</strong> kuwento? Bakit?<br />

3. Paano naitatawid <strong>ng</strong> kuwento a<strong>ng</strong> kagaana<strong>ng</strong> ito?<br />

4. Ano<strong>ng</strong> uri <strong>ng</strong> panitikan kaya ito? Para kanino a<strong>ng</strong> naisulat na kuwento?<br />

Talakayin rin a<strong>ng</strong> pagkakaputol <strong>sa</strong> kuwento. Linawin na para <strong>sa</strong> mga kuwento<strong>ng</strong> pambata,<br />

kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> magaan lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> istruktura <strong>ng</strong> isinusulat. Hindi ito kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> buuin <strong>ng</strong> blokebloke<strong>ng</strong><br />

teksto.<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (40 minuto)


Bumuo <strong>ng</strong> mga grupo<strong>ng</strong> may tig-lima<strong>ng</strong> miyembro. Balikan a<strong>ng</strong> wakas <strong>ng</strong> naba<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kuwento.<br />

Ano a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> epekto nito <strong>sa</strong> buo<strong>ng</strong> kuwento? May iba<strong>ng</strong> paraan pa kaya <strong>ng</strong> wakas na<br />

maaari<strong>ng</strong> makapagtawid <strong>ng</strong> ganito<strong>ng</strong> epekto <strong>sa</strong> buo<strong>ng</strong> akda? Gamit a<strong>ng</strong> kalahati<strong>ng</strong> piraso <strong>ng</strong><br />

intermediate paper, sumulat <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> wakas. Tandaan na bata a<strong>ng</strong> inaa<strong>sa</strong>ha<strong>ng</strong> mambaba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

kuwento.<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)<br />

LINGGO 12<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Araw 3<br />

Araw 4<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Tala<strong>sa</strong>litaan<br />

Pagpapakilala<br />

Presentasyon<br />

Buod <strong>ng</strong><br />

“Maba<strong>ng</strong>is<br />

na Lu<strong>ng</strong>sod”<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan at<br />

pa<strong>ng</strong>kata<strong>ng</strong><br />

gawain<br />

Pagpapalawig<br />

Pagsulat <strong>ng</strong><br />

talata<br />

Pagbuo <strong>ng</strong><br />

concept web<br />

at pagsulat<br />

<strong>ng</strong> kuwento<br />

Sintesis<br />

Pagsulat <strong>ng</strong><br />

mga mabi<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

paraan<br />

<strong>ng</strong> pagpapaluta<strong>ng</strong><br />

<strong>ng</strong><br />

pak<strong>sa</strong> at<br />

karakteri<strong>sa</strong>syon<br />

*Proyekto<br />

Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagpapakopya<br />

<strong>ng</strong><br />

mga tano<strong>ng</strong><br />

na <strong>sa</strong><strong>sa</strong>gutin<br />

<strong>sa</strong> bahay<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Kopya <strong>ng</strong> akda<strong>ng</strong> “Maba<strong>ng</strong>is na Lu<strong>ng</strong>sod” ni Efren R. Abueg<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Manila paper, pentel pen<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Papel at panulat<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (10 minuto)<br />

Tala<strong>sa</strong>litaan. Ipaskil a<strong>ng</strong> mga sumusunod na pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p. Ipatukoy <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> kahulugan <strong>ng</strong><br />

mga <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> may <strong>sa</strong>lu<strong>ng</strong>guhit batay <strong>sa</strong> konteksto<strong>ng</strong> ipinahihiwatig <strong>sa</strong> bawat pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p.<br />

1. Hindi niya nais na gumawa <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> marahas na desisyon.<br />

2. Kinasusuklaman niya a<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>maan <strong>ng</strong> ugali ni Bruno.


3. May malapad na katawan, namumutok na bisig at maliit na ulo<strong>ng</strong> pinapa<strong>ng</strong>it<br />

<strong>ng</strong> suot nito<strong>ng</strong> gora.<br />

4. Marii<strong>ng</strong> hinawakan ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga bagol <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> bul<strong>sa</strong>.<br />

5. Dumantay <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> mukha a<strong>ng</strong> malamig na simoy na ha<strong>ng</strong>in.<br />

Pagkatapos talakayin a<strong>ng</strong> tala<strong>sa</strong>litaan, pakuhain a<strong>ng</strong> mga bata <strong>ng</strong> <strong>sa</strong><strong>ng</strong>kapat na piraso <strong>ng</strong><br />

intermediate na papel. Ipasulat dito a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>alan na nais nila<strong>ng</strong> gamitin para <strong>sa</strong> buo<strong>ng</strong> li<strong>ng</strong>go<br />

para <strong>sa</strong> klase. Ipasuot a<strong>ng</strong> mga papel na ito bila<strong>ng</strong> nametag.<br />

b. Pagganyak (5 minuto)<br />

Bigyan a<strong>ng</strong> mga bata <strong>ng</strong> oras upa<strong>ng</strong> maipakilala a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili <strong>sa</strong> ila<strong>ng</strong> kaklase. Pagkatapos nito,<br />

tanu<strong>ng</strong>in sila <strong>ng</strong> mga sumusunod na tano<strong>ng</strong>:<br />

1. Bakit mo napili a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>alan na iyan? Ano a<strong>ng</strong> kahulugan nito para <strong>sa</strong> iyo?<br />

2. Paano ako nabibigya<strong>ng</strong> kahulugan <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>alan ko?<br />

3. Mas nailalarawan ba nito a<strong>ng</strong> sitwasyon ko <strong>ng</strong>ayon?<br />

4. Ikumpara a<strong>ng</strong> mga sumusunod na pares <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita. Ano a<strong>ng</strong> mas may talab para <strong>sa</strong> iyo?<br />

mainit – maalin<strong>sa</strong><strong>ng</strong>an<br />

tumatawa – humahalakhak<br />

kumalat – lumatag<br />

Ipakilala lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> halaga <strong>ng</strong> pagpili <strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>lita. Subuka<strong>ng</strong> talakayin a<strong>ng</strong> halaga <strong>ng</strong><br />

pag-aa<strong>ng</strong>kop at pagigi<strong>ng</strong> mapaglarawan <strong>sa</strong> pananalita.<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Pabalikan <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> mga pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya. Sa tulo<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> mga pa<strong>ng</strong>yayari<strong>ng</strong><br />

ito, ipabuod <strong>sa</strong> mga mag-aaral <strong>sa</strong> pamamagitan <strong>ng</strong> dugtu<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> pagkukuwento a<strong>ng</strong> mga<br />

pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> bina<strong>sa</strong><strong>ng</strong> akda.<br />

Maba<strong>ng</strong>is na Lu<strong>ng</strong>sod<br />

ni Efren Abueg<br />

A<strong>ng</strong> gabi ay mabilis na lumatag <strong>sa</strong> mga gu<strong>sa</strong>li, lumagom <strong>sa</strong> malalaki’t maliliit na lan<strong>sa</strong><strong>ng</strong>an,<br />

dumantay <strong>sa</strong> mukha <strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong> pagal, <strong>sa</strong> mga tao<strong>ng</strong> araw-araw ay may bago<strong>ng</strong><br />

lunas na wala<strong>ng</strong> bi<strong>sa</strong>. Ngunit a<strong>ng</strong> gabi ay wari<strong>ng</strong> manipis na sutla lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> dilim na wala<strong>ng</strong><br />

lawak mula <strong>sa</strong> lupa ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga una<strong>ng</strong> palapag <strong>ng</strong> mga gu<strong>sa</strong>li. A<strong>ng</strong> gabi <strong>sa</strong> kalupaan<br />

ay ukol lama<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> dilim <strong>sa</strong> kala<strong>ng</strong>itan <strong>sa</strong>pagkat a<strong>ng</strong> gabi <strong>sa</strong> kalupaan ay hinahamig lama<strong>ng</strong><br />

<strong>ng</strong> maba<strong>ng</strong>is na liwanag <strong>ng</strong> mga ilaw-dagitab.<br />

A<strong>ng</strong> gabi ay hindi napapansin <strong>ng</strong> lalabindalawahi<strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> gula<strong>ng</strong> na si Ado<strong>ng</strong>. A<strong>ng</strong><br />

gabi ay tulad lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pagigi<strong>ng</strong> Quiapo <strong>ng</strong> pook na iyon. Kay Ado<strong>ng</strong>, a<strong>ng</strong> gabi’y naroroon,<br />

hindi dahil <strong>sa</strong> may layunin <strong>sa</strong> pagigi<strong>ng</strong> naro-roon, kundi dahil <strong>sa</strong> naroroon katulad <strong>ng</strong> Quiapo.<br />

Sa wala<strong>ng</strong> muwa<strong>ng</strong> na isipan ni Ado<strong>ng</strong>, wala<strong>ng</strong> kabuluhan <strong>sa</strong> kaniya ku<strong>ng</strong> naroon man o wala<br />

a<strong>ng</strong> gabi- at a<strong>ng</strong> Quiapo.<br />

Ngunit i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bagay a<strong>ng</strong> may kabuluhan kay Ado<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> Quiapo. Alisin na a<strong>ng</strong> nagtatayuga<strong>ng</strong><br />

gu<strong>sa</strong>li roon, alisin na a<strong>ng</strong> bago<strong>ng</strong> lagu<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> ilalim <strong>ng</strong> lupa, alisin na a<strong>ng</strong> mga<br />

tindaha<strong>ng</strong> ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga huli<strong>ng</strong> oras <strong>ng</strong> gabi’y mailaw at mabawa<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong><br />

pumapasok at lumalabas doon, dahil <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bagay na hinahanap <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> marikit na altar.<br />

Sapagkat a<strong>ng</strong> simbahan ay buhay ni Ado<strong>ng</strong>.<br />

Ku<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> hanay a<strong>ng</strong> mga pulubi<strong>ng</strong> naroroon at mga nagtitinda <strong>ng</strong> tiket <strong>ng</strong> suwipistek,<br />

<strong>ng</strong> kandila, <strong>ng</strong> ku<strong>ng</strong> ano-ano<strong>ng</strong> ugat <strong>ng</strong> puno<strong>ng</strong>kahoy at halaman. At <strong>sa</strong> mga hanay na iyon<br />

ay nakatu<strong>ng</strong>hay a<strong>ng</strong> simbahan, naaawa, nahahabag. At nakati<strong>ng</strong>ala naman a<strong>ng</strong> mga hanay


na iyon, kabila<strong>ng</strong> si Ado<strong>ng</strong>. Hindi <strong>sa</strong> simbahan kundi <strong>sa</strong> mga tao<strong>ng</strong> may puso pa upa<strong>ng</strong> dumukot<br />

<strong>sa</strong> bul<strong>sa</strong> at maglapag <strong>ng</strong> konti<strong>ng</strong> barya <strong>sa</strong> marurumi<strong>ng</strong> palad.<br />

Mapapaiyak na si Ado<strong>ng</strong>. A<strong>ng</strong> ti<strong>ng</strong>in niya tuloy <strong>sa</strong> mga ilaw-dagitab ay para<strong>ng</strong> mga<br />

piraso <strong>ng</strong> apoy na ikinakalat <strong>sa</strong> kalawakan. Ka<strong>ng</strong>ina pa siya<strong>ng</strong> ta<strong>ng</strong>hali <strong>sa</strong> loob <strong>ng</strong> marusi<strong>ng</strong> na<br />

bakuran <strong>ng</strong> simbahan, nag<strong>sa</strong>wa na a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga bisig <strong>sa</strong> wala pa<strong>ng</strong> tunog <strong>ng</strong> katuwaan.<br />

Bagkus a<strong>ng</strong> naroon ay bahaw na tunog <strong>ng</strong> babala. Babala<strong>ng</strong> ipinararamdam <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>alam<br />

<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> sikmura at sina<strong>sa</strong>pian pa <strong>ng</strong> takot na wari<strong>ng</strong> higad na guma-gapa<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

katawan.<br />

“Mama... Ale, palimos na po.”<br />

A<strong>ng</strong> marami<strong>ng</strong> mukha<strong>ng</strong> nagdaraan ay malalamig na para<strong>ng</strong> bato, a<strong>ng</strong> imbay <strong>ng</strong> mga<br />

kamay at hiwatig <strong>ng</strong> pagwawala<strong>ng</strong>-bahala, a<strong>ng</strong> hakba<strong>ng</strong> ay napapahalata <strong>ng</strong> pagmamadali <strong>ng</strong><br />

pag-iwas.<br />

“Palimos na po, ale... hindi pa po ako nanana<strong>ng</strong>hali!”<br />

Ku<strong>ng</strong> may pumapansin man <strong>sa</strong> panawagan ni Ado<strong>ng</strong>, a<strong>ng</strong> nakikita niya ay irap, pandidiri,<br />

pagkasuklam. “Pinaghahanapbuhay ‘yan <strong>ng</strong> mga magula<strong>ng</strong> para maisugal,” madalas naririnig<br />

ni Ado<strong>ng</strong>. Na<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ktan siya, <strong>sa</strong>pagkat a<strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p na iyon ay untag <strong>sa</strong> kaniya ni<br />

Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong>, a<strong>ng</strong> matanda<strong>ng</strong> pilay na kaniya<strong>ng</strong> katabi <strong>sa</strong> dako<strong>ng</strong> liwa<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong><br />

simbahan.<br />

At halos araw-araw, lagi siya<strong>ng</strong> napapaiyak, hindi lama<strong>ng</strong> niya ipinahahalata kay Ali<strong>ng</strong><br />

Ebe<strong>ng</strong>, ni kanino man <strong>sa</strong> naroroo<strong>ng</strong> nagpapalimos. Alam niya<strong>ng</strong> hindi maiiwa<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> paghindi<br />

<strong>sa</strong> kaniya <strong>ng</strong> lima<strong>ng</strong> piso, <strong>sa</strong> lahat. Wala<strong>ng</strong> bawas.<br />

“May reklamo?” a<strong>ng</strong> nakasisindak na tinig ni Bruno. A<strong>ng</strong> mga mata nito’y nanlilisik<br />

kapag nagpatumpik-tumpik siya <strong>sa</strong> pagbibigay. At a<strong>ng</strong> mga kamay ni Ado<strong>ng</strong> ay ma<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong>inig pa<br />

haba<strong>ng</strong> inilalagay niya <strong>sa</strong> ma<strong>sa</strong>kim na palad ni Bruno a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lapi, mga barya<strong>ng</strong> matagal di<strong>ng</strong><br />

kumalansi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> bul<strong>sa</strong>, <strong>ng</strong>unit kailan man ay hindi nakarati<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> bituka.<br />

“Maawa na po kayo, Mama.. Ale.. gutom na gutom na ako!”<br />

A<strong>ng</strong> mga dai<strong>ng</strong> ay wala<strong>ng</strong> halaga, wari<strong>ng</strong> mga patak <strong>ng</strong> ulan <strong>sa</strong> malalaki<strong>ng</strong> bitak <strong>ng</strong><br />

lupa. A<strong>ng</strong> mga tao’y naghihikahos na rin. A<strong>ng</strong> panahon ay patuloy na ibinuburol <strong>ng</strong> karukhaan.<br />

A<strong>ng</strong> kampana ay tumutugtog at <strong>sa</strong> loob <strong>ng</strong> simbahan, pagkaraan <strong>ng</strong> maikli<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>ndali,<br />

narinig ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> pagkilos <strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong> papalabas, wari<strong>ng</strong> nagmamadali na tila ba <strong>sa</strong><br />

wala pa<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> oras na pagkakatigil <strong>sa</strong> simbahan ay napapaso, nakararamdam <strong>ng</strong> hapdi,<br />

hindi <strong>sa</strong> katawan, kundi <strong>sa</strong> kaluluwa. Natuwa si Ado<strong>ng</strong>. Pinagbuti niya a<strong>ng</strong> paglalahad <strong>ng</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> palad at pagtawag <strong>sa</strong> mga tao<strong>ng</strong> papalapit <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> kinaroroonan.<br />

“Malapit na<strong>ng</strong> dumati<strong>ng</strong> si Bruno...” ani Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong> na wala<strong>ng</strong> sino ma<strong>ng</strong> pinatutu<strong>ng</strong>kulan.<br />

Manapa’y para <strong>sa</strong> lahat na maaari<strong>ng</strong> makarinig.<br />

Bigla<strong>ng</strong>-bigla, napawi a<strong>ng</strong> katuwaan ni Ado<strong>ng</strong>. Nilagom <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> bituka a<strong>ng</strong> nararamdama<strong>ng</strong><br />

gutom. A<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>amba<strong>ng</strong> sumisigid na kilabot <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga laman at nagpapantindig<br />

<strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga balahibo ay wari<strong>ng</strong> dinaklot at itinapon <strong>sa</strong> malayo <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

mahiwaga<strong>ng</strong> kamay. Haba<strong>ng</strong> nagdaraan <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> harap a<strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong> malamig, wala<strong>ng</strong><br />

awa, wala<strong>ng</strong> pakiramdam-nakadarama siya <strong>ng</strong> ku<strong>ng</strong> ano<strong>ng</strong> bagay na apoy <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

kalooban. Aywan niya ku<strong>ng</strong> bakit gayon a<strong>ng</strong> nararamdaman niya matapos mapawi a<strong>ng</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> gutom at pa<strong>ng</strong>amba. Ku<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> araw na niya<strong>ng</strong> nadarama iyon, at ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong><br />

<strong>ng</strong>ayon ay naroroon pa’t wari<strong>ng</strong> umuuntag <strong>sa</strong> kaniya na gumawa <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> marahas na bagay.<br />

Ila<strong>ng</strong> si<strong>ng</strong>ko<strong>ng</strong> barya a<strong>ng</strong> nalaglag <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> palad, hindi inilagay kundi inilaglag,<br />

<strong>sa</strong>pagkat a<strong>ng</strong> mga palad na nagbibigay ay nandidiri<strong>ng</strong> mapadikit <strong>sa</strong> marurusi<strong>ng</strong> na palad na<br />

wari ba<strong>ng</strong> mga kamay lama<strong>ng</strong> na maninipis a<strong>ng</strong> malinis. Dali-dali<strong>ng</strong> inilagay ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga<br />

barya <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> lukbutan. Ilan pa<strong>ng</strong> barya a<strong>ng</strong> nalaglag <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> palad. At <strong>sa</strong> kaabalahan<br />

niya’y hindi na napansi<strong>ng</strong> kakaunti na a<strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong> lumalabas mula <strong>sa</strong> simbahan. Nakita na<br />

naman ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga mukha<strong>ng</strong> malamig, a<strong>ng</strong> imbay <strong>ng</strong> mga kamay na nagpapahiwatig <strong>ng</strong>


pagwawala<strong>ng</strong> bahala, a<strong>ng</strong> mga hakba<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pagmamadali<strong>ng</strong> pag-iwas.<br />

“Ado<strong>ng</strong>... ayun na si Bruno” narinig niya<strong>ng</strong> wika ni Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong>.<br />

Tinanaw ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> ini<strong>ng</strong>uso <strong>sa</strong> kaniya ni Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong>. Si Bruno <strong>ng</strong>a. A<strong>ng</strong> malapad<br />

na katawan, a<strong>ng</strong> namumutok na mga bisig. A<strong>ng</strong> maliit na ulo<strong>ng</strong> pinapa<strong>ng</strong>it <strong>ng</strong> suot na gora.<br />

Napadukot si Ado<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> bul<strong>sa</strong>. Dinama niya a<strong>ng</strong> mga barya roon. Malamig. At a<strong>ng</strong><br />

lamig na iyon ay wari<strong>ng</strong> dugo<strong>ng</strong> bigla<strong>ng</strong> umagos <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga ugat. Ngunit a<strong>ng</strong> lamig<br />

na iyon ay hindi naka<strong>sa</strong>pat upa<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> apoy na nararamdaman niya ka<strong>ng</strong>ina pa ay mamatay.<br />

Mahigpit niya<strong>ng</strong> kinulo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> palad a<strong>ng</strong> mga barya<strong>ng</strong> napagpalimu<strong>sa</strong>n.<br />

“Diyan na kayo, Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong>... <strong>sa</strong>bihin ninyo kay Bruno na wala ako!” mabilis niya<strong>ng</strong><br />

sinabi <strong>sa</strong> matanda.<br />

“Ano? Naloloko ka na ba, Ado<strong>ng</strong>? Sa<strong>sa</strong>ktan ka ni Bruno. Nakita ka ni Bruno!”<br />

Narinig man ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> sinabi <strong>ng</strong> matanda, nagpatuloy pa rin <strong>sa</strong> paglalakad, <strong>sa</strong> simula’y<br />

marahan, <strong>ng</strong>unit na<strong>ng</strong> makubli siya <strong>sa</strong> kabila <strong>ng</strong> bakod <strong>ng</strong> simbahan ay pumulas siya <strong>ng</strong><br />

takbo. Lumusot siya <strong>sa</strong> pagitan <strong>ng</strong> mga dyipni na mabagal <strong>sa</strong> pagtakbo. Sumiksik siya <strong>sa</strong><br />

kakapalan <strong>ng</strong> mga tao<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lu-<strong>sa</strong>lubo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> paglalakad. At akala niya’y nawala na siya <strong>sa</strong> loob<br />

<strong>ng</strong> sinuot niya<strong>ng</strong> mumunti<strong>ng</strong> iskinita.<br />

Sumandal siya <strong>sa</strong> poste <strong>ng</strong> ilaw-dagitab. Dinama niya a<strong>ng</strong> tigas niyon <strong>sa</strong> pamamagitan<br />

<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> likod. At <strong>sa</strong> mura<strong>ng</strong> isipa<strong>ng</strong> iyon ni Ado<strong>ng</strong> ay tumindig a<strong>ng</strong> tagumpay <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

musmos na paghihimagsik <strong>ng</strong> paglayo kay Bruno, <strong>ng</strong> paglayo <strong>sa</strong> Quiapo, <strong>ng</strong> paglayo <strong>sa</strong><br />

gutom, <strong>sa</strong> malalamig na mukha, <strong>sa</strong> makatu<strong>ng</strong>hay na simbahan, <strong>sa</strong> kaba<strong>ng</strong>i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mula’t<br />

mula pa’y nakilala niya at kinasusuklaman. Muli<strong>ng</strong> dinama niya a<strong>ng</strong> mga barya <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

bul<strong>sa</strong>. At iyon ay matagal din niya<strong>ng</strong> ipinakalansi<strong>ng</strong>.<br />

“Ado<strong>ng</strong>!” Sinundan iyon <strong>ng</strong> papalapit na mga yabag.<br />

Napahindik si Ado<strong>ng</strong>. A<strong>ng</strong> ba<strong>sa</strong>g na tinig ay naghatid <strong>sa</strong> kaniya <strong>ng</strong> lagim. Ibig niya<strong>ng</strong><br />

tumakbo. Ibig niya<strong>ng</strong> ipagpatuloy a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> paglayo. Ngunit a<strong>ng</strong> mga kamay ni Bruno ay<br />

para<strong>ng</strong> bakal na nakahawak na <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> bisig, niluluray a<strong>ng</strong> munti<strong>ng</strong> lakas na nagkakaroon<br />

<strong>ng</strong> kapa<strong>ng</strong>yariha<strong>ng</strong> maghimagsik laban <strong>sa</strong> gutom, <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>amba at kaba<strong>ng</strong>i<strong>sa</strong>n.<br />

“Bitiwan mo ako! Bitiwan mo ako!” Naisigaw na lama<strong>ng</strong> ni Ado<strong>ng</strong>.<br />

Ngunit hindi na niya muli<strong>ng</strong> narinig a<strong>ng</strong> ba<strong>sa</strong>g na tinig. Naramdaman na lama<strong>ng</strong> niya a<strong>ng</strong><br />

malupit na palad ni Bruno. Natulig siya. Nahilo. At pagkaraan <strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>ndali, hindi na niya<br />

naramdaman a<strong>ng</strong> kaba<strong>ng</strong>i<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> kapayapaa<strong>ng</strong> bigla<strong>ng</strong> kumando<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya.<br />

d. Pagpapayaman (35 minuto)<br />

1. Ipatalakay <strong>sa</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got <strong>sa</strong> sumusunod na tano<strong>ng</strong>:<br />

• Sino-sino a<strong>ng</strong> mga tauhan <strong>sa</strong> kuwento? Paano sila inilarawan <strong>sa</strong> kuwento?<br />

• Ano a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> kalagayan <strong>sa</strong> buhay? Bakit mo ito na<strong>sa</strong>bi?<br />

• Sa iyo<strong>ng</strong> palagay, bakit inilarawan a<strong>ng</strong> lu<strong>ng</strong>sod bila<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maba<strong>ng</strong>is na lugar?<br />

Paano mo ito nakita <strong>sa</strong> kuwento<strong>ng</strong> bina<strong>sa</strong>?<br />

• Ano-ano a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> epekto <strong>sa</strong> buhay ni Ado<strong>ng</strong> nina Bruno, Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong>, at <strong>ng</strong> Maynila?<br />

Paano nakaapekto a<strong>ng</strong> mga ito <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> buhay? Talakayin.<br />

• Ano-ano<strong>ng</strong> bagay a<strong>ng</strong> nais taka<strong>sa</strong>n ni Ado<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> buhay? Bakit?<br />

• Ku<strong>ng</strong> ikaw si Ado<strong>ng</strong>, gagawin mo rin ba a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> ginawa<strong>ng</strong> pagtakas kay Bruno?<br />

Ipaliwanag a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got.<br />

•<br />

2. Hatiin a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> lima. Pag<strong>sa</strong>ma-<strong>sa</strong>mahin a<strong>ng</strong> magkakapa<strong>ng</strong>kat. Ipagawa a<strong>ng</strong><br />

sumusunod na gawain <strong>sa</strong> bawat pa<strong>ng</strong>kat at pagkatapos ay iulat.<br />

Pa<strong>ng</strong>kat 1 – Gawan <strong>ng</strong> plot profile a<strong>ng</strong> damdamin <strong>ng</strong> tauhan mula <strong>sa</strong> simula ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong><br />

katapu<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> kuwento.<br />

Pa<strong>ng</strong>kat 2 – Mag<strong>sa</strong>liksik kaugnay <strong>ng</strong> mga karapatan <strong>ng</strong> kabataan. Pagkatapos ay ibahagi


ito <strong>sa</strong> klase.<br />

Pa<strong>ng</strong>kat 3 – I<strong>sa</strong>-i<strong>sa</strong>hin a<strong>ng</strong> mga karapatan <strong>ng</strong> kabataan na nilabag <strong>sa</strong> kuwento<strong>ng</strong> bina<strong>sa</strong>.<br />

Maghain <strong>ng</strong> mga solusyon o mu<strong>ng</strong>kahi ku<strong>ng</strong> paano<strong>ng</strong> mabi<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maipatutupad a<strong>ng</strong> mga<br />

naba<strong>ng</strong>git na karapatan.<br />

Pa<strong>ng</strong>kat 4 – Kanino<strong>ng</strong> mga personalidad o grupo <strong>ng</strong> mga tao maaari<strong>ng</strong> ihalintulad a<strong>ng</strong><br />

mga tauhan <strong>sa</strong> bina<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kuwento? Ipaliwanag.<br />

Pa<strong>ng</strong>kat 5 – Ka<strong>sa</strong>ma <strong>ng</strong> iyo<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat, lumikha <strong>ng</strong> poster story map tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> bina<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

akda. Ilagay a<strong>ng</strong> sumusunod <strong>sa</strong> inyo<strong>ng</strong> gawain:<br />

• Simula<br />

• Papataas na aksyon<br />

• Kasukdulan<br />

• Pababa<strong>ng</strong> aksyon<br />

• Wakas<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapalawig (35 minuto)<br />

1. Pagsulat: Ikumpara a<strong>ng</strong> mga akda ni Abueg at Villanueva. Sa loob <strong>ng</strong> lima<strong>ng</strong> talata<strong>ng</strong> may<br />

maayos na simula at wakas, subuki<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>gutin a<strong>ng</strong> mga sumusunod na tano<strong>ng</strong>.<br />

• Ano a<strong>ng</strong> litaw na pak<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> loob <strong>ng</strong> akda?<br />

• Paano naiba a<strong>ng</strong> pagtalakay <strong>ng</strong> mga akda <strong>sa</strong> pak<strong>sa</strong><strong>ng</strong> ito?<br />

• Epektibo ba nila<strong>ng</strong> naitatawid a<strong>ng</strong> men<strong>sa</strong>he <strong>sa</strong> kabila <strong>ng</strong> pagkakaroon <strong>ng</strong> pagkakaiba <strong>sa</strong><br />

pamamaraan? Patunayan a<strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got.<br />

• Ano<strong>ng</strong> uri <strong>ng</strong> talab meron a<strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> akda <strong>sa</strong> paggamit nila <strong>ng</strong> bata bila<strong>ng</strong> mga<br />

pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> tauhan? Talakayin na<strong>ng</strong> mabuti.<br />

Nilalaman – 5 puntos<br />

Hu<strong>sa</strong>y <strong>sa</strong> pagbabahagi – 5 puntos<br />

Kabuuan – 10 puntos<br />

Pagbahaginin a<strong>ng</strong> klase kaugnay <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> naisulat. Pumili lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> mag-aaral<br />

upa<strong>ng</strong> magbahagi. Siguruhi<strong>ng</strong> may oras a<strong>ng</strong> mga bata na magtano<strong>ng</strong> at magdebate tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> mga nabuo<strong>ng</strong> ideya. Subuki<strong>ng</strong> magsimula <strong>ng</strong> debate <strong>sa</strong> klase tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> mga ideya<strong>ng</strong><br />

nabuo <strong>ng</strong> mga nagpresenta.<br />

b. Sintesis (20 minuto)<br />

Pabalikan <strong>sa</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got <strong>sa</strong> tano<strong>ng</strong> bila<strong>ng</strong> 1-4. Ayon <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong><br />

pagsusuri <strong>sa</strong> teksto, paglistahin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> mga inaakala nila<strong>ng</strong> epektibo<strong>ng</strong> paraan<br />

<strong>ng</strong> pagpapaluta<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong> at karakteri<strong>sa</strong>syon <strong>ng</strong> tauhan <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> akda. Ipasulat a<strong>ng</strong> mga ideya<br />

<strong>sa</strong> kalahita<strong>ng</strong> Manila paper. Ipaskil <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> mga gawain. Mula <strong>sa</strong> mga nakapaskil na <strong>sa</strong>got,<br />

mag<strong>sa</strong>gawa <strong>ng</strong> talakayan a<strong>ng</strong> klase upa<strong>ng</strong> makabuo <strong>ng</strong> mga pamantayan o <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> <strong>sa</strong> pagsulat.<br />

c. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (5 minuto)<br />

Ipa<strong>sa</strong>got <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> sumusunod na pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>nay kaugnay <strong>ng</strong> bina<strong>sa</strong><strong>ng</strong> teksto. Isulat <strong>sa</strong> Manila<br />

paper a<strong>ng</strong> mga tano<strong>ng</strong>. Ipapa<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got <strong>sa</strong> susunod na klase.<br />

1. Ano a<strong>ng</strong> hanapbuhay ni Ado<strong>ng</strong>?<br />

2. Sino a<strong>ng</strong> nagsisilbi<strong>ng</strong> amo ni Ado<strong>ng</strong>?<br />

3. Bakit nagpasya<strong>ng</strong> tumakbo at magtago si Ado<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong><br />

malama<strong>ng</strong> paparati<strong>ng</strong> na a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> amo?<br />

4. Ano a<strong>ng</strong> pananaw o ti<strong>ng</strong>in ni Ado<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> Maynila?<br />

5. Saan <strong>sa</strong> Maynila naghahanapbuhay si Ado<strong>ng</strong>?<br />

6. Ano a<strong>ng</strong> ti<strong>ng</strong>in <strong>ng</strong> mga tao kay Ado<strong>ng</strong>?


7. Bakit naaawa si Ado<strong>ng</strong> kay Ali<strong>ng</strong> Ebe<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> tuwi<strong>ng</strong> naiiisip at<br />

sina<strong>sa</strong>bi <strong>ng</strong> mga tao na pinaghahanapbuhay <strong>ng</strong> magula<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> anak?<br />

8. Ano a<strong>ng</strong> ginawa <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> amo kay Ado<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong> mahuli ito?<br />

9. Ano a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari kay Ado<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> wakas <strong>ng</strong> kuwento?<br />

10. Bakit hindi gusto ni Ado<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> hanapbuhay?<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapalawig (50 minuto)<br />

Isulat a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> “kahirapan” <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra. Pabuuin <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> concept web a<strong>ng</strong> mga bata tu<strong>ng</strong>kol<br />

dito. Hatiin a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> anim na pa<strong>ng</strong>kat. Anyayahan sila<strong>ng</strong> magsulat <strong>ng</strong> maikli<strong>ng</strong> kuwento o<br />

kuwento<strong>ng</strong> pambata tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> mga sumusunod na pak<strong>sa</strong>.<br />

1. Pagkikita ni Nemo at Ando<strong>ng</strong>.<br />

2. Kuwento ni Ando<strong>ng</strong> bago magi<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> palaboy<br />

3. Kuwento ni Bruno noo<strong>ng</strong> siya ay bata pa.<br />

Sa una<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>mpu<strong>ng</strong> minuto (10 minuto), hayaa<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong>gawa <strong>ng</strong> brainstormi<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> sumusunod:<br />

a. Ano a<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> pipiliin?<br />

b. Sino-sino a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga magigi<strong>ng</strong> tauhan? Ano a<strong>ng</strong> gagampanan <strong>ng</strong> mga ito?<br />

c. Paano sisimulan a<strong>ng</strong> kuwento? Ano a<strong>ng</strong> magaganap <strong>sa</strong> gitna<strong>ng</strong> bahagi? Paano<br />

wawaka<strong>sa</strong>n?<br />

A<strong>ng</strong> susunod na tatlumpu<strong>ng</strong> minuto (30 minuto) ay gugugulin <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat <strong>sa</strong> pagsusulat <strong>ng</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> kuwento. At a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>mpu<strong>ng</strong> minuto (10 minuto) ay ilaan <strong>sa</strong> pagbabahaginan upa<strong>ng</strong><br />

makapagbigay <strong>ng</strong> komento o suhestiyon a<strong>ng</strong> iba pa<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat. Matapos a<strong>ng</strong> gawain, maaari<strong>ng</strong><br />

ipauwi <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>kat a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> naisulat at i-edit bago ipa<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> <strong>guro</strong> <strong>sa</strong> susunod na pagkikita.<br />

Para <strong>sa</strong> mga gagawa <strong>ng</strong> kuwento<strong>ng</strong> pambata paalalahan sila <strong>sa</strong> nagi<strong>ng</strong> talakayan noo<strong>ng</strong><br />

nakaraa<strong>ng</strong> li<strong>ng</strong>go <strong>sa</strong> mga dapat sundin <strong>sa</strong> pagbuo nito.<br />

b. Proyekto (10 minuto)<br />

Ipakilala a<strong>ng</strong> proyekto na ipapa<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> dulo <strong>ng</strong> ikalawa<strong>ng</strong> <strong>markahan</strong>. Dapat ay makabuo at<br />

makapagta<strong>ng</strong>hal a<strong>ng</strong> buo<strong>ng</strong> klase <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> dula na a<strong>ng</strong> mga tauhan ay a<strong>ng</strong> mga tauha<strong>ng</strong><br />

nakilala nila <strong>sa</strong> panitika<strong>ng</strong> naba<strong>sa</strong> nila noo<strong>ng</strong> una<strong>ng</strong> <strong>markahan</strong>, at panitika<strong>ng</strong> baba<strong>sa</strong>hin nila<br />

<strong>ng</strong>ayo<strong>ng</strong> ikalawa<strong>ng</strong> <strong>markahan</strong>.<br />

A<strong>ng</strong> hamon <strong>sa</strong> klase ay isipin ku<strong>ng</strong> paano a<strong>ng</strong> ugali at pananalita <strong>ng</strong> mga tauhan ku<strong>ng</strong> 12 o 13<br />

tao<strong>ng</strong> gula<strong>ng</strong> la<strong>ng</strong> sila (kasi<strong>ng</strong>-edad <strong>ng</strong> klase) at na<strong>sa</strong>dlak <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kontemporaryo<strong>ng</strong> sitwasyon.<br />

Dapat ay mga 15-20 minuto lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> dula. Itata<strong>ng</strong>hal ito <strong>sa</strong> li<strong>ng</strong>go 21.<br />

Gamit a<strong>ng</strong> Manila paper, bumuo <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> talaan ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>an nakalagay a<strong>ng</strong> pamagat <strong>ng</strong><br />

panitika<strong>ng</strong> naba<strong>sa</strong> na nila, a<strong>ng</strong> mga tauhan <strong>sa</strong> bawat akda at a<strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> mga<br />

tauha<strong>ng</strong> naba<strong>ng</strong>git. Isulat ka<strong>sa</strong>ma <strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> pamagat <strong>ng</strong> mga akda<strong>ng</strong> bina<strong>sa</strong> nila noo<strong>ng</strong><br />

una<strong>ng</strong> <strong>markahan</strong>. Balikan a<strong>ng</strong> mga tauha<strong>ng</strong> naka<strong>sa</strong>gupa na nila <strong>sa</strong> panitikan. Bubuuin <strong>ng</strong> mga<br />

mag-aaral a<strong>ng</strong> talaan—at a<strong>ng</strong> dula—tuwi<strong>ng</strong> may bakante sila<strong>ng</strong> oras. Giya nila a<strong>ng</strong> talaan <strong>sa</strong><br />

pagbuo <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> dula.<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)


Buod <strong>ng</strong> Li<strong>ng</strong>go 13 at 14<br />

Li<strong>ng</strong>go<br />

Tema<br />

Bataya<strong>ng</strong><br />

Pa<strong>ng</strong>nilalaman<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Napaki<strong>ng</strong>gan (PN)<br />

13 at 14 Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 1 “Daraga<strong>ng</strong> Magayon”<br />

(halaw mula <strong>sa</strong> The<br />

Legends ni Damiana<br />

Eugenio)<br />

PN2A PN2Ac, PN2Ad<br />

Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita (PA) PA2A PA2Ac, PA2Ad<br />

Pagsulat (PU) PU2A PU2Ab, PU2Ac<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Bina<strong>sa</strong> (PB)<br />

Tatas TA1-4C, TA1-4D<br />

Pakikitu<strong>ng</strong>o <strong>sa</strong> Wika at<br />

Panitikan<br />

Nagkakaiba,<br />

Nagka-kai<strong>sa</strong><br />

Bataya<strong>ng</strong> Kakayahan<br />

PB2A, PB2B PB2Aa, PB2Ae, PB2Bb<br />

PW1-4A, PW1-4B<br />

Estratehiya <strong>sa</strong> Pag-aaral EP1-4A, EP1-4B<br />

LINGGO 13<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Pinoy henyo:<br />

mga tauhan<br />

<strong>ng</strong> kuwento<br />

(20 minuto)<br />

Ilarawan<br />

a<strong>ng</strong> Bulka<strong>ng</strong><br />

Mayon<br />

(10 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

“Daraga<strong>ng</strong><br />

Magayon”<br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong><br />

kuwento<br />

(20 minuto)<br />

Paggawa <strong>ng</strong><br />

timeline ni<br />

Daraga<strong>ng</strong><br />

Magayon<br />

(20 minuto)<br />

Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 2<br />

Li<strong>ng</strong>guha<strong>ng</strong> Tu<strong>ng</strong>uhin<br />

Pagpapalawig<br />

Maigsi<strong>ng</strong><br />

talakayan<br />

hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong><br />

pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y<br />

(10 minuto)<br />

“Kay Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>”<br />

ni Edgar Samar<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagsulat <strong>ng</strong><br />

talambuhay<br />

ni Daraga<strong>ng</strong><br />

Magayon <strong>sa</strong><br />

iba-iba<strong>ng</strong><br />

punto-debista<br />

(30 minuto)<br />

Araw 3 Pagpapatuloy<br />

<strong>ng</strong> pagsusulat<br />

Pagsulat<br />

<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong><br />

talambuhay


Araw Panimula<strong>ng</strong> Presentasyon PagpapaPagpapa- Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

yamanlawig Araw 3 at pagbabahagi<br />

<strong>ng</strong><br />

ila<strong>ng</strong> isinulat<br />

na talambuhay<br />

(20 minuto)<br />

Araw 4<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Kartolina/malaki<strong>ng</strong> papel na naglalaman <strong>ng</strong> mga ipapahula para <strong>sa</strong> Pinoy henyo<br />

b. Larawan <strong>ng</strong> Bulka<strong>ng</strong> Mayon<br />

c. Kopya <strong>ng</strong> Alamant ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

mula <strong>sa</strong><br />

punto-debista<br />

<strong>ng</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gamit<br />

(40 minuto)<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Mga materyales <strong>sa</strong> paggawa <strong>ng</strong> timeline: Manila paper/craft paper/cartolina, mga pa<strong>ng</strong>kulay, o<br />

iba-iba<strong>ng</strong> papel<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (20 minuto)<br />

Pumili <strong>ng</strong> lima<strong>ng</strong> pares <strong>ng</strong> mag-aaral na maglalaro <strong>ng</strong> Pinoy henyo. Sa mga hindi pa pamilyar <strong>sa</strong><br />

laro<strong>ng</strong> ito, naririto a<strong>ng</strong> mga panuto:<br />

1. Magbubunutan a<strong>ng</strong> mga pares upa<strong>ng</strong> malaman ku<strong>ng</strong> sino a<strong>ng</strong> mauuna <strong>sa</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> maglalaro.<br />

2. A<strong>ng</strong> pares na maglalaro ay uupo na<strong>ng</strong> magkaharap. Pipili sila ku<strong>ng</strong> sino a<strong>ng</strong><br />

tagatano<strong>ng</strong> at ku<strong>ng</strong> sino a<strong>ng</strong> taga<strong>sa</strong>got.<br />

3. Bubunot a<strong>ng</strong> pares na maglalaro <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> piraso <strong>ng</strong> papel na mayroo<strong>ng</strong> numero na tutukoy<br />

<strong>sa</strong> ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> pahuhulaan <strong>sa</strong> kanila. A<strong>ng</strong> <strong>guro</strong> lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> nakakaalam ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong><br />

katumbas <strong>ng</strong> mga numero<strong>ng</strong> ito.<br />

4. Ididikit <strong>sa</strong> noo <strong>ng</strong> tagatano<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> malaki<strong>ng</strong> piraso <strong>ng</strong> papel o cartolina na naglalaman<br />

<strong>ng</strong> alinman <strong>sa</strong> mga sumusunod:<br />

• Magayon<br />

• Ulap<br />

• Pagtuga<br />

• Datu Makusog<br />

• Dawani<br />

5. Layunin <strong>ng</strong> tagatano<strong>ng</strong> na mahulaan a<strong>ng</strong> nilalaman <strong>ng</strong> cartolina na nakadikit <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

noo. Magagawa niya ito <strong>sa</strong> pamamagitan <strong>ng</strong> pagtatano<strong>ng</strong> na ma<strong>sa</strong><strong>sa</strong>got lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> oo, hindi,<br />

o puwede. Trabaho <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> kapares na <strong>sa</strong>gutin na<strong>ng</strong> mahu<strong>sa</strong>y a<strong>ng</strong> mga ibinabato niya<strong>ng</strong><br />

tano<strong>ng</strong>.


6. Bigyan lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> minuto at tatlumpu<strong>ng</strong> segundo a<strong>ng</strong> bawat pares. A<strong>ng</strong> pares na<br />

pinakamabilis na makakahula a<strong>ng</strong> siya<strong>ng</strong> mananalo.<br />

7. Para <strong>sa</strong> laro lama<strong>ng</strong> na ito, mayroo<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> espesyal na panuto: bawal nila<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>bihin a<strong>ng</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> hula ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> sigurado<strong>ng</strong>-sigurado na sila. Kapag sinabi na nila a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong><br />

hula at mali ito, titigil a<strong>ng</strong> relo at ituturi<strong>ng</strong> sila<strong>ng</strong> hindi nanalo. Kaya kaila<strong>ng</strong>an ay magtano<strong>ng</strong><br />

muna sila na<strong>ng</strong> magtano<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ian at iba pa<strong>ng</strong> bagay bago sila ma<strong>ng</strong>hula. Gagawin<br />

ito upa<strong>ng</strong> hindi nila i<strong>sa</strong>-i<strong>sa</strong>hin lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga tauhan <strong>ng</strong> kuwento <strong>sa</strong> paghuhula.<br />

b. Introduksiyon (10 minuto)<br />

Pagkatapos <strong>ng</strong> laro, tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> mga mag-aaral ku<strong>ng</strong> ano-ano o sino-sino a<strong>ng</strong> mga pinahulaan.<br />

A<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got nila a<strong>ng</strong> magsisilbi <strong>sa</strong> inyo<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> <strong>sa</strong> ku<strong>ng</strong> gaano nila kagagap a<strong>ng</strong><br />

kuwento bago pa man a<strong>ng</strong> talakayan. Anupaman a<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got <strong>ng</strong> klase, ipaalala na a<strong>ng</strong><br />

kuwento<strong>ng</strong> tatalakayin <strong>ng</strong>ayon ay i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> alamat tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kaha<strong>ng</strong>a-ha<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> lugar <strong>sa</strong> Filipinas.<br />

Pagkatapos, ipakita a<strong>ng</strong> larawan <strong>ng</strong> Bulka<strong>ng</strong> Mayon.<br />

Para <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an a<strong>ng</strong> talakayan, naririto a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> itano<strong>ng</strong> o talakayin:<br />

1. Magbigay <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita para ilarawan a<strong>ng</strong> Bulka<strong>ng</strong> Mayon.<br />

2. Bakit kaya ito nagi<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> landmark o icon <strong>ng</strong> Bikol at <strong>ng</strong> Filipinas?<br />

3. Ano a<strong>ng</strong> alam ninyo tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> Bikol at <strong>sa</strong> bulka<strong>ng</strong> ito? Ano a<strong>ng</strong> pamumuhay <strong>ng</strong> mga tao <strong>sa</strong><br />

Bikol? Paano sila naaapektuhan <strong>ng</strong> bulkan?<br />

Ilan <strong>sa</strong> mga maaari<strong>ng</strong> gamiti<strong>ng</strong> impormasyon:<br />

• A<strong>ng</strong> ibig <strong>sa</strong>bihin <strong>ng</strong> Magayon ay maganda.<br />

• Itinuturi<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> bulkan bila<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> perpekto<strong>ng</strong> apa, dahil <strong>sa</strong> simetriko<strong>ng</strong> hugis nito. Mabibila<strong>ng</strong><br />

la<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> bulkan o bundok na ganito <strong>sa</strong> mundo.<br />

• Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> ikinabubuhay <strong>ng</strong> mga tao <strong>sa</strong> Bikol. Aktibo a<strong>ng</strong> bulkan, ku<strong>ng</strong><br />

kaya’t malaki a<strong>ng</strong> epekto nito <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> pamumuhay. Kapag pumutok a<strong>ng</strong> bulkan, hindi<br />

lama<strong>ng</strong> ari-arian a<strong>ng</strong> masisira kundi a<strong>ng</strong> lupa na kanila<strong>ng</strong> tinataniman.<br />

Pagkatapos, ihanda a<strong>ng</strong> klase para <strong>sa</strong> pakikinig <strong>sa</strong> kuwento <strong>ng</strong> Daraga<strong>ng</strong> Magayon.<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Ikuwento <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> ‘Daraga<strong>ng</strong> Magayon.’<br />

A<strong>ng</strong> Alamat ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon<br />

Katulad <strong>ng</strong> lahat <strong>ng</strong> alamat, na<strong>ng</strong>yari a<strong>ng</strong> kuwento<strong>ng</strong> ito noo<strong>ng</strong> una<strong>ng</strong> panahon. Naganap ito<br />

<strong>sa</strong> payapa<strong>ng</strong> rehiyon <strong>ng</strong> Ibalo<strong>ng</strong>, <strong>sa</strong> maliit na bayan <strong>ng</strong> Rawis, na pinamumunuan <strong>ng</strong> makataru<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong><br />

datu<strong>ng</strong> si Makusog. A<strong>ng</strong> a<strong>sa</strong>wa <strong>ng</strong> datu na si Dawani ay namatay <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>anak.<br />

Kaya’t nanatili<strong>ng</strong> ii<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> anak ni Datu Makusog—i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> anak na babae<strong>ng</strong> wala<strong>ng</strong> kapares <strong>sa</strong><br />

kagandahan at kabaitan, si Daraga<strong>ng</strong> Magayon. Hindi tuloy nakapagtataka ku<strong>ng</strong> bakit dumadayo<br />

a<strong>ng</strong> napakarami<strong>ng</strong> manliligaw mula <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong> tribu, kabila<strong>ng</strong> na a<strong>ng</strong> na<strong>sa</strong> malalayo<strong>ng</strong><br />

bayan, upa<strong>ng</strong> mabihag a<strong>ng</strong> puso <strong>ng</strong> dalaga. Ngunit wala ni i<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga binata<strong>ng</strong> ito a<strong>ng</strong> nakakuha<br />

<strong>ng</strong> pagti<strong>ng</strong>in <strong>ng</strong> maganda<strong>ng</strong> binibini. Wala, kahit a<strong>ng</strong> makisig at mapagmataas na si<br />

Pagtuga, a<strong>ng</strong> dakila<strong>ng</strong> ma<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>aso at datu <strong>ng</strong> Iraga. Kahit pa pinaulanan ni Pagtuga <strong>ng</strong> mga<br />

handog na ginto, perlas, at iba pa<strong>ng</strong> kayamanan a<strong>ng</strong> ama ni Magayon, ay hindi pa rin nito<br />

nakuha a<strong>ng</strong> loob <strong>ng</strong> dalaga.


Ngunit wala ni i<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga binata<strong>ng</strong> ito a<strong>ng</strong> nakakuha <strong>ng</strong> pagti<strong>ng</strong>in <strong>ng</strong> maganda<strong>ng</strong> binibini.<br />

Wala, kahit a<strong>ng</strong> makisig at mapagmataas na si Pagtuga, a<strong>ng</strong> dakila<strong>ng</strong> ma<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>aso at<br />

datu <strong>ng</strong> Iraga. Kahit pa pinaulanan ni Pagtuga <strong>ng</strong> mga handog na ginto, perlas, at iba pa<strong>ng</strong><br />

kayamanan a<strong>ng</strong> ama ni Magayon, ay hindi pa rin nito nakuha a<strong>ng</strong> loob <strong>ng</strong> dalaga.<br />

I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kata<strong>ng</strong>i-ta<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong> binatilyo a<strong>ng</strong> nagpakita si Rawis: si Ulap, a<strong>ng</strong> tahimik <strong>ng</strong>unit matapa<strong>ng</strong><br />

na anak ni Datu Karilaya <strong>ng</strong> Katagalugan. Naglakad siya na<strong>ng</strong> malayo upa<strong>ng</strong> makita <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili<br />

niya<strong>ng</strong> mga mata a<strong>ng</strong> ipinagbuunyi<strong>ng</strong> kagandahan ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon. Ngunit hindi katulad<br />

<strong>ng</strong> iba<strong>ng</strong> manliligaw, nagdahan-dahan si Ulap. Tiniis niya a<strong>ng</strong> magnakaw lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> mga<br />

sulyap mula <strong>sa</strong> malayo haba<strong>ng</strong> nagtatampi<strong>sa</strong>w si Daraga<strong>ng</strong> Magayon <strong>sa</strong> ilog <strong>ng</strong> Yawa.<br />

Pagkatapos <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maula<strong>ng</strong> gabi, pumunta ulit si Magayon <strong>sa</strong> Ilog Yawa upa<strong>ng</strong> magtampi<strong>sa</strong>w.<br />

Nadulas siya <strong>sa</strong> batuhan at nahulog <strong>sa</strong> malamig na ilog. Dagli-dagli<strong>ng</strong> sumaklolo si Ulap<br />

at binuhat a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong>atog na dilag pabalik <strong>sa</strong> dalampasigan. Ito a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> simula <strong>ng</strong> pagiibigan<br />

ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon at ni Ulap.<br />

Ila<strong>ng</strong> beses pa<strong>ng</strong> nagtagpo si Ulap at si Daraga<strong>ng</strong> Magayon. Ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> araw, sinundan<br />

ni Ulap si Magayon <strong>sa</strong> pag-uwi. Pagdati<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> bahay ni Datu Makusog, buo<strong>ng</strong> lakas<br />

na<strong>ng</strong> loob na ibinaon ni Ulap a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> sibat <strong>sa</strong> hagdan. Ipinapahiwatig nito a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

kagustuha<strong>ng</strong> paka<strong>sa</strong>lan si Magayon. Wala<strong>ng</strong> nagawa si Magayon kundi mamula, magpigil <strong>ng</strong><br />

tawa, at umiwas <strong>ng</strong> ti<strong>ng</strong>in. Dahil dito, napagtanto ni Datu Makusog na umiibig a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

nag-ii<strong>sa</strong><strong>ng</strong> anak, kaya’t hindi na siya nagpahayag <strong>ng</strong> kahit ano<strong>ng</strong> pagta<strong>ng</strong>gi. Tuwa<strong>ng</strong>-tuwa<br />

si Magayon at si Ulap. Binalak nila<strong>ng</strong> gawin a<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>lan pagkalipas <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> buwan upa<strong>ng</strong><br />

mabalitaan ni Ulap a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga kababayan, at upa<strong>ng</strong> makapaghanda na<strong>ng</strong> husto para<br />

<strong>sa</strong> pagdiriwa<strong>ng</strong>.<br />

Mabilis na kumalat a<strong>ng</strong> maganda<strong>ng</strong> balita. Nakarati<strong>ng</strong> agad ito kay Pagtuga, na namula <strong>sa</strong><br />

galit.<br />

Na<strong>ng</strong> ma<strong>ng</strong>aso si Datu Makusog, dinakip siya ni Pagtuga. Nagpadala si Pagtuga <strong>ng</strong> men<strong>sa</strong>he<br />

kay Magayon, nagbabanta<strong>ng</strong> papatayin a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> ama at maghahasik <strong>ng</strong> digmaan <strong>sa</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> bayan ku<strong>ng</strong> hindi siya pakaka<strong>sa</strong>lan.<br />

Sinunod ni Magayon a<strong>ng</strong> kahili<strong>ng</strong>an ni Pagtuga, labag man <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> kalooban. Agad-agad<br />

na inihanda a<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>lan. Na<strong>ng</strong> malaman ni Ulap a<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>klap na pa<strong>ng</strong>yayari, nagmadali<br />

siya pabalik <strong>ng</strong> Rawis ka<strong>sa</strong>ma a<strong>ng</strong> pinakamagigiti<strong>ng</strong> niya<strong>ng</strong> mandirigma.<br />

Kasisimula pa lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> seremonya na<strong>ng</strong> dumati<strong>ng</strong> sina Ulap. Sa halip na i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pagdiriwa<strong>ng</strong><br />

para <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>l, i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> madugo<strong>ng</strong> labanan a<strong>ng</strong> naganap. Napuno a<strong>ng</strong> la<strong>ng</strong>it <strong>ng</strong> mga palaso.<br />

Napuno a<strong>ng</strong> ha<strong>ng</strong>in <strong>ng</strong> tunog <strong>ng</strong> nagkikiski<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bolo. Nagtuos si Ulap at si Pagtuga, i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

labanan para <strong>sa</strong> kamay <strong>ng</strong> nag-ii<strong>sa</strong><strong>ng</strong> si Magayon.<br />

Nadaig at napasla<strong>ng</strong> ni Ulap si Pagtuga. Ma<strong>sa</strong>ya<strong>ng</strong> sinalubo<strong>ng</strong> ni Magayon si Ulap, akma<strong>ng</strong><br />

yayakapin—na<strong>ng</strong> bigla<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> ligaw na palaso a<strong>ng</strong> tumama <strong>sa</strong> likod <strong>ng</strong> dalaga. At haba<strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong>po-<strong>sa</strong>po ni Ulap a<strong>ng</strong> nag-aagaw-hini<strong>ng</strong>a niya<strong>ng</strong> iniibig, bigla siya<strong>ng</strong> sinibat <strong>sa</strong> likod <strong>ng</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kawal ni Pagtuga. Agad na hinataw ni Datu Makusog a<strong>ng</strong> kawal <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> minasbad,<br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> matalim na bolo.<br />

Pagkatapos <strong>ng</strong> mabilis na pa<strong>ng</strong>yayari<strong>ng</strong> iyon, tumahimik a<strong>ng</strong> lahat <strong>ng</strong> mandirigma. Tumigil<br />

a<strong>ng</strong> digmaan. Sa halip na marinig a<strong>ng</strong> kasiyahan <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pagdiriwa<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>lan, mga hikbi


at hagulgol para <strong>sa</strong> mga pumanaw a<strong>ng</strong> lumuta<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ha<strong>ng</strong>in. Kahit na halos wala<strong>ng</strong> makita<br />

dahil <strong>sa</strong> wala<strong>ng</strong>-tigil na pagluha si Datu Makusog, naghukay siya na<strong>ng</strong> naghukay. Na<strong>ng</strong><br />

matapos, nilibi<strong>ng</strong> niya a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> nag-ii<strong>sa</strong><strong>ng</strong> anak na si Magayon, at a<strong>ng</strong> nag-ii<strong>sa</strong> nito<strong>ng</strong><br />

pag-ibig na si Ulap, na<strong>ng</strong> magkatabi at magkayakap.<br />

Haba<strong>ng</strong> lumilipas a<strong>ng</strong> mga araw, unti-unti<strong>ng</strong> tumaas a<strong>ng</strong> lupa<strong>ng</strong> pinaglibi<strong>ng</strong>an kina Ulap at<br />

Magayon. Tumaas ito na<strong>ng</strong> tumaas, at di nagtagal, sinamahan ito <strong>ng</strong> pagyanig <strong>ng</strong> lupa at pagtilapon<br />

<strong>ng</strong> nagbabaga<strong>ng</strong> mga bato. Naniniwala a<strong>ng</strong> mga matatanda na kapag na<strong>ng</strong>yayari ito,<br />

ginagalit ni Pagtuga a<strong>ng</strong> bulkan upa<strong>ng</strong> maibalik <strong>sa</strong> kaniya a<strong>ng</strong> mga kayamana<strong>ng</strong> iniregalo niya<br />

kay Magayon—mga regalo<strong>ng</strong> inilibi<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>ma <strong>ng</strong> dalaga <strong>sa</strong><strong>ng</strong>-ayon <strong>sa</strong> mga luma<strong>ng</strong><br />

paniniwala.<br />

May mga araw ku<strong>ng</strong> kailan natatakpan <strong>ng</strong> mga ulap a<strong>ng</strong> tuktok <strong>ng</strong> bulkan. Sina<strong>sa</strong>bi <strong>ng</strong> mga<br />

matatanda na kapag na<strong>ng</strong>yayari ito, hinahalikan ni Ulap si Magayon. At ku<strong>ng</strong> pagkatapos nito<br />

ay maraha<strong>ng</strong> dumampi a<strong>ng</strong> ulan <strong>sa</strong> magiliw na libis <strong>ng</strong> bulkan, naniniwala a<strong>ng</strong> mga<br />

matatanda<strong>ng</strong> lumuluha si Ulap.<br />

Pagkatapos <strong>ng</strong> mahaba<strong>ng</strong> panahon ay umigsi na a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>alan ni Magayon at nagi<strong>ng</strong> Mayo<strong>ng</strong><br />

o Mayon. Ngunit ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>lukuyan, kahit na maaliwalas a<strong>ng</strong> panahon, i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> anino <strong>ng</strong><br />

ma<strong>sa</strong>limuot na kuwento <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> natata<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong> dalaga at <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> iniibig a<strong>ng</strong> bumabalo<strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong> maganda<strong>ng</strong> bayan ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon.<br />

d. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Maaari<strong>ng</strong> gamitin a<strong>ng</strong> sumusunod na mga tano<strong>ng</strong> at gawain upa<strong>ng</strong> ma<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an a<strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong> talakayan<br />

hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong> kuwento<strong>ng</strong> ‘Daraga<strong>ng</strong> Magayon.’<br />

Ilarawan a<strong>ng</strong> bawat tauhan <strong>sa</strong> kuwento. Maaari<strong>ng</strong> gumawa <strong>ng</strong> listahan <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra na siya<strong>ng</strong> pupunan<br />

<strong>ng</strong> mga estudyante.<br />

• Paano sinuyo ni Pagtuga si Magayon? Paano sinuyo ni Ulap si Magayon? Bakit kaya si Ulap<br />

a<strong>ng</strong> nakakuha <strong>ng</strong> puso ni Magayon?<br />

• Makatwiran ba a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> reaksiyon ni Pagtuga na<strong>ng</strong> marinig niya a<strong>ng</strong> pagpapaka<strong>sa</strong>l ni<br />

Magayon kay Ulap? Bakit o bakit hindi?<br />

Talakayin a<strong>ng</strong> huli<strong>ng</strong> kataga<strong>ng</strong> ito: “Ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>lukuyan, kahit na maaliwalas a<strong>ng</strong> panahon,<br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> anino <strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>limuot na kuwento <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> natata<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong> dalaga at <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> iniibig a<strong>ng</strong><br />

bumabalo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> maganda<strong>ng</strong> bayan ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon.” Bakit kaya sinabi na a<strong>ng</strong> anino <strong>ng</strong><br />

ma<strong>sa</strong>limuot na kuwento a<strong>ng</strong> bumabalo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> bayan, <strong>sa</strong> halip na simple<strong>ng</strong> bulkan la<strong>ng</strong>?<br />

Sa inyo<strong>ng</strong> palagay, bakit kaya kinaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>klap a<strong>ng</strong> alamat na ito? Posible ba<strong>ng</strong><br />

magi<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>ya a<strong>ng</strong> alamat <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bulkan? Bakit o bakit hindi?<br />

Magbahagi <strong>ng</strong> mga alam ninyo<strong>ng</strong> alamat hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong> mga sikat na anyo<strong>ng</strong> lupa o tubig.<br />

(Maaari<strong>ng</strong> sikat <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> komunidad, hal., i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> matanda<strong>ng</strong> puno). Bakit kaya nagkaroon <strong>ng</strong><br />

ganoo<strong>ng</strong> alamat?<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Mabilis na talakayin a<strong>ng</strong> anyo <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> timeline. Ku<strong>ng</strong> maaari ay magpakita <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> halimbawa<br />

nito. Pagkatapos, hatiin a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> grupo <strong>ng</strong> lima ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> anim na miyembro. Bawat grupo ay<br />

aata<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gumawa <strong>ng</strong> timeline <strong>ng</strong> kuwento ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon, gamit a<strong>ng</strong> Manila/craft paper o


cartolina. Ilan <strong>sa</strong> mga panuto na maaari<strong>ng</strong> sundin:<br />

1.Sa halip na ek<strong>sa</strong>kto<strong>ng</strong> panahon/oras/pet<strong>sa</strong>, gamitin a<strong>ng</strong> mga mahahalaga<strong>ng</strong><br />

pa<strong>ng</strong>yayari bila<strong>ng</strong> mga yugto <strong>sa</strong> timeline<br />

2.Ha<strong>ng</strong>ga’t maaari, tukuyin ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> bawat tauhan <strong>sa</strong> bawat<br />

yugto <strong>ng</strong> timeline<br />

3.Maaari<strong>ng</strong> gawi<strong>ng</strong> higit na grapiko a<strong>ng</strong> timeline ku<strong>ng</strong> nanaisin -- puwede<strong>ng</strong> kakaunti<br />

a<strong>ng</strong> teksto at marami<strong>ng</strong> ilustrasyon, basta’t madali<strong>ng</strong> maintindihan<br />

b. Pagpapalawig (10 minuto)<br />

Ipapaskil <strong>ng</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> ginawa nila<strong>ng</strong> timeline <strong>sa</strong> loob <strong>ng</strong> silid. Talakayin ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong><br />

pagkakaiba <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> ginawa <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y. Narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> na tano<strong>ng</strong> na<br />

maaari<strong>ng</strong> gamitin <strong>sa</strong> talakayan:<br />

• Ku<strong>ng</strong> kunwari ay hindi ninyo naba<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> alamat, at nakita lama<strong>ng</strong> ito<strong>ng</strong> timeline, magigi<strong>ng</strong><br />

malinaw kaya ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> mga pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> buhay ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon?<br />

• Ano a<strong>ng</strong> na<strong>sa</strong> bina<strong>sa</strong> ninyo<strong>ng</strong> alamat na wala o hindi ninyo mailagay dito <strong>sa</strong> timeline na ito?<br />

• Ano kaya a<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> lamanin <strong>ng</strong> mga kuwento na hindi maaari<strong>ng</strong> lamanin <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> timeline?<br />

Mula dito, maaari<strong>ng</strong> talakayin na<strong>ng</strong> maigsi a<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y. Maaari<strong>ng</strong> gamiti<strong>ng</strong><br />

<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> a<strong>ng</strong> mga sumusunod:<br />

• Punto-de-bista: dahil may malinaw na boses a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y, maaari ito<strong>ng</strong> magkaroon<br />

<strong>ng</strong> malinaw na punto-de-bista o pina<strong>ng</strong>gagali<strong>ng</strong>an <strong>ng</strong> boses. Limitado a<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong><br />

i<strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tauhan <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga karana<strong>sa</strong>n, di katulad <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tagapag<strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y<br />

na nakakikita <strong>ng</strong> lahat.<br />

• Damdamin: ulit, dahil may malinaw na boses a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y, maaari ito<strong>ng</strong> makapagpahayag<br />

<strong>ng</strong> malinaw na damdamin, lalo na ku<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y ay i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tauhan na<br />

kabila<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kuwento.<br />

• Kaayu<strong>sa</strong>n: katulad <strong>ng</strong> timeline, mayroo<strong>ng</strong> malinaw na pagkakasunod-sunod <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y. Gayunpaman, hindi kinakaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> sunod-sunod a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari<strong>ng</strong> ito. Hal.,<br />

maaari<strong>ng</strong> magsimula a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y <strong>sa</strong> katapu<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> buhay <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tauhan, na unti-unti<strong>ng</strong><br />

babalik <strong>sa</strong> simula <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> buhay.<br />

c. Pagkakawi<strong>ng</strong> (30 minuto)<br />

Ata<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> mga mag-aaral na sumulat <strong>ng</strong> talambuhay ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon. Ipaliwanag na a<strong>ng</strong><br />

talambuhay ay i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> simple<strong>ng</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y <strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> buhay <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao. Ngunit <strong>sa</strong> halip<br />

na i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> karaniwa<strong>ng</strong> talambuhay a<strong>ng</strong> isusulat nila, kaila<strong>ng</strong>an nila<strong>ng</strong> gawin ito <strong>sa</strong> mata <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

tauhan <strong>ng</strong> kuwento. Bawat ka<strong>sa</strong>pi <strong>ng</strong> grupo ay mamimili <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tauhan lama<strong>ng</strong> (bawal umulit <strong>ng</strong><br />

tauhan <strong>sa</strong> loob <strong>ng</strong> grupo):<br />

• Magayon<br />

• Ulap<br />

• Pagtuga<br />

• Datu Makusog<br />

• Dawani<br />

• Di-kilala<strong>ng</strong> kawal ni Pagtuga/Makusog/Ulap<br />

Tandaan, kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> talambuhay ay na<strong>sa</strong> punto-de-bista <strong>ng</strong> tauha<strong>ng</strong> pinili nila. Ibig <strong>sa</strong>bihin<br />

ay may limitasyon <strong>ng</strong> nalalaman a<strong>ng</strong> bawat tauhan (hal., hindi puwede<strong>ng</strong> alam ni Pagtuga a<strong>ng</strong><br />

pag<strong>sa</strong>lo ni Ulap kay Magayon <strong>sa</strong> ilog, dahil wala siya doon). Maaari<strong>ng</strong> magdagdag <strong>ng</strong> mga<br />

detalye na wala <strong>sa</strong> bina<strong>sa</strong><strong>ng</strong> alamat (hal., ku<strong>ng</strong> si Dawani a<strong>ng</strong> pipiliin, maaari<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

kaniya<strong>ng</strong> pagbubuntis kay Magayon a<strong>ng</strong> ikukuwento). Basta’t huwag kalimuta<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>kol dapat <strong>sa</strong><br />

buhay ni Magayon a<strong>ng</strong> sentro <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y, hindi tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> buhay <strong>ng</strong> tauhan.


Gawin ito na<strong>ng</strong> hindi bababa <strong>sa</strong> tatlo<strong>ng</strong> talata.<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (20 minuto)<br />

Bigyan <strong>ng</strong> maigsi<strong>ng</strong> panahon a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> mga kinula<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> oras noo<strong>ng</strong> nakaraa<strong>ng</strong> araw upa<strong>ng</strong><br />

tapusin a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga talambuhay ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon. Pagkatapos, himukin a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong><br />

mga mag-aaral na ibahagi a<strong>ng</strong> mga isinulat nila<strong>ng</strong> mga talambuhay.<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (40 minuto)<br />

Susulat muli a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> talambuhay, <strong>ng</strong>unit <strong>ng</strong>ayon a<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong> ay a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili nila.<br />

Gayunpaman, ma<strong>ng</strong>yayari ito <strong>sa</strong> mata <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bagay--hindi puwede<strong>ng</strong> tao, kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> bagay<br />

(hal., unan, bag, libro). Maaari sila<strong>ng</strong> gumamit <strong>ng</strong> anuma<strong>ng</strong> estilo para gawin a<strong>ng</strong> talambuhay na<br />

ito. Ila<strong>ng</strong> halimbawa:<br />

• I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> lapis na ginagamit <strong>ng</strong> estudyante <strong>sa</strong> pagsusulat <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> diary. Ikinukuwento <strong>ng</strong> lapis<br />

ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> nararamdaman niya <strong>sa</strong> mga isinusulat <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> amo.<br />

• I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> cd/mp3 player na alam ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> estudyante batay la<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga<br />

pinapatugtog na musika <strong>sa</strong> kaniya.<br />

• I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lamin <strong>sa</strong> mata, na isina<strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y a<strong>ng</strong> mga nakikita pati na rin a<strong>ng</strong> mga hindi<br />

napapansin <strong>ng</strong> estudyante.<br />

Maaari<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> malikhain a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>sa</strong> gagawi<strong>ng</strong> talambuhay. Hindi kinakaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong><br />

buo<strong>ng</strong> buhay a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y nila; tandaan na punto-de-bista pa rin ito <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gamit.<br />

Samakatwid, a<strong>ng</strong> maaari lama<strong>ng</strong> malaman <strong>ng</strong> bagay na pinili nila ay a<strong>ng</strong> mga pagkakatao<strong>ng</strong><br />

ginagamit a<strong>ng</strong> mga ito <strong>ng</strong> estudyante, o a<strong>ng</strong> mga sina<strong>sa</strong>bi <strong>ng</strong> estudyante haba<strong>ng</strong> na<strong>sa</strong> malapit na<br />

lugar a<strong>ng</strong> bagay na iyon.<br />

Gawin ito na<strong>ng</strong> hindi bababa <strong>sa</strong> apat na talata.<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)<br />

LINGGO 14<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Pag-alala <strong>sa</strong><br />

alamat ni<br />

Daraga<strong>ng</strong><br />

Magayon<br />

(5 minuto)<br />

Pagkumpara<br />

<strong>sa</strong> alamat <strong>ng</strong><br />

Bulka<strong>ng</strong><br />

Mayon <strong>sa</strong><br />

alamat <strong>ng</strong><br />

Bundok<br />

Makili<strong>ng</strong><br />

(20 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

“Kay<br />

Maria<strong>ng</strong><br />

Makili<strong>ng</strong>”<br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong><br />

tula<br />

(25 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya


LINGGO 14<br />

Araw Panimula<strong>ng</strong> Presentasyon PagpapaPagpapa- Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

yamanlawig Araw 2<br />

Pagbabahagi Talakayan<br />

<strong>sa</strong> grupo <strong>ng</strong> hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong><br />

mga <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> paghaham-<br />

karana<strong>sa</strong>n bi<strong>ng</strong><br />

<strong>ng</strong> pagkaulila (20 minuto)<br />

(10 minuto)<br />

Araw 3<br />

Araw 4<br />

I. Mga Kagamitan<br />

a. Larawan <strong>ng</strong> Bundok Mayon at Bundok Makili<strong>ng</strong><br />

b. Kopya <strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> Kay Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> ni Edgar Calabia Samar<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagsulat <strong>ng</strong><br />

tula tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> karana<strong>sa</strong>n<br />

<strong>ng</strong> pagkaulila<br />

na<br />

gumagamit<br />

<strong>ng</strong> paghahambi<strong>ng</strong><br />

(30 minuto)<br />

Pagbabahagi<br />

<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> isinulat<br />

na tula<br />

(15 minuto)<br />

Panahon <strong>ng</strong><br />

paggawa <strong>ng</strong><br />

proyekto (45<br />

minuto)<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (5 minuto)<br />

Bago magsimula a<strong>ng</strong> talakayan hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong> bago<strong>ng</strong> teksto, ipaskil muli a<strong>ng</strong> larawan <strong>ng</strong> Bulka<strong>ng</strong><br />

Mayon <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra at tanu<strong>ng</strong>in <strong>sa</strong> klase ku<strong>ng</strong> naaalala pa ba nila a<strong>ng</strong> alamat <strong>ng</strong> pinagmulan <strong>ng</strong><br />

bulka<strong>ng</strong> ito. Mabilis na ipabuod <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> alamat ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon.<br />

b. Introduksiyon (20 minuto)<br />

Ipaskil a<strong>ng</strong> larawan <strong>ng</strong> Bundok Makili<strong>ng</strong> katabi <strong>ng</strong> larawan <strong>ng</strong> Bulka<strong>ng</strong> Mayon. Upa<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an<br />

a<strong>ng</strong> panimula<strong>ng</strong> talakayan, narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> itano<strong>ng</strong> at <strong>sa</strong>bihin:<br />

• Ilarawan <strong>ng</strong>a ninyo a<strong>ng</strong> Bundok Makili<strong>ng</strong>. Ano<strong>ng</strong> pagkakaiba nito <strong>sa</strong> Bulka<strong>ng</strong> Mayon? Ano<br />

a<strong>ng</strong> kahubog <strong>ng</strong> Bundok Makili<strong>ng</strong>?<br />

• May nakakaalam ba dito <strong>ng</strong> alamat <strong>ng</strong> Bundok Makili<strong>ng</strong>?<br />

• Ku<strong>ng</strong> wala pa: Sa ti<strong>ng</strong>in ninyo, ano kaya a<strong>ng</strong> puwede<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> alamat <strong>ng</strong> bundok na ito?<br />

Ano kaya a<strong>ng</strong> pagkakapareho <strong>ng</strong> alamat na iyon <strong>sa</strong> alamat ni Daraga<strong>ng</strong> Magayon?<br />

• Ku<strong>ng</strong> mayroon na: Ibahagi mo naman <strong>sa</strong> amin a<strong>ng</strong> alamat na alam mo.<br />

Marami<strong>ng</strong> bersiyon a<strong>ng</strong> alamat <strong>ng</strong> Bundok Makili<strong>ng</strong>, <strong>ng</strong>unit ii<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong>: tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> pag-iibigan<br />

<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> taga-lupa at i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> diwata. A<strong>ng</strong> pinakasikat ay a<strong>ng</strong> bersiyon na ikinuwento ni Jose Rizal.<br />

Ayon <strong>sa</strong> kuwento, nagkagusto si Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> binata<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka. Binabantayan<br />

niya a<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka na umiibig din <strong>sa</strong> kaniya. Dumati<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> panahon <strong>ng</strong> digmaan at kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong><br />

sumali <strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka dahil wala siya<strong>ng</strong> a<strong>sa</strong>wa. Upa<strong>ng</strong> hindi mai<strong>sa</strong>ma <strong>sa</strong> digmaan, nagpaka<strong>sa</strong>l<br />

a<strong>ng</strong> binata <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong> babae. Ila<strong>ng</strong> araw matapos a<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>l, dumalaw a<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka kay


Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>. Sinabi ni Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> na kaila<strong>ng</strong>an <strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka <strong>ng</strong> pagmamahal <strong>ng</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao. Hindi naman nagustuhan ni Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> na hindi nagtiwala a<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka <strong>sa</strong><br />

kaya niya<strong>ng</strong> gawin para protektahan a<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka <strong>sa</strong> digmaan. Simula noon, hindi na muli<strong>ng</strong><br />

nakita <strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ka si Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>.<br />

Ihanda a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>sa</strong> pakikinig <strong>sa</strong> tula ni Edgar Calabia Samar.<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Siguruhi<strong>ng</strong> may kopya a<strong>ng</strong> bawat mag-aaral <strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> “Kay Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>.” Hikayatin sila<strong>ng</strong><br />

tumahimik, sundan a<strong>ng</strong> pagbaba<strong>sa</strong>, at namnamin a<strong>ng</strong> bawat <strong>sa</strong>lita. Ba<strong>sa</strong>hin a<strong>ng</strong> tula <strong>sa</strong> klase.<br />

Pagkatapos, tanu<strong>ng</strong>in sila ku<strong>ng</strong> mayroon ba sila<strong>ng</strong> hindi naiintindiha<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita o linya. Linawin a<strong>ng</strong><br />

anuma<strong>ng</strong> hindi nila naiintindihan--<strong>ng</strong>unit tandaan, huwag magbigay <strong>ng</strong> interpretasyon. Bahagi<br />

<strong>ng</strong> tula a<strong>ng</strong> pagkakaroon <strong>ng</strong> mga pagkakataon <strong>sa</strong> marami<strong>ng</strong> uri <strong>ng</strong> pagbaba<strong>sa</strong> at pagbibigaykahulugan.<br />

Linawin lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga linya ku<strong>ng</strong> literal na kahulugan a<strong>ng</strong> nahihirapan sila<strong>ng</strong><br />

intindihin. Ku<strong>ng</strong> higit pa <strong>sa</strong> literal a<strong>ng</strong> hinihi<strong>ng</strong>i nila<strong>ng</strong> pakahulugan, maaari<strong>ng</strong> ibalik a<strong>ng</strong> tano<strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong> klase: ano kaya a<strong>ng</strong> ibig <strong>sa</strong>bihin <strong>ng</strong> linya<strong>ng</strong> iyon?<br />

Pagkatapos mailinaw a<strong>ng</strong> mga hindi naiintindiha<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita o linya, ba<strong>sa</strong>hin muli a<strong>ng</strong> tula.<br />

d. Pagpapayaman (25 minuto)<br />

Alamin a<strong>ng</strong> pauna<strong>ng</strong> reaksiyon <strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> bina<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tula. Pagkatapos, ihanda sila para <strong>sa</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> talakayan hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong> teksto. Narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> tano<strong>ng</strong> at gawain na maaari<strong>ng</strong> gamitin upa<strong>ng</strong><br />

ma<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an a<strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong> pagtalakay:<br />

• Kaya ba ninyo<strong>ng</strong> ilarawan a<strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita dito? Ano kaya a<strong>ng</strong> sulirani<strong>ng</strong> dala-dala<br />

niya?<br />

• Sa una<strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong> tula, makikita<strong>ng</strong> naglaro a<strong>ng</strong> makata pagdati<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga <strong>sa</strong>lita--inuulit<br />

niya a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>lita <strong>ng</strong>unit nag-iiba a<strong>ng</strong> kahulugan nito.<br />

• Tukuyin <strong>ng</strong>a ninyo ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> pagkakaiba <strong>ng</strong> “paalam” <strong>sa</strong> una<strong>ng</strong> linya <strong>sa</strong> “paalam” <strong>sa</strong><br />

ikalawa<strong>ng</strong> linya?<br />

• Paano naman a<strong>ng</strong> “maaari” <strong>sa</strong> ikatlo<strong>ng</strong> linya at a<strong>ng</strong> “maaari” <strong>sa</strong> ikalima<strong>ng</strong> linya? Ano kaya<br />

a<strong>ng</strong> ibig ipahiwatig <strong>ng</strong> makata <strong>sa</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>bi<strong>ng</strong> “Ano<strong>ng</strong> pook a<strong>ng</strong> maaari niya?”<br />

• Tandaan na <strong>sa</strong> tula, tiyak na may dahilan a<strong>ng</strong> bawat <strong>sa</strong>lita at paggamit <strong>ng</strong> wika. Ano kaya<br />

a<strong>ng</strong> dahilan <strong>ng</strong> paggamit <strong>ng</strong> makata <strong>ng</strong> mga magkakapareho<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita na may magkakaiba<strong>ng</strong><br />

kahulugan? Ano kaya<strong>ng</strong> implikasyon nito <strong>sa</strong> kalagayan <strong>ng</strong> tauhan <strong>ng</strong> tula?<br />

• Pagkatapos <strong>ng</strong> mga pauna<strong>ng</strong> tano<strong>ng</strong> at kuwento <strong>ng</strong> tauhan tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> nanay,<br />

napunta a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y <strong>sa</strong> pagkakampo nila <strong>ng</strong> Tatay niya <strong>sa</strong> Makili<strong>ng</strong>. Ano kaya<br />

a<strong>ng</strong> halaga <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari<strong>ng</strong> ito <strong>sa</strong> suliranin <strong>ng</strong> tauhan noo<strong>ng</strong> panahon na iyon? Ano a<strong>ng</strong><br />

halaga <strong>ng</strong> alamat ni Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> tauhan at <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> tatay?<br />

• Batay <strong>sa</strong> alam nati<strong>ng</strong> alamat ni Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>, ano kaya a<strong>ng</strong> mahihinuha nati<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari<br />

<strong>sa</strong> pagitan <strong>ng</strong> tatay at nanay <strong>ng</strong> tauhan <strong>ng</strong> tula? Ano-ano kaya a<strong>ng</strong> pagkakatulad <strong>ng</strong><br />

alamat <strong>sa</strong> na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> pamilya <strong>ng</strong> tauhan?<br />

• Ano kaya <strong>sa</strong> ti<strong>ng</strong>in ninyo a<strong>ng</strong> ibig <strong>sa</strong>bihin <strong>ng</strong> mga huli<strong>ng</strong> linya: “Pag-uwi, tinanaw ko a<strong>ng</strong><br />

bundok / at totoo, mas maganda ito<strong>ng</strong> ti<strong>ng</strong>nan / <strong>sa</strong> malayo: hindi matitinag, buo.”<br />

• A<strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> ito ay na<strong>ng</strong>gali<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> libro<strong>ng</strong> pinamagata<strong>ng</strong> “Pag-aaba<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> Kundiman: I<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

Tulambuhay.” Tinalakay natin noo<strong>ng</strong> nakaraa<strong>ng</strong> li<strong>ng</strong>go a<strong>ng</strong> talambuhay. Ano kaya a<strong>ng</strong><br />

tulambuhay? Ano kaya a<strong>ng</strong> implikasyon nito <strong>sa</strong> pagbaba<strong>sa</strong> natin <strong>ng</strong> tula?<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (10 minuto)<br />

Ata<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> mga mag-aaral na bumuo <strong>ng</strong> grupo <strong>ng</strong> lima ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> anim na ka<strong>sa</strong>pi. Ipaalala <strong>sa</strong>


kanila a<strong>ng</strong> tinalakay na tula noo<strong>ng</strong> nakaraa<strong>ng</strong> araw. I<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> tula ay a<strong>ng</strong><br />

karana<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> pagkaulila. Tiyak na lahat <strong>ng</strong> mag-aaral ay nakaranas na <strong>ng</strong> pagkaulila <strong>sa</strong> ku<strong>ng</strong><br />

anuma<strong>ng</strong> anyo: may umalis na kaibigan, may kamag-anak na namatay, may magula<strong>ng</strong> na<br />

nagpunta <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong> ban<strong>sa</strong> upa<strong>ng</strong> magtrabaho, atbp. Ibabahagi nila <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mga kagrupo a<strong>ng</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> pagkaulila. Maaari din nila<strong>ng</strong> ibahagi ku<strong>ng</strong> paano nila hinarap a<strong>ng</strong><br />

karana<strong>sa</strong><strong>ng</strong> ito.<br />

b. Pagpapalawig (20 minuto)<br />

Balikan a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> aralin tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> tayutay na paghahambi<strong>ng</strong>/pagtutulad. Mabilis na talakayin<br />

<strong>sa</strong> klase ku<strong>ng</strong> paano gumamit <strong>ng</strong> paghahambi<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> Kay Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>. Ilan <strong>sa</strong> mga<br />

maaari<strong>ng</strong> ipunto <strong>sa</strong> talakayan:<br />

• A<strong>ng</strong> pinakasimple<strong>ng</strong> anyo <strong>ng</strong> paghahambi<strong>ng</strong> ay “A<strong>ng</strong> A ay para<strong>ng</strong> B.” Ngunit ginagamit<br />

din natin a<strong>ng</strong> tayutay na ito na kaiba <strong>sa</strong> anyo<strong>ng</strong> iyon. Sa tula, na<strong>ng</strong>yari iyon <strong>sa</strong> simple<strong>ng</strong><br />

pagtatabi <strong>ng</strong> alamat ni Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> at <strong>ng</strong> kuwento <strong>ng</strong> nanay <strong>ng</strong> tauhan. Nagkakaroon<br />

pa rin <strong>ng</strong> pagtutulad <strong>sa</strong> pagitan <strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> bagay, kahit na wala<strong>ng</strong> sinabi <strong>sa</strong> tula na “Si<br />

Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong> ay para<strong>ng</strong> si nanay.”<br />

• Ginagawa rin natin a<strong>ng</strong> paghahambi<strong>ng</strong> na ito <strong>sa</strong> totoo<strong>ng</strong> buhay. Kapag nakakapanood<br />

tayo <strong>ng</strong> pelikula o palabas <strong>sa</strong> telebisyon at sina<strong>sa</strong>bi nati<strong>ng</strong> “para<strong>ng</strong> buhay ko iyon.” O kaya<br />

kapag nakakarinig ka <strong>ng</strong> kanta at sina<strong>sa</strong>bi<strong>ng</strong> “nakaka-relate ako.” Sa mga pagkakatao<strong>ng</strong><br />

iyon, itinutulad mo a<strong>ng</strong> mga pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> kanta <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>rili mo<strong>ng</strong> mga karana<strong>sa</strong>n.<br />

c. Sintesis (30 minuto)<br />

Magsusulat a<strong>ng</strong> mga bata <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tula na ibinabahagi a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> pagkaulila<br />

haba<strong>ng</strong> gumagamit <strong>ng</strong> paghahambi<strong>ng</strong>. Hikayatin sila<strong>ng</strong> gamitin a<strong>ng</strong> “Kay Maria<strong>ng</strong> Makili<strong>ng</strong>”<br />

bila<strong>ng</strong> halimbawa. Maaari nila<strong>ng</strong> ihambi<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kanta<strong>ng</strong><br />

napaki<strong>ng</strong>gan, <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pelikula<strong>ng</strong> madalas nila<strong>ng</strong> panoorin ka<strong>sa</strong>ma a<strong>ng</strong> lumi<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao, atbp.<br />

Upa<strong>ng</strong> higit na magi<strong>ng</strong> mabu<strong>ng</strong>a a<strong>ng</strong> panahon <strong>ng</strong> pagsusulat, hikayatin sila<strong>ng</strong> magsulat <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong><br />

bahagi <strong>ng</strong> kuwarto, ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>an sila komportable. Maaari rin nila<strong>ng</strong> dekorasyonan o lagyan <strong>ng</strong><br />

ilustrasyon a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> isinusulat na tula, ku<strong>ng</strong> nais nila. Lumibot rin at ti<strong>ng</strong>nan a<strong>ng</strong> isinusulat <strong>ng</strong><br />

mga mag-aaral. Purihin a<strong>ng</strong> maganda at bigyan <strong>ng</strong> payo a<strong>ng</strong> mga kinakaila<strong>ng</strong>an <strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>.<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (15 minuto)<br />

Bigyan <strong>ng</strong> pagkakataon a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> mag-aaral upa<strong>ng</strong> ibahagi <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> mga isinulat nila<strong>ng</strong> tula<br />

noo<strong>ng</strong> nakaraa<strong>ng</strong> araw. Tiyaki<strong>ng</strong> pansinin a<strong>ng</strong> mabubuti<strong>ng</strong> punto <strong>ng</strong> bawat akda<strong>ng</strong> ibabahagi.<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (45 minuto)<br />

Balika<strong>ng</strong> muli a<strong>ng</strong> talaan para <strong>sa</strong> proyekto. Piliin a<strong>ng</strong> mga tauhan mula <strong>sa</strong> mga maiikli<strong>ng</strong><br />

kuwento. Gabayan sila <strong>sa</strong> pagsusuri <strong>ng</strong> mga tauhan. Tanu<strong>ng</strong>in sila ukol <strong>sa</strong> konteksto <strong>ng</strong> mga<br />

tauhan at kuwento<strong>ng</strong> natalakay. Paghambi<strong>ng</strong>in kamo a<strong>ng</strong> pamumuhay, pananaw, pananalita at<br />

pakiki<strong>sa</strong>lamuha nila <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong> tao. Ipasulat <strong>sa</strong> talaan a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got nila. Ku<strong>ng</strong> may nalalabi pa<strong>ng</strong><br />

panahon, ibigay ito <strong>sa</strong> mga mag-aaral para <strong>sa</strong> pagplano <strong>ng</strong> proyekto.<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)


Buod <strong>ng</strong> Li<strong>ng</strong>go 15 at 16<br />

Li<strong>ng</strong>go<br />

Tema<br />

Bataya<strong>ng</strong><br />

Pa<strong>ng</strong>nilalaman<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Napaki<strong>ng</strong>gan (PN)<br />

15 at 16 Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 1 A<strong>ng</strong> Duwende<br />

(Kuwento<strong>ng</strong> Bayan mula<br />

<strong>sa</strong> Bikol)<br />

Nagkakaiba,<br />

Nagka-kai<strong>sa</strong><br />

Bataya<strong>ng</strong> Kakayahan<br />

PN2A<br />

PN2Ae, PN2Af<br />

Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita (PA) PA2B PA2Ba, PA2Bb<br />

Pagsulat (PU) PU2A PU2Af<br />

Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 2<br />

Li<strong>ng</strong>guha<strong>ng</strong> Tu<strong>ng</strong>uhin<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Bina<strong>sa</strong> (PB)<br />

PB2A PB2Ab, PB2Ae<br />

Tatas TA1-4C, TA1-4D<br />

Pakikitu<strong>ng</strong>o <strong>sa</strong> Wika at<br />

Panitikan<br />

PW1-4A, PW1-4B<br />

Estratehiya <strong>sa</strong> Pag-aaral<br />

LINGGO 15<br />

EP1-4A, EP1-4B<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Ano-ano a<strong>ng</strong><br />

mga nabalitaan<br />

ninyo<strong>ng</strong><br />

trahedya o<br />

aksidente?<br />

(10 minuto)<br />

Pakikinig at<br />

pagtalakay<br />

<strong>sa</strong> balita<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

sunog<br />

(15 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

A<strong>ng</strong> Duwende<br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong><br />

kuwento<br />

(25 minuto)<br />

Talakayan<br />

hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong><br />

bahagi <strong>ng</strong><br />

balita<br />

(20 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Pagsusulat<br />

<strong>ng</strong> balita<strong>ng</strong><br />

may kababalaghan<br />

(40 minuto)<br />

Trese Isyu 5 ni<br />

Budjette Tan<br />

Araw 3 Presentasyon<br />

at palihan<br />

<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong><br />

pili<strong>ng</strong> balita<br />

(10 minuto)<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagbuo <strong>ng</strong><br />

diyaryo <strong>ng</strong><br />

kababalaghan<br />

(50 minuto)


Araw Panimula<strong>ng</strong> Presentasyon PagpapaPagpapa- Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

yamanlawig Araw 4<br />

I. Mga Kagamitan<br />

a. Diyaryo na naglalaman <strong>ng</strong> balita tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> sunog<br />

b. Teksto <strong>ng</strong> “A<strong>ng</strong> Duwende”<br />

c. Mga materyales <strong>sa</strong> paggawa <strong>ng</strong> diyaryo: papel (oslo/Manila/cartolina), mga pa<strong>ng</strong>guhit at pa<strong>ng</strong>kulay,<br />

stapler<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (10 minuto)<br />

Himukin a<strong>ng</strong> klase na magbahagi <strong>ng</strong> mga nabalitaan nila<strong>ng</strong> mga trahedya o aksidente.<br />

Maaari<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga aksidente<strong>ng</strong> o trahedya<strong>ng</strong> ito ay nabalita <strong>sa</strong> radyo, o di kaya ay na<strong>ng</strong>yari la<strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> lugar. Sa bawat pagbabahagi, maaari<strong>ng</strong> tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> mga estudyante <strong>ng</strong> mga sumusunod:<br />

• Ayon <strong>sa</strong> inyo<strong>ng</strong> nabalitaan, ano a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nhi <strong>ng</strong> aksidente o trahedya<strong>ng</strong> iyon?<br />

• Maaari kaya<strong>ng</strong> iba a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nhi <strong>ng</strong> aksidente o trahedya? Ano kaya iyon?<br />

b. Introduksiyon (15 minuto)<br />

Magbahagi <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> balita tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> sunog. Maaari<strong>ng</strong> gumamit <strong>ng</strong> balita na higit na a<strong>ng</strong>kop<br />

<strong>sa</strong> mga mag-aaral (mas bago o di kaya ay na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> lugar na malapit <strong>sa</strong> paaralan), o di<br />

kaya ay gamitin na lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> balita <strong>sa</strong> ibaba:<br />

Sunog!<br />

Alvin Madan<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

Aabot <strong>sa</strong> tinataya<strong>ng</strong> P3 milyo<strong>ng</strong> halaga <strong>ng</strong> ari-arian a<strong>ng</strong> natupok <strong>sa</strong> naganap na sunog na<br />

umabo <strong>sa</strong> halos 50-kabahayan at pumatay <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> katao <strong>sa</strong> Quezon City kamakalawa <strong>ng</strong><br />

gabi.<br />

Patay na na<strong>ng</strong> matagpuan <strong>ng</strong> mga rumesponde<strong>ng</strong> tauhan <strong>ng</strong> Quezon City-Bureau of Fire Protection<br />

si Romulo Francia, haba<strong>ng</strong> isinugod naman <strong>sa</strong> ospital a<strong>ng</strong> sugata<strong>ng</strong> si Danilo Lario<strong>sa</strong>,<br />

kapwa na<strong>sa</strong> husto<strong>ng</strong> gula<strong>ng</strong>.<br />

Ayon kay Senior Fire Officer 2 Fortunato Alde, dako<strong>ng</strong> alas-10:00 <strong>ng</strong> gabi na<strong>ng</strong> una<strong>ng</strong> sumiklab<br />

a<strong>ng</strong> apoy <strong>sa</strong> bahay <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> Richard Velasco na matatagpuan <strong>sa</strong> Bara<strong>ng</strong>ay Apolonio<br />

Samson <strong>ng</strong> na<strong>sa</strong>bi<strong>ng</strong> lu<strong>ng</strong>sod.<br />

Dahil gawa <strong>sa</strong> light materials a<strong>ng</strong> mga kabahayan ay mabilis na kumalat a<strong>ng</strong> apoy na tumupok<br />

<strong>sa</strong> limampu<strong>ng</strong> bahay.<br />

Kaugnay nito, pan<strong>sa</strong>mantala nama<strong>ng</strong> dinala <strong>sa</strong> bara<strong>ng</strong>ay covered court a<strong>ng</strong> mga naapektuha<strong>ng</strong><br />

residente na aabot <strong>sa</strong> 100 pamilya.


Sa inisyal na imbestigasyon, posible umano<strong>ng</strong> nagsimula <strong>sa</strong> faulty electrical wiri<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> sunog.<br />

Gamitin a<strong>ng</strong> mga sumusunod na tano<strong>ng</strong> upa<strong>ng</strong> ma<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an a<strong>ng</strong> talakayan:<br />

• Ano a<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari ayon <strong>sa</strong> balita?<br />

• Saan naganap a<strong>ng</strong> trahedya<strong>ng</strong> ito?<br />

• Kailan naganap a<strong>ng</strong> sunog?<br />

• Sino-sino a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> biktima <strong>ng</strong> sunog?<br />

• Bakit raw nagkaroon <strong>ng</strong> sunog?<br />

• Kunwari ay hindi natin alam ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nhi <strong>ng</strong> sunog, ano-ano kaya a<strong>ng</strong> magigi<strong>ng</strong><br />

hinala ninyo <strong>sa</strong> pinagmulan <strong>ng</strong> trahedya<strong>ng</strong> ito? Pa<strong>ng</strong>atwiranan.<br />

Pagkatapos, ihanda a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> pagbabahagi <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> kuwento tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> sunog. Himukin<br />

sila<strong>ng</strong> ti<strong>ng</strong>nan ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> pagkakaiba <strong>ng</strong> balita<strong>ng</strong> ibinahagi at a<strong>ng</strong> kuwento<strong>ng</strong> baba<strong>sa</strong>hin<br />

<strong>ng</strong>ayon.<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Ikuwento <strong>sa</strong> klase a<strong>ng</strong> ‘A<strong>ng</strong> Duwende.’<br />

A<strong>ng</strong> Duwende<br />

I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> Kuwento<strong>ng</strong>-Bayan mula <strong>sa</strong> Bikol<br />

Malalim na a<strong>ng</strong> gabi at abala<strong>ng</strong>-abala pa <strong>sa</strong> pananahi a<strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> magkapatid na babae.<br />

Tinatahi nila a<strong>ng</strong> mga kami<strong>sa</strong> at <strong>sa</strong>ya nila, na isusuot nila para <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> mi<strong>sa</strong> kinaumagahan.<br />

Ibinilin <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> ina na siguruhi<strong>ng</strong> naka<strong>sa</strong>ra a<strong>ng</strong> pinto at mga bintana <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> bahay,<br />

kundi ay papasok a<strong>ng</strong> duwende, na bumibisita <strong>sa</strong> kanila tuwi<strong>ng</strong> hati<strong>ng</strong>gabi. Upa<strong>ng</strong> malaman<br />

<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga anak ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> duwende, ikinuwento niya ito:<br />

“Katulad la<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> mga ordinaryo<strong>ng</strong> tao a<strong>ng</strong> mga duwende. Tuso sila<strong>ng</strong> mga nilala<strong>ng</strong>, <strong>ng</strong>unit<br />

matulu<strong>ng</strong>in din. Ilan <strong>sa</strong> mga kapilyuha<strong>ng</strong> ginagawa nila ay a<strong>ng</strong> pagsira <strong>sa</strong> mga muwebles at<br />

mga larawan, pagba<strong>sa</strong>g <strong>sa</strong> mga <strong>sa</strong>lamin, baso, plato, at ta<strong>sa</strong>. Ku<strong>ng</strong> hindi sila makahanap<br />

<strong>ng</strong> mga bagay na sisirain o baba<strong>sa</strong>gin, kinukurot nila a<strong>ng</strong> mga pis<strong>ng</strong>i, braso, at katawan <strong>ng</strong><br />

mga tulog na babae, upa<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> mabigat a<strong>ng</strong> pakiramdam nila pagkagisi<strong>ng</strong>. Ku<strong>ng</strong> hindi<br />

kinaa<strong>sa</strong>ran <strong>ng</strong> mga duwende a<strong>ng</strong> mga nakatira <strong>sa</strong> bahay na madalas nila<strong>ng</strong> bisitahin, nagpapakita<br />

sila <strong>ng</strong> kabaitan <strong>sa</strong> mga ito. Sina<strong>sa</strong>bi<strong>ng</strong> dinadalhan nila a<strong>ng</strong> mga kaibigan nila <strong>ng</strong> mga<br />

ma<strong>sa</strong><strong>sa</strong>rap na pagkain at ipinagtata<strong>ng</strong>gol sila mula <strong>sa</strong> mga ma<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ma<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong>. Marami<strong>ng</strong><br />

tao tuloy a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>bik <strong>ng</strong>unit bali<strong>sa</strong><strong>ng</strong> makakilala <strong>ng</strong> duwende. Itinuturi<strong>ng</strong> nila a<strong>ng</strong> mga nilala<strong>ng</strong><br />

na nagtataglay <strong>ng</strong> kakaiba<strong>ng</strong> karunu<strong>ng</strong>an dahil sina<strong>sa</strong>bi<strong>ng</strong> alam na alam nila a<strong>ng</strong> mga lihim<br />

at ikinikilos <strong>ng</strong> mga tao. Ngunit ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>kali<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> mga nagi<strong>ng</strong> kaibigan <strong>ng</strong> duwende ay<br />

bigla<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong>bi <strong>ng</strong> anuma<strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>ma o nagbalak <strong>ng</strong> ma<strong>sa</strong>ma <strong>sa</strong> kanila, kahit pa hindi sila<br />

marinig <strong>ng</strong> mga duwende, ay paruru<strong>sa</strong>han sila at hindi na muli<strong>ng</strong> babalikan.<br />

“A<strong>ng</strong> duwende<strong>ng</strong> binaba<strong>ng</strong>git ko rito ay madalas <strong>sa</strong> bahay namin haba<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> nanay ko, o a<strong>ng</strong><br />

lola ninyo, ay buhay pa. Parati niya<strong>ng</strong> sina<strong>sa</strong>bi <strong>sa</strong> ami<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong>ra a<strong>ng</strong> pinto at mga bintana bago<br />

kami matulog. I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gabi, na<strong>ng</strong> nagtatahi rin kami <strong>ng</strong> kapatid ko <strong>ng</strong> kami<strong>sa</strong> at <strong>sa</strong>ya, nakalimutan<br />

nami<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong>ra a<strong>ng</strong> mga bintana at pinto. Ila<strong>ng</strong> segundo bago maghati<strong>ng</strong>gabi, naroon<br />

a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maliit na nilala<strong>ng</strong> na nakatayo <strong>sa</strong> ami<strong>ng</strong> pinto. Maliit siya, kasinliit lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

dalawa<strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> gula<strong>ng</strong> na bata; pula a<strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> mukha; mayroon siya<strong>ng</strong> mahaba<strong>ng</strong><br />

bigote at maputi<strong>ng</strong> kulot na buhok. Maigsi a<strong>ng</strong> mga braso niya<strong>ng</strong> bali<strong>ng</strong>kinitan, <strong>ng</strong>unit malaki<br />

a<strong>ng</strong> mga kamay niya--malaki para <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> braso.”


Na<strong>ng</strong> marinig <strong>ng</strong> mga dalaga a<strong>ng</strong> kuwento <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> ina, natakot sila. Na<strong>ng</strong> maghati<strong>ng</strong>gabi,<br />

narinig nila a<strong>ng</strong> mga tunog: takla, takla, takla. Gawa ito <strong>ng</strong> duwende. Takot na takot<br />

a<strong>ng</strong> dalawa. Lumi<strong>ng</strong>on a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>anay, at nakita niya a<strong>ng</strong> duwende na pumapasok <strong>sa</strong> pinto. At<br />

katulad <strong>ng</strong> inaa<strong>sa</strong>han, tumakbo at tumalon siya papasok <strong>ng</strong> bahay, papunta <strong>sa</strong> mga dalaga.<br />

Dahil doon, nasipa niya a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gasera, na nagpaliyab <strong>sa</strong> mga kami<strong>sa</strong> at <strong>sa</strong>ya.<br />

Mula noon, nagi<strong>ng</strong> mai<strong>ng</strong>at na a<strong>ng</strong> magkapatid at a<strong>ng</strong> buo<strong>ng</strong> bayan <strong>ng</strong> Legaspi <strong>sa</strong> duwende.<br />

Isina<strong>sa</strong>ra na nila a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga pinto at mga bintana bago sila matulog <strong>sa</strong> gabi.<br />

d. Pagpapayaman (25 minuto)<br />

Maaari<strong>ng</strong> gamitin a<strong>ng</strong> sumusunod na mga tano<strong>ng</strong> at gawain upa<strong>ng</strong> ma<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an a<strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong><br />

talakayan hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong> kuwento<strong>ng</strong> ‘A<strong>ng</strong> Duwende.’<br />

• Ano raw a<strong>ng</strong> itsura <strong>ng</strong> duwende? Maaari<strong>ng</strong> iguhit <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got <strong>ng</strong> mga magaaral;<br />

o di kaya ay magpatulo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga mag-aaral <strong>sa</strong> pagguhit <strong>ng</strong> duwende <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra.<br />

• Ayon <strong>sa</strong> kuwento, ano raw a<strong>ng</strong> mga ugali at gawain <strong>ng</strong> duwende? Bakit sila kinakatakutan?<br />

• Pagkumparahin a<strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lay<strong>sa</strong>y tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> sunog na narinig ninyo <strong>ng</strong>ayo<strong>ng</strong><br />

umaga. Ano<strong>ng</strong> pinagkaiba <strong>ng</strong> sunog na na<strong>sa</strong> balita at <strong>ng</strong> sunog na na<strong>ng</strong>yari doon <strong>sa</strong><br />

kuwento<strong>ng</strong>-bayan?<br />

• Posible kaya<strong>ng</strong> hindi duwende a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nhi <strong>ng</strong> sunog <strong>sa</strong> kuwento? Ano-ano kaya<br />

a<strong>ng</strong> posible<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nhi?<br />

• Ku<strong>ng</strong> hindi duwende a<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nhi <strong>ng</strong> sunog <strong>sa</strong> kuwento, ano kaya<br />

a<strong>ng</strong> dahilan ku<strong>ng</strong> bakit ito a<strong>ng</strong> kumalat na kuwento <strong>sa</strong> Legaspi?<br />

• Magbigay <strong>ng</strong> iba pa<strong>ng</strong> halimbawa <strong>ng</strong> mga kababalaghan, mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong>, o<br />

mga pamahiin. Ano kaya a<strong>ng</strong> dahilan ku<strong>ng</strong> bakit nagkaroon <strong>ng</strong> mga paniniwala<strong>ng</strong> ito?<br />

Bago magtapos a<strong>ng</strong> klase, bigyan sila <strong>ng</strong> takda<strong>ng</strong> aralin na magdala <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> balita mula <strong>sa</strong><br />

diyaryo, na naglalaman <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> aksidente o trahedya.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (30 minuto)<br />

Hatiin a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> mga grupo<strong>ng</strong> kinabibila<strong>ng</strong>an <strong>ng</strong> lima ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> anim na miyembro para <strong>sa</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>grupo<strong>ng</strong> talakayan. Kaila<strong>ng</strong>an nila<strong>ng</strong> suriin a<strong>ng</strong> mga balita<strong>ng</strong> dinala nila at alamin<br />

ku<strong>ng</strong> paano ito isinulat, at ano a<strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ian nito. Narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> tano<strong>ng</strong> upa<strong>ng</strong><br />

ma<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>>an a<strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong> mga mag-aaral:<br />

• Paano nagsimula a<strong>ng</strong> balita? Paano ito nagpatuloy? Paano ito natapos?<br />

• Ano-ano<strong>ng</strong> mga tano<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> sina<strong>sa</strong>got <strong>ng</strong> balita?<br />

• Ano-ano<strong>ng</strong> mga impormasyon a<strong>ng</strong> isinama <strong>sa</strong> balita?<br />

• Ano-ano<strong>ng</strong> mga impormasyon a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ti<strong>ng</strong>in mo ay hindi isinama <strong>sa</strong> balita?<br />

• Paano ibinigay <strong>ng</strong> balita a<strong>ng</strong> impormasyo<strong>ng</strong> ito <strong>sa</strong> iyo? Mayroon ba<strong>ng</strong> boses<br />

o opinyon a<strong>ng</strong> balita?<br />

Bigyan sila <strong>ng</strong> 20 minuto upa<strong>ng</strong> gawin ito. Pagkatapos, tatalakayin <strong>ng</strong> buo<strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> napagu<strong>sa</strong>pan<br />

<strong>ng</strong> mga grupo <strong>sa</strong> loob <strong>ng</strong> 10 minuto.<br />

b. Pagpapalawig (30 minuto)<br />

Pasusulatin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> mga balita, na ginagamit a<strong>ng</strong> mga elemento at kata<strong>ng</strong>ia<strong>ng</strong><br />

tinalakay nila haba<strong>ng</strong> na<strong>sa</strong> grupo. Iisip a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> karaniwa<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari na<br />

maaari<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> balita (hindi kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari). Subalit <strong>sa</strong> halip na<br />

makatotohanan a<strong>ng</strong> balita<strong>ng</strong> isusulat nila, gagawin nila<strong>ng</strong> kakaiba a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong>


pamamagitan <strong>ng</strong> pagpasok <strong>ng</strong> mga elemento <strong>ng</strong> kababalaghan, mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong>, o mga<br />

pamahiin.<br />

Ila<strong>ng</strong> halimbawa <strong>ng</strong> mga headline:<br />

“BUS, BUMANGGA SA POSTE; GINITGIT RAW NG TIKBALANG”<br />

“KATAWAN NG MANANANGGAL, NAKITA SA SAMPALOC!”<br />

“SIKAT NA PINTOR, NAKATULOG NANG BASA ANG BUHOK... NABULAG!”<br />

Himukin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral na pilitin nila<strong>ng</strong> gawi<strong>ng</strong> may lohika pa rin a<strong>ng</strong> mga balita, na medyo<br />

malinaw ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari. (Hal., lasi<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> drayber <strong>ng</strong> bus na nag<strong>sa</strong>bi<strong>ng</strong> ginitgit<br />

siya <strong>ng</strong> tikbala<strong>ng</strong>; may ID <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> aktibista a<strong>ng</strong> nakita<strong>ng</strong> katawan <strong>ng</strong> manana<strong>ng</strong>gal; pagulo na<strong>ng</strong><br />

pagulo a<strong>ng</strong> mga painti<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pintor haba<strong>ng</strong> tumatanda siya).<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (20 minuto)<br />

Bumuo <strong>ng</strong> mga grupo<strong>ng</strong> may 8-10 miyembro. Ibabahagi <strong>ng</strong> bawat ka<strong>sa</strong>pi a<strong>ng</strong> isinulat nila<strong>ng</strong><br />

balita <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> grupo. Pagkatapos, magbibigay a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga kagrupo <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga<br />

komento tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> balita<strong>ng</strong> isinulat. Maaari<strong>ng</strong> gamiti<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> a<strong>ng</strong> sumusunod na mga tano<strong>ng</strong>:<br />

• Na<strong>sa</strong>got ba nito a<strong>ng</strong> mga tano<strong>ng</strong> na hinihi<strong>ng</strong>i <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> balita? (Sino, ano, <strong>sa</strong>an, kailan,<br />

bakit, paano)<br />

• Maayos ba a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> daloy nito? Ku<strong>ng</strong> hindi, paano kaya ito maaayos?<br />

• Kakikitaan ba ito <strong>ng</strong> boses o opinyon?<br />

• Malinaw ba ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> totoo<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari? Ku<strong>ng</strong> hindi, paano ito mapapalinaw?<br />

• Paano pa maaari<strong>ng</strong> mapaganda a<strong>ng</strong> balita <strong>ng</strong> iyo<strong>ng</strong> kagrupo?<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (40 minuto)<br />

Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ma-<strong>sa</strong>mahin <strong>ng</strong> mga magkakagrupo a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga naisulat na balita upa<strong>ng</strong> makabuo<br />

<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> diyaryo. Sila a<strong>ng</strong> bahala <strong>sa</strong> magigi<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>alan <strong>ng</strong> diyaryo, <strong>sa</strong> layout, at <strong>sa</strong> mga<br />

magigi<strong>ng</strong> larawan o ilustrasyon. Maaari rin sila<strong>ng</strong> gumawa <strong>ng</strong> mga patalastas ku<strong>ng</strong> gusto nila.<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)<br />

LINGGO 16<br />

Araw Panimula<strong>ng</strong> Presentasyon PagpapaPagpapa- Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

yamanlawig Araw 1 Pagbabahagi Pagba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

<strong>ng</strong> mga<br />

napapanaho<strong>ng</strong><br />

showbiz<br />

balita<br />

(10 minuto)<br />

Pakikinig at<br />

pagtatalakay<br />

<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

Trese Isyu 5<br />

(10 minuto)<br />

Talakayan<br />

tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> Trese<br />

(20 minuto)<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya


Araw Panimula<strong>ng</strong> Presentasyon PagpapaPagpapa- Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

showbiz<br />

balita<br />

(20 minuto)<br />

yamanlawig Araw 2<br />

Araw 3<br />

Araw 4<br />

Pagpaplano<br />

<strong>ng</strong> Komiks<br />

convention<br />

(20 minuto)<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Rekordi<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> napapanaho<strong>ng</strong> Showbiz tsismis<br />

b. Player at speakers<br />

c. Kopya <strong>ng</strong> teksto <strong>sa</strong> learni<strong>ng</strong> package<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Kopya <strong>ng</strong> Trese Isyu 5 ni Budjette Tan<br />

b. Pa<strong>ng</strong>guhit (lapis, itim na marker, at itim na bolpen)<br />

c. Mga bond paper<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Maliliit na para<strong>ng</strong>al para <strong>sa</strong> mga kata<strong>ng</strong>i-ta<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong> komiks<br />

Pare<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

paggawa <strong>ng</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> komiks<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

kakaiba<strong>ng</strong><br />

nilala<strong>ng</strong><br />

(40 minuto)<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagpaplano<br />

<strong>ng</strong> Komiks<br />

convention<br />

(20 minuto)<br />

Pare<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

paggawa <strong>ng</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> komiks<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

kakaiba<strong>ng</strong><br />

nilala<strong>ng</strong><br />

(40 minuto)<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (10 minuto)<br />

Tanu<strong>ng</strong>in ku<strong>ng</strong> ano a<strong>ng</strong> huli<strong>ng</strong> nabalitaa<strong>ng</strong> showbiz tsismis o balita <strong>ng</strong> mga mag-aaral. Magbabahagi<br />

a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> mag-aaral <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> narinig o nabalitaan.<br />

b. Introduksiyon (20 minuto)<br />

Dalawa<strong>ng</strong> ulit na pakiki<strong>ng</strong>gan <strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maikli<strong>ng</strong> Showbiz balita. Mahalaga<strong>ng</strong><br />

napapanahon at malapit <strong>sa</strong> pagigi<strong>ng</strong> totoo a<strong>ng</strong> balita. Pag-uu<strong>sa</strong>pan <strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> balita, lalo na


<strong>sa</strong> aspekto <strong>ng</strong> pagigi<strong>ng</strong> totoo nito. Narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> magsilbi<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> na tano<strong>ng</strong>:<br />

• Paano naiba a<strong>ng</strong> showbiz balita <strong>sa</strong> balita<strong>ng</strong> bina<strong>sa</strong> natin noo<strong>ng</strong> nakaraa<strong>ng</strong> li<strong>ng</strong>go?<br />

• Pareho ba<strong>ng</strong> mga tano<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> na<strong>sa</strong>got <strong>ng</strong> showbiz balita?<br />

• Pareho ba a<strong>ng</strong> daloy <strong>ng</strong> showbiz balita?<br />

• Ano a<strong>ng</strong> pinagkaiba <strong>sa</strong> paglalahad at impormasyo<strong>ng</strong> ibinigay?<br />

• Madalas na pak<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> showbiz balita a<strong>ng</strong> personal na buhay <strong>ng</strong> mga artista. Bakit kaya nabigya<strong>ng</strong><br />

halaga a<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong><strong>ng</strong> ito <strong>ng</strong> ati<strong>ng</strong> lipunan?<br />

• Ano kaya a<strong>ng</strong> epekto <strong>ng</strong> showbiz balita <strong>sa</strong> mga nanonood nito? Ano kaya a<strong>ng</strong> epekto nito<br />

<strong>sa</strong> tao<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> balita?<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Tahimik na baba<strong>sa</strong>hin <strong>ng</strong> bawat mag-aaral a<strong>ng</strong> Trese Isyu 5, na na<strong>sa</strong> learni<strong>ng</strong> package.<br />

d. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Pag-uu<strong>sa</strong>pan <strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> mahahalaga<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> teksto. Narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong><br />

gamiti<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> na tano<strong>ng</strong> at gawain:<br />

• Sino-sino a<strong>ng</strong> mga tauhan <strong>ng</strong> akda? Ilarawan sila.<br />

• Sa pi<strong>sa</strong>ra, magpatulo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga mag-aaral na bumuo <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> timeline o flowchart <strong>ng</strong> mga<br />

pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> akda.<br />

• Ano a<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>unahi<strong>ng</strong> tensyon na nabuo <strong>sa</strong> pagitan <strong>ng</strong> mga tauhan? Paano ito nalutas o<br />

naresolba?<br />

• Ano-ano a<strong>ng</strong> mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong> na naroon <strong>sa</strong> akda? Paano naiba a<strong>ng</strong> mga nilala<strong>ng</strong><br />

na ito <strong>sa</strong> karaniwa<strong>ng</strong> pagkakakilala <strong>sa</strong> kanila?<br />

• Hayaa<strong>ng</strong> magbahagi a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong> na kilala nila. Magpakuwento<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> mga ito at <strong>sa</strong> mga narinig nila<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari na may kinalaman <strong>sa</strong><br />

mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong> na iyon.<br />

Bigyan <strong>ng</strong> takda<strong>ng</strong> aralin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral na ba<strong>sa</strong>hin a<strong>ng</strong> artikulo tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> ila<strong>ng</strong> kakaiba<strong>ng</strong><br />

nilala<strong>ng</strong> na naroon <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> learni<strong>ng</strong> package. Sabihin na gagamitin ito <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> gawain <strong>sa</strong><br />

susunod na araw.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Sabihin <strong>sa</strong> mga mag-aaral na magdadaos sila <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili nila<strong>ng</strong> komiks convention <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong><br />

klase. I<strong>sa</strong> ito<strong>ng</strong> pagtata<strong>ng</strong>hal <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> gawa<strong>ng</strong> mga komiks <strong>sa</strong> kani-kanila<strong>ng</strong> mga<br />

‘booth’, na mayroo<strong>ng</strong> munti<strong>ng</strong> programa para <strong>sa</strong> pagpapara<strong>ng</strong>al <strong>sa</strong> ila<strong>ng</strong> natata<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong> mga likha.<br />

Gamitin a<strong>ng</strong> una<strong>ng</strong> bahagi <strong>ng</strong> klase upa<strong>ng</strong> pagplanuhan ito. Narito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> pagu<strong>sa</strong>pan:<br />

• Ano-ano a<strong>ng</strong> mga para<strong>ng</strong>al na igagawad <strong>sa</strong> convention? (hal., pinakamaganda<strong>ng</strong> kuwento,<br />

pinakamaganda<strong>ng</strong> guhit, pinakanakakatakot)<br />

• Paano a<strong>ng</strong> magigi<strong>ng</strong> itsura <strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> convention na ito?<br />

• Paano a<strong>ng</strong> magigi<strong>ng</strong> sistema <strong>ng</strong> pagbaba<strong>sa</strong> at pagtata<strong>ng</strong>hal <strong>ng</strong> mga komiks?<br />

b. Pagpapalawig (40 minuto)<br />

Ipares a<strong>ng</strong> mga mag-aaral. Bawat pares ay gagawa <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maikli<strong>ng</strong> komiks (mga tatlo ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong><br />

lima<strong>ng</strong> bond paper na itinupi a<strong>ng</strong> haba) tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong>. Malaya<br />

a<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong> <strong>ng</strong>unit maaari<strong>ng</strong> ikahon <strong>sa</strong> ugnayan <strong>ng</strong> tao at <strong>ng</strong> kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong>. Himukin sila na<br />

mag-isip <strong>ng</strong> mga paraan upa<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> napapanahon a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga kakaiba<strong>ng</strong> nilala<strong>ng</strong>.<br />

Maaari<strong>ng</strong> ipagpatuloy <strong>sa</strong> labas <strong>ng</strong> klase a<strong>ng</strong> komiks ku<strong>ng</strong> hindi matatapos.


Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (30 minuto)<br />

Gaganapin a<strong>ng</strong> komiks convention. Gabayan a<strong>ng</strong> inyo<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> paglulun<strong>sa</strong>d <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari<strong>ng</strong><br />

ito. Siguruhin na lahat sila ay may pagkakatao<strong>ng</strong> maba<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> lahat <strong>ng</strong> gawa <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong>’t i<strong>sa</strong>, gayundin<br />

a<strong>ng</strong> makipag-u<strong>sa</strong>p <strong>sa</strong> kapwa nila kaklase tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mga akda. Siguruhin rin na<br />

lahat sila ay makaboboto para <strong>sa</strong> mga para<strong>ng</strong>al.<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (10 minuto)<br />

Bila<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> boto <strong>ng</strong> mga mag-aaral at igawad a<strong>ng</strong> mga para<strong>ng</strong>al para <strong>sa</strong> mga nanalo. Pagkatapos,<br />

magkaroon <strong>ng</strong> maigsi<strong>ng</strong> talakayan hi<strong>ng</strong>gil <strong>sa</strong> mga nanalo. Partikular na bigya<strong>ng</strong> pansin a<strong>ng</strong><br />

dahilan ku<strong>ng</strong> bakit nila ibinoto a<strong>ng</strong> mga nanalo<strong>ng</strong> akda--ano<strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ian a<strong>ng</strong> nagustuhan<br />

nila <strong>sa</strong> mga akda<strong>ng</strong> ito. Bigya<strong>ng</strong> pansin din a<strong>ng</strong> iba pa<strong>ng</strong> mga akda<strong>ng</strong> nagustuhan <strong>ng</strong> mga magaaral<br />

at ku<strong>ng</strong> bakit nila ito nagustuhan.<br />

c. Proyekto (20 minuto)<br />

Ibigay a<strong>ng</strong> nalalabi<strong>ng</strong> oras <strong>sa</strong> pag-een<strong>sa</strong>yo para <strong>sa</strong> dula<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)<br />

Buod <strong>ng</strong> Li<strong>ng</strong>go 17 at 18<br />

Li<strong>ng</strong>go<br />

17 at 18 Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 1 Alamat <strong>ng</strong><br />

Wali<strong>ng</strong>-Wali<strong>ng</strong> ni<br />

Gaudencio V. Aquino<br />

Tema<br />

Nagkakaiba,<br />

Nagka-kai<strong>sa</strong><br />

Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 2<br />

Mga Alamat ni<br />

Jose Rizal<br />

Bataya<strong>ng</strong><br />

Pa<strong>ng</strong>nilalaman<br />

Bataya<strong>ng</strong> Kakayahan Li<strong>ng</strong>guha<strong>ng</strong> Tu<strong>ng</strong>uhin<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Napaki<strong>ng</strong>gan (PN)<br />

PN2A<br />

PN2Aa, PN2Ab, PN2Ac, PN2Ad, PN2Ae<br />

Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita (PA) PA2A, PA2B PA2Ab, PA2Ba, PA2Bb, PA2Bc<br />

Pagsulat (PU) PU2A PU2Aa, PU2Ag, PU2Ah<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Bina<strong>sa</strong> (PB)<br />

Tatas TA1-4A, TA1-4B<br />

Pakikitu<strong>ng</strong>o <strong>sa</strong> Wika at<br />

Panitikan<br />

PB2A PB2Aa, PB2Ab, PB2Ac, PB2Ae<br />

PW1-4A, PW1-4B<br />

Estratehiya <strong>sa</strong> Pag-aaral EP1-4A, EP1-4B


LINGGO 17<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Araw 3<br />

Araw 4<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Pagkilala <strong>sa</strong><br />

mga kata<strong>ng</strong>ian<br />

<strong>ng</strong> Wali<strong>ng</strong><br />

-wali<strong>ng</strong><br />

(10 minuto)<br />

Talakayan<br />

tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> paglalarawan<br />

(25 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong><br />

<strong>ng</strong> Wali<strong>ng</strong>-<br />

Wali<strong>ng</strong><br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

(15 minuto)<br />

Kilalanin:<br />

Ano a<strong>ng</strong><br />

naiisip ko<br />

kapag naba<strong>ng</strong>git<br />

a<strong>ng</strong><br />

mga kataga<strong>ng</strong>babae?<br />

Lalaki?<br />

(20 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Pagbaliktarin!<br />

(25 minuto)<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Talakayan<br />

(15 minuto)<br />

Talakayan<br />

(10 minuto)<br />

*Proyekto<br />

(20 minuto)<br />

Pagsulat<br />

(30 minuto)<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Kopya <strong>ng</strong> “Alamat <strong>ng</strong> Wali<strong>ng</strong>-Wali<strong>ng</strong>” ni Gaudencio V. Aquino<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (10 minuto)<br />

Tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> klase ku<strong>ng</strong> kilala nila a<strong>ng</strong> bulaklak na wali<strong>ng</strong>-wali<strong>ng</strong>. Saan ito matatagpuan? Sa<br />

Filipinas lama<strong>ng</strong> ba ito matatagpuan?<br />

Mga Dagdag na Kaalaman tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> wali<strong>ng</strong>-wali<strong>ng</strong>:<br />

1.Namumulaklak lama<strong>ng</strong> ito <strong>sa</strong> simula <strong>ng</strong> Agosto ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> Setyembre o a<strong>ng</strong> mas kilala natin<br />

bila<strong>ng</strong> panahon <strong>ng</strong> bagyo.<br />

2.Tumutubo ito <strong>sa</strong> itaas <strong>ng</strong> mga puno<strong>ng</strong> may taas na hindi bababa <strong>sa</strong> 60-90 metro. Kadala<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

tumutubo sila malapit <strong>sa</strong> tuktok <strong>ng</strong> mga puno<strong>ng</strong> dipterocarp. Gusto <strong>ng</strong> wali<strong>ng</strong>-wali<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong>


silo<strong>ng</strong> na ibinibigay <strong>ng</strong> mga dahon <strong>ng</strong> mga dipterocarp.<br />

3.Dahil <strong>sa</strong> mga kakaiba<strong>ng</strong> kata<strong>ng</strong>ia<strong>ng</strong> ito, iminu<strong>ng</strong>kahi <strong>ng</strong> marami<strong>ng</strong> tao na gawin ito<strong>ng</strong> pamban<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

bulaklak.<br />

4.Ngayon ay nawawala na a<strong>ng</strong> pagigi<strong>ng</strong> espesyal <strong>ng</strong> bulaklak dahil <strong>sa</strong> sobra-sobra<strong>ng</strong><br />

pagkolekta dito.<br />

b. Introduksiyon (15 minuto)<br />

Balikan a<strong>ng</strong> ideya <strong>ng</strong> paglalarawan. Tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> mga bata ku<strong>ng</strong> ano<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>y<strong>sa</strong>y <strong>ng</strong> paglalarawan.<br />

Sa panitikan, ano<strong>ng</strong> gamit <strong>ng</strong> paglalarawan? Ipagkumpara a<strong>ng</strong> mga sumusunod na pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p.<br />

1.Naalala ko<strong>ng</strong> may gagawin pa pala ako. Tila i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> suntok <strong>sa</strong> sikmura na<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> aki<strong>ng</strong><br />

naramdaman na<strong>ng</strong> maalala ko<strong>ng</strong> may gagawin pa pala ako.<br />

2.Mabilis na tumakbo a<strong>ng</strong> bata. Daig pa <strong>ng</strong> bata a<strong>ng</strong> rumaraga<strong>sa</strong><strong>ng</strong> trak <strong>sa</strong> EDSA <strong>sa</strong> pagtakbo.<br />

A<strong>ng</strong> paglalarawan ay i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> mahu<strong>sa</strong>y na paraan <strong>ng</strong> pagpapahayag <strong>ng</strong> ideya. Pinayayaman nito<br />

a<strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> interaksiyon <strong>ng</strong> mambaba<strong>sa</strong> at manunulat. I<strong>sa</strong> ito<strong>ng</strong> paraan <strong>ng</strong> pagpapahayag<br />

<strong>ng</strong> iba’t iba<strong>ng</strong> kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bagay na<strong>ng</strong> may lalim.<br />

Subuka<strong>ng</strong> tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> mga estudyante tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> bulaklak. Isulat a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong><br />

mga ideya <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra. Tanu<strong>ng</strong>in ku<strong>ng</strong> bakit may pagkili<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> pagigi<strong>ng</strong> babae a<strong>ng</strong> itinatawid na<br />

ideya nito. Ku<strong>ng</strong> ganito a<strong>ng</strong> simbolo <strong>sa</strong> mga babae, ano naman kaya a<strong>ng</strong> mga simbolo para <strong>sa</strong><br />

lalaki?<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Ipaba<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> alamat na<strong>ng</strong> malakas.<br />

d. Pagpapayaman (15 minuto)<br />

Talakayin a<strong>ng</strong> relasyon <strong>ng</strong> alamat <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>rian. Talakayin a<strong>ng</strong> pagkakaiba <strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>rian.<br />

Talakayin ku<strong>ng</strong> sino a<strong>ng</strong> lagi<strong>ng</strong> mukha<strong>ng</strong> mas makapa<strong>ng</strong>yarihan. Huwag ri<strong>ng</strong> kalimuta<strong>ng</strong> ba<strong>ng</strong>gitin<br />

a<strong>ng</strong> kapa<strong>ng</strong>yariha<strong>ng</strong> hawak <strong>ng</strong> babae. Ilan <strong>sa</strong> mga halimbawa<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> talakayin ay a<strong>ng</strong><br />

pag-aaruga. Magsimula <strong>sa</strong> mga simple<strong>ng</strong> gawai<strong>ng</strong> kilala o naitatagni <strong>sa</strong> mga babae. Subuka<strong>ng</strong><br />

tumawid <strong>sa</strong> pag-aaruga tu<strong>ng</strong>o <strong>sa</strong> pagbubuntis <strong>ng</strong> ina.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Ano a<strong>ng</strong> naiisip ko kapag naba<strong>ng</strong>git a<strong>ng</strong> kataga<strong>ng</strong> babae/lalaki. Gumawa <strong>ng</strong> concept web <strong>sa</strong><br />

pi<strong>sa</strong>ra para <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> “babae” at para <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> “lalaki”. Pagkatapos gawin a<strong>ng</strong> concept web,<br />

suriin a<strong>ng</strong> mga isinagot <strong>ng</strong> mga mag-aaral. Alin a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> naglalarawan, alin a<strong>ng</strong> mga<br />

gawai<strong>ng</strong> karaniwa<strong>ng</strong> ginagawa <strong>ng</strong> mga babae/lalaki.<br />

b. Pagpapalawig (25 minuto)<br />

Balikan a<strong>ng</strong> mga naitala <strong>sa</strong> una<strong>ng</strong> aktibidad. Sabihin <strong>sa</strong> mga bata<strong>ng</strong> pumili <strong>ng</strong> mga gawai<strong>ng</strong><br />

panlalaki at pambabae. Sabihan sila<strong>ng</strong> pagbaliktarin a<strong>ng</strong> mga ito: gawi<strong>ng</strong> panlalake a<strong>ng</strong> mga<br />

gawai<strong>ng</strong> pambabae at gawi<strong>ng</strong> panlalaki naman a<strong>ng</strong> mga gawai<strong>ng</strong> pambabae. Ipata<strong>ng</strong>hal <strong>sa</strong><br />

mga pili<strong>ng</strong> mag-aaral a<strong>ng</strong> mga gawai<strong>ng</strong> panlalaki na ginawa<strong>ng</strong> pambabae, at a<strong>ng</strong> mga gawai<strong>ng</strong><br />

pambabae na ginawa<strong>ng</strong> panlalaki.<br />

c. Sintesis (15 minuto) Talakayin a<strong>ng</strong> ginawa<strong>ng</strong> pagbabaliktad:<br />

1. Espesipiko ba a<strong>ng</strong> mga gawain na pambabae at panlalaki lama<strong>ng</strong>?


2. Ano a<strong>ng</strong> mga humahadla<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ati<strong>ng</strong> pag-iisip na kaya<strong>ng</strong> gawin <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

ka<strong>sa</strong>rian a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gawain?<br />

3. Saan nagmumula a<strong>ng</strong> ganito<strong>ng</strong> mga ideya?<br />

4. May mga trabaho ba<strong>ng</strong> imposible<strong>ng</strong> gawin <strong>ng</strong> bawat ka<strong>sa</strong>rian?<br />

5. Imposible ba talaga<strong>ng</strong> gawin a<strong>ng</strong> iba o natatakot la<strong>ng</strong> tayo <strong>sa</strong> pagti<strong>ng</strong>in<br />

<strong>sa</strong> atin <strong>ng</strong> iba<strong>ng</strong> tao?<br />

6. Pabayaa<strong>ng</strong> magtalakayan a<strong>ng</strong> mga mag-aaral.<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (10 minuto)<br />

Magkaroon <strong>ng</strong> talakayan ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>an maaari<strong>ng</strong> linawin a<strong>ng</strong> mga ideya ukol <strong>sa</strong> pagpapahalaga <strong>sa</strong><br />

<strong>sa</strong>rili, at <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>rian. Maaari<strong>ng</strong> balikan a<strong>ng</strong> mga nauna<strong>ng</strong> diskusyon <strong>sa</strong> ka<strong>sa</strong>rian noo<strong>ng</strong><br />

una<strong>ng</strong> <strong>markahan</strong> (Tu<strong>ng</strong>ku<strong>ng</strong> La<strong>ng</strong>it at Alunsina). Bigya<strong>ng</strong>-diin a<strong>ng</strong> respeto <strong>sa</strong> bawat ka<strong>sa</strong>rian, at<br />

paglina<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> mga <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> kakayahan. Bigya<strong>ng</strong>-diin din na a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>y<strong>sa</strong>y <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao ay hindi nakabatay<br />

<strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>rian.<br />

b.Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtaya (30 minuto)<br />

Pasulatin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> reaksiyon o solusyon <strong>sa</strong> mga sumusunod na sitwasyon. Hikayatin<br />

sila<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> malinaw at maayos <strong>sa</strong> pagpapaliwanag.<br />

1. Pareho<strong>ng</strong> sinubuka<strong>ng</strong> sumali nina Anna at Mark <strong>sa</strong> Math team <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> paaralan. Nagpakita<strong>ng</strong><br />

gilas <strong>sa</strong> matematika a<strong>ng</strong> dalawa, <strong>ng</strong>unit i<strong>sa</strong> lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> maaari<strong>ng</strong> piliin <strong>sa</strong> kanila.<br />

Kaila<strong>ng</strong>an <strong>ng</strong> apat na miyembro <strong>ng</strong> Math team at tatlo <strong>sa</strong> mga nauna<strong>ng</strong> miyembro ay mga<br />

lalaki. Bagama’t pantay lama<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kakayahan nina Anna at Mark, mas pinili pa ri<strong>ng</strong> ta<strong>ng</strong>gapin<br />

<strong>ng</strong> team si Mark. Ano kaya a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> basehan <strong>ng</strong> team <strong>sa</strong> pagpili? Bigya<strong>ng</strong> paliwanag<br />

a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got.<br />

2. Nais ni Karla na magi<strong>ng</strong> fotograpo <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> pahayagan. Bata pa lama<strong>ng</strong> siya ay<br />

hilig na niya<strong>ng</strong> kumuha <strong>ng</strong> mga larawan. Ngunit <strong>sa</strong> halip na magi<strong>ng</strong> fotograpo, itinalaga<strong>ng</strong><br />

manunulat <strong>sa</strong> pampalaka<strong>sa</strong>n si Karla. Sa ka<strong>sa</strong>y<strong>sa</strong>yan kasi <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> pahayagan, si Karla<br />

a<strong>ng</strong> kauna-unaha<strong>ng</strong> babae<strong>ng</strong> mag-aaral na sumubok na magi<strong>ng</strong> fotograpo. A<strong>ng</strong> iba<strong>ng</strong> mga<br />

fotograpo, pati na rin a<strong>ng</strong> <strong>guro</strong><strong>ng</strong> guma<stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> <strong>sa</strong> pahayagan ay mga lalaki. Ano kaya a<strong>ng</strong><br />

puwede<strong>ng</strong> gawin ni Karla ku<strong>ng</strong> desidido siya<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> fotograpo?<br />

c. Proyekto (20 minuto)<br />

Balikan a<strong>ng</strong> Trese. Ipakilala <strong>sa</strong> mga mag-aaral a<strong>ng</strong> konsepto <strong>ng</strong> bida at kontrabida. Sino a<strong>ng</strong> bida<br />

at kontrabida <strong>sa</strong> mga kuwento<strong>ng</strong> naba<strong>sa</strong> na nila? Sa Trese? Ano a<strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> bida? Ano<br />

naman a<strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> kontrabida? May bida at kontrabida na ba<strong>ng</strong> lumilitaw <strong>sa</strong> dula<strong>ng</strong><br />

binubuo ninyo?<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)


LINGGO 18<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Araw 3<br />

Araw 4<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Pagkilala <strong>sa</strong><br />

mga kata<strong>ng</strong>ian<br />

<strong>ng</strong><br />

Wali<strong>ng</strong>wali<strong>ng</strong><br />

(10 minuto)<br />

Talakayan<br />

tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> paglalarawan<br />

(25 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong><br />

<strong>ng</strong> Wali<strong>ng</strong>-<br />

Wali<strong>ng</strong><br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

(15 minuto)<br />

Kilalanin:<br />

Ano a<strong>ng</strong><br />

naiisip ko<br />

kapag naba<strong>ng</strong>git<br />

a<strong>ng</strong><br />

mga kataga<strong>ng</strong>babae?<br />

Lalaki?<br />

(20 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Pagbaliktarin!<br />

(25 minuto)<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Kopya <strong>ng</strong> “Mga Alamat” mula <strong>sa</strong> El Filibusterismo ni ni Jose Rizal<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Talakayan<br />

(15 minuto)<br />

Talakayan<br />

(10 minuto)<br />

*Proyekto<br />

(20 minuto)<br />

Pagsulat<br />

(30 minuto)<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtaya (10 minuto)<br />

Gulatin a<strong>ng</strong> klase! May dalawa<strong>ng</strong> lapit <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>gugulat:<br />

1. Pumasok <strong>sa</strong> klase na<strong>ng</strong> may mukha <strong>ng</strong> pagkabahala at pag-aalala. Mas mainam ito ku<strong>ng</strong><br />

maaabuta<strong>ng</strong> hindi pa handa a<strong>ng</strong> silid para <strong>sa</strong> susunod na klase.<br />

2. Gumamit <strong>ng</strong> kakaiba<strong>ng</strong> wika, at kau<strong>sa</strong>pin a<strong>ng</strong> klase gamit ito. (Maaari<strong>ng</strong> mag<strong>sa</strong>lita na<strong>ng</strong><br />

para<strong>ng</strong> may sipon, para<strong>ng</strong> nabubulol atbp.)


. Introduksiyon (10 minuto)<br />

Tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> mga sumusunod <strong>sa</strong> klase:<br />

1. Ano a<strong>ng</strong> mga inaakala ninyo<strong>ng</strong> dahilan ku<strong>ng</strong> bakit mukha ako<strong>ng</strong> galit (o kakaiba ako<strong>ng</strong><br />

mag<strong>sa</strong>lita)?<br />

2. May pagkakataon ba<strong>ng</strong> napagtaa<strong>sa</strong>n kayo <strong>ng</strong> boses o napag<strong>sa</strong>bihan na<strong>ng</strong> hindi ninyo alam<br />

a<strong>ng</strong> dahilan? Ano a<strong>ng</strong> pakiramdam nito?<br />

3. Nakagagaan ba <strong>ng</strong> pakiramdam a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> paliwanag tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> dahilan? Magtano<strong>ng</strong> <strong>sa</strong><br />

klase ku<strong>ng</strong> mayroo<strong>ng</strong> gusto<strong>ng</strong> magbahagi <strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>an sila ay nalito noo<strong>ng</strong> una<br />

<strong>ng</strong>unit nalinawan pagkatapos <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> maayos na u<strong>sa</strong>pan.<br />

c. Presentasyon (20 minuto)<br />

Ipaba<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> “Mga Alamat” <strong>sa</strong> klase.<br />

d. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Talakayin a<strong>ng</strong> alamat:<br />

1. Tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong>an a<strong>ng</strong> alamat?<br />

2. Ano-ano a<strong>ng</strong> mahahalaga<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari <strong>sa</strong> alamat?<br />

3. Ano a<strong>ng</strong> naramdaman o naisip niyo <strong>sa</strong> naba<strong>sa</strong><strong>ng</strong> alamat?<br />

4. Ayon <strong>sa</strong> napag-aralan niyo, ano ba a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> alamat? Ano a<strong>ng</strong> karaniwa<strong>ng</strong><br />

pak<strong>sa</strong> at mga kata<strong>ng</strong>ian nito?<br />

5. Nakikita ba a<strong>ng</strong> mga kata<strong>ng</strong>ia<strong>ng</strong> ito <strong>sa</strong> naba<strong>sa</strong> nati<strong>ng</strong> alamat?<br />

Magbigay <strong>ng</strong> takda<strong>ng</strong> aralin. Pa<strong>sa</strong>liksikin a<strong>ng</strong> mga bata tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> ila<strong>ng</strong> katutubo<strong>ng</strong> gulay, prutas,<br />

hayop, o lugar na maaari<strong>ng</strong> gawan <strong>ng</strong> alamat. Ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>kali<strong>ng</strong> wala<strong>ng</strong> maisip na <strong>sa</strong>liksikin a<strong>ng</strong><br />

mga mag-aaral maaari<strong>ng</strong> papiliin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>sa</strong> mga sumusunod na posible<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong>:<br />

sitaw, butandi<strong>ng</strong>, sili, rafflesia, o pilandok.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (30 minuto)<br />

Hatiin a<strong>ng</strong> klase <strong>sa</strong> lima<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat. Ipalahad <strong>sa</strong> bawat i<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> mga na<strong>sa</strong>liksik nila. Pagawin sila<br />

<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bala<strong>ng</strong>kas <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> alamat:<br />

1. Simula<br />

• Tauhan<br />

• Tagpuan (Panahon at Lugar)<br />

2. Suliranin<br />

• Gitna (Mga kilala<strong>ng</strong> kata<strong>ng</strong>ian <strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pagyayamanin <strong>sa</strong> pamamagitan <strong>ng</strong><br />

paglalagay <strong>sa</strong> mas akma<strong>ng</strong> sitwasyon)<br />

3. Wakas (Puwer<strong>sa</strong><strong>ng</strong> magtutulak <strong>sa</strong> bago<strong>ng</strong> anyo)<br />

b. Pagpapalawig (30 minuto)<br />

Ipakuwento o ipata<strong>ng</strong>hal <strong>sa</strong> bawat pa<strong>ng</strong>kat a<strong>ng</strong> bala<strong>ng</strong>kas <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> mga alamat. Punahin a<strong>ng</strong><br />

mga sumusunod <strong>sa</strong> lahat <strong>ng</strong> presentasyon.<br />

• Tagpuan (pareho<strong>ng</strong> lugar at panahon)<br />

• Mga napili<strong>ng</strong> kata<strong>ng</strong>ian<br />

• Puwer<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> pagbabago<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (30 minuto)<br />

Gamit a<strong>ng</strong> bala<strong>ng</strong>kas <strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> grupo, pasulatin a<strong>ng</strong> mga mag-aaral <strong>ng</strong> mga alamat.


Indibidwal na proyekto ito.<br />

b. Proyekto (30 minuto)<br />

Balika<strong>ng</strong> muli a<strong>ng</strong> talaan para <strong>sa</strong> proyekto. Piliin a<strong>ng</strong> mga tauhan mula <strong>sa</strong> mga maiikli<strong>ng</strong> kuwento.<br />

Gabayan sila <strong>sa</strong> pagsusuri <strong>ng</strong> mga tauhan. Tanu<strong>ng</strong>in sila ukol <strong>sa</strong> konteksto <strong>ng</strong> mga tauhan at<br />

kuwento<strong>ng</strong> natalakay. Paghambi<strong>ng</strong>in kamo a<strong>ng</strong> pamumuhay, pananaw, pananalita, at pakiki<strong>sa</strong>lamuha<br />

nila <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong> tao. Ipasulat <strong>sa</strong> talaan a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>got nila. Ku<strong>ng</strong> may nalalabi pa<strong>ng</strong> panahon,<br />

ibigay ito <strong>sa</strong> mga mag-aaral para <strong>sa</strong> pagplano <strong>ng</strong> proyekto.<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)<br />

Buod <strong>ng</strong> Li<strong>ng</strong>go 19 at 20<br />

Li<strong>ng</strong>go<br />

19 at 20 Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 1 “Napagawi ako <strong>sa</strong><br />

Mababa<strong>ng</strong> Paaralan” ni<br />

Lamberto E. Antonio<br />

Tema<br />

Nagkakaiba,<br />

Nagka-kai<strong>sa</strong><br />

Lun<strong>sa</strong>ra<strong>ng</strong> Teksto 2<br />

“Pagli<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> Tsina” ni<br />

Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> Miclat<br />

Bataya<strong>ng</strong><br />

Pa<strong>ng</strong>nilalaman<br />

Bataya<strong>ng</strong> Kakayahan Li<strong>ng</strong>guha<strong>ng</strong> Tu<strong>ng</strong>uhin<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Napaki<strong>ng</strong>gan (PN)<br />

PN2A<br />

PN2Aa, PN2Ab, PN2Ac<br />

Pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita (PA) PA2A, PA2B PA2Aa, PA2Ac, PA2Ad, PA2Ba, PA2Bb<br />

Pagsulat (PU) PU2A PU2Ac<br />

Pag-unawa <strong>sa</strong><br />

Bina<strong>sa</strong> (PB)<br />

Tatas TA1-4A, TA1-4B<br />

PB2B PB2Ba<br />

Pakikitu<strong>ng</strong>o <strong>sa</strong> Wika at<br />

Panitikan<br />

PW1-4A, PW1-4B<br />

Estratehiya <strong>sa</strong> Pag-aaral EP1-4A, EP1-4B<br />

LINGGO 19<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Kaha de<br />

yero:<br />

Pagkuha <strong>ng</strong><br />

tama<strong>ng</strong><br />

kahulugan<br />

(10 minuto)<br />

Hulaan a<strong>ng</strong><br />

magigi<strong>ng</strong><br />

trabaho <strong>ng</strong><br />

iyo<strong>ng</strong> kaklase<br />

(20 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong><br />

<strong>ng</strong> tula<br />

(5 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

at Paglilinaw<br />

(25 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya


Araw<br />

Araw 2<br />

Araw 3<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Presentasyon<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan:<br />

Pagkakaiba<br />

at pagkakapantay-pantay<br />

<strong>ng</strong> tao<br />

(30 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Paglalarawan<br />

<strong>ng</strong><br />

mga silid<br />

o lugar <strong>sa</strong><br />

paaralan<br />

(30 minuto)<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Paglilinaw<br />

<strong>ng</strong> mga mahahalaga<strong>ng</strong><br />

punto<br />

(10 minuto)<br />

Pagsulat <strong>ng</strong><br />

maikli<strong>ng</strong> tula<br />

(40 minuto)<br />

Araw 4 Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a.Kopya <strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> “Napagawi Ako <strong>sa</strong> Mababa<strong>ng</strong> Paaralan” ni Lamberto E. Antonio<br />

b.Cartolina<br />

c. Papel<br />

d.Kahon <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>patos<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Bond paper o ginupit na Manila paper<br />

b. Lapis at pa<strong>ng</strong>kulay<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a.Papel<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtataya (15 minuto)<br />

Tala<strong>sa</strong>litaan. Isulat o ipaskil a<strong>ng</strong> sumusunod na pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p <strong>sa</strong> pi<strong>sa</strong>ra na<strong>ng</strong> pahala<strong>ng</strong>:<br />

1. Di na ito a<strong>ng</strong> kuwarto<strong>ng</strong> may atip na kugo<strong>ng</strong> butas-butas.<br />

2. Ka<strong>sa</strong>ma a<strong>ng</strong> aki<strong>ng</strong> martilyo, lagari’t radela ay nagpaunlak ako.<br />

3. Ilan dito ay mga nagi<strong>ng</strong> kaklase<strong>ng</strong> kabisote, mapa<strong>ng</strong>opya, tugain at matatakutin.<br />

4. Hindi ko napuspos a<strong>ng</strong> elementarya na<strong>ng</strong> mahinto ako at maulila <strong>sa</strong> mga magula<strong>ng</strong>.<br />

5. A<strong>ng</strong> iba <strong>sa</strong> kanila ay mga patro<strong>ng</strong> taga-iba<strong>ng</strong> bayan.<br />

Magtawag <strong>ng</strong> lima<strong>ng</strong> volunteer na gagawa <strong>ng</strong> kombinasyon para mabuk<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> kaha de yero<br />

(kahon <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>patos). Bigyan a<strong>ng</strong> bawat i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> mag-aaral <strong>ng</strong> ginupit na cartolina na naglalaman <strong>ng</strong><br />

kahulugan <strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> may <strong>sa</strong>lu<strong>ng</strong>guhit.<br />

1.pantakip <strong>sa</strong> bubo<strong>ng</strong> tulad <strong>ng</strong> pawid o yero<br />

2.ka<strong>sa</strong><strong>ng</strong>kapa<strong>ng</strong> gawa <strong>sa</strong> kahoy na pampatag <strong>ng</strong> ko<strong>ng</strong>kreto<strong>ng</strong> semento bago patuyuin<br />

3.pagbugbog <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao para umamin (pandiwa matuga, tugain)<br />

4.ganap o lubos<br />

5.tao<strong>ng</strong> tumutulo<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> kapuwa o <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> gawain


Tatapat a<strong>ng</strong> bawat bata <strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong>u<strong>ng</strong>u<strong>sa</strong>p na ginamit a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> hawak nila a<strong>ng</strong> kahulugan.<br />

Maaari<strong>ng</strong> hindi muna <strong>sa</strong>bihin a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>got at magtawag muli <strong>ng</strong> lima<strong>ng</strong> volunteer para makuha a<strong>ng</strong><br />

tama<strong>ng</strong> kombin<strong>sa</strong>yon upa<strong>ng</strong> mabuk<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> kaha. Talakayin a<strong>ng</strong> tala<strong>sa</strong>litaan kapag nakuha na<br />

a<strong>ng</strong> tama<strong>ng</strong> kombin<strong>sa</strong>yon.<br />

b. Pagganyak (15 minuto)<br />

Tanu<strong>ng</strong>in a<strong>ng</strong> klase tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> mga ambisyon <strong>sa</strong> buhay. Ipalahad a<strong>ng</strong> mga dahilan <strong>sa</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> pagpili <strong>ng</strong> ambisyon. Ipalahad rin ku<strong>ng</strong> sino a<strong>ng</strong> nagpakilala <strong>sa</strong> kanila <strong>ng</strong> trabaho<strong>ng</strong><br />

pinapa<strong>ng</strong>arap nila.<br />

c. Presentasyon (10 minuto)<br />

Ba<strong>sa</strong>hin a<strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> “Napagawi Ako <strong>sa</strong> Mababa<strong>ng</strong> Paaralan” ni Lamberto E. Antonio. Maaari<strong>ng</strong><br />

balikan a<strong>ng</strong> tala<strong>sa</strong>litaan upa<strong>ng</strong> lalo<strong>ng</strong> maintindihan a<strong>ng</strong> tula.<br />

Napagawi Ako <strong>sa</strong> Mababa<strong>ng</strong> Paaralan<br />

Lamberto E. Antonio<br />

Napagawi ako <strong>sa</strong> mababa<strong>ng</strong> paaralan<br />

Na dati<strong>ng</strong> karnabal <strong>ng</strong> kambi<strong>ng</strong>, baboy at kalabaw,<br />

At dati<strong>ng</strong> kubeta <strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> kababaryo<br />

Pag bakasyon grande o Sabado’t Li<strong>ng</strong>go.<br />

Di na ito a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> tiwa<strong>ng</strong>wa<strong>ng</strong> na kuwarto<strong>ng</strong> may tapal<br />

Na <strong>sa</strong>wali’t atip na kugo<strong>ng</strong> butas-butas, na a<strong>ng</strong> klase<strong>ng</strong><br />

Nagdidiskas <strong>ng</strong> Pepe en Pilar at gudmaners<br />

Ay tanaw na tanaw <strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>bu<strong>ng</strong>ero<strong>ng</strong> naglalakad.<br />

Ngayon, may arko na<strong>ng</strong> bakal at alambre a<strong>ng</strong> geyt;<br />

May bakod na pader, magara<strong>ng</strong> plagpol, entablado’t<br />

Basketbolkort na kainauukitan <strong>ng</strong> nagdudumilat na<br />

“Donated by Gov. Moko<strong>ng</strong> delos Oros” at <strong>ng</strong><br />

“Alay nina Don at Doña Pilipito Palapatok.”<br />

Sa sementado<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>ydwok, <strong>sa</strong> pasimano’t haligi <strong>ng</strong> munti<strong>ng</strong> pasilyo<br />

At ibaba<strong>ng</strong> panig <strong>ng</strong> ko<strong>ng</strong>kreto<strong>ng</strong> di<strong>ng</strong>di<strong>ng</strong>, kundi nakapila<br />

Ay nagsisiksikan a<strong>ng</strong> mga pa<strong>ng</strong>ala<strong>ng</strong> karamiha’y<br />

Patro<strong>ng</strong> taga-iba<strong>ng</strong> bayan: ilan dito’y mga nakaklase<strong>ng</strong><br />

Kabisote, mapa<strong>ng</strong>opya, tugain, nakalasprend o naiihi<br />

Sa <strong>sa</strong>lawal <strong>sa</strong> pagkuha <strong>ng</strong> test –<br />

Kundi may DR. o ENGR., may ATTY.<br />

Bawat pinto, may karatula <strong>ng</strong> <strong>ng</strong>alan <strong>ng</strong> <strong>guro</strong> –<br />

Narito pa rin si Mrs. Monay na mahilig ma<strong>ng</strong>hinuli,<br />

Si Mr. Pa<strong>ng</strong>an na lagi<strong>ng</strong> <strong>ng</strong>uma<strong>ng</strong>ata <strong>ng</strong> babolgam.<br />

Sa likod <strong>ng</strong> gu<strong>sa</strong>li, a<strong>ng</strong> marikotitos na leteri<strong>ng</strong><br />

Ng pagdiskarte <strong>sa</strong> babae’y naba<strong>sa</strong> ko <strong>sa</strong> haligi <strong>ng</strong> wari’y<br />

Narseri; <strong>sa</strong> mga puno <strong>ng</strong> papaya<strong>ng</strong> bu<strong>ng</strong>a’y tambulukan;<br />

Sa tambak na retaso<strong>ng</strong> mga tabli<strong>ng</strong> may bakas <strong>ng</strong> anay.<br />

Komo nabakante ako <strong>sa</strong> pandadayuhan bila<strong>ng</strong> karpintero,<br />

Naawitan ako<strong>ng</strong> gumawi <strong>sa</strong> mababa<strong>ng</strong> paarala<strong>ng</strong><br />

Nagpauta<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> akin noon <strong>ng</strong> musmos na karana<strong>sa</strong>n;<br />

Ka<strong>sa</strong>ma a<strong>ng</strong> aki<strong>ng</strong> martilyo, lagari’t radela’y nagpaunlak ako:<br />

Wika <strong>ng</strong>a’y ito la<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> kaya ko<strong>ng</strong> paraan <strong>ng</strong> pagli<strong>ng</strong>on<br />

Sa pina<strong>ng</strong>gali<strong>ng</strong>an (na di ko napuspos na<strong>ng</strong> mahinto ako’t


Maulila <strong>sa</strong> mga magula<strong>ng</strong>). Gumawi ako<br />

Rito para atipan at palitadahan a<strong>ng</strong> mga komportrum,<br />

Dahil nakabi<strong>ng</strong>it na naman a<strong>ng</strong> pasukan –at para maiyukit ko,<br />

Kahit papa’no, a<strong>ng</strong> aki<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>alan.<br />

d. Pagpapayaman (20 minuto)<br />

Talakayin a<strong>ng</strong> tula:<br />

1. Sino a<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita <strong>sa</strong> tula?<br />

2. Bakit siya napagawi <strong>sa</strong> mababa<strong>ng</strong> paaralan?<br />

3. Ano-ano a<strong>ng</strong> mga naalala niya <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong> pagbabalik?<br />

4. Ano a<strong>ng</strong> mga pagbabago<strong>ng</strong> napansin niya <strong>sa</strong> kaniya paaralan?<br />

5. Sino pa a<strong>ng</strong> iba<strong>ng</strong> naba<strong>ng</strong>git <strong>sa</strong> tula?<br />

6. Paano naiiba a<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita <strong>sa</strong> mga tao<strong>ng</strong> naba<strong>ng</strong>git niya?<br />

7. Ano a<strong>ng</strong> mapapansin <strong>sa</strong> mga <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> I<strong>ng</strong>les na ginamit <strong>sa</strong> tula? Sadya ba ito?<br />

8. Ano a<strong>ng</strong> balak gawin <strong>ng</strong> karpintero <strong>sa</strong> huli?<br />

9. Bakit niya kaya ito gagawin?<br />

Mula dito maaari<strong>ng</strong> talakayin a<strong>ng</strong> persona, boses at importansya <strong>ng</strong> detalye <strong>sa</strong> paglalarawan.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (30 minuto)<br />

Gumuhit <strong>ng</strong> dalawa<strong>ng</strong> bulaklak. A<strong>ng</strong> mga talulot <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> bulaklak ay lalagyan <strong>ng</strong> mga<br />

trabaho<strong>ng</strong> “blue-collar” at a<strong>ng</strong> mga talulot naman <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong> pa<strong>ng</strong> bulaklak ay lalagyan <strong>ng</strong> mga<br />

trabaho<strong>ng</strong> “white-collar.” Talakayin a<strong>ng</strong> pagkakaiba <strong>ng</strong> mga trabaho. Talakayin rin ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>an sila<br />

nagkakapare-pareho. Maaari ri<strong>ng</strong> pag-u<strong>sa</strong>pan a<strong>ng</strong> pinahihiwatig <strong>ng</strong> kulay bughaw at puti.<br />

Maaari<strong>ng</strong> ba<strong>ng</strong>gitin a<strong>ng</strong> sinabi ni Emilio Jacinto na “Maitim man o maputi a<strong>ng</strong> kulay <strong>ng</strong> balat,<br />

lahat <strong>ng</strong> tao’y magkakapantay; ma<strong>ng</strong>yayari<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong>’y higtan <strong>sa</strong> duno<strong>ng</strong>, <strong>sa</strong> yaman, <strong>sa</strong> ganda,<br />

<strong>ng</strong>unit di mahihigtan <strong>sa</strong> pagkatao.” (Emilio Jacinto, “Mga Aral <strong>ng</strong> Katipunan Ng Mga Anak <strong>ng</strong><br />

Bayan”)<br />

b. Pagpapalawig (30 minuto)<br />

Bumuo <strong>ng</strong> lima ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>mpu<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat. A<strong>ng</strong> bawat pa<strong>ng</strong>kat ay maglalarawan <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong><br />

bahagi <strong>ng</strong> paaralan. Kaila<strong>ng</strong>a<strong>ng</strong> magtuon <strong>sa</strong> maliliit na detalye upa<strong>ng</strong> mas magi<strong>ng</strong> malinaw a<strong>ng</strong><br />

paglalarawan. Maaari<strong>ng</strong> pumunta <strong>sa</strong> napili o nabunot na silid o bahagi. Mas mainam ku<strong>ng</strong><br />

naka-bullet a<strong>ng</strong> bawat detalye. I<strong>sa</strong><strong>ng</strong> mag-aaral mula <strong>sa</strong> bawat grupo a<strong>ng</strong> magbaba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> nagawa. Haba<strong>ng</strong> binaba<strong>sa</strong> a<strong>ng</strong> bawat detalye, ginuguhit naman ito <strong>ng</strong> kaniya<strong>ng</strong> mga<br />

kamag-aral.<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Sintesis (20 minuto)<br />

Balikan muli a<strong>ng</strong> akda. Magbigay <strong>ng</strong> mga linya <strong>sa</strong> tula na nagpapakita o naglalarawan <strong>sa</strong> persona,<br />

<strong>sa</strong> sitwasyon, <strong>sa</strong> boses.<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (40 minuto)<br />

Gumawa <strong>ng</strong> maiksi<strong>ng</strong> tula na may boses na tulad <strong>ng</strong> <strong>sa</strong> “Napagawi Ako <strong>sa</strong> Mababa<strong>ng</strong> Paaralan.”<br />

A<strong>ng</strong> nag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>lita ay matanda<strong>ng</strong> bersiyon <strong>ng</strong> may-akda o mag-aaral na nagbalik <strong>sa</strong> kaniya<strong>ng</strong><br />

paaralan. Magbigay <strong>ng</strong> mga maaari<strong>ng</strong> laman <strong>ng</strong> tula (Hal: mga dati<strong>ng</strong> laro, pinag-uu<strong>sa</strong>pan,<br />

pinag-aawayan)<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)


LINGGO 20<br />

Araw<br />

Araw 1<br />

Araw 2<br />

Panimula<strong>ng</strong><br />

Pagtaya/<br />

Pagganyak/<br />

Introduksiyon<br />

Paghahanap<br />

<strong>ng</strong> tama<strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong>lita<br />

(15 minuto)<br />

Pagbabahagi<br />

<strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n<br />

tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> paglipat<br />

(15 minuto)<br />

Presentasyon<br />

Pagba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y<br />

(10 minuto)<br />

Pagpapayaman<br />

Talakayan<br />

at Paglilinaw<br />

(20 minuto)<br />

Timeline<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

buhay ni<br />

Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong><br />

(30 minuto)<br />

Pagpapalawig<br />

Paggawa<br />

<strong>ng</strong> timeline<br />

tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

<strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong><br />

buhay<br />

(30 minuto)<br />

Araw 3 Paglilinaw<br />

<strong>ng</strong> mga mahahalaga<strong>ng</strong><br />

punto<br />

(20 minuto)<br />

Araw 4<br />

I. Mga Kagamitan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Kopya <strong>ng</strong> akda<strong>ng</strong> “Pagli<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> Tsina” ni Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> Miclat<br />

b. Kopya <strong>ng</strong> mga kahulugan <strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita<strong>ng</strong> ginamit <strong>sa</strong> akda<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Manila paper<br />

b. Lapis at pa<strong>ng</strong>kulay<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Papel<br />

Sintesis Pa<strong>ng</strong>wakas<br />

na Pagtataya<br />

Pagsulat <strong>ng</strong><br />

maikli<strong>ng</strong><br />

<strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y<br />

(40 minuto)<br />

Pagtataya <strong>sa</strong><br />

pagtataya<br />

(60 minuto)<br />

II. Pamamaraan<br />

Una<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Panimula<strong>ng</strong> Pagtataya (20 minuto)<br />

Tala<strong>sa</strong>litaan. Bigyan <strong>ng</strong> kopya <strong>ng</strong> mga kahulugan a<strong>ng</strong> mga mag-aaral. Hahanapin nila a<strong>ng</strong><br />

tama<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita mula <strong>sa</strong> mga talata <strong>sa</strong> akda. A<strong>ng</strong> mga bila<strong>ng</strong> na nakapaloob <strong>sa</strong> panaklo<strong>ng</strong> a<strong>ng</strong><br />

magigi<strong>ng</strong> <stro<strong>ng</strong>>gabay</stro<strong>ng</strong>> ku<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>an nila hahanapin a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>lita.


Hal:<br />

a.(2) konsepto<strong>ng</strong> may pakinaba<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> ekonomiya a<strong>ng</strong> malawak na pagkonsumo <strong>sa</strong> produkto<br />

SAGOT: konsumerismo<br />

b.(3) sini<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> pagsulat na<strong>ng</strong> wasto at <strong>sa</strong> magaganda<strong>ng</strong> titik<br />

SAGOT: kaligrapiya<br />

c.(5) halamanan<br />

SAGOT: lagwerta<br />

b. Pagganyak (20 minuto)<br />

Bumuo <strong>ng</strong> lima<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat. A<strong>ng</strong> bawat ka<strong>sa</strong>pi <strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat ay magbabahagi <strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n tu<strong>ng</strong>kol<br />

<strong>sa</strong> “paglipat.” Maaari<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> kanila<strong>ng</strong> paglipat <strong>ng</strong> kuwarto, <strong>ng</strong> tirahan o paglipat mula<br />

<strong>sa</strong> probinsya papunta <strong>sa</strong> siyudad o vice ver<strong>sa</strong>. Pag-u<strong>sa</strong>pan a<strong>ng</strong> nagi<strong>ng</strong> epekto nito <strong>sa</strong> kanila, a<strong>ng</strong><br />

kanila<strong>ng</strong> naramdaman at a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> ginawa upa<strong>ng</strong> maib<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> mga problema <strong>ng</strong> paglipat.<br />

Magtawag <strong>ng</strong> mga magbabahagi <strong>sa</strong> klase, a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> ikukuwento ay a<strong>ng</strong> karana<strong>sa</strong>n <strong>ng</strong> kagrupo<br />

at hindi <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili.<br />

c. Presentasyon<br />

Ba<strong>sa</strong>hin a<strong>ng</strong> “Pagli<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> Tsina” ni Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> Miclat (20 minuto). Maaari<strong>ng</strong> balikan a<strong>ng</strong> tala<strong>sa</strong>litaan<br />

upa<strong>ng</strong> lalo<strong>ng</strong> maintindihan a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y.<br />

Pagli<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> Tsina<br />

ni Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> Miclat<br />

(1)Isinulat ko a<strong>ng</strong> una ko<strong>ng</strong> tula “Isn’t It?” noo<strong>ng</strong> high school. Labi<strong>ng</strong>-i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> gula<strong>ng</strong> ako<br />

noon. Nakakatuwa iyon, a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>ya ko. Nakasulat <strong>sa</strong> malaya<strong>ng</strong> taludturan, nakilala ko na<br />

mayroon pala ako<strong>ng</strong> indayog. Na<strong>ng</strong> maba<strong>sa</strong> <strong>ng</strong> mga kaibigan ko, sinabi nila na wala<strong>ng</strong><br />

katutura<strong>ng</strong> tula daw iyon at tinawag ko <strong>ng</strong>a na tula <strong>ng</strong> kawala<strong>ng</strong> katuturan.<br />

(2)Katawa-tawa a<strong>ng</strong> panaho<strong>ng</strong> kinalakhan <strong>ng</strong> henerasyon ko <strong>sa</strong> Tsina. Hindi naapektuhan <strong>ng</strong><br />

Rebolusyo<strong>ng</strong> Pa<strong>ng</strong>kultura a<strong>ng</strong> tadhana namin. Wala noo<strong>ng</strong> consumerismo na tutukso <strong>sa</strong><br />

ami<strong>ng</strong> mga ha<strong>ng</strong>arin, ni hahamon na paninindigan namin <strong>sa</strong> Sosyalismo. Dapat kami<strong>ng</strong><br />

magi<strong>ng</strong> Spartan. Dapat makakuha kami <strong>ng</strong> mataas na grade para makapasok <strong>sa</strong> maganda<strong>ng</strong><br />

eskuwela.<br />

(3)Alam nami<strong>ng</strong> lahat na a<strong>ng</strong> mga senior student <strong>sa</strong> eskuwela namin na nakatira <strong>sa</strong> dorm ay<br />

lumalabas <strong>sa</strong> kal<strong>sa</strong>da kapag oras na<strong>ng</strong> patayin a<strong>ng</strong> mga ilaw para makapag-aral <strong>sa</strong> ilalim<br />

<strong>ng</strong> poste. Marami ka<strong>ng</strong> haha<strong>ng</strong>aan doon. May i<strong>sa</strong> ako<strong>ng</strong> kaklase na makapagrerecite na<strong>ng</strong><br />

paabante at paatras <strong>sa</strong> buo<strong>ng</strong> nobela<strong>ng</strong> Water Margin. Maruno<strong>ng</strong> magkaligrapiya at<br />

mag-piano a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong> ko<strong>ng</strong> pinakamatalik na kaibigan <strong>sa</strong> klase, kaya ku<strong>ng</strong> maglalakad siya at<br />

maramdama<strong>ng</strong> hindi tama a<strong>ng</strong> lakad niya, babalik siya <strong>sa</strong> pina<strong>ng</strong>gali<strong>ng</strong>an <strong>sa</strong> paniniwala<strong>ng</strong><br />

“practice makes perfect”.<br />

(4)Pagkatapos <strong>ng</strong> klase, magka<strong>sa</strong>ma kami<strong>ng</strong> maglalakad papunta<strong>ng</strong> bus stop; at a<strong>ng</strong><br />

tagal-tagal nami<strong>ng</strong> makarati<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> bus. Paulit-ulit nami<strong>ng</strong> iwinawasiwas pataas a<strong>ng</strong> ami<strong>ng</strong><br />

kana<strong>ng</strong> kamay dahil baka mahulog a<strong>ng</strong> iniimagine nami<strong>ng</strong> relo. Noon nadevelop a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong><br />

kakatwa<strong>ng</strong> manerismo<strong>ng</strong> dala ko pa ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> <strong>ng</strong>ayon. A<strong>ng</strong> maganda nito, hindi ako <strong>ng</strong>ayon<br />

nahihirapan <strong>sa</strong> ginagawa<strong>ng</strong> rebisyon <strong>ng</strong> mga sulat dahil <strong>sa</strong> munti<strong>ng</strong> ehersisyo <strong>ng</strong><br />

pagpapabalik-balik-lakad na ginagawa ko noon <strong>sa</strong> Beiji<strong>ng</strong>.<br />

(5)Marami ako<strong>ng</strong> isinusulat at binaba<strong>sa</strong> haba<strong>ng</strong> nagkaklase – <strong>sa</strong> ilalim <strong>ng</strong> desk. Pag-uwi,<br />

suma<strong>sa</strong>kay ako <strong>sa</strong> swi<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> laguwerta namin. Ganoon ko pinananatili a<strong>ng</strong> nararamdama<strong>ng</strong><br />

indayog para <strong>sa</strong> aki<strong>ng</strong> malaya<strong>ng</strong> taludturan. Noon ako nag-umpi<strong>sa</strong><strong>ng</strong> ma<strong>ng</strong>arap na magi<strong>ng</strong><br />

makata at pintor bala<strong>ng</strong> araw.


(6)Na<strong>ng</strong> matapos <strong>sa</strong> junior high school, na halos kasunod <strong>ng</strong> EDSA Revolution <strong>sa</strong> Filipinas, bumalik<br />

na kami<strong>ng</strong> mag-anak <strong>sa</strong> eskuwela. Ha<strong>ng</strong>ga<strong>ng</strong> kunin ako <strong>ng</strong> ICM sisters <strong>ng</strong> St. There<strong>sa</strong>’s<br />

College. Nailathala naman ako <strong>sa</strong> student page <strong>ng</strong> World News, pahayaga<strong>ng</strong> broadsheet <strong>ng</strong><br />

komunidad Tsino <strong>sa</strong> Filipinas. Pagkatapos, nagtrabaho ako bila<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong> <strong>sa</strong> mga translator <strong>ng</strong><br />

balita <strong>sa</strong> diyaryo<strong>ng</strong> iyon, nag-atubili, at huminto. Pero nalatha pa rin ako; nagkaroon <strong>ng</strong><br />

promoter <strong>ng</strong> mga trabaho o <strong>sa</strong> literary page, <strong>sa</strong> katauhan <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> makata-photographerbusinessman,<br />

si G. James Na.<br />

(7)Nag-umpi<strong>sa</strong> ako<strong>ng</strong> dumalo <strong>sa</strong> workshop <strong>ng</strong> tula <strong>sa</strong> Filipino, na ginaganap <strong>sa</strong> Adarna<br />

House, taga-paglathala <strong>ng</strong> mga aklat pambata. Pagkatapos <strong>sa</strong> Rio Alma Poetry Clinic,<br />

nata<strong>ng</strong>gap ako<strong>ng</strong> ka<strong>sa</strong>pi <strong>ng</strong> LIRA, i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> grupo <strong>ng</strong> mga kabataa<strong>ng</strong> makata <strong>sa</strong> Filipino. Ako a<strong>ng</strong><br />

pinakabata noon. Iniindex ko pa a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>lita noon <strong>sa</strong> diksyunaryo<strong>ng</strong> Tagalog para<br />

makapagtugma, dahil wala naman ako<strong>ng</strong> makita<strong>ng</strong> rhymi<strong>ng</strong> dictionary <strong>sa</strong> Filipino. Kadala<strong>sa</strong>n<br />

ay nagsusukat ako <strong>ng</strong> pantig para mabawa<strong>sa</strong>n a<strong>ng</strong> mga mali ko <strong>sa</strong> wika.<br />

(8)Na<strong>ng</strong> panaho<strong>ng</strong> iyon, nagsusulat pa ako <strong>sa</strong> Tsino haba<strong>ng</strong> nag-aaral <strong>ng</strong> Filipino. Samantala,<br />

binaba<strong>sa</strong> ko <strong>sa</strong> pagitan <strong>ng</strong> mga linya a<strong>ng</strong> mga liham na natata<strong>ng</strong>gap ko mula Tsina.<br />

(9)Katagalan, matagal na matagal, pagkatapos <strong>ng</strong> crackdown <strong>sa</strong> Tian An Men, ipinadala <strong>sa</strong><br />

akin <strong>ng</strong> kaklase ko <strong>sa</strong> high school a<strong>ng</strong> libro<strong>ng</strong> Tauna<strong>ng</strong> Si<strong>ng</strong>si<strong>ng</strong> na Luntian na inilathala <strong>ng</strong><br />

Palimbagan <strong>ng</strong> Beiji<strong>ng</strong>. Kalipunan iyon <strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y na isinulat <strong>ng</strong> mga freshman <strong>ng</strong><br />

Unibersidad <strong>ng</strong> Peki<strong>ng</strong> noo<strong>ng</strong> magtraini<strong>ng</strong> military sila <strong>sa</strong> Kampo Shijachua<strong>ng</strong> bago pasimulan<br />

a<strong>ng</strong> kanila<strong>ng</strong> regular na klase <strong>sa</strong> kampus.<br />

(10)Isinulat <strong>sa</strong> akin <strong>ng</strong> kaibigan ko<strong>ng</strong> may artikulo <strong>sa</strong> libro: “Ipinakikita <strong>ng</strong> libro<strong>ng</strong> ito, <strong>sa</strong><br />

napakata<strong>ng</strong>i<strong>ng</strong> punto de bista, a<strong>ng</strong> buhay namin noo<strong>ng</strong> mismo<strong>ng</strong> tao<strong>ng</strong> iyon, at<br />

mararanan<strong>sa</strong>n mo dito a<strong>ng</strong> pag<strong>sa</strong><strong>sa</strong>ma <strong>ng</strong> paglikha<strong>ng</strong> pampanitikan at propaganda<strong>ng</strong><br />

pampolitika, lalo na <strong>sa</strong> militarya.”<br />

(11)Naniniwala ako na nalampa<strong>sa</strong>n na<strong>ng</strong> maluwalhati <strong>ng</strong> lahat <strong>ng</strong> kaibigan ko <strong>sa</strong> Tsina a<strong>ng</strong><br />

1989. Freshman ako <strong>sa</strong> kolehiyo <strong>sa</strong> UP Baguio na<strong>ng</strong> maganap a<strong>ng</strong> crackdown. Huminto ako<br />

<strong>ng</strong> pagpapalathala <strong>sa</strong> World News matapos makitu<strong>ng</strong>gali <strong>sa</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> huli<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y at ila<strong>ng</strong><br />

tula <strong>sa</strong> Tsino. Pagkatapos, ipinasiya ko<strong>ng</strong> hindi na ako taga-Tsina, hindi ko na wika a<strong>ng</strong> Tsino.<br />

(12)Doon natapos a<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> panahon.<br />

d. Pagpapayaman (25 minuto)<br />

Talakayin a<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y. Maaari<strong>ng</strong> ipasok <strong>sa</strong> u<strong>sa</strong>pan a<strong>ng</strong> ideya o kahulugan <strong>ng</strong> OFW, migrasyon,<br />

imigrasyon, expat, Tsinoy, Fil-Am, at iba pa.<br />

Ikalawa<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagpapayaman (30 minuto)<br />

Bumuo <strong>ng</strong> 5 grupo. Bawat grupo ay gagawa <strong>ng</strong> timeline base <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y na “Pagli<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> Tsina.”<br />

Si Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> Miclat ay ipina<strong>ng</strong>anak nuo<strong>ng</strong> ika-15 <strong>ng</strong> Abril, 1972. Maaari<strong>ng</strong> lagyan <strong>ng</strong> taon:<br />

1972- Ipina<strong>ng</strong>anak si Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong><br />

1983- Naisulat niya a<strong>ng</strong> “Isn’t It?”<br />

1989- Naganap a<strong>ng</strong> crackdown <strong>sa</strong> Tsina. Nagsimula<strong>ng</strong> magkolehiyo si Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> UP Baguio.<br />

Maaari rin nama<strong>ng</strong> lagyan lama<strong>ng</strong> <strong>ng</strong> numero o Roman Numerals.<br />

I: Lumaki at nag-aral si Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> Tsina.<br />

II: Naghanda siya<strong>ng</strong> mabuti para makakuha <strong>ng</strong> maganda<strong>ng</strong> grado at makapasok <strong>sa</strong><br />

maganda<strong>ng</strong> eskuwela.<br />

III: Na<strong>ng</strong>arap siya<strong>ng</strong> magi<strong>ng</strong> pintor at makata.<br />

IV: Bumalik a<strong>ng</strong> pamilya ni Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> <strong>sa</strong> Maynila.


Bawat i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>kat ay iisip <strong>ng</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> paraan para ipakita a<strong>ng</strong> timeline. Maaari<strong>ng</strong> gumawa <strong>ng</strong><br />

Facebook Timeline <strong>sa</strong> Manila paper, maaari<strong>ng</strong> i<strong>sa</strong>dula a<strong>ng</strong> ila<strong>ng</strong> pa<strong>ng</strong>yayari, o gumuhit <strong>ng</strong> puno<br />

at isulat a<strong>ng</strong> una<strong>ng</strong> na<strong>ng</strong>yari <strong>sa</strong> ugat, a<strong>ng</strong> mga sumunod ay isusulat <strong>sa</strong> katawan, <strong>sa</strong> <strong>sa</strong><strong>ng</strong>a, <strong>sa</strong><br />

dahon, at <strong>sa</strong> bu<strong>ng</strong>a.<br />

b. Pagpapalawig (30 minuto)<br />

Gumawa <strong>ng</strong> timeline tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> <strong>sa</strong>rili<strong>ng</strong> buhay.<br />

Halimbawa:<br />

2003 – Ako ay isinila<strong>ng</strong>.<br />

2006 – Ako ay nagsimula<strong>ng</strong> mag-aral.<br />

2008 – Lumipat kami <strong>ng</strong> tirahan.<br />

2011 – Nagsimula ako<strong>ng</strong> mahilig <strong>sa</strong> pagguhit. Nakilala ko a<strong>ng</strong> aki<strong>ng</strong> matalik na kaibigan.<br />

Ikatlo<strong>ng</strong> Araw<br />

a. Pagkakawi<strong>ng</strong> (20 minuto)<br />

Muli<strong>ng</strong> balikan a<strong>ng</strong> mga <strong>sa</strong>lita <strong>sa</strong> panimula<strong>ng</strong> pagtataya. Balikan rin a<strong>ng</strong> sunod-sunod na pa<strong>ng</strong>yayari<br />

<strong>sa</strong> <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y. Talakayin muli a<strong>ng</strong> mahahalaga<strong>ng</strong> pak<strong>sa</strong><strong>ng</strong> naba<strong>ng</strong>git ni Mani<strong>ng</strong>ni<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong><br />

paglaki <strong>sa</strong> iba<strong>ng</strong> ban<strong>sa</strong>, pagbalik <strong>sa</strong> pina<strong>ng</strong>gali<strong>ng</strong>an, pagli<strong>sa</strong>n <strong>sa</strong> Tsina, at iba pa.<br />

b. Pa<strong>ng</strong>wakas na Pagtataya (40 minuto)<br />

Gumawa <strong>ng</strong> maikli<strong>ng</strong> <strong>sa</strong>nay<strong>sa</strong>y. Bigya<strong>ng</strong>-diin na a<strong>ng</strong> mga pa<strong>ng</strong>yayari isusulat ay dapat ayon <strong>sa</strong><br />

pagkakasunod-sunod nito. Maaari<strong>ng</strong> tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> tao<strong>ng</strong> 2012 (magsimula <strong>sa</strong> Enero o mga una<strong>ng</strong><br />

buwan), tu<strong>ng</strong>kol <strong>sa</strong> pag-unlad <strong>ng</strong> i<strong>sa</strong><strong>ng</strong> talento (magsimula <strong>sa</strong> una<strong>ng</strong> pagkakatao<strong>ng</strong> nadiskubre<br />

a<strong>ng</strong> talento o hilig), mga nakamit (una<strong>ng</strong> kara<strong>ng</strong>alan o gantimpala<strong>ng</strong> nakamit), mga koleksiyon<br />

<strong>ng</strong> tula o bagay (una<strong>ng</strong> tula<strong>ng</strong> nabuo o una<strong>ng</strong> bagay na nakolekta).<br />

Ikaapat na Araw<br />

a. Pagtataya <strong>sa</strong> pagtataya (60 minuto)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!