GJEOGRAFI - ICCG
GJEOGRAFI - ICCG
GJEOGRAFI - ICCG
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
KATALOGU I PROVIMIT<br />
G J E O G R A F I<br />
P R O V I M I I M A T U R Ë S N Ë G J I M N A Z<br />
VITI SHKOLLOR 2010/2011
Katalogun e provimit e përgatitën:<br />
Dr. Dragica Mijanoviq, Fakulteti Filozofik, Nikshiq<br />
Miomir Radoviq, Enti për Shkollim<br />
Zoran Pejoviq, Gjimnazi “Sllobodan Shkeroviq”, Podgoricë<br />
Nikollë Dukaj, Gjimnazi”25 Maji”, Tuz<br />
Dragoje Gjokiq, Qendra e Provimeve<br />
Përktheu: Luigj Berisha
PËRMBAJTJA<br />
1. Hyrje ....................................................................................................................................4<br />
2. Rregullat e provimit ...........................................................................................................5<br />
3. Qëllimet e përgjithshme të provimit .............................................................................6<br />
4. Struktura e provimit ...........................................................................................................7<br />
5. Programi i provimit .............................................................................................................8<br />
6. Format e pyetjeve në test ........................................................................................... 16<br />
7. Shembulli i testit me skemë për pikëzim ......................................................................17<br />
8. Shembulli i fletës për përgjigje në pyetje me zgjedhje të shumëfishtë………………...32<br />
9. Literatura ................................................................................……………………………...33
1. HYRJE<br />
Matura Shtetërore në sistemin arsimor të Malit të Zi fillon të futet në vitin shkollor<br />
2010/2011 dhe paraqet kontrollimin ekstern të standardizuar të arritjeve shkollore të<br />
nxënësve në fund të arsimimit katërvjeçar në gjimnaz. Në bazë të Ligjit për gjimnazin,<br />
(“Fleta zyrtare e RMZ”, nr. 64/02 e 28.11.2002, 49/07 e 10.08.2007 dhe 45/10 e<br />
04.08.2010), Provimi i Maturës Shtetërore jepet në mënyrë eksterne (neni 38), kurse për<br />
përgatitje të materialit të provimit dhe zbatimin e procedurës së Maturës Shtetërore<br />
është e ngarkuar Qendra e Provimeve.<br />
Në Maturën Shtetërore gjeografia është lëndë zgjedhëse. Kontrollohen njohuritë,<br />
aftësitë dhe shkathtësitë të cilat bazohen në pjesët kryesore të Programit të lëndës, që<br />
duhet t’i dinë nxënësit në fund të vitit të katërt të gjimnazit.<br />
Në katalogun e provimit janë cekur qëllimet e përgjithshme të provimit, është<br />
përshkruar struktura e provimit, kurse me formën e qëllimeve të provimit saktësisht është<br />
thënë përmbajtja e lëndës që i nënshtrohet provimit. Në të ndodhet edhe shembulli i<br />
testit me skemë për vlerësim.<br />
Katalogu i provimit u kushtohet nxënësve dhe mësimdhënësve.
2. RREGULLAT<br />
Të gjithë nxënësit të cilët e kanë zgjedhur gjeografinë si lëndë zgjedhëse në Maturë,<br />
do ta japin provimin me shkrim të njëjtën ditë dhe në të njëjtën kohë. Është paraparë<br />
që nxënësi të ulet vetëm në bankë dhe që rendi i bankave në dhoma të mësimit të<br />
jetë i tillë që më së shumti në një klasë të vendosen 15 nxënës.<br />
Materiali i provimit do të paketohet në qese të veçanta dhe të sigurta, të cilat do të<br />
hapen para nxënësve menjëherë para fillimit të provimit.<br />
Në provim nuk lejohet<br />
→ prezantimi i rrejshëm<br />
→ hapja e detyrave të provimit para kohës së lejuar<br />
→ pengimi i nxënësve tjerë<br />
→ shfrytëzimi i mjeteve të palejuara<br />
→ dëmtimi i shifrës në librezën e testimit<br />
→ mosrespektimi i sinjalit për përfundimin e provimit<br />
Mjetet e lejuara: lapsi i thjeshtë, goma dhe lapsi kimik/stilolapsi dhe korrektori<br />
(përmirësuesi).<br />
Punimi i nxënësit/es duhet të jetë i shkruar me laps kimik/stilolaps.<br />
Pas provimit, punimi i nxënësit/es do të kthehet në Qendrën e Provimeve, ku do të<br />
bëhet vlerësimi i tij.<br />
5
6<br />
3. QËLLIMET E PËRGJITHSHME TË PROVIMIT<br />
Qëllimi i provimit të Maturës Shtetërore nga gjeografia është që:<br />
→ t’i kontrollojë njohuritë nga gjeografia dhe aftësitë e fituara gjatë shkollimit në<br />
gjimnaz të përgjithshëm, të cilat janë përkufizuar me standardet arsimore të<br />
lëndës dhe me këtë katalog;<br />
→ ta vërtetojë nëse nxënësi ka njohuri për proceset natyrore –gjeografike,<br />
proceset shoqërore – gjeografike dhe dukuritë në rrafshin vendor, rajonal e<br />
planetar dhe ndikimin ndërmjet tyre;<br />
→ ta vërtetojë nëse nxënësi kupton dukuritë kryesore gjeografike dhe proceset<br />
përmes shembujve karakteristik të tyre dhe lidhjeve të shkakut dhe pasojës;<br />
→ ta vërtetojë nëse nxënësi kupton strukturat dhe proceset e rajoneve të<br />
ndryshme në kuadër të sistemit global;<br />
→ ta vërtetojë nëse nxënësi është i njohur me veçoritë gjeografike të Malit të Zi;<br />
→ ta vërtetojë nëse nxënësi ka njohuri për veçoritë turistike të Malit të Zi dhe nëse<br />
ka raport të përgjegjshëm ndaj vlerave të tij natyrore dhe kulturore;<br />
→ ta kontrollojë nëse nxënësi ka marrë dije për parandalim, mbrojtje dhe përparim<br />
të mjedisit jetësor;<br />
→ t’i krahasojë njohuritë, të arriturat dhe aftësitë nga gjeografia në shkallë<br />
shkollore dhe atë kombëtare.
4. STRUKTURA E PROVIMIT<br />
Provimi nga gjeografia zgjat prej 90 deri në 120 minuta. Numri maksimal i pikëve<br />
është 100. Detyra që nuk është zgjidhur saktë apo ajo që nuk është kryer nuk sjell<br />
pikë negative.<br />
Provimi përmban dy lloj detyrash:<br />
a) detyrat me zgjedhje të shumëfishtë<br />
b) detyrat e tipit të hapur<br />
Tipat e detyrave Numri i detyrave<br />
detyrat me zgjedhje të shumëfishtë 15 - 20<br />
detyrat e tipit të hapur 15 - 25<br />
Lënda mësimore nga gjeografia, e cila në gjimnaz mësohet në vitin e 1- rë dhe<br />
të 2 - të, është e ndarë në tre kapituj. Për plotësimin e standardit të Maturës nga<br />
gjeografia nxënësit duhet të zgjedhin lëndën e përgjithshme zgjedhëse gjeografinë<br />
turistike, të cilën mund ta mësojnë në vitin e 3 - të dhe të 4 - ërt.<br />
Numri<br />
rendor<br />
Fusha<br />
Përfaqësimi i<br />
përmbajtjes %<br />
I Gjeografia fizike 20 - 40%<br />
II Gjeografia e Malit të Zi 15 - 25%<br />
III Bazat e gjeografisë së botës 15 - 25%<br />
IV Gjeografia turistike 20 - 30%<br />
7
5. PROGRAMI I PROVIMIT<br />
1. <strong>GJEOGRAFI</strong>A FIZIKE<br />
1.1 HYRJE NË <strong>GJEOGRAFI</strong>NË FIZIKE<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.1.1. ta përkufizojë lëndën e përvetësuar dhe di ta bëjë ndarjen e gjeografisë fizike;<br />
1.1.2. ta kuptojë rëndësinë e gjeografisë fizike dhe vendin e saj në sistemin e shkencave<br />
të gjeografisë;<br />
1.1.3. ta theksojë ndërlikueshmërinë dhe lllojllojshmërinë e lidhjeve të elementeve të<br />
mjedisit gjeografik dhe ndikimet në mes të tyre.<br />
1.2. PLANETI TOKË NË GJITHËSI<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.2.1. t’i përkufizojë nocionet themelore për gjithësinë;<br />
1.2.2. t’i interpretojë teoritë e ndryshme për krijimin e Tokës dhe Gjithësisë;<br />
1.2.3. t’i kuptojë dhe t’i shpjegojë nocionet: vit dritë , galaktika, Rruga e qumështit;<br />
1.2.4. t’i caktojë dukuritë themelore dhe proceset në Tokë të kushtëzuara me lëvizjen e<br />
saj, formën, madhësinë dhe pjerrtësinë e boshtit;<br />
1.2.5. ta kuptojë llogaritjen kalendarike të kohës dhe zonës kohore;<br />
1.2.6. ta përshkruaj Hënën si satelit të Tokës dhe t’i kuptojë fazat e Hënës.<br />
1.3. KARTOGRAFIA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.3.1. ta kuptojë nevojën dhe di t’i dallojë metodat e paraqitjes së Tokës (në hartë,<br />
glob, dhe në modele)<br />
1.3.2. t’i analizojë kuptimin, cilësitë dhe elementet e hartës gjeografike;<br />
1.3.3. t’i paraqesë përmbajtjet gjeografike dhe ta kuptojë universalitetin e gjuhës<br />
kartografike;<br />
1.3.4. t’i dallojë hartat gjeografike sipas përmbajtjes dhe përpjestimit;<br />
1.3.5. ta kuptojë përdorimin e pamjeve të xhiruara nga aeroplani dhe pamjeve<br />
satelitore në kartografi;<br />
1.3.6. t’i dëshmojë aftësitë e orjentimit në terren, me ndihmë të hartës dhe mjeteve tjera;<br />
1.4. PËRMBAJTJA E TOKËS DHE ZHVILLIMI GJEOLOGJIK I SHTRESËS SË SAJ<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.4.1. ta analizojë përbërjen e brendshme të Tokës;<br />
1.4.2. t’i caktojë cilësitë fizike, përbërjen themelore të shtresës së Tokës;<br />
1.4.3. t’i dallojë pllakat kontinentale dhe pllakat oqeanike, ta vërej lëvizjen e shtresës;<br />
1.4.4. t’i identifikojë kohët dhe periudhat gjeologjike dhe format më kryesore të tyre<br />
(ndryshimet).<br />
8
1.5. LITOSFERA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.5.1. t’i klasifikojë tipat themelore të shkëmbinjve e mineraleve dhe ta shpjegojë<br />
mënyrën e krijimit dhe cilësinë e tyre;<br />
1.5.2. t’i identifikojë fuqitë e brendshme të Tokës dhe ta përshkruaj veprimin e tyre;<br />
1.5.3. të raportojë për lëvizjet e orogjenezës dhe t’i përmend format themelore të<br />
relievit të krijuar nga to;<br />
1.5.4. ta kuptojë ndërlikimin e vullkaneve dhe rëndësinë e tyre për relievin dhe krijimin e<br />
Tokës;<br />
1.5.5. t’i numërojë llojet themelore të vullkaneve dhe t’i identifikojë zonat vullkanike në Tokë;<br />
1.5.6. ta kuptojë krijimin e lëkundjeve, t’i dallojë llojet e tërmeteve dhe zonat e tyre;<br />
1.5.7. ta analizojë ndikimin e fuqive të jashtme në reliev;<br />
1.5.8. ta caktojë formën gjenetike dhe atë klasifikuese të relievit (eroziv e akumulues,<br />
sipërfaqësor dhe nëntokësor).<br />
1.6. PEDOSFERA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.6.1. t’i dallojë faktorët që ndikojnë në formimin e tokës (bazën gjeologjike, pjerrtësinë,<br />
klimën...);<br />
1.6.2. t’i dallojë llojet e tokës dhe të informojë për shtrirjen e saj;<br />
1.6.3. ta analizojë tokën si kusht të ushqimit të popullatës;<br />
1.6.4. t’i identifikojë format më të shpeshta të degradimit dhe masat mbrojtëse.<br />
1.7. ATMOSFERA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.7.1. të informojë për përbërjen dhe strukturën e atmosferës;<br />
1.7.2. ta vlerësojë ndikimin e faktorëve gjeografik në klimë;<br />
1.7.3. t’i analizojë elementet klimatike dhe varësinë ndërmjet tyre;<br />
1.7.4. t’i identifikojë instrumentet për matjen dhe ta përshkruaj mënyrën e paraqitjes së<br />
parametrave kohor (parametrave meteorologjik);<br />
1.7.5. t’i identifikojë llojet klimatike në Tokë;<br />
1.7.6. ta analizojë ndikimin e njeriut në klimë;<br />
1.7.8. ta shpjegojë ndikimin e masave ajrore dhe fronteve në kohë, ta caktojë mënyrën<br />
e parashikimit dhe t’i lexojë hartat sinoptike.<br />
1.8. HIDROSFERA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.8.1. ta kuptojë rëndësinë e ujit dhe t’i përkufizojë llojet e ujërave;<br />
1.8.2. ta sqarojë rëndësinë e Detit botëror në të shkuarën dhe në të tashmen;<br />
1.8.3. t’i analizojë cilësitë fizike dhe kimike dhe t’i sqarojë lëvizjet e ujit të detit;<br />
1.8.4. t’i analizojë karakteristikat hidrologjike të ujërave në tokë;<br />
1.8.5. t’i dallojë ujërat në tokë dhe ta caktojë ndarjen e tyre;<br />
1.8.6. ta kuptojë nevojën e ruajtjes dhe mbrojtjen e ujit.<br />
9
10<br />
1.9. BIOSFERA<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.9.1. ta kuptojë zonën gjeografike dhe shtrirjen e botës së gjallë (vertikale dhe horizontale);<br />
1.9.2. t’i dallojë reliktet dhe llojet endemike;<br />
1.9.3. ta vlerësojë në mënyrë kritike ndikimin e njeriut në shtrirjen e botës bimore dhe shtazore.<br />
1.10. MJEDISI NATYROR DHE NJERIU<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
1.10.1. ta kuptojë kushtëzimin ndërmjet njeriut dhe natyrës, ndikimin e mjedisit natyror në<br />
shoqëri në shkallë vendore, rajonale dhe në shkallë planetare;<br />
1.10.2. t’i vlerësojë resurset natyrore, rezervat e tyre, përtritjen, shfrytëzimin dhe mbrojtjen;<br />
1.10.3. ta sqarojë rëndësinë e gjeodiversitetit dhe nevojën e mbrojtjes së tyre.<br />
2. <strong>GJEOGRAFI</strong>A E MALIT TË ZI<br />
2.1. MALI I ZI, POZITA, MADHËSIA, KUFIJTË, RREGULLIMI SHTETËROR<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.1.1. ta analizojë pozitën gjeografike të Malit të Zi;<br />
2.1.2. ta identifikojë kufirin shtetëror dhe madhësinë e Malit të Zi;<br />
2.1.3. të informojë për ndryshimin e sipërfaqes së Malit të Zi gjatë historisë;<br />
2.1.4. ta analizojë rregullimin shtetëror të Malit të Zi.<br />
2.2. PËRBËRJA GJEOLOGJIKE DHE KARAKTERISTIKAT STRUKTURORE<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.2.1. ta përkufizojë nocionin veçoritë gjeologjike;<br />
2.2.2. t’i klasifikojë shkëmbinjtë themelor që marrin pjesë në formimin e Malit të Zi, ta<br />
sqarojë mënyrën e krijimit dhe veçoritë e tyre ;<br />
2.2.3. t’i identifikojë shkaqet e veprimtarive sizmike dhe t’i veçojë zonat sizmike në Mal të Zi.<br />
2.3. RELIEVI I MALIT TË ZI<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.3.1. t’i klasifikojë format themelore të relievit fluvialo-denudiv dhe ta veçojë shtrirjen e tyre;<br />
2.3.2. ta kuptojë si dhe ku krijohet relievi eroziv dhe t’i numërojë format themelore të<br />
relievit eroziv në Mal të Zi;<br />
2.3.3. t’i numërojë format e relievit shkëmbor dhe të japë sqarime për krijimin e tyre;<br />
2.3.4. të informojë për shtrirjen e shkëmbinjve dhe formave shkëmbore të relievit në Mal<br />
të Zi;<br />
2.3.5. t’i analizojë kushtet e ndryshme klimatike të cilat mundësuan formimin e relievit<br />
glacial.;<br />
2.3.6. t’i identifikojë format e relievit akullnajor dhe ta numërojë shtrirjen e tyre në Mal të Zi.
2.4. KLIMA E MALIT TË ZI<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.4.1. t’i vlerësojë faktorët dhe elementet që ndikojnë në klimë në Mal të Zi;<br />
2.4.2. t’i dallojë fushat themelore të klimës në Mal të Zi;<br />
2.5. UJËRAT E MALIT TË ZI<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.5.1. t’i përshkruaj karakteristikat themelore të pjesës së Detit Adriatik që i takon Malit të Zi;<br />
2.5.2. ta vlerësojë rëndësinë ekonomike të Detit Adriatik për Malin e Zi;<br />
2.5.3. ta sqarojë ndikimin e mundësive klimatike dhe gjeologjike në formimin e rrjetit të<br />
ujërave në Mal të Zi;<br />
2.5.4. ta kuptojë se çka janë gurrat, burimet, krojet dhe burimet minerale;<br />
2.5.5. t’i analizojë faktorët që ndikojnë në pasurinë e ujërave në Mal të Zi;<br />
2.5.6. ta sqarojë mënyrën e krijimit të baseneve të liqeneve dhe ta caktojë pozitën e<br />
liqeneve në Mal të Zi;<br />
2.5.7. ta vlerësojë rëndësinë ekonomike dhe turistike të ujërave tokësorë në Mal të Zi.<br />
2.6. KARAKTERISTIKAT E FLORËS DHE LLOJET E TOKËS<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.6.1. t’i identifikojë zonat e vegjetacionit në Mal të Zi;<br />
2.6.2. t’i analizojë llojet e tokës dhe ta vlerësojë ndikimin e tyre në prodhim;<br />
2.7. RAJONET NATYRORE<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.7.1. ta përshkruaj hapësirën e rajonit bregdetar;<br />
2.7.2. t’i vlerësojë karakteristikat ekonomike, turistike dhe mesdhetare të rajoneve ;<br />
2.7.3. ta identifikojë hapësirën që përfshin rajoni malor;<br />
2.7.4. t’i analizojë veçoritë natyrore të rajonit malor;<br />
2.7.5. t’i kuptojë karakteristikat specifike të cilat e ndajnë rajonin e fushëgropave nga<br />
rajonet tjera në Mal të Zi;<br />
2.7.6. t’i caktojë kufijtë e zonës shkëmbore dhe ta sqarojë veçorinë e krijimit të saj;<br />
2.7.7. të informojë për shkaqet për formimin e parqeve nacionale dhe t’i numërojë llojet<br />
e parqeve nacionale;<br />
2.7.8. ta vlerësojë rëndësinë dhe rolin e parqeve nacionale në Mal të Zi.<br />
2.8. SHTETI EKOLOGJIK<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.8.1. ta kuptojë raportin njeri, shoqëri ndaj natyrës;<br />
2.8.2. ta kuptojë nocionin e shtetit ekologjik;<br />
2.8.3. t’i identifikojë problemet lidhur me mbrojtjen e mjedisit jetësor.<br />
11
12<br />
2.9. POPULLATA DHE VENDBANIMET NË MAL TË ZI<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.9.1. t’i njohë karakteristikat themelore demografike;<br />
2.9.2. t’i shpjegojë lëvizjen natyrore, migrimet dhe strukturat e popullatës së Malit të Zi;<br />
2.9.3. t’i dallojë vendbanimet sipas madhësisë, llojeve dhe tipit të funksioneve;<br />
2.9.4. ta analizojë procesin e urbanizimit;<br />
2.9.5. t’i sqarojë karakteristikat më të rëndësishme të qendrave kryesore urbane të Malit të Zi;<br />
2.9.6. t’i identifikojë institucionet më të rëndësishme të arsimit,shkencës dhe kulturës si dhe<br />
manifestimet kryesore kulturore në Mal të Zi.<br />
2 .10. EKONOMIA E MALIT TË ZI<br />
Qëllimet e provimit::<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
2.10.1. ta shpjegojë rolin e faktorëve natyror dhe shoqëror për zhvillimin e bujqësisë në<br />
Mal të Zi;<br />
2.10.2. t’i numërojë rajonet bujqësore dhe të rrëfejë për to;<br />
2.10.3. t’i kuptojë shprehjet eko-ushqimi dhe marka e mallit;<br />
2.10.4. t’i vlerësojë resurset natyrore dhe mundësitë e afarizmit në Mal të Zi;<br />
2.10.5. t’i analizojë potencialet e xeheve në Mal të Zi;<br />
2.10.6. t’i analizojë degët industriale të rëndësishme për Malin e Zi;<br />
2.10.7. ta kuptojë rolin dhe rëndësinë e komunikacionit në Mal të Zi dhe ta analizojë<br />
hartën e komunikacionit;<br />
3. BAZAT E <strong>GJEOGRAFI</strong>SË SË BOTËS<br />
3.1. EVROPA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.1.1. t’i caktojë karakteristikat natyrore-gjeografike të Evropës;<br />
3.1.2. ta analizojë potencialin demografik në Evropë;<br />
3.1.3. të konkludojë përse Evropa ka ekonomi të zhvilluar dhe përse është prodhuese e<br />
madhe e ushqimit;<br />
3.1.4. t’i kuptojë karakteristikat natyrore ndërmjet rajoneve të Evropës;<br />
3.1.5. t’i analizojë rajonet ekonomike më të zhvilluara dhe ato më pak të zhvilluara në<br />
Evropë;<br />
3.1.6. ta vlerësojë rëndësinë e Bashkimit Evropian dhe proceseve integruese;<br />
3.1.7. t’i analizojë karakteristikat natyrore dhe ato shoqërore të vendeve më të<br />
rëndësishme të Evropës (Britanisë së Madhe, Italisë, Francës, Gjermanisë dhe Rusisë);<br />
3.1.8. t’i shpjegojë veçoritë natyrore dhe ato shoqërore të Evropës Juglindore;<br />
3.1.9. t’i analizojë karakteristikat natyrore dhe ato shoqërore të : Serbisë, Bosnje Hercegovinës,<br />
Sllovenisë, Kroacisë, Maqedonisë dhe të Shqipërisë.<br />
3.2. AZIA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.2.1. t’i caktojë dallimet natyrore të Azisë;<br />
3.2.2. t’i analizojë dallimet ekonomiko-shoqërore të Azisë;
3.2.3. ta kuptojë arsyen pse Azia konsiderohet kontinent i dallimeve të mëdha natyrore,<br />
shoqërore dhe ekonomike;<br />
3.2.4. ta analizojë ndarjen rajonale të Azisë;<br />
3.2.5. t’i analizojë karakteristikat natyrore dhe shoqërore të vendeve më të rëndësishme<br />
të Azisë (Indisë, Kinës dhe Japonisë).<br />
3.3. AFRIKA<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.3.1. t’i caktojë karakteristikat natyrore dhe gjeografike të Afrikës;<br />
3.3.2. t’i analizojë veçoritë shoqërore të Afrikës;<br />
3.3.3. t’i analizojë dallimet natyrore dhe shoqërore ndërmjet rajoneve në Afrikë;<br />
3.3.4. t’i shpjegojë kontrastet e pasurisë natyrore dhe varfërisë së popullatës;<br />
3.4. AMERIKA VERIORE<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.4.1. t’i caktojë dallimet natyrore dhe gjeografike të Amerikës Veriore;<br />
3.4.2. t’i analizojë dallimet shoqëroro – ekonomike të Amerikës Veriore;<br />
3.4.3. ta sqarojë përse SHBA-të janë fuqi politike dhe ekonomike e Botës;<br />
3.5. AMERIKA JUGORE DHE AMERIKA QENDRORE<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.5.1. t’i caktojë dallimet natyrore dhe gjeografike të Amerikës Jugore dhe Amerikës<br />
Qendrore;<br />
3.5.2. t’i analizojë dallimet shoqërore dhe ekonomike të Amerikës së Jugut dhe Amerikës<br />
Qendrore;<br />
3.5.3. t’i analizojë dallimet natyrore dhe shoqërore në mes të rajoneve të Amerikës<br />
Jugore dhe Amerikës Qendrore;<br />
3.5.4. t’i sqarojë marrëdhëniet natyrore dhe ato shoqëroro-ekonomike të Brazilit dhe<br />
Meksikës.<br />
3.6. AUSTRALIA, OQEANIA DHE POLET<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.6.1. t’i caktojë karakteristikat natyrore dhe gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë;<br />
3.6.2. t’i analizojë karakteristikat shoqëroro-ekonomike të Australisë dhe Oqeanisë;<br />
3.6.3. t’i analizojë karakteristikat gjeografike të Arktikut dhe Antarktidës.<br />
3.7. EKONOMIA E BOTËS<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
3.7.1. ta kuptojë shprehjen globalizimi;<br />
3.7.2. t’i përkufizojë problemet bashkëkohore globale dhe t’i sqarojë ato;<br />
3.7.3. ta kuptojë ndikimin e shkencës dhe futjen e teknologjive të reja në zhvillimin ekonomik;<br />
3.7.4. t’i numërojë institucionet kryesore të botës.<br />
13
1<br />
4. <strong>GJEOGRAFI</strong>A TURISTIKE<br />
4.1. HYRJE NË <strong>GJEOGRAFI</strong>NË TURISTIKE<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.1.1. ta përkufizojë lëndën dhe detyrat e hulumtimit të gjeografisë turistike dhe ta<br />
sqarojë paraqitjen dhe zhvillimin e turizmit dhe rekreacionit;<br />
4.1.2. t’i dallojë elementet dhe faktorët e zhvillimit të turizmit;<br />
4.1.3. t’i njohë motivet e lëvizjeve turistike;<br />
4.1.4. t’i analizojë edhe shkencat tjera të cilat merren me turizëm dhe lidhjen e tyre të<br />
shkakut dhe ndërmjetësimit.<br />
4.2. POZITA <strong>GJEOGRAFI</strong>KE – TURISTIKE E MALIT TË ZI<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.2.1. ta analizojë pozitën gjeografike të Malit të Zi;<br />
4.2.2. ta shpjegojë rolin e komunikacionit në zhvillim të turizmit të Malit të Zi dhe t’i<br />
theksojë karakteristikat e kufijve dhe të pikave të kalimit kufitar.<br />
4.3. MOTIVI BAZË I LËVIZJEVE TURISTIKE<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.3.1. t’i përkufizojë cilësitë e Detit Adriatik dhe veçoritë e tij turistike;<br />
4.3.2. ta përkufizojë klimën e bregdetit të Malit të Zi dhe ta sqarojë vlerën e tij turistike;<br />
4.3.3. t’i analizojë potencialet natyrore dhe turistike të maleve në Mal të Zi;<br />
4.3.4. t’i përshkruaj kanjonet dhe ta theksojë vlerën e tyre turistike;<br />
4.3.5. t’i numërojë objektet speleologjike dhe ta sqarojë vlerën e tyre turistike;<br />
4.3.6. t’i analizojë potencialet turistike të ujërave tokësore (lumenjve, liqeneve, burimeve<br />
minerale) si motive hidrografike shtesë dhe të pavarura;<br />
4.3.7. t’i theksojë objektet atraktive hidrologjike dhe dukuritë si dhe ta sqarojë vlerën e<br />
tyre turistike;<br />
4.3.8. t’i dallojë vlerat arkeologjike nga periudhat e ndryshme dhe t’i krahasojë rajonet<br />
turistike në Mal të zi në bazë të gërmimeve arkeologjike;<br />
4.3.9. ta vlerësojë trashëgiminë monumentale nga periudhat e ndryshme dhe t’i<br />
krahasojë rajonet turistike në bazë të trashëgimisë monumentale;<br />
4.3.10. t’i analizojë veçoritë e trashëgimisë artistike dhe etnografike;<br />
4.3.11. t’i analizojë njësitë rurale dhe ato urbane dhe t’i theksojë vlerat e tyre turistike;<br />
4.3.12. t’i numërojë manifestimet kryesore kulturore e argëtuese dhe ta vlerësojë peshën<br />
e tyre turistike.<br />
4.4. BAZA MATERJALE E QARKULLIMIT TURISTIK<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.4.1. t’i analizojë kushtet e qarkullimit të trafikut;<br />
4.4.2. ta klasifikojë vendosjen, kapacitetet hoteliere dhe kapacitetet tjera të qarkullimit turistik;<br />
4.4.3. ta analizojë zhvillimin e rrjetit tregtar si bazë materiale të zhvillimit të turizmit;<br />
4.4.4. ta vlerësojë rolin e popullatës si faktor subjektiv për zhvillimin e turizmit.
4.5. TURIZMI DHE DISA VEPRIMTARI SHTESË<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.5.1. ta shpjegojë rëndësinë e bujqësisë si bazë të resursit prodhues për zhvillimin e turizmit;<br />
4.5.2. ta analizojë rolin e turizmit në zhvillimin e tregtisë, hotelierisë dhe shkencës ;<br />
4.5.3. ta vërejë lidhjen e veprimtarisë shtëpiake dhe turizmit;<br />
4.5.4. ta analizojë ndikimin e turizmit në lëvizjet demografike.<br />
4.6. FORMAT E LËVIZJES TURISTIKE<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.6.1. t’i përkufizojë format themelore të lëvizjes turistike;<br />
4.6.2. ta dallojë lëvizjen sipas llojit të motivit;<br />
4.6.3. t’i dallojë lëvizjet turistike dimërore dhe verore;<br />
4.6.4. t’i identifikojë format tjera të turizmit;<br />
4.6.5. t’i theksojë drejtimet më të rëndësishme turistike në vend dhe jashtë Malit të Zi;<br />
4.6.6. t’i caktojë zonat dhe lokalitetet potenciale të turizmit.<br />
4.7. SASIA, DINAMIKA DHE STRUKTURA E QARKULLIMIT TURISTIK<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.7.1. ta analizojë qarkullimin turistik të vendit;<br />
4.7.2. ta analizojë qarkullimin e jashtëm turistik.<br />
4.8. RAJONET DHE VENDET TURISTIKE NË MAL TË ZI<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.8.1. ta përkufizojë strukturën e brendshme të rajonit turistik bregdetar;<br />
4.8.2. ta përkufizojë strukturën e brendshme të rajonit turistik malor;<br />
4.8.3. t’i analizojë parqet nacionale dhe ta vlerësojë potencialin e tyre turistik;<br />
4.8.4. t’i analizojë vendbanimet qytetare si pasuri turistike;<br />
4.8.5. t’i identifikojë objektet e trashëgimisë botërore;<br />
4.8.6. t’i krahasojë rajonet turistike gjeografike të Malit të Zi.<br />
4.9. MBROJTJA E NATYRËS DHE TURIZMI<br />
Qëllimet e provimit:<br />
Nxënësi/ja tregon se di:<br />
4.9.1. ta vërej ndikimin e ndërmjetëm të mbrojtjes së natyrës dhe zhvillimit të turizmit;<br />
4.9.2. ta vlerësojë të ardhmen e zhvillimit të turizmit në Mal të Zi;<br />
4.9.3. ta caktojë zhvillimin potencial të turizmit sipas parimeve të qëndrueshmërisë.<br />
15
16<br />
6. FORMAT E PYETJEVE NË TEST<br />
Testi përmban këto lloje të detyrave:<br />
A. detyrat me zgjedhje të shumëfishtë<br />
Nxënësi nga më tepër përgjigje të ofruara zgjedh një ose më shumë përgjigje<br />
të sakta dhe rrethon shkronjën ose numrin para atyre përgjigjeve. Këtu janë<br />
edhe pyetjet e bashkimit apo lidhjes, në të cilat duhet bashkuar kuptimet nga<br />
dy kolonat paralele. Pranë çdo pyetjeje është dhënë udhëzimi për mënyrën<br />
e zgjidhjes. Pyetjet në test nga gjeografia janë radhitur ashtu që së pari janë<br />
të vendosura pyetjet nga gjeografia fizike e pastaj nga gjeografia e Malit të Zi<br />
dhe në fund ndodhen ato të gjeografisë turistike. Të gjitha format e pyetjeve<br />
paraqiten në të gjithë kapitujt. Për shkak të rendit sipas kapitujve, si një grup<br />
pyetjesh të veçanta, nuk janë radhitur pyetjet me zgjedhje të shumëfishtë.<br />
Përgjigjet në pyetje me zgjedhje të shumëfishtë në të cilat kërkohet të qarkosh,<br />
përcillen në fletë për përgjigje, e cila ndodhet në faqen 32.<br />
B. detyrat e tipit të hapur<br />
Te këto detyra zgjidhja mund të jetë:<br />
1. përgjigjja e shkurtër – zgjidhja është një fjalë, fjalia e thjeshtë apo duhet të shkruash vitin;<br />
2. përgjigjja më e gjatë – zgjidhja është më e gjatë dhe përbëhet nga më shumë fjali.
7. SHEMBULLI I TESTIT ME SKEMË PËR VLERËSIM<br />
1. Cilët nga planetët e dhënë u përkasin planetëve të brendshme (Tipit të Tokës):<br />
1. Jupiteri S P<br />
2. Merkuri S P<br />
3. Urani S P<br />
4. Venera S P<br />
Në listë për përgjigje duhet që pranë numrit që shënon planetin ta vendosni shenjën X nëse përgjigjja është<br />
e saktë (S) ose e pasaktë (P).<br />
2. Hëna është e padukshme në:<br />
1. kontraksion<br />
2. konjuksjon<br />
3. opozitë<br />
4. pozitë<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga katër përgjigjet e ofruara.<br />
3. Themeluesi i sistemit heliocentrik është:<br />
1. De Brah<br />
2. Eratosteni<br />
3. Koperniku<br />
4. Ptolomeu<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga katër përgjigjet e ofruara.<br />
4. Plotëso fjalinë:<br />
Toka është e shtypur në (1) ................................, kurse e fryrë në (2)..................................<br />
5. Dy udhëtarë nisen për të rrugëtuar rreth Tokës, i pari do të kaloi përmes ekuatorit,<br />
kurse tjetri nëpër paralelen e 45-të.<br />
1. Rrugë më të gjatë do të kalojë ai i cili kalon nëpër ekuator<br />
2. Rrugë më të gjatë do të kalojë ai i cili kalon nëpër paralelen e 45<br />
3. Të dy udhëtarët do të kalojnë gjatësinë e njëjtë të rrugës<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga tri përgjigjet e ofruara.<br />
4 pikë<br />
1 pikë<br />
1 pikë<br />
2 pikë<br />
1 pikë<br />
17
6. Në figurë janë paraqitur pjesët themelore të tokës. Mbi vija pranë numrit gjegjës<br />
shkruaj emrin e asaj pjese.<br />
18<br />
1. .........................................................<br />
2. .........................................................<br />
7. Shkruaj katër zonat më të rëndësishme të vullkanit në Tokë.<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
4. ..............................................................<br />
8. Fuqive të jashtme bashkoju format gjegjëse të relievit.<br />
1. procesi abraziv A. barhanet<br />
2. erozioni fluvial B. klifet<br />
3. erozioni i akullt (glacial) C. humnerat<br />
4. erozioni krastik D. derdhazat<br />
E. lugjet<br />
2 pikë<br />
4 pikë<br />
Në këtë detyrë çdo kuptimi në kolonën e majtë mund t’i bashkoni vetëm një term nga kolona e djathtë.<br />
Në listë për përgjigje duhet që pranë numrit që tregon termin në kolonën e majtë ta shënoni me një X<br />
shkronjën me përgjigje të saktë nga kolona e djathtë. KUJDES - një përgjigje në anën e djathtë është e<br />
tepërt.<br />
4 pikë<br />
9. Fushat e presionit të përhershëm të ajrit janë:<br />
1. brezi ekuatorial S P<br />
2. brezi i zonës polare S P<br />
3. zona subpolare S P<br />
4. zona subtropike S P<br />
Në listë për përgjigje duhet që pranë numrit rendor ta vendosni shenjën X nëse përgjigjja është e saktë<br />
(S)ose e pasaktë (P).<br />
4 pikë
10. Njehso temperaturën mesatare të ditës nëse gjatë ditës janë shënuar këto<br />
temperatura: në orën 7:00 - 14°C, në orën 14:00 - 26°C, në orën 21:00 - 18°C.<br />
VENDI PËR NJEHSIM▼<br />
Rezultati është ......................................<br />
11. Erërat e përhershme ndryshojnë drejtim për shkak të:<br />
1. formës së tokës<br />
2. rotacionit<br />
3. pengesave të relievit<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga tri përgjigjet e ofruara.<br />
12. Elementeve klimatike bashkoju instrumentin për matje.<br />
1. shpejtësia e ajrit A. anemometri<br />
2. reshjet B. barometri<br />
3. shtypja e ajrit C. hidrografi<br />
4. lagështia e ajrit D. pluviografi<br />
E. poligrafi<br />
F. termometri<br />
Në këtë detyrë çdo kuptimi në kolonën e majtë mund t’i bashkoni vetëm një term nga kolona e djathtë. Në<br />
1 pikë<br />
1 pikë<br />
listë për përgjigje duhet që pranë numrit që tregon termin në kolonën e majtë ta shënoni me një X shkronjën<br />
me përgjigje të saktë nga kolona e djathtë. KUJDES - një përgjigje në anën e djathtë është e tepërt.<br />
13. Burimet riprodhuese të energjisë janë:<br />
1. energjia e fazave të detit S P<br />
2. energjia e erës S P<br />
3. nafta S P<br />
4. fuqitë e ujit S P<br />
5. gazi tokësor S P<br />
Në listë për përgjigje duhet që pranë numrit rendor ta vendosni shenjën X nëse përgjigjja është e saktë (S)<br />
ose e pasaktë (P).<br />
4 pikë<br />
5 pikë<br />
19
14. Pika më jugore e Malit të Zi ndodhet në:<br />
20<br />
1. 41°39´ gj.j.gj.<br />
2. 41°39´ gj.v.gj.<br />
3. 41°39´ gjat.l.gj.<br />
4. 41°39´ gjat.p.gj.<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga katër përgjigjet e ofruara.<br />
15. Shkruaj format më të theksuara të erozionit fluvial në Mal të Zi.<br />
1. forma më e theksuar akumuluese është ...............................................................<br />
2. forma më e theksuar erozive është ...............................................................<br />
16. Cilët janë tre faktorë të rëndësishëm që ndikojnë në klimën e Malit të Zi?<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
1 pikë<br />
2 pikë<br />
3 pikë<br />
17. Në fillim të vitit në Mal të Zi numri i banorëve ka qenë 600 000 ( shifrën e kemi<br />
rrumbullakuar për shkak të njehsimit më të lehtë), gjatë vitit kanë lindur 8400 kurse<br />
kanë vdekur 6000 njerëzi. Njehso numrin e banorëve në fund të vitit, normën e<br />
natalitetit, normën e mortalitetit dhe normën e shtimit natyrore (mos merr parasysh<br />
njerëzit që janë vendosur apo ata që janë shpërngulur nga Mali i Zi).<br />
VENDI PËR NJEHSIM▼<br />
1. numri i banorëve në fund të vitit ........................................<br />
2. norma e natalitetit ........................................<br />
3. norma e mortalitetit........................................<br />
4. norma e shtimit natyror ........................................<br />
4 pikë
18. Mbi vija në fund të hartës shkruaj emrat e lumenjve të pellgut të Detit të Zi, të cilët<br />
në hartë janë shënuar me numrat 1, 2, 3, 4 dhe 5.<br />
1.<br />
3.<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
4. ..............................................................<br />
5. ..............................................................<br />
2.<br />
4.<br />
5.<br />
Lumenjtë e pellgut të Detit të Zi<br />
5 pikë<br />
21
19. Shkruaj tri veçori hidrologjike të fushëgropave të zonave natyrore.<br />
22<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
20. Me kujdes shiko hartën e komunave dhe qendrave komunale në Mal të Zi.<br />
Në hartë janë shënuar vetëm disa emërtime të qendrave komunale, detyra jote<br />
është që në kufijtë e komunave të tyre të shkruash emrat e qendrave komunale të<br />
Shavnikut, Beranit dhe Budvës.<br />
21. Plotëso fjalinë:<br />
KROACI<br />
BOSNJE E<br />
HERCEGOVINË<br />
Herceg Novi<br />
DETI ADRIATIK<br />
Plevle<br />
Podgoricë<br />
SERBI<br />
Andrievicë<br />
SHQIPËRI<br />
Në Plevle qymyri eksploatohet në galeritë (1)......................................................................... me<br />
shfrytëzimin e makinerive bashkëkohore , kurse qymyri përdoret më së shumti për<br />
nevojat (2).........................................................................<br />
3 pikë<br />
3 pikë<br />
2 pikë
22. Në aspektin gjeografiko- fizik, Evropa nuk është kontinent. Shkruaj se në bazë të<br />
cilave veçantive është veçuar ajo si kontinent në vete.<br />
1. .....................................................................................................................................................................<br />
2. .....................................................................................................................................................................<br />
23. Janë dhënë disa objekte natyrore. Bashkoni ato me shtetet në të cilat ndodhen.<br />
1. Bjellashnica A. Bosnje e Hercegovinë<br />
2. Brionet B. Kroaci<br />
3. Liqeni i Dorjanit C. Maqedoni<br />
4. Liqeni i Paliqit D. Slloveni<br />
E. Serbi<br />
2 pikë<br />
Në këtë detyrë çdo kuptimi në kolonën e majtë mund t’i bashkoni vetëm një term nga kolona e djathtë. Në<br />
listë për përgjigje duhet që pranë numrit që tregon termin në kolonën e majtë ta shënoni me një X shkronjën<br />
me përgjigje të saktë nga kolona e djathtë. KUJDES - një përgjigje në anën e djathtë është e tepërt.<br />
4 pikë<br />
24. Mbi vija nën hartë shkruani emrat e tërësive natyrore të Francës të cilat në hartë<br />
janë shënuar me numrat 1, 2 dhe 3.<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
3 pikë<br />
23
25. Në të cilin kontinent mund t’i ndajmë tri rajone të mëdha klimatike: subpolar,<br />
kontinental dhe rajonin e monsumeve.<br />
Ai kontinent është ...................................................<br />
26. Cila nga hapësirat e mëposhtme ka sipërfaqe më të madhe nën pyje?<br />
2<br />
1. Afrika<br />
2. Amerika Jugore<br />
3. Federata Ruse<br />
4. Amerika Veriore dhe Amerika Qendrore<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga katër përgjigjet e ofruara.<br />
27. Në hartën e paraqitur poshtë shkruani:<br />
1 pikë<br />
1 pikë<br />
A. numrin 1 në vendin në të cilin është selia e Parlamentit evropian<br />
B. numrin 2 në vendin në të cilin është selia e Komisionit dhe Këshillit evropian<br />
C. numrin 3 në vendin në të cilin është selia e Bankës Qendrore të Evropës.<br />
3 pikë
28. Plotëso fjalinë:<br />
Në bregdetin jugor të ishujve të Japonisë rrjedh (1).......................................................... Kuroshio,<br />
kurse pranë (2).......................................................... verilindore Ojashi.<br />
2 pikë<br />
29. Brigjet e Afrikës janë shumë pak të përthyera , nuk ka gji të mëdhenj, kurse gadishulli<br />
i vetëm që është i madh është ................................................................................<br />
30. Cili vend është eksportuesi dhe cili është importuesi më i madh në botë i mallit dhe i<br />
shërbimeve?<br />
1. Eksportuesi më i madh në botë i mallit dhe i shërbimeve është<br />
..............................................................................<br />
2. Importuesi më i madh në botë i mallit dhe i shërbimeve është<br />
..............................................................................<br />
31. Në relievin e Amerikës Jugore veçohen tri tërësi:<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
1 pikë<br />
2 pikë<br />
3 pikë<br />
32. Numri më i madh i banorëve të Brazilit në Amerikë Jugore dhe Meksikës në Amerikë<br />
Qendrore sipas besimit fetar janë:<br />
1. anglikan<br />
2. baptistë<br />
3. të krishterë<br />
4. protenstanë<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga katër përgjigjet e ofruara.<br />
1 pikë<br />
25
26<br />
33. Bashko shkurtesat me emërtimet:<br />
1. WHO<br />
2. UNICEF<br />
3. FAO<br />
4. UNHCER<br />
A. Agjencia e Specializuar e KB-së e cila merret me çështje<br />
të Ushqimit dhe Bujqësisë<br />
B. Organizata e KB-së e cila merret me Refugjatë<br />
C. Organizata Botërore e Shëndetësisë<br />
D. Organizata e KB-së për Përkujdesje ndaj Fëmijëve<br />
E. Organizata për Arsimim, Shkencë dhe Kulturë<br />
Në këtë detyrë çdo kuptimi në kolonën e majtë mund t’i bashkoni vetëm një term nga kolona e djathtë. Në<br />
listë për përgjigje duhet që pranë numrit që tregon termin në kolonën e majtë ta shënoni me një X shkronjën<br />
me përgjigje të saktë nga kolona e djathtë. KUJDES - një përgjigje në anën e djathtë është e tepërt.<br />
34. Plazhi më i madh në Mal të Zi është:<br />
1. Plazhi i Beçiqit<br />
2. Bularica<br />
3. Jazi<br />
4. Plazhi i Madh në Ulqin<br />
Në këtë detyrë vetëm një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje duhet ta shënosh me shenjën X<br />
vetëm një nga katër përgjigjet e ofruara.<br />
4 pikë<br />
1 pikë<br />
35. Atraksion të veçantë turistik në Lumin Tara paraqet (1).................................................................<br />
që zhvillohet nga (2)................................................................. deri në (3)....................................................<br />
36. Shkruaj parqet nacionale në Mal të Zi:<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
3. ..............................................................<br />
4. ..............................................................<br />
3 pikë<br />
4 pikë<br />
37. Festivali më i vjetër në Herceg Novi është.................................................................................., i cili<br />
zhvillohet gjatë janarit dhe shkurtit.<br />
1 pikë
38. Ndërtesa më e vjetër në Cetinë është ...............................................................<br />
39. Shkruaj objektet e trashëgimisë botërore në Mal të Zi.<br />
1. ..............................................................<br />
2. ..............................................................<br />
40. Akuatoriumi i Liqenit të Shkodrës është regjistruar në regjistrin ...................................................<br />
41. Shkruaji katër karakteristika të turizmit të qëndrueshëm.<br />
1 pikë<br />
2 pikë<br />
1 pikë<br />
...............................................................................................................................................................................................<br />
...............................................................................................................................................................................................<br />
42. Dokumenti kryesor strategjik i zhvillimit të turizmit në Mal të Zi është<br />
............................................................................................<br />
4 pikë<br />
1 pikë<br />
27
28<br />
7. PËRGJIGJET ME SKEMË PËR PIKËZIM<br />
1. Përgjigjet: 1. S;<br />
2. P;<br />
3. P;<br />
4 S.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë.<br />
2. Përgjigjja: është nën 2. konjuksioni 1 pikë<br />
3. Përgjigjja: është nën 3. Koperniku 1 pikë<br />
4. Përgjigjet: (1) polet 1 pikë<br />
(2) ekuatori 1 pikë<br />
5. Përgjigjja: është nën 1. Rrugë më të gjatë do të kalojë ai i cili kalon nëpër ekuator 1 pikë<br />
6. Përgjigjet: 1. bërthama 1 pikë<br />
2. mbështjellësi i bërthamës 1 pikë<br />
7. Përgjigjet: 1. Brezi i zjarrtë i Paqësorit;<br />
2. Zona e mesme atlantike;<br />
3. Zona e Mesdheut;<br />
4. Pllaka Lindore e Afrikës.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë. Renditja nuk është me rëndësi.<br />
8. Përgjigjet: 1. B; 2. D; 3. E; 4. C.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
9. Përgjigjet: 1. P; 2. S; 3. P; 4. S.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
10. Përgjigjja: temperatura mesatare është 19°C. 1 pikë<br />
11. Përgjigjja: 3. rotacionet 1 pikë<br />
12. Përgjigjet: 1. A; 2. D; 3. B; 4. C.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
13. Përgjigjet: 1. S; 2. S; 3. P; 4. S; 5. P.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
14. Odgovor: është nën 2, 41°39´ gj.v.gj. 1 pikë<br />
15. Përgjigjet: 1. kaltërsia e Moraçës 1 pikë<br />
2. kanjoni i Tarës 1 pikë<br />
16. Përgjigjet: 1. largësia nga deti 1 pikë<br />
2. lartësia mbidetare 1 pikë<br />
3. përthyeshmëria e relievit 1 pikë<br />
Renditja nuk është me rëndësi.<br />
17. Përgjigjet: 1. 602400 banorë 1 pikë<br />
2. 14‰ 1 pikë<br />
3. 10‰ 1 pikë<br />
4. 4‰ 1 pikë<br />
18. Përgjigjet: 1. Piva; 2. Tara; 3. Qehotina; 4. Limi; 5. Ibri.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë
19. Përgjigjja e dëshirueshme:<br />
1. Veçoria hidrologjike e kësaj zone është pasuria e ujërave (1 pikë).<br />
2. Ajo pasqyrohet si me sasi sipërfaqësore ashtu edhe me sasi nëntokësore të ujërave (1 pikë).<br />
3. Në anët e luginave të cilat i presin thellë gëlqerorët, paraqiten burimet e shumta dhe<br />
krojet (1 pikë).<br />
Renditja nuk është me rëndësi.<br />
20. Përgjigjja<br />
BOSNJE<br />
E<br />
HERCEGOVINË<br />
KROACI<br />
Herceg Novi<br />
DETI<br />
ADRIATIK<br />
Shavniku<br />
Plevle<br />
Podgoricë<br />
Për çdo përgjigje të saktë në hartë (Shavniku, Berani dhe Budva) nga 1 pikë<br />
21. Përgjigjet: (1) ditor (sipërfaqësor) 1 pikë<br />
(2) termocentralet 1 pikë<br />
SHQIPËRI<br />
22. Përgjigjja e dëshirueshme:<br />
1. dallimeve civilizuese 1 pikë<br />
2. dallimeve kulturore 1 pikë<br />
Renditja nuk është me rëndësi.<br />
Berani<br />
Andrievicë<br />
SERBI<br />
29
30<br />
23. Përgjigjet: 1. A; 2. B; 3. C; 4. E.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
24. Përgjigjet: 1. Pirinejet 1 pikë<br />
2. Alpet 1 pikë<br />
3. Masivi qendror 1 pikë<br />
25. Përgjigjja: Azia 1 pikë<br />
26. Përgjigjja: është nën 3, Federata ruse 1 pikë<br />
27. Përgjigjja:<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
28. Përgjigjet: (1) e nxehtë 1 pikë<br />
(2) e ftohtë 1 pikë
29. Përgjigjja: Somalisë 1 pikë<br />
30. Përgjigjet: 1. SHBA 1 pikë<br />
2. SHBA 1 pikë<br />
31. Përgjigjet: 1. rrafshnaltat në Lindje 1 pikë<br />
2. fushat e mëdha në brendi 1 pikë<br />
3. vargmalet Anda në Perëndim 1 pikë<br />
Renditja nuk është me rëndësi.<br />
32. Përgjigjja: është nën 3, të krishterët (katolikët) 1 pikë<br />
33. Përgjigjet: 1. E; 2. D; 3. A; 4. B.<br />
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë<br />
34. Përgjigjja: është nën 4, Plazhi i Madh në Ulqin 1pikë<br />
35. Përgjigjet: (1) lundrimi me trap 1 pikë<br />
(2) Gjurgjeviqa Tara 1 pikë<br />
(3) Shqepan Pole 1 pikë<br />
36. Përgjigjet: 1. Biogradska gora 1 pikë<br />
2. Durmitori 1 pikë<br />
3. Llovqeni 1 pikë<br />
4. Liqeni i Shkodrës 1 pikë<br />
Renditja nuk është me rëndësi.<br />
37. Përgjigjja: Festa e mimozës 1 pikë<br />
38. Përgjigjja: Kisha e vllahëve 1 pikë<br />
39. Përgjigjet: 1. Durmitori me kanjonin e Tarës 1 pikë<br />
2. Kotorri me rrethinë 1 pikë<br />
Renditja nuk është me rëndësi.<br />
40. Përgjigjja: Moçali me peshë botërore 1 pikë<br />
41. Përgjigjja e dëshirueshme: Turizmi i qëndrueshëm nënkupton udhëtim (vizita) në<br />
mjedise natyrore relativisht të ruajtura dhe pa ndërtime (1 pikë) në mjedise me qëllime<br />
të veçanta ku kënaqesh me peisazhe (1 pikë), në botën e gjallë (1 pikë) dhe në<br />
manifestimet vendore dhe kulturore (1 pikë ).<br />
Gjithsej 4 pikë<br />
42. Përgjigjja: Master plani 1 pikë<br />
31
32<br />
8. FLETA PËR PËRGJIGJE<br />
Shëno kështu<br />
Shëno kështu<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
PROVIMI I MATURËS<br />
FLETA PËR PËRGJIGJE<br />
Gjeografia Shifra e nxënësit<br />
S P S P S P<br />
PROVIMI I MATURËS<br />
FLETA PËR PËRGJIGJE<br />
Gjeografia Shifra e nxënësit<br />
S P S P S P<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Shëno kështu<br />
Shëno kështu
9. LITERATURA<br />
Literatura themelore:<br />
Predrag Gjuroviq, Gojko Nikoliq, Aleksandar Petroviq, Mirjana Golluboviq – Gjoegrafia<br />
për vitin e parë të gjimnazit – Enti për Tekste dhe Mjete Mësimore, Podgoricë, 2007.<br />
Predrag Gjuroviq, Osman Grgureviq, Mirella Gjuroviq, Aleksandar Petroviq – Gjeografia<br />
për vitin e dytë të gjimnazit – Enti për Tekste dhe Mjete Mësimore, Podgoricë, 2007.<br />
Dr. Zdravko N. Ivanoviq – Gjeografia turistike për vitin e tretë të shkollave të mesme<br />
profesionale - Qendra për Arsimim Profesional, Podgoricë, 2007.<br />
Dr. Sllobodan Kasalica –“Sjever Crne Gore” ( “Veriu i Malit të Zi”)( studim gjeografiko -<br />
turistik ) – Univerzitetska rijeç, Nikshiq 1988.<br />
Dr. Stevan Nikoliq – “Priroda i turizam Crne Gore” (“Natyra dhe turizmi i Malit të Zi”),<br />
Podgoricë 2000.<br />
Enciklopedia e dijes ,” Gdje“ (“Ku”), Mlladinska knjiga, Lubjanë – Zagreb, 1990.<br />
Prezantimet e internetit<br />
Literatura e njohur ( Revistat:”Gea”,” Toka dhe njerëzit”, “Gjeografia nacionale”)<br />
33
Shënime:<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
.........................................................................................................................................................<br />
34
Vaka Đurovića bb, 81 000 Podgorica<br />
ic@iccg.edu.me, www.iccg.edu.me