Krste Petkov Misirkov Za makedonskite raboti

Sega da se zapra{ame drugo: dali }e bide to~no da se veli deka vo
Makedonija ima dve narodnosti, i ako ima edna, toga{ dali taa narodnost
mo`e da bide nare~ena srpska ili bugarska?
Vo Makedonija, kako i vo sekoja druga zemja, ima mnogu nare~ja,
bliski edno do drugo. Taa bliskost na edno nare~je se projavuva, od edna
strana, kon site drugi makedonski nare~ja vo op{tite fonetski ili
zvukovni, morfolo{ki ili formeni i leksi~ki ili zborovni osobini; od
druga strana, sekoe nare~je e najblisko do negovite sosedni nare~ja, imaj}i
so niv op{ti osobini {to se nemaat vo pooddale~enite od nego drugi
nare~ja, i toa zapadniot del od nare~jeto e poblisko do negoviot zapaden
sosed i so nego tukure~i se slevaat, isto~niot do isto~niot itn. i taka
nare~jata kako da se vrzani edno so drugo kako kolcata vo eden sinxir.
Sega se postavuva pra{aweto: koi kolca od na{iot sincir nare~ja }e se
nare~at srpski, a koi bugarski i vrz koja osnova?
Pri re{avaweto na ova pra{awe ne treba da se zaboravaat i
slednive pra{awa: koi nare~ja od srpskiot i od bugarskiot jazik se
priznavaat za najtipi~ni za ovie jazici i koi nivni osobenosti se
priznavaat za najkarakteristi~ni za edniot i za drugiot jazik? Dali tie
najkarakteristi~ni crti se imaat vo site makedonski nare~ja? Dali
makedonskite nare~ja imaat svoi op{ti karakteristi~ni osobenosti {to
se nemaat ni vo srpskiot ni vo bugarskiot jazik? Dali vo makedonskite
nare~ja pooddelno preovladuvaat makedonizmite pred srbizmite ili
bugarizmite ili obratno? Najposle, dali osobinite na krajnite ili
periferni makedonski nare~ja i govori ni dozvoluvaat da gi smetame za
pobliski do srednoto i najtipi~no makedonsko nare~je vele{ko-prilepskobitolskoto
ili do centralnite nare~ja na srpskiot i bugarskiot jazik?
Kako najtipi~en i ra{iren srpski dijalekt se javuva bosanskohercegovskoto
ili ju`noto srpsko nare~je {to od vremeto na Vuk Karaxi} e
literaturen jazik na Srbo-Hrvatite. Centralnoto ili vele{koprilepskoto
makedonsko nare~je nikojpat ne mo`e da bide po svoite
osobini odneseno kon srpskiot jazik, za{to me|u nego i centralnoto
srpsko-hrvatsko nare~je ili sega{niot srpsko-hrvatski jazik ima isto
takva razlika kako i me|u ~e{kiot i polskiot jazik. ]e se re~e, vo
sredinata na Makedonija Srbi nema. Od sega{noto priznavawe na
postoewe na Balkanskiot Poluostrov samo tri slovenski narodi:
Slovenci, Srbo-Hrvati i Bugari, so negiraweto na Srbi vo centarot na
Makedonija, kako indirektno da se priznava imaweto tamu Bugari. No dali
dene{noto gledi{te e pravilno? Nema Srbi, zna~i ima Bugari. No
nemaweto Srbi dali navistina zna~i deka ima Bugari?
Vo centralnoto makedonsko nare~je, me|u drugoto, se imaat vakvi
fonetski osobini: staromakedonskite glasovi ъ i ь, vo onie mesta kade
{to se imaat za~uvano, preminuvaat vo o i e, na pr., denot od
staromakedonskoto dьnьtъ preku dьnъt; sonot od sъnъtъ; namesto staroto tj
i dj imame } i | ili j} i j|, na pr., vrej}a i tu|a 135 ; namesto nj imame jw, na
pr., kojw namesto konj, namesto on - a, na pr., raka i dr. Site tie osobini ne