Krste Petkov Misirkov Za makedonskite raboti

Taa raspolaga so pari, prosveta, dr`avni ma`i i diplomati. Taa treba da
gi soznae nejzinite i na{ite nacionalni interesi i mo}no da gi brani. No
vidovme deka sme gorko izlagani vo na{ite nade`i i deka namesto arnotii
nie vidovme samo lo{otii.
Tie lo{otii gi nadminuvaat site o~ekuvawa. Se postavuva
pra{aweto: koj e vo seto toa kriv? - Na toa pra{awe jas ne mo`am da
odgovoram. Ne e moja rabota da baram dali nekoj zol demon na Bugarija ni
gi ima napraveno site lo{otii bugarski nam na Makedoncite. Za mene e
jasno samo toa deka golem del od site na{i nesre}i se dol`at na
bugarskiot narod. Ne e knezot kriv za toa, da re~eme, {to nemaat Bugarite
arni diplomati. Ako, na pr., g. Stan~ev e pretstavnik na knezot, a ne na
Bugarija, toga{ ne se takvi Cokov, Be{kov i dr. Ne e izvinenie za
bugarskiot narod i toa {to nedostojnite diplomati i’ pripa|aat na ovaa
ili na onaa partija i knezot se polzuva so povikuvaweto na vlast, po li~ni
nao|awa, tu edna tu druga partija. Glavnata nesre}a za Bugarija i za
nejzinite interesi e ne vo toa {to ima mnogu partii i ne site gi znaele
arno narodnite interesi, ami vo toa {to Bugarite malku se proniknati so
narodnite interesi, osobeno so nadvore{nite. Kaj Bugarite nema
nacionalni ideali {to da bidat op{to dostojanie i svetiwa za site
Bugari. Tie ideali se izrabotuvaat od istorijata na narodot, no se
izrabotuvaat vo eden dolg istoriski period. Dolgo vreme ~lenovite od
eden narod treba da se zanesuvaat od edni isti narodni ideali, op{ti i
sveti za site ~lenovi na narodot. Tie ideali treba da bidat izraboteni
od najvidnite pretstavnici na narodot i usvoeni od site negovi ~lenovi.
Idealite narodni treba{e da bidat edna programa, kon realiziraweto na
koja }e treba{e da bidat naso~eni site sili na narodot. Narodnite
ideali ne mo`e da bidat realizirani site odedna{, no nivnoto
realizirawe od treba da bide samo rezultat na op{tata i samopregorna
narodna rabota. Te{kotiite za dostigaweto na narodnite ideali slu`at
samo kako {kola vo koja se zakrepnuva narodiot duh i se gotvi za u{te
pogolema borba. Vo zamena za toa, ako eden narod dobie politi~ka
sloboda ili se ispolni ne{to drugo va`no za narodniot `ivot, bez negovo
ili so malo negovo sodejstvo, toga{ koga kaj nego nema u{te izraboteni
narodni ideali ili ako se izraboteni ne se usvoeni od site ~lenovi na
narodot, toga{, vo takov slu~aj, narodot ne gi ceni narodnite ideali i,
kako ~ovek bez opredelena cel i programa za rabotewe, se frla tu na edna
tu na druga strana, pravej}i go toa ne zatoa {to e ubeden oti taka treba da
bide, ami zatoa {to gleda deka ima okolu nego lu|e {to postapuvaat taka
ili inaku.
[to gledame nie vo najnovata bugarska istorija? Bugarija dobiva
politi~ka sloboda, najva`noto ne{to vo narodniot `ivot, u{te toga{ koga
kaj niv nema{e narodni ideali, koga i samite ne znaeja {to sakaat.
Slobodata ja dobija Bugarite so najmali `rtvi i usilbi; nea im ja podarija
Rusite. Osloboduvaweto napravi edna golema propast pome|u
porane{nata bugarska istorija i `ivot, i novata. Vo prvata Bugarite
vidoa samo eden mrak, zatoa tie se odvra}aa od nea. I taka Bugarite vo