Krste Petkov Misirkov Za makedonskite raboti

cenime svoeto rabotewe ne po nadvore{niot negov vid, a po negovata
vrednost, a cenata na trudot se meri so potrebnite za nego sili. Ako
gledame taka na trudot i ako iskreno sakame da se oddol`ime pred na{iot
narod, toga{ ne }e se izvinuvame deka nema po~va za kulturno rabotewe.
Po~va za nego ima, no nema sakawe. Pri sakaweto, ako ne }e mo`eme da
pe~atime mnogu raboti na na{iot jazik, zatoa pak na{ata inteligencija }e
mo`e da poslu`i kako `iva narodna enciklopedija vo koja }e se imaat
to~ni i provereni informacii po site oddeli na naukata i literaturata.
No to~ni i provereni informacii se dobivaat pri mnogugodi{no
uporno rabotewe, i toa koga se raboti so svesta deka so raboteweto se
ispolnuva dolgot kon tatkovinata i kon svojot narod. A takvoto
mnogugodi{no uporno rabotewe e popolezno poma~no i pomoralno od
revolucirnernoto. Toa e porazumno.
Polzata za narodot od nau~noto rabotewe na na{ata inteligencija
}e se vidi od toa {to na{iot narod sam so svoi o~i }e mo`e da pogledne
na sebe i na drugite narodi, }e gi izu~i svoite i tu|ite dostoinstva i
nedostatoci. Eden prosveten narod mr`e da se sramni so eden umen ~ovek;
zatoa na{ dolg e da gi vlo`ime site svoi sili so svoeto raboterwe da go
prosvetime na{iot narod.
Kulturnoto rabotewe e poma~no od revolucionernoto, za{to prvoto
e umstveno, a vtoroto pove}e fizi~ko. Za ilustracija zemete go
izu~uvaweto na klasi~nite i novite jazici i korespondencijata na
komitetot ili raspredeluvaweto na ~etite. Revolucionernata dejnost e
privremena i razru{uva~ka, a ne ve~na, soyiduva~ka. A kulturniot ~ovek,
za da ima pravo da se nare~uva takov, treba da gradi, a ne da ru{i. Za da
bide gradbata zdrava treba temelot da i' bide ubav. Zatoa ~ovek ne treba,
samo za olesnuvawe na svojata rabota, negativno da se odnesuva kon mnogu
nauki ma~ni, kako starite jazici, no {to pretstavuvaat osnova za mnogu
pozitivni informacii i nauki. Celta da se dobijat pozitivni podatoci od
site oddeli na naukata, ne samo za nas li~no, a kako narodni ~lenovi, }e
treba da go natera sekogo od nas da gi posveti svoite sili, seto svoe
slobodno vreme za izu~uvawe na site tie nauki {to se najnu`ni za na{iot
narod i {to baraat najmnogu rabota, za{to za polesnite sekojpat }e se
najdat dosta dobrovolci. Nie ako sakame da imame ~ista sovest pred
na{iot narod i pred sebe, treba da gi zememe na sebe i najma~nite nau~ni
raboti za da mu pomogneme, a ne da se izgovarame, izbiraj}i go najlesnoto,
deka nemame sposobnosti ili vle~ewe za onie nauki {to baraat najmnogu
trud i `elba za rabrta. 56
Kulturnoto rabotewe e pomoralno od revolucionernoto, za{to so
prvoto inteligencijata se ~ini vistinski sluga na svojot narod, a so
revolucijata taa se obrnuva vo nemilosrden eksperimentator.
Inajposle, kulturnoto rabotewe e razumno. Inteligencijata so nego
gi razjasnuva najva`nite pra{awa za sebe i za narodot. A najva`ni se tie
pra{awa {to se vrzani so narodnoto samosoznanie.
Vo posledno vreme nie istapivme so barawe politi~ka sloboda, bez
da se dopra{ame dali sme nie dozreani za nea i dali sega toa ni e