Krste Petkov Misirkov Za makedonskite raboti

ez ni{to i da si izberat nekoja druga rabota {to }e treba da ja zafatat
odnovo i za koja mo`ebi i ne se sosem podgotveni. Organizatorskata
rabota ne e tolku ma~na zatoa {to organizatorite ~esto, mislej}i oti
nivniot `ivot e pova`en od `ivotot na selanite, gi postavuvaa na
najma~nite raboti prostite rabotnici ili narodot. Zatoa
organizatorskata rabota, od edna strana, e rabota za eden ~ovek {to go
pretpo~ita privremenoto napregnuvawe na silite pred postojaniot uporen
i ma~en trud; od druga strana, taa e i nemoralna, za{to vo nea ~ovek ne
`rtvuva vo polza na op{testvoto, na narodot svoj ili na ~ove{tinata, a so
narodot pravi opiti za svoite fantasti~ni planovi. Makedonska
inteligencijo! Vreme e da se pomisli deka e gre{no da se pravi opit so
tu|i ~ove~ki `ivoti za na{ite fantasti~ni planovi.
No, so toa jas ne sakam da ka`am nie da prestanem da idealizirame
i da `iveeme so narodni ideali. Ne! Nie ne mo`eme da `iveeme bez
ideali: samo na{ite ideali otsega }e treba da bidat po~isti od
ponapre{nite Otsega nie }e treba so na{ata patriotska rabata da
iskupuvame na{ite grevovi pred na{iot narod. Otsega nie }e treba da se
`rtvuvame za negovite interesi i so toa da mu otplatime za negovata vera
vo nas i za negovoto poslu{no i to~no ispolnuvawe na planovite na
organizacijata. Kako mo`e na{ata inteligencija da se oddol`i pred
na{iot narod za dadenite od nego `rtvi? Na toa pra{awe jas odgovoriv
koga zboruvav pogore za borbata so propagandite i za postavuvawe na
na{iot narod vo dobri odnosi sprema site makedonski narodnosti.
No glavno, kako {to napomnav pak pogore, }e mu se pomogne na na{iot
narod so kulturno rabotewe, a najpove}e so prosvetuvaweto.
Naukata i literaturata se najva`niot faktor za razvivaweto na
eden narod kako narod. Po stepenot na razvivaweto na naukata i
literaturata kaj eden narod se meri negovata kultura i po niv se delat
narodite: na kulturni i nekulturni; kulturnite narodi vladeat, a
nekulturnite robuvaat. Samo so znaewe i prosvetuvawe, samo so kulturna
rabota }e mo`e na{ata inteligencija da gi popravi i da gi iskupi svoite
gre{ki pred na{iot narod.
]e re~at nekoi oti kulturnata rabota e vozmo`na samo koga ima
politi~ka sloboda; bez nea taa e nevozmo`na. - Vistina, vo taa zabele{ka
ima eden del vistina, no samo eden del. Glavniot uslov za kulturna
rabota ne e polnata politi~ka sloboda, a moralnata vospitanost na
narodot i na negovata inteligencija, soznavaweto na moralniot dolg pred
narodot kaj sekoj ~len na toj narod. Polnata politi~ka sloboda ne ~ini za
ni{to, ako eden ~ovek ne soznava oti negoviot ~ove~ki dolg, negoviot dolg
pred svojata tatkovina i svojot narod e: trud, trud i pak trud. Slobodata
~ini samo za polzuvawe na rezultatite od svojot trud, no ne tolku za
samiot trud. A za da mo`e ~ovek da gi polzuva rezultatite od svojot trud,
treba prvo da se potrudi. Da rabrti i da se trudi mo`e ~ovek i pri
postesneti politi~ki uslovi.
Za da si ja o~istime sovesta pred narodot na{ za dadenite od nego
`rtvi, treba, zna~i, da se zafatime za kulturna rabota. A pri toa da go