Krste Petkov Misirkov Za makedonskite raboti

Taa zada~a e mnogu te{ka i bara golemi zaedni~ki usilbi. Zatoa
izu~uvaweto na taa zada~a i ispolnuvaweto nejzino baraat u~estvo na
site Makedonski Sloveni vo nea, bez razlika na verska i nacionalna boja.
Zatoa makedonskata inteligencija treba da prestane da se odnesuva me|u
sebe so nedoverba. Od propagandite vo koi slu`i }e treba da bara
sloboda da se nao|a vo postojano op{tewe so inteligencijata i
op{testvoto od drugite propagandi. Vo slobodnite balkanski dr`avici,
odvreme-navreme, makedonskata inteligencija, bez razlika na
propagandite, treba da organizira svoi makedonski sobiri, na koi }e se
razgleduvaat i }e se re{avaat pra{awa za duhovniot i nacionalniot
rascvet na Makedoncite. Makedonskata inteligencija sekoga{ koga e
nadvor od svoite oficijalni raboti treba da zboruva me|u sebe na
centralnoto makedonsko nare~je /vele{ko-prilepsko-bitolsko-ohridsko/,
koe }e treba da se vovede vo site religiozni i nacionalni propagandni i
turski u~ili{ta kako zadol`itelen predmet. Toa nare~je ima da bide
literaturen jazik na Makedoncite.
Ako religioznite i nacionalnite propagandi ne posakaat da go
vovedat na{iot jazik vo svoite u~ili{ta, se razbira deka samo tamu kade
{to `iveat Sloveni, i ako im zabranuvaat na svoite u~iteli i popovi da
drugaruvaat so makedonskata inteligencija i op{testvo od drugite
propagandi, toga{ makedonskata inteligencija i narodot, bez razlika na
propagandite, treba da iznajdat pat so koj{to }e mo`e da se kazni taa
propaganda. Ako taa propaganda se vospolzuva so spletkarewa protiv
nejzinite neprijateli, toga{ inteligencijata treba da mu go objasni na
narodot nedostojniot obraz na raboteweto na taa propaganda i da go
povika samiot da si gi brani `ivotnite svoi interesi. Ako narodniot
protest vo verskite i u~ili{nite raboti, vo koi op{tinite treba da se
priznaat slobodni, se poka`e od zainteresiranata propaganda kako bunt
so dr`avna boja i se baraat dr`avni merki protiv buntovnicite, toga{
narodot i inteligencijata treba da se obrnat kon konzulite, kako kon
arbitra`ni sudii.
Ako nekolku ili site propagandi se sprotistavat na tie na{i
barawa i nastojuvaat vo u~ili{tata i crkvite da se izu~uvaat i
pominuvaat samo jazicite na propagandite, toga{ da se prezemat op{ti i
energi~ni merki protiv site i religiozni i nacionalni propagandi vo
Makedonija.
Slobodata na sovesta e priznaena nasekade; taa e i }e bide
priznaena i kaj nas. Eksploatacijata na taa sloboda se progonuva nasekade
i treba da bide progonuvana i kaj nas. Jezuitite se isterani tukure~i od
site evropski zemji zatoa {to ja eksploatiraa narodnata sovest.
Crkovnite ordeni vo Francija se ograni~eni vo u~ili{nite raboti, oti so
niv zloupotrebuvaat. [to bilo nasekade vo Evropa, mo`e da bide i kaj
nas, vo Makedonija.
Sekoj }e ima pravo da ispoveduva i muslimanstvo i hristijanstvo vo
trite glavni formi: pravoslavjeto, katoli{tvoto i protestanstvoto.
Religioznite potrebi i ubeduvawa za site se neprikosnoveni. 42 No