Doktorska disertacija - Prirodno

2. Teorijski deo
Ovi kiseonici su stoga negativno naelektrisani, a elektroneutralnost se piostiže katjonom
m e t a l a u s u s e d s t v u . N a o s n o v u n a v e d e n e j e d n a i n e m o ž e s e i s t a i s l e d e e :
1. B r o j n e p r e m o š u j u i h k i s e o n i k a j e p r o p o r c i o n a l a n b r o j u m o l o v a d o d a t o g o k s i d a
metala.
2. Dodatak oksida alkalnih ili zemnoalkalnih metala m o r a p o v e a t i u k u p a n o d n o s O / S i u
silikatu.
3. P o v e a v a n j e m b r o j a n e p r e m o š u j u i h k i s e o n i k a r e z u l t u j e p o v e a n o m f r a g m e n t i s a n j u
strukture na manje jedinice.
S l e d i d a j e k r i t i n i p a r a m e t a r k o j i o d r e đ u j e s t r u k t u r u s i l i k a t a b r o j n e p r e m o š
kiseonika po tetraedru, koji j e u s t v a r i o d r e đ e n O / S i o d n o s o m .
Alumijijum igra važnu ulogu u silikatima , p a j e j e d n a o d k a r a k t e r i s t i n i h o s o b i n a s i l i k a t a
4+ 3+
m o g u n o s t z a m e n e S i sa Al . Pored toga, alumijijum i z g r a đ u joktaedarske e
slojeve, koji
zajedno sa silicijumovim tetraedarskim slojevima formiraju slojevitu strukturu filosilikata -
glinenih minerala. M e đ u s o b n a v e z a i z m e đ u o k t a e d a r a s e o s t v a r u j e p r e k o i v i c a .
2.4.1. Glineni minerali i gline
f e s t i c eglinenih
minerala su po granulometrijskom sastavu fino disperzni i koloidno
d i s p e r z n i m i n e r a l i . G e o l o z i , m i n e r a l o l o z i , h e m i a r i i n a u n i c i k o j i s e b a v e k o l o
h e m i j o m i h e m i j o m z e m l j i š t a r a z l i i t o d e f i n i š u t e r m i n e g l i n a i g l i n e n i m i n e r a l . I s
po s m a t r a n o , t e r m i n g l i n a s e n a j e š e o d n o s i o n a m a l e n e o r g a n s k e e s t i c e z e m l j i š t a ,
v e l i i n a m a n j a o d 2 µ m , b e z o b z i r a n a h e m i j s k i s a s t a v i k r i s. tTermin a l n u s glineni t r u k t u r u
mineral se odnosi na filosilikate koji imaju slojevitu strukturu i po hemijskom sastavu su
hidrosilikati magnezijuma ili aluminijuma (Auerbach, 2004; Bergaya i sar., 2005; Murray,
2007). U p e d o l o g i j i s e p o d g l i n e n o m f r a k c i j o m s m a t r a m a t e r i a l i j a j e v e l i i n a e s t i c a
o d 2 µ m e . s . (ekvivalentni d . sferni dijametar). U geologiji, sedimentologiji i geoinženjerstvu
v e l i i n a e s t i c a g l i n e n e f r a k c i j e j e o g r a n i e n a n a < 4 µ m e . s . d . j dhemiji o k j e u k o l o i d n o
p r i h v a e n a v r e d n o s t < 1 (Meunier, µ m 2005).
Z b o g s v o j e s p e c i f i n e s t r u k t u r e , i z o m o r f n e s u p s t i t u c i j e , –OH p o v rgrupa š i n s k i
h
koloidnih f i z i hemijskih k o osobina, glineni minerali se redovno ponašaju k a o i z m e n j i v a i
jona. Izomorfna supstitucija se dešava u trenutku nastajanja minerala kada dolazi do
s u p s t i t u c i j e j e d n o g j o n a d r u g i m k o j i j e s l i n e v e l i i n e , b e z n a r u šructure a v a n j a k r i s t a l n e
minerala. U tetraedarskom sloju Al 3+ 4+ 3+
o b i n o z a m e n j u j e , S dok i u oktaedarskom sloju Al
može biti zamenjen katjonom koordinacionog broja 6, kao npr. Fe 2+ , Fe 3+ , Mg 2+ , Ni 2+ , Zn 2+ ,
Cu 2+ itd. Kao rezultat izomorfne supstitucije nastaje trajno negativno naelektrisanje koje je
26