kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand
kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand
Inhlonipho ivela ngetindlela letinyenti: ivela ngelivi lapho luswana lukhala, ivela ngekuchebulana lapho bantfu lababili bahlangana babingelelana; ivela ngekugoba emadvolo kwalomncane ngobeabingelela umuntfu lohlonishwako eligunjini lelitsite njengathishela, mantji, ummeli wasemajajini, lijaji, inkhosi yesive nalabanye. Inhlonipho igcama kumuntfu kusukela atalwa, akhuliswe ngayo seyifake imihambo nemasiko esive. Inhlonipho ihambisana naletinye tingcikitsi temphilo letifanana nebuntfu, lutsandvo, inkholo, imvelo, bunye, kukhutsatana naletinye. 3.14 INGCIKITSI LETSINTSA LUFUTO Lufuto lusho kufanana ngekwetento nesimo. Esikhatsini lesinyenti lufuto lubukwa ebanlfwini. Kuye kubukwe umntfwana acatsaniswe nebatali bakhe. , Umntfwana uye afute batali bakhe ngetici letitsite letibonakala emtimbeni wakhe. Kulesinye sikhatsi uye abafute ngesimo netento takhe. Etibonelweni tetaga letingentasi kusetjentisweemagama lamifanekisomicondvo lalandzelako: lukhuni nenkhonyane kukhombisa lufuto. Ngekubuka bantwana labanyenti uye ubone ngalokuphelele simo netento tebatali babo, ubuye wati nemphilo yasemakhaya labaphuma kuwo. Uma ungumtali kuhle ukhulise bantfwana ngendlela lefanele ngobe live lisebentisa bona njengesibuko selikhaya lakho. Sibona kucatsanisa kuleso naleso saga. Lukhuni lubukwe Iwacatsaniswa nemlotsa; inkhonyane ibukwe nenina; umbala wabukwa nekhonyane. Uma sikhuluma ngelufuto sibuka ngekucatsanisa umntfwana nemtali. 81
Taga ngengcikitsi letsinta lufuto Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: Lukhuni lutala umlotsa. Umuntfu locotfokuyenteka atale umntfwana longafani nave ngesimilo. Ikhonyane yemdlandla yeca lapho kweca khona unina. Umntfwana ufuta batali bakhe ngebuhle noma ngebubi. Umbala ucaca enkhonyaneni. Umntfwana ufuta batali bakhe ngetento letinhle noma letimbi. Taga letitsintsa lufuto tiyahambelana naleto letiphatselene nekusekwa kwemiti. kukhuliswa kwebanttwana nekuphatsana kwebantfu. Lufuto luyincenye yemphilo yebantfu ngobe luyacatsanisa lubuye lufanise. 3.15 INGCIKITSI lEPHATSElENE NEKWEHlUlEKA Kwehluleka kuphikisana nemphumelelo. Kwehluleka okusiyo intfo lekhutsatwako ngobe kunemphumeta lomubi. Kubekwe njengengcikitsi lopha hhayi ngobe kugcanyiswa kunoletinye tingcikitsi. Inhloso kuphawula ngoko bese kunyembenywo. Kwehluleka kubonakala emikhakheni yemphilo leminyenti: emidlalweni. emitameni. enkhulumeni. etikhundleni. njatonjolo, kwehluleka kubakhona ngemuva kwemitomo leminyenti lelwo nemphumelelo. Lekumele kwatiwe kutsi kwehluleka umuntfu lowenta imitamo hhayi togoce tandla wobukela lokwentekako. TInyenti tindzawo lapho umuntfu aye ehluleke khona njengaleti: 82
- Page 41 and 42: 2.2 TAGA lETICAMBEKE NGETlTFOLUVElO
- Page 43 and 44: Saga: Inchazelo: labanye. Lidloti I
- Page 45 and 46: I Afrika leseNingizimu icale kwati
- Page 47 and 48: Inganekwane: Imphangele Kwesukasuke
- Page 49 and 50: Inganekwane: Imbila yeswela umsila
- Page 51 and 52: kulayetela, ichubeke nekucela tinya
- Page 53 and 54: tibe tindze. Umsenge awunamahlavu l
- Page 55 and 56: * * Kufa akunantsandzane. Kufa akun
- Page 57 and 58: Awumbiwa < Ndzawonye. Ingwenya < Go
- Page 59 and 60: Saga: Inchazelo: Sigwaca sHindza in
- Page 61 and 62: Dingane. Leli kwobe kuli butfo lenk
- Page 63 and 64: SEHLUKO 3 3.0 KUHLELEKA KWETAGA NGE
- Page 65 and 66: Kubalulekile kubukisisa kutsi iyini
- Page 67 and 68: Imphambosi yekwentana ngiyo lephets
- Page 69 and 70: Likhaya Iima Iicondze ngebantfu lab
- Page 71 and 72: Uma sibuka tibonelo letingenhla, ti
- Page 73 and 74: Luhla Iwetaga leticaphelisa ngengot
- Page 75 and 76: INGWENYAMA INDVUNA INDLOVUKAZI Nqwa
- Page 77 and 78: Toga ngengcikitsi yetinsongo Saga:
- Page 79 and 80: grass and stones on it. If it is ne
- Page 81 and 82: ngalokusobala kutsi umuntfu wente t
- Page 83: kubukwe kubaleka kwakhe ayewusitsel
- Page 86 and 87: Buntfu kumele bukhutsatwe ebantfwin
- Page 88 and 89: • tici letisemitimbeni. • tento
- Page 90 and 91: afinyelele ezingeni lebudzala lekut
- Page 94 and 95: • Kwehluleka emdlalweni. • Kweh
- Page 96 and 97: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: L
- Page 98 and 99: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: S
- Page 100 and 101: SEHLUKO 4 4.0 KUHLELEKA KWETAGA NGE
- Page 102 and 103: • • • • • • • Umuntfu
- Page 104 and 105: • Toga letinemagama lomanyenti ne
- Page 106 and 107: Saga: Kubona kanye kubona kabili. I
- Page 108 and 109: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: 4
- Page 110 and 111: Kolulucwaningo kubukwe tibonelo let
- Page 112 and 113: Uma sibuka kusukela ku (b) - (d) si
- Page 114 and 115: (j) Waphelelwa ngumsebenti kadzeni
- Page 116 and 117: Akusiyo imibuto /engenhla kuphela /
- Page 118 and 119: 5 6 7 4.6.1 Sibanjalo Ubifo Silandz
- Page 120 and 121: 4.7 TAGA lEl1SAKUPHIKA Toga tiyindl
- Page 122 and 123: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: S
- Page 125 and 126: • kukhona letiveta bunye ngekwesi
- Page 127 and 128: Kwephana ludvumo Kwemana ludvumo Li
- Page 129 and 130: lento lokufaniswako lokulaniswa nak
- Page 131 and 132: 4.10.3 Simuntfutiso Saga: Licala ng
- Page 133 and 134: Liphimbo 1-Wadla lilunga lakulungel
- Page 135 and 136: 4.10.6 4.10.7 Saga: Inchazelo: Inkh
- Page 137 and 138: isho kukhetseka kwemagama ngendlela
- Page 140 and 141: SiboneJo: Sibonelo: (c) Letinye tog
Taga ngengcikitsi letsinta lufuto<br />
Saga:<br />
Inchazelo:<br />
Saga:<br />
Inchazelo:<br />
Saga:<br />
Inchazelo:<br />
Lukhuni lutala umlotsa.<br />
Umuntfu locotfokuyenteka atale umntfwana longafani nave<br />
ngesimilo.<br />
Ikhonyane yemdlandla yeca lapho kweca khona unina.<br />
Umntfwana ufuta batali bakhe ngebuhle noma ngebubi.<br />
Umbala ucaca enkhonyaneni.<br />
Umntfwana ufuta batali bakhe ngetento letinhle noma<br />
letimbi.<br />
Taga letitsintsa lufuto tiyahambelana naleto letiphatselene nekusekwa kwemiti.<br />
kukhuliswa kwebanttwana nekuphatsana kwebantfu. Lufuto luyincenye<br />
yemphilo yebantfu ngobe luyacatsanisa lubuye lufanise.<br />
3.15 INGCIKITSI lEPHATSElENE NEKWEHlUlEKA<br />
Kwehluleka kuphikisana nemphumelelo. Kwehluleka okusiyo intfo<br />
lekhutsatwako ngobe kunemphumeta lomubi. Kubekwe njengengcikitsi lopha<br />
hhayi ngobe kugcanyiswa kunoletinye tingcikitsi. Inhloso kuphawula ngoko<br />
bese kunyembenywo.<br />
Kwehluleka kubonakala emikhakheni yemphilo leminyenti: emidlalweni.<br />
emitameni. enkhulumeni. etikhundleni. njatonjolo, kwehluleka kubakhona<br />
ngemuva kwemitomo leminyenti lelwo nemphumelelo.<br />
Lekumele kwatiwe kutsi kwehluleka umuntfu lowenta imitamo hhayi togoce<br />
tandla wobukela lokwentekako. TInyenti tindzawo lapho umuntfu aye ehluleke<br />
khona njengaleti:<br />
82