kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand

kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

Umdvumo losheshako uvakala etageni letiveta tebusha letilandzelako: • • Nalongenankhomo uyayidla inyama. Emakhuba alingene balimi. Linani lemagama Iiveta Iikhono lekwengcisa umlayeto. Lomunye umlayeto wengciswa ngemagama lambalwa kantsi lomunye ngemagama lamanyenti. Taga letakhiwe ngemagama lambalwa tehlukaniseka kanje: • • Tenkhulumo lesebaleni s Inyanga ayitelaphi. s Lidloti liyabhekelwa. Tenkhulumo lebhacile s Kufa butfongo. s Iyawuphindza umdzaka. Tago letakhiwe ngemagama lamanyenti tigcamisa loku lokulandzelako: • Kuchaza Ayikho ingwe lengenalibala lelimnyama. IMfolozi lemnyama lekhetsa baweti. • Kukhanyisa Livi lemphofana Iivunywa muva. Lenelitfunga kayisengeli phasi. Kwakheka kwetaga kuveta toga njengemisho lemifishane nanjengemisho lemidze. Imisho lemifishane isebentisa emagama lambalwo. kantsi lemidze kubo ngemagoma lamanyenti. 139

ntfo tenkhulumo tibaluleke etageni njengeluphahla Iwendlu. Leso naleso saga sakhiwe titfo tenkhulumo letitsite njengaleti: o o o o Sobito. Sichasiso. Silandziso. Sikhanyiso naletinye. TInongo tenkhulumo letetayelekile etageni kuba nguleti letilandzelako: sifanisongco, sifaniso, sicatsaniso, simuntfutiso netifutamisindvo. TInyenti letinye tinongo tenkhulumo letitfolakala etageni kepha lekungakaphawulwa ngato kulolucwaningo ngesizatfu sekungabi tinyenti. Sibonelo: Sihabiso: Wadla lichudze lifile. Lokubalulekile ngetaga kutsi teneka emaciniso emphilo kutsi avakale kahle kubo bonkhe bantfu. TIbonelo: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: Utsatsa losemsamo limphose emnyango. Kwemhlaba kuyaphendvuka ngobe losemuva ugcina asembili, losembili agcine asemuva. Incola lengahambi ayikhonkhotfwa tinja. Umuntfu lowenta tintfo letingabonakali akawadvonsi emehlo ebantfu. Toga tikhombisa emakhono laselizingeni lelisetulu ngaso sonkhe sikhatsi. Etibonelweni letingenhla emaciniso emphilo avetwe ngemicondvo lemibili lechumene: umcondvo wesingeniso (introductory idea) nemcondvo wesiphetfo (conclusive idea). 140

ntfo tenkhulumo tibaluleke etageni njengeluphahla Iwendlu. Leso naleso<br />

saga sakhiwe titfo tenkhulumo letitsite njengaleti:<br />

o<br />

o<br />

o<br />

o<br />

Sobito.<br />

Sichasiso.<br />

Silandziso.<br />

Sikhanyiso naletinye.<br />

TInongo tenkhulumo letetayelekile etageni kuba nguleti letilandzelako:<br />

sifanisongco, sifaniso, sicatsaniso, simuntfutiso netifutamisindvo. TInyenti<br />

letinye tinongo tenkhulumo letitfolakala etageni kepha lekungakaphawulwa<br />

ngato kulolucwaningo ngesizatfu sekungabi tinyenti. Sibonelo: Sihabiso:<br />

Wadla lichudze lifile.<br />

Lokubalulekile ngetaga kutsi teneka emaciniso emphilo kutsi avakale kahle<br />

kubo bonkhe bantfu. TIbonelo:<br />

Saga:<br />

Inchazelo:<br />

Saga:<br />

Inchazelo:<br />

Utsatsa losemsamo limphose emnyango.<br />

Kwemhlaba kuyaphendvuka ngobe losemuva<br />

ugcina asembili, losembili agcine asemuva.<br />

Incola lengahambi ayikhonkhotfwa tinja.<br />

Umuntfu lowenta tintfo letingabonakali<br />

akawadvonsi emehlo ebantfu.<br />

Toga tikhombisa emakhono laselizingeni lelisetulu ngaso sonkhe sikhatsi.<br />

Etibonelweni letingenhla emaciniso emphilo avetwe ngemicondvo lemibili<br />

lechumene: umcondvo wesingeniso (introductory idea) nemcondvo<br />

wesiphetfo (conclusive idea).<br />

140

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!