kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand
kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand
Umdvumo losheshako uvakala etageni letiveta tebusha letilandzelako: • • Nalongenankhomo uyayidla inyama. Emakhuba alingene balimi. Linani lemagama Iiveta Iikhono lekwengcisa umlayeto. Lomunye umlayeto wengciswa ngemagama lambalwa kantsi lomunye ngemagama lamanyenti. Taga letakhiwe ngemagama lambalwa tehlukaniseka kanje: • • Tenkhulumo lesebaleni s Inyanga ayitelaphi. s Lidloti liyabhekelwa. Tenkhulumo lebhacile s Kufa butfongo. s Iyawuphindza umdzaka. Tago letakhiwe ngemagama lamanyenti tigcamisa loku lokulandzelako: • Kuchaza Ayikho ingwe lengenalibala lelimnyama. IMfolozi lemnyama lekhetsa baweti. • Kukhanyisa Livi lemphofana Iivunywa muva. Lenelitfunga kayisengeli phasi. Kwakheka kwetaga kuveta toga njengemisho lemifishane nanjengemisho lemidze. Imisho lemifishane isebentisa emagama lambalwo. kantsi lemidze kubo ngemagoma lamanyenti. 139
ntfo tenkhulumo tibaluleke etageni njengeluphahla Iwendlu. Leso naleso saga sakhiwe titfo tenkhulumo letitsite njengaleti: o o o o Sobito. Sichasiso. Silandziso. Sikhanyiso naletinye. TInongo tenkhulumo letetayelekile etageni kuba nguleti letilandzelako: sifanisongco, sifaniso, sicatsaniso, simuntfutiso netifutamisindvo. TInyenti letinye tinongo tenkhulumo letitfolakala etageni kepha lekungakaphawulwa ngato kulolucwaningo ngesizatfu sekungabi tinyenti. Sibonelo: Sihabiso: Wadla lichudze lifile. Lokubalulekile ngetaga kutsi teneka emaciniso emphilo kutsi avakale kahle kubo bonkhe bantfu. TIbonelo: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: Utsatsa losemsamo limphose emnyango. Kwemhlaba kuyaphendvuka ngobe losemuva ugcina asembili, losembili agcine asemuva. Incola lengahambi ayikhonkhotfwa tinja. Umuntfu lowenta tintfo letingabonakali akawadvonsi emehlo ebantfu. Toga tikhombisa emakhono laselizingeni lelisetulu ngaso sonkhe sikhatsi. Etibonelweni letingenhla emaciniso emphilo avetwe ngemicondvo lemibili lechumene: umcondvo wesingeniso (introductory idea) nemcondvo wesiphetfo (conclusive idea). 140
- Page 98 and 99: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: S
- Page 100 and 101: SEHLUKO 4 4.0 KUHLELEKA KWETAGA NGE
- Page 102 and 103: • • • • • • • Umuntfu
- Page 104 and 105: • Toga letinemagama lomanyenti ne
- Page 106 and 107: Saga: Kubona kanye kubona kabili. I
- Page 108 and 109: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: 4
- Page 110 and 111: Kolulucwaningo kubukwe tibonelo let
- Page 112 and 113: Uma sibuka kusukela ku (b) - (d) si
- Page 114 and 115: (j) Waphelelwa ngumsebenti kadzeni
- Page 116 and 117: Akusiyo imibuto /engenhla kuphela /
- Page 118 and 119: 5 6 7 4.6.1 Sibanjalo Ubifo Silandz
- Page 120 and 121: 4.7 TAGA lEl1SAKUPHIKA Toga tiyindl
- Page 122 and 123: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: S
- Page 125 and 126: • kukhona letiveta bunye ngekwesi
- Page 127 and 128: Kwephana ludvumo Kwemana ludvumo Li
- Page 129 and 130: lento lokufaniswako lokulaniswa nak
- Page 131 and 132: 4.10.3 Simuntfutiso Saga: Licala ng
- Page 133 and 134: Liphimbo 1-Wadla lilunga lakulungel
- Page 135 and 136: 4.10.6 4.10.7 Saga: Inchazelo: Inkh
- Page 137 and 138: isho kukhetseka kwemagama ngendlela
- Page 140 and 141: SiboneJo: Sibonelo: (c) Letinye tog
- Page 142 and 143: 4.13 SIPHETFO Kubona kanye kubona k
- Page 144 and 145: 5.0 SIPHETFO SELUCWANINGO 5.1 SINGE
- Page 146 and 147: Lokuphilako s Tilwane letindizako s
- Page 148: Letinye taga tiye tivete imicondvo
- Page 154 and 155: 5.5 SIPHETFO NGEMIBONO LEYEHLUKENE
- Page 156 and 157: Kubalulekile kutsi taga tifundziswe
- Page 158 and 159: Lubisi, P.M. 2002: Kubuka Ngeliso L
Umdvumo losheshako uvakala etageni letiveta tebusha letilandzelako:<br />
•<br />
•<br />
Nalongenankhomo uyayidla inyama.<br />
Emakhuba alingene balimi.<br />
Linani lemagama Iiveta Iikhono lekwengcisa umlayeto. Lomunye umlayeto<br />
wengciswa ngemagama lambalwa kantsi lomunye ngemagama<br />
lamanyenti. Taga letakhiwe ngemagama lambalwa tehlukaniseka kanje:<br />
•<br />
•<br />
Tenkhulumo lesebaleni<br />
s Inyanga ayitelaphi.<br />
s Lidloti liyabhekelwa.<br />
Tenkhulumo lebhacile<br />
s Kufa butfongo.<br />
s Iyawuphindza umdzaka.<br />
Tago letakhiwe ngemagama lamanyenti tigcamisa loku lokulandzelako:<br />
• Kuchaza<br />
Ayikho ingwe lengenalibala lelimnyama.<br />
IMfolozi lemnyama lekhetsa baweti.<br />
• Kukhanyisa<br />
Livi lemph<strong>of</strong>ana Iivunywa muva.<br />
Lenelitfunga kayisengeli phasi.<br />
Kwakheka <strong>kwetaga</strong> kuveta toga njengemisho lemifishane nanjengemisho<br />
lemidze. Imisho lemifishane isebentisa emagama lambalwo. kantsi lemidze<br />
kubo ngemagoma lamanyenti.<br />
139