kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand

kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand kuhlutwa kwetaga tesiswati - UZSpace Home - University of Zululand

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

• Toga letinemagama lomanyenti netinchazelo letimfishane: Ngibone lokwabonwa vinia ngenyeti - imihlolo! Unetiqa ekhatsi njengamfagolweni - akanasimilo lesihle. Insokavukela kugeza kwemehlo - kwemolanga onkhe. • Toga letinemagoma lalingona newetinchazelo: Inkhomo ingatala umuntfu - ngeke yenteke leyontfo. Ucedzile ungesilo Iitfole ­ ukhulume Iiciniso lonkhe. Udvwale Iitulu lelisetulu - udvwole ngendlela lemangolisako. Unani lemagama etageni lisiniketa umdvwebo lolandzelako: a 11 a 11 a 11 b a 11 b 11 c [a) Umvuko wendvulo (a - b). b b 11 c [ b) Umlilo uvuka etaleni (a - cl. (cl Imfene kayilulahli lukhobo !wayo (a - d). rd) Ingwenya idla luhlobo leyase yoludla (a - e). 11 c 11 d 11 d I1 e Unani lemagama etageni ligcamisa loku lokulandzelako: • Umdvumo losheshako Umdvumo losheshako uvckola kahle etageni letakhiwe ngemagcma lambalwa lonemdvumo lolandzelekako. Umdvumo wetayeleke kakhulu etinkondlwenL emiculweni, emidlclweni 93

nasetingcocweni letitsite. • Ligcogcomcondvo Toga tikhombisa kugcogceka kwemcondvo lokuvetwa kuhleleka kwemagama. Letinye toga tiveta umcondvo lophelele ngemagama lamabili nje kuphela, kantsi letinye tisebentisa emagama lamatsatfu, lamane, lasihlanu, njalonjalo. Kugcogceka kwemcondvo kuvela kahle lapho kuyalwa umuntfu kutsi abophatsa kahle labanye ngekutsi abaniketelabakudzingako ngobe angeke kumente abesichaka kusita loyo lofuna kusitwa. Ligcogcomcondvo Iibonakala esageni lesitsi: Sisu semhambi asicedzi lutfo. • Lubumbanomcondvo Saga sakhiwe imicondvo lemibili lesekelene ngenhloso yekuletsa umcondvo munye lophelele. Umcondvo uye ugcizeleleke ngekusetjentiswa kwemagama manye lantjintje ngekwetitfo tenkhulumo esageni. TIbonelo: Saga: Inchazelo: Saga: Inchazelo: TImbambo ngumatsiya ngekutsiya bubendze. Umuntfu uyakufihla lokungekhatsi kuye ngako­ ke angeke kubelula kwati tinhlupheko takhe. Lapho kukhona sidvumbu kulapho kukhona emangce. Bantfu bayayijabulela inhlupheko yalomunye umuntfu. 94

nasetingcocweni letitsite.<br />

• Ligcogcomcondvo<br />

Toga tikhombisa kugcogceka kwemcondvo lokuvetwa kuhleleka<br />

kwemagama. Letinye toga tiveta umcondvo lophelele<br />

ngemagama lamabili nje kuphela, kantsi letinye tisebentisa<br />

emagama lamatsatfu, lamane, lasihlanu, njalonjalo.<br />

Kugcogceka kwemcondvo kuvela kahle lapho kuyalwa umuntfu<br />

kutsi abophatsa kahle labanye ngekutsi abaniketelabakudzingako<br />

ngobe angeke kumente abesichaka kusita loyo l<strong>of</strong>una kusitwa.<br />

Ligcogcomcondvo Iibonakala esageni lesitsi: Sisu semhambi<br />

asicedzi lutfo.<br />

• Lubumbanomcondvo<br />

Saga sakhiwe imicondvo lemibili lesekelene ngenhloso yekuletsa<br />

umcondvo munye lophelele.<br />

Umcondvo uye ugcizeleleke ngekusetjentiswa kwemagama<br />

manye lantjintje ngekwetitfo tenkhulumo esageni. TIbonelo:<br />

Saga:<br />

Inchazelo:<br />

Saga:<br />

Inchazelo:<br />

TImbambo ngumatsiya ngekutsiya bubendze.<br />

Umuntfu uyakufihla lokungekhatsi kuye ngako­<br />

ke angeke kubelula kwati tinhlupheko takhe.<br />

Lapho kukhona sidvumbu kulapho kukhona<br />

emangce.<br />

Bantfu bayayijabulela inhlupheko yalomunye<br />

umuntfu.<br />

94

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!