ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home

ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

labaphekelako kute Iizinga lekudia Iitewuba embili. Kantsi nemabhokisi akhona kuya ngekutsi utalwa ngubani. Emabhokisi aba bukhatikhati, .umangale kutsi kantsi lomuntfu angeke yini abole nasafakwa entfweni lebita kangaka kube emuva kusele tintsandzane letidla imbuya ngetutsi. Kantsi futsi kuyateka kutsi emabhokisi afika nebachamuki labeta ngemkhumbi, manje kungenteka nje kutsi njengobe nawo lamabhokisi afana nemikhumbi, kwentelwa kutsi bakwati kuntanta balibangise lapho babekuvela khona. Kuphakanyiswa kutsi indzaba yekudla ayiphele emingcwabeni. Bantfu labeta emngcwabeni abete nekudla kwabo ngobe phela telo khaya lebete kulo Iisuke selife Iwembita ngekulahlekelwa ngulesihlobo sabo. Kantsi nesifo setinsila singena lula ngekudla lakushonwe khona nangabe Iona lophakela kudla ashisa. Nangabe siwatsandza emabhokisi singasafuni kubuyela kuloku kwakitsi, akube ngemabhokisi langembi ecoJo, kungenjaJo sitatibangela kuhlala silandzelelana nabomashonisa size siyofa. Bangcwabi sebacubuke njengemakhowa ngobe naku bayati kutsi singemahatsa botsatsekile labatsatfwa tintfo tekufika. Kubuye kwabonakala kutsi bantfu abasalandvwa labashonele khona ngobe naku sitsi sesiphucukile. Loku ngiko kanye lokusibangela emabhadi ekufa lokungapheli emindenini bantfu bafa balandzelane cishe ngendlela lefanako. Lesinye sikhatsi utfola kutsi kuba netingoti emgwacweni tingapheli kantsi ngulabantfu labafa bangalandvwa. Kuphakanyiswa kutsi bantfu kumele balandze bantfu babo labashonela khashane nelikhaya ngobe naku kuyabonakala kutsi loku kuyingoti lenkhulu leseyicedze bantfu labanyenti bangayiboni kepha bona. Kantsi nekuvala emanceba akusatiwa kulabanye ikakhulu laba lesebayekela konkhe lokutsintsene nemasiko kanye nemihambo yesintfu bakhetsa kuphila imphilo yesilumbi. libhimbi nemicimbi yesintfu kuvelile kutsi ibaluleke kabi esiveni ngobe nguyo lekuhfanganwa kuyo kukhonjiswe bunye eveni. Esikhatsini Jesinyenti lemicimbi ibusiswa kuba khona kwenkhosi. Umkhosi wencwala kutfolakele kutsi ingumthandazo wesive semaSwati. Kulapho emaSwati akwati 182

kutibongela khona kuMdali ngalabentela kona kanye nekuticelela inhlanhla emnyakeni lotako. lncwala ibaluleke kudlu/a yonkhe imikhosi lekhona .emaSwatini kungako Dlamini naKhumalo, (1993) babeka kanje: lncwala nguwona mkhosi umkhulu kunayo yonkhe imikhosi kulakaNgwane. lyagidvwa ayibukelwa. Ngwane udzilika kuwo onkhe emagumbi elive nalabangaphandle. lngani nangensheya kwetilwandle lapho emaSwati alidlanzana khona ayayigidza. Ngisho bobhekinyanga ubabona sebagabe emashoba bashona encwaleni. (Dlamini naKhumalo, 1993:16). Kunconywa kutsi lemikhosi ingayekelwa kepha ifundziswe kubaluleka kwayo ngisho nasetikolweni imbala. -. Tingoma temicimbi nanato kutfolakele kutsi tinalomkhulu umsebenti esiveni semaSwati kantsi nemibiko lekuto ibalulekile. Kuphakanyiswa kutsi nanobe bantfu bakitsi sebatsatfwa ngumculo Jomusha ikakhulu Iona losanganisa insha lowatiwa ngekutsi yi' kwaito' kepha nalona wesintfu kuyadzingeka kutsi bantfwana bafundziswe wona kute babone kubaluleka kwawo. Phela tingoma tesintfu tihamba ekhatsi emitsanjeni yemuntfu. Kubuye kwatfolakala futsi kutsi sibongo sibaluleke ind/ela /ecakile emaSwatini. lngani esikhatsini Jesinyenti sibongo kusuke kuligama lemsunguli waleso sive. Kantsi kubukiwe futsi kutsi nawukhulekela ungena emtini wemnumzane, ubita tinsika talelo khaya ngekwelamana kwato. Nanobe kubuswa ekhaya lelitsite kubongwa tinsika talelo khaya. Loku kukhombisa kutsi emaSwati inhlonipho yintfo latalwa nave lesengatini. Kutsi nyalo bantfu sebete inhlonipho empeleni kubonakala kwangatsi babangelwa ngulaba bekubulwa tinhlitiyo ngobe bona kubo inhlonipho ayatiwa nani. Kubita umuntfu lomdzala kutfolakele kutsi akwatiwa kubantfu bendzabuko njengobe kwenteka esilumbini. Phela khona Iikheh/a Jelingangamkhulu wakho, ungalibita utsi •John'. Kuphakanyiswa kutsi bachubeke nekuhloniphana, babitane ngetibongo hhayi kubita lomdzala ngeligama. 183

labaphekelako kute Iizinga lekudia Iitewuba embili. Kantsi nemabhokisi<br />

akhona kuya ngekutsi utalwa ngubani. Emabhokisi aba bukhatikhati,<br />

.umangale kutsi kantsi lomuntfu angeke yini abole nasafakwa entfweni lebita<br />

kangaka kube emuva kusele tintsandzane letidla imbuya ngetutsi. Kantsi futsi<br />

kuyateka kutsi emabhokisi afika nebachamuki labeta ngemkhumbi, manje<br />

kungenteka nje kutsi njengobe nawo lamabhokisi afana nemikhumbi,<br />

kwentelwa kutsi bakwati kuntanta balibangise lapho babekuvela khona.<br />

Kuphakanyiswa kutsi indzaba yekudla ayiphele emingcwabeni. Bantfu labeta<br />

emngcwabeni abete nekudla kwabo ngobe phela telo khaya lebete kulo Iisuke<br />

selife Iwembita ngekulahlekelwa ngulesihlobo sabo. Kantsi nesifo setinsila<br />

singena lula ngekudla lakushonwe khona nangabe Iona lophakela kudla<br />

ashisa. Nangabe siwatsandza emabhokisi singasafuni kubuyela kuloku<br />

kwakitsi, akube ngemabhokisi langembi ecoJo, kungenjaJo sitatibangela<br />

kuhlala silandzelelana nabomashonisa size siyofa. Bangcwabi sebacubuke<br />

njengemakhowa ngobe naku bayati kutsi singemahatsa botsatsekile<br />

labatsatfwa tintfo tekufika.<br />

Kubuye kwabonakala kutsi bantfu abasalandvwa labashonele khona ngobe<br />

naku sitsi sesiphucukile. Loku ngiko kanye lokusibangela emabhadi ekufa<br />

lokungapheli emindenini bantfu bafa balandzelane cishe ngendlela lefanako.<br />

Lesinye sikhatsi utfola kutsi kuba netingoti emgwacweni tingapheli kantsi<br />

ngulabantfu labafa bangalandvwa. Kuphakanyiswa kutsi bantfu kumele<br />

balandze bantfu babo labashonela khashane nelikhaya ngobe naku<br />

kuyabonakala kutsi loku kuyingoti lenkhulu leseyicedze bantfu labanyenti<br />

bangayiboni kepha bona. Kantsi nekuvala emanceba akusatiwa kulabanye<br />

ikakhulu laba lesebayekela konkhe lokutsintsene nemasiko kanye nemihambo<br />

yesintfu bakhetsa kuphila imphilo yesilumbi.<br />

libhimbi nemicimbi yesintfu kuvelile kutsi ibaluleke kabi esiveni ngobe nguyo<br />

lekuhfanganwa kuyo kukhonjiswe bunye eveni. Esikhatsini Jesinyenti<br />

lemicimbi ibusiswa kuba khona kwenkhosi. Umkhosi wencwala kutfolakele<br />

kutsi ingumthandazo wesive semaSwati. Kulapho emaSwati akwati<br />

182

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!