ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home

ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

SEHlUKO 5 .5.0 LUHLATIYO, lOKUTFOLAKElE TINCOMO KANYE NESIPHETFO 5.1 Singeniso Lesehluko sitawuniketa luhlatiyo, lokutfolakele tincomo kanye nesiphetfo. Loku ngulokutfolwe nguloJucwaningo njengobe beluhJose kuba mhlahlandlela kulendzima yemasiko nemihambo yebantfu bendzabuko kubukwe kakhulu emaSwati. 5.2 luhlatiyo Iwelucwaningo Sehluko sekucala sitfole naku lokulandzelako: Singeniso lapho bekungeniswa khona lonkhe lolucwaningo kubukwa imphilo yebantfu bemdzabu jikelele, tinhloso teluciNaningo, tindlela telucwaningo, kubaluleka kwelucwaningo, umkhawuJo weJucwaningo, kuchazwa kwemagama lasetjentisiwe kanye nemlandvo lomfisha wemaSwati. Sehluko sesibili sona kunaloku lokulandzelako: Kuganana, kulobola, kugidza umtsimba, kukhinyabeteka kwemendvo, umgcwabo, kuzila, kubuyisa umuntfu ekhaya, tibhimbi nemicimbi yemaSwati kanye netingoma takhona, kudla kwesintfu nekutfutfukiswa kwelulwimi kanye nemvunuJo yemaSwati nekutfutfukiswa kwelulwimi. Sehluko sesitsatfu sinaloku lokulandzelako: Kubaluleka kwesibongo nekutsi siyini, umlandvo wetibongo letikhetsiwe kanye netinanatelo takhona bese kuba ngemagama asekhaya, kuvetwe kubaluleka kwawo nemonakalo lowentiwa ngulabamhlophe nebefundisi ekuhleliseni emagama ebantfu bemdzabu. 178

Sehluko sesine besicondzene ngco naloku: Bunjalo baMvelinchanti, bunjalo benkholo yesintfu, umtselela wenkholo .yebuKhrestu enkholweni yesintfu. 5.3 Lokutfolakele netincomo Lolucwaningo luvule emehlo ngekubaluleka kwemasiko nemihambo yebantfu bendzabuko. Kubonakele kutsi kunyembenya nekungawati emasiko nemihambo yesive ngiko kanye lokubangela bantfu bendzabuko batitfole bakulesimo labakuso namuhla. Kutfolakele kutsi bantfu labamnyama sebalahla emasiko nemihambo yabo batsatsa emasiko nemihambo yebelumbi naletinye tive ngekuyengwa kutsi loku kuyimphucuko. Kutfolakele njenganyalo kutsi bantfu bendzabuko akusekho lapha babambelele khona ngobe nalamasiko aletinye tive lesebatsatseke kuwo abawati bafana nenkhomo lelahlekelwe mhlambi wakubo yayongena kulesinye sibaya. Loku kuyimphicabadzala ngobe utfola kutsi sebayantanta nje. Sivumelana naNyoka nakhala endzabeni levele kuCity Press, 24 iNdlovana 2002 nakhala kutsi esikolweni abafuni umntfwanakhe afundze siChosa. Kwale ngisho satsi utawucasha thishela ambhadale ngeyakhe imali. Kudzimate kwasita inkantolo leyaphoca sikolo kutsi lomntfwana atfole thishela lotamfundzisa lulwimi Iwakhe Iwasekhaya atewutfola emasiko nemihambo yakubo. Kubuhlungu lokunjena nakwenteka emntfwaneni loneminyaka lesihlanu budzala. Kepha ligalelo laDokotela Nyoka liyakhombisa kutsi nasingatfola bantfu bakitsi labalwa ngalendlela Iingabuya emasisweni. Kubuhlungu noko kutsi bantfu bakitsi ngibo kanye labasita belumbi kucindzetela tilwimi nemasiko ebantfu bendzabuko. Nyoka, (2002) uyibeka kahle lendzaba nakatsi ngemagama akhe: African parents were now carrying the sword and fighting their master's war. They were now the holders of the oppressor's interest. They had started to acqUiesce to the lies they were 179

SEHlUKO 5<br />

.5.0 LUHLATIYO, lOKUTFOLAKElE TINCOMO KANYE NESIPHETFO<br />

5.1 Singeniso<br />

Lesehluko sitawuniketa luhlatiyo, lokutfolakele tincomo kanye nesiphetfo.<br />

Loku ngulokutfolwe nguloJucwaningo njengobe beluhJose kuba mhlahlandlela<br />

kulendzima yemasiko nemihambo yebantfu bendzabuko kubukwe kakhulu<br />

emaSwati.<br />

5.2 luhlatiyo Iwelucwaningo<br />

Sehluko sekucala sitfole naku lokulandzelako:<br />

Singeniso lapho bekungeniswa khona lonkhe lolucwaningo kubukwa imphilo<br />

yebantfu bemdzabu jikelele, tinhloso teluciNaningo, tindlela telucwaningo,<br />

kubaluleka kwelucwaningo, umkhawuJo weJucwaningo, kuchazwa<br />

kwemagama lasetjentisiwe kanye nemlandvo lomfisha wemaSwati.<br />

Sehluko sesibili sona kunaloku lokulandzelako:<br />

Kuganana, kulobola, kugidza umtsimba, kukhinyabeteka kwemendvo,<br />

umgcwabo, kuzila, kubuyisa umuntfu ekhaya, tibhimbi nemicimbi yemaSwati<br />

kanye netingoma takhona, kudla kwesintfu nekutfutfukiswa kwelulwimi kanye<br />

nemvunuJo yemaSwati nekutfutfukiswa kwelulwimi.<br />

Sehluko sesitsatfu sinaloku lokulandzelako:<br />

Kubaluleka kwesibongo nekutsi siyini, umlandvo wetibongo letikhetsiwe kanye<br />

netinanatelo takhona bese kuba ngemagama asekhaya, kuvetwe kubaluleka<br />

kwawo nemonakalo lowentiwa ngulabamhlophe nebefundisi ekuhleliseni<br />

emagama ebantfu bemdzabu.<br />

178

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!