ENYUVESIYAKAZULU - UZSpace Home

lamabili leyetsiwa wona isatalwa futsi omabili anetinchazelo nemlandvo
lobalulekile. Ingani uyise wametsa kutsi nguNkhotfwetjeni, lebekuchaza kutsi
8hunu bekahlala etintsabeni teMdzimba nakutalwa lomntfwana kantsi gaga
wakhe wametsa watsi nguMona, lekuchaza umona lebewukhona ngaleso
sikhatsi. Phela bekutondzana belumbi bodvwa kantsi nebantfu labamnyama
bebatondzana bodvwa.
Lapha sitawusika lelijikako mayelana nemagama emakhosi aKaZulu. Uma ubuka
emagama emakhosi aKaZulu uyatfola kutsi akachazi banikati bawo kuphela
kepha aniketa umlandvo lomudze wesive semaZulu. Ngcongwane, (1986)
encwadzini yakhe yetinsimu lets! DiMonate Ka Ho Phetwa uyibeka kahle
lendzaba natsi:
Mabitso a marena a ha Zulu ha a bolele ditaba tsa beng ba
ona feela, empa a hlalosa histori kaofela ya setjhaba sa
Mazulu. Ka mabitso a marena motho 0 tseba hantle hore ho
ile ha etsahlala eng ka dinako tseo morena eo a neng a busa
ka tsona. Ke taba e makatsang , empa ke nnete. Mabitso a
ka hlalosa dintho tse kgolo ruri! Morena wa ha Zulu ha a
bolelwa, ho hokelwa mabitso a bontatae moholo kaofela ho
ya ka ho tswalana ha bona, a etse thapo etelelehadi.
(Ngcongwane, 1986:13).
Nasibuka emagama emakhosi aKaZulu kuyabonakala kutsi vele acoca tindzaba
njengobe ashilo Ngcongwane ngenhla. Uma sibuka Iigama leNkhosi Shaka,
watalwa unina Nandi asengakendzi ngalokusemtsetfweni manje
kwasekuhlonishwa unina kutsiwa uphetfwe sifo sesisu lekutsiwa ishaka
kwentelwa kutsi kungatsiwa sewutetfwele asesekhaya. Lasuka lapho-ke leligama
laShaka. Lokunye lokushiwoko ngaleligama asinabufakazi bako. Ligama
leNkhosi Dingane Iiyatichaza ngekwalo ngekutsi wandzindza imphilo yakhe
yonkhe. Kwaba yindida kutfolakala kwelithuna lakhe. Inkhosi Mpande lekusho
imphandze vele wabayimphandze kulolusendvo Iwebukhosi baKaZulu. Ingani
141