LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

INkhosi Sobhuza I, Somhlolo phela abehlakaniphe kakhulu, konkhe lebekakwenta bekakwenta ngebuhlakani futsi abetihlela tintfo takhe ngesikhatsi. Njengobe abesitsa lesikhulu saNdwandwe wabona kukuhle kutsi ateke indvodzakati yakhe Thandile labengumndlunkhulu khona kutewudaleka budlelwane. Akagdnanga lapho wabuye watfumela emadvodzakati akhe lamabili kutsi atekwendza enkhosini yakaZulu, Shaka, konkhe loko kwadala budlelwane kwabulala butsa lobebukhona kulamakhosi lamabili. Inkhosi Sobhuza I waba neliphupho lesingatsi belisipholofido. Ngekusho kwaLubisi (2002:26) ulichaza kanje leliphupho: Ephusheni lakhe watjelwa ngekufika kwebantfu labanesikhumba lesitsi asibemtfubi banetinwele letinjengelishoba lenkhomo. wayalwa kutsi angacali acitse ingati yalabantfu ngobe loko kungaba kubulala sive semaSwati. INkhosi Sobhuza I leliphupho walitsatsa ngalokukhulu kubaluleka ngobe phela kuyatiwa kutsi iNkhosi kuba ngiyo lephetse sive, ngalokunjalo iba nemandla lasetulu ngobe uMvelinchanti uyayicacisela kuto tonkhe tintfo ngembi kwekuba tintfo tenteke. Inkhosi Sobhuza I ngekulalela Iiphupho layo ngekutsi yati kutsi Iivela kuSomandla ayimange ibe nebumatima ekubuseni kwakhe ngoba beyingatsandzi kudtsa ingati ebukhosini bemaSwati. Loku kusabonakala kulesikhatsi laphila kuso nyalo kutsi emaSwati akusibo bantfu beludlame. Ekukhotsameni kweNkhosi Sobhuza I ngemnyaka wa-1836 bukhosi batsatfwa indvodzana yakhe Mswati 11 lotalwa yiNdlovukati Thandile (wasebukhosini bakaNdwandwe). Ugama lelitsi Mswati latsatfwa egameni lenkhosi Mswati lelichaza kutsi bantfu baMSwati, Inkhosi Mswati 11 watsatsa bukhosi ngemnyaka wa-l840. Loku kufakaza nguLubisi nakatsi " inkhosi Mswati 11 28 I

yatsatsa bukhosi ineminyaka lelishumi ngemnyaka wa-l840. Walandzela Mbandzeni I ekubuseni aneminyaka lelishumi nesitfupha kuphela. Kutsite lapho asabutsetse bukhosi watfumela titfunywa kutsi tihambe tiyewucela emaMishinari ete eveni lakhe atewufundzisa bantfu ngenkholo, bekungu Robert Allison welibandla lemaWeseli. Kwabuye kwakhiwa sikolo lapho bekutawufundziswa khona endzaweni yakaMahamba, Iisontfo Iona lakhiwa endzaweni vase Dlovunga. Kuleliphupho laSobhuza I lapho aphuphe khona emabhuku nemali bekusho inkholo kanye nemfundvo. Ngekulalela emaSwati asheshe ayitfola lemfundvo. Lelo phupho Iifakazelwa nguLubisi (2002:27) lapho atsi khona : Inkhosi yayalwa kuleliphupho kutsi iwemukele . lamabhuku nemali. Umfundisi Robbert AIlison unemlandvo lomkhulu kakhulu esiveni semaSwati ngobe nguye umuntfu wekucala kubhala lulwimi IwesiSwati. Inkhosi Mswati 11 wancoba tive netivana wabese uyatihlanganisa tonkhe taba sive semaSwati lesinemandla futsi lesihloniphako. Dlamini (1995:42) uyibeka kanjena lendzaba: Mswaa m is the /dng who conquered many neighbouring nations and acquired the land and a name for the Swazi nation. Inkhosi Mswati 11 nguye lowaba nebumatima kakhulu ngobe ngiyo inkhosi leyalwa esiveni semaswati. Ekulweni kwakhe wabese uyayitsatsa lendzawo wayenta yaba yesive semaswati. Dlamini (1995:42) lesento senkhosi Mswati usibeka kanjena: 29

INkhosi Sobhuza I, Somhlolo phela abehlakaniphe kakhulu, konkhe<br />

lebekakwenta bekakwenta ngebuhlakani futsi abetihlela tintfo takhe<br />

ngesikhatsi. Njengobe abesitsa lesikhulu saNdwandwe wabona kukuhle kutsi<br />

ateke indvodzakati yakhe Thandile labengumndlunkhulu khona kutewudaleka<br />

budlelwane. Akagdnanga lapho wabuye watfumela emadvodzakati akhe<br />

lamabili kutsi atekwendza enkhosini yakaZulu, Shaka, konkhe loko kwadala<br />

budlelwane kwabulala butsa lobebukhona kulamakhosi lamabili.<br />

Inkhosi Sobhuza I waba neliphupho lesingatsi belisipholofido. Ngekusho<br />

kwaLubisi (2002:26) ulichaza kanje leliphupho:<br />

Ephusheni lakhe watjelwa ngekufika kwebantfu<br />

labanesikhumba lesitsi asibemtfubi banetinwele<br />

letinjengelishoba lenkhomo. wayalwa kutsi angacali<br />

acitse ingati yalabantfu ngobe loko kungaba kubulala<br />

sive semaSwati.<br />

INkhosi Sobhuza I leliphupho walitsatsa ngalokukhulu kubaluleka ngobe phela<br />

kuyatiwa kutsi iNkhosi kuba ngiyo lephetse sive, ngalokunjalo iba nemandla<br />

lasetulu ngobe uMvelinchanti uyayicacisela kuto tonkhe tintfo ngembi<br />

kwekuba tintfo tenteke. Inkhosi Sobhuza I ngekulalela Iiphupho layo ngekutsi<br />

yati kutsi Iivela kuSomandla ayimange ibe nebumatima ekubuseni kwakhe<br />

ngoba beyingatsandzi kudtsa ingati ebukhosini bemaSwati. Loku<br />

kusabonakala kulesikhatsi laphila kuso nyalo kutsi emaSwati akusibo bantfu<br />

beludlame.<br />

Ekukhotsameni kweNkhosi Sobhuza I ngemnyaka wa-1836 bukhosi batsatfwa<br />

indvodzana yakhe Mswati 11 lotalwa yiNdlovukati Thandile (wasebukhosini<br />

bakaNdwandwe). Ugama lelitsi Mswati latsatfwa egameni lenkhosi Mswati<br />

lelichaza kutsi bantfu baMSwati, Inkhosi Mswati 11 watsatsa bukhosi<br />

ngemnyaka wa-l840. Loku kufakaza nguLubisi nakatsi " inkhosi Mswati 11<br />

28 I

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!