LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
nemachikiza ngobe tisuke tifundziswa kutiphatsa kahle kutsi buntfombi bate buhlale bugcinekile. Tingabisa (libutfo) tisuke setisesigabeni sebuntfombi, tifundziswa kahle kugidza tingoma temmiso, netemicimbi leminyenti lebakhona esikweni lesiSwati. Emachikiza netingcugce nato tisuke titintfombi, buntfombi bate bugcineke ngalokuphelele ngobe tisuke tisengakendzi. Kuhle kulindza kuze kufike sikhatsi lapho sekufanele khona kutsi intfombi ingagidza umtsimba. Kusuke kusikhatsi lesemukelekako kutsi ingcugce iwugidze umtsimba, ngobe isuke seyiganile. Umlobokati, makoti kanye namalukatane muntfu lofikako kulelikhaya lapho ayokwendza khona. Kwehluka tigaba kutsi loku akakwenti, loku uyakwenta. Malukatana usuka asapheka edladleni. Kunyenti lokulindzelekile kumalukatane njengekuhlonipha nekwenta yonkhe imisebenti yasekhaya angalekelelwa ngumuntfu ngaso sonkhe sikhatsi. Malukatana usuke asetayele ekhakhakhe ngobe asakwati kuphakela emabhodo ayedvwa edladleni angaselekelelwa nguninatala wakhe. Titja sewutati tonkhe lapha ekhaya. Umfati uchaziwe kutsi uba ngumfati nini. EmaSwati alobola umfati, hhayi intfombi kungako kubalulekile kutsi intfombi igidze kucala ngembi kwekutsi iyekuba ngumfati. Umfati ekhaya utala bantfwana bese uba ngumake. Bantfwana beninatala basuke sebakhulile sebatekile nabo nobe sebendzile. Ngalesikhatsi angumaketala usuke asanebatukulu nabomakoti nebakhwenyane. Gogo ekhaya ubaluleke kakhulu ekhaya ngobe ulidloti lako konkhe lekwentekako ekhaya. Ungilo lidloti ngobe kunelitsemba lekutsi intfo latayicela kuMvelinchanti itakwenteka. Umsebenti wakhe ekhaya kuphahla nekunika teluleko temuti. Umfana indlela lekakhulisa ngayo isuke imlungisela ekutseni abe yindvodza yakusasa. Esangweni lapho bahlala khona bafundziswa imihambo nemisimeto yeSiswati. Bafundziswa konkhe ngisho nekusoma intfombi imbala. Sigaba lesibalulekile ebhungwini kutfomba. Kufanele linakekelwe 238
nase litfombile kuze Iilungiselwe timbita lekumele litisebentise nakufanele. Lokubalulekile kakhulu ngelijaha kutsi Iiyasoma kantsi futsi nemfati lingamteka. Umkhwenyana ngilo Iijaha, umehluko lokhona kutsi lijaha Iingumkhwenyana lapho Iiganwe khona. Umtsimba uba khona-nje ngenca yalo lijaha. Indvodza iba yindvodza nase inemfati, likhaya kanye nebantfwana. Nangabe indvodza inebantfwana itawuba ngubabe. Uma labantfwana sebatekile banebantfwana nabomakoti, babe utawutjintja sikhundla sekuba ngubabe abe ngubabetala kubomakoti wakhe. Nasakakhulile anebatukulu utawuba ngumkhulu. Khokho lomdvuna uyefana nakhokho lomsikati kwenta kwakhe. Kungaleso sikhatsi lapho sekashonile kutawutsiwa ungumuyi. Uma sekanesikhatsi sekahambile emhlabeni utawuba lidloti. T1gaba tekukhula tebantfu tibaluleke kakhulu ngobe tenta kutsi bantfu bacondze futsi bavisise kutsi bona beme kusiphi sigaba. Likhaya lonkhe uma seliphelile lakhiwe kahle kumele kutsi kube netindlu tato tonkhe tigaba. Kumele kube khona intsanga lapho kulala khona tintfombi, indlu yagogo, lidladla lekupheka, lidladla letjwala, lidladla lekudla lokuluhlata,inyango, lidladla lelihleti, Iidladla lamalukatane, Iilawu lababe kanye nendlunkhulu yababe. Likhaya lesiSwati kumele kutsi Iikwati kwetfwala wonkhe umndeni 10khana kulomuti. Kubalulekile kutsi likhaya libe nemshanyelo, Iiguma, Iitiko, litje lekusila kanye netinkhomo khona imphilo itokwati kuchubekela embili. Konkhe loku kwenta kutsi Iikhaya libukeke lilikhaya. Kulisiko lesintfu kutsi konkhe lokungenhla kube khona ekhaya khona kutewuba lula kumelana nesimo sekunakekela kahle imindeni. Umndeni kumele kutsi upheke, udle, wesutse khona kutekuba nekujabula ngekhatsi emndenini. Intfombi nayiyakwendza kumele kutsi uma ititfola isemndenini lomkhulu ikwati kuwumela iwunakekele wonkhe. Kuphuma kwentfombi iyokwendza kulisiko lelihle lekumele kutsi ligcinwe ngalokuphelele kute kutsi liphume ngendlela lekungiyo. Kuphuma kwayo I 239
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211 and 212: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 213 and 214: kubonakale kutsi umlobokati ungenil
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
- Page 221 and 222: mbamba Iwawo langeke acitfwe naseku
- Page 223 and 224: Khumalo (1997:527) ubeka kanjena ma
- Page 225 and 226: akulingani naloku kwematibuko. Emat
- Page 229 and 230: Lengoma ihlatjelwa nje ikhombisa ku
- Page 231 and 232: ekutseni kusibopho kubo bobabili kw
- Page 233: Emva kwaloko kutawuta bafanyana nem
- Page 236 and 237: Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinko
- Page 238 and 239: Kutawutsi ngakusasa ekuseni inyongo
- Page 240 and 241: kodvwa kumele kutsi ngekuhamba kwes
- Page 242 and 243: atsandza indlela lakhulilseke ngayo
- Page 244: Lisikela utawusika ngalo tjani beku
- Page 247 and 248: aphakela kusale ngobe kunebantfwana
- Page 249: ngisho nobe ngabe bacabene nemyeni
- Page 252 and 253: Labaculako Uyaphi kamntfwanami lonj
- Page 254 and 255: kwaloko batabahlabisa inkhomo bajat
- Page 256 and 257: Kulolucwaningo ikakhulukati kulesih
- Page 258 and 259: neNgwenyama lekhona nyalo Mswati Il
- Page 262 and 263: nase Iitfombile kuze Iilungiselwe t
- Page 264 and 265: ekhakhakhe bamvusa ekuseni kakhulu
- Page 266 and 267: ekhabo makoti batawubuya batekwakha
- Page 268 and 269: Kuyancomeka kutsi intfombi naseyili
- Page 270 and 271: T1ngoma temtsimba tiba tinyenti kod
- Page 272: Kulolucwaningo nginelitsemba lekuts
- Page 275 and 276: 7. TINCWADZI LETISETJENTISIWE Alant
- Page 277 and 278: Mouly, G.T. Mouton, J na Marais, S.
- Page 279 and 280: 8. BACOCELI KUbonakale kukuhle kwek
- Page 281 and 282: Babe L.Z. Maziya lotfolakala kaMats
- Page 283: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 286: Likhorasi Umholi Likhorasi Umholi L
- Page 289: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 293 and 294: Likhorasi Umholi Likhorasi Umholi L
- Page 295 and 296: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 297 and 298: Likhorasi Umholi Likhorasi Umholi L
- Page 299 and 300: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 301 and 302: Likhorasi D/ala nsizwa dlala mkhwen
- Page 304: Umholi Likhorasi YelaZungeleza ! Wa
nase litfombile kuze Iilungiselwe timbita lekumele litisebentise nakufanele.<br />
Lokubalulekile kakhulu ngelijaha kutsi Iiyasoma kantsi futsi nemfati<br />
lingamteka. Umkhwenyana ngilo Iijaha, umehluko lokhona kutsi lijaha<br />
Iingumkhwenyana lapho Iiganwe khona. Umtsimba uba khona-nje ngenca<br />
yalo lijaha. Indvodza iba yindvodza nase inemfati, likhaya kanye<br />
nebantfwana. Nangabe indvodza inebantfwana itawuba ngubabe. Uma<br />
labantfwana sebatekile banebantfwana nabomakoti, babe utawutjintja<br />
sikhundla sekuba ngubabe abe ngubabetala kubomakoti wakhe.<br />
Nasakakhulile anebatukulu utawuba ngumkhulu. Khokho lomdvuna uyefana<br />
nakhokho lomsikati kwenta kwakhe. Kungaleso sikhatsi lapho sekashonile<br />
kutawutsiwa ungumuyi. Uma sekanesikhatsi sekahambile emhlabeni<br />
utawuba lidloti. T1gaba tekukhula tebantfu tibaluleke kakhulu ngobe tenta<br />
kutsi bantfu bacondze futsi bavisise kutsi bona beme kusiphi sigaba.<br />
Likhaya lonkhe uma seliphelile lakhiwe kahle kumele kutsi kube netindlu<br />
tato tonkhe tigaba. Kumele kube khona intsanga lapho kulala khona<br />
tintfombi, indlu yagogo, lidladla lekupheka, lidladla letjwala, lidladla lekudla<br />
lokuluhlata,inyango, lidladla lelihleti, Iidladla lamalukatane, Iilawu lababe<br />
kanye nendlunkhulu yababe. Likhaya lesiSwati kumele kutsi Iikwati<br />
kwetfwala wonkhe umndeni 10khana kulomuti. Kubalulekile kutsi likhaya libe<br />
nemshanyelo, Iiguma, Iitiko, litje lekusila kanye netinkhomo khona imphilo<br />
itokwati kuchubekela embili. Konkhe loku kwenta kutsi Iikhaya libukeke<br />
lilikhaya. Kulisiko lesintfu kutsi konkhe lokungenhla kube khona ekhaya<br />
khona kutewuba lula kumelana nesimo sekunakekela kahle imindeni.<br />
Umndeni kumele kutsi upheke, udle, wesutse khona kutekuba nekujabula<br />
ngekhatsi emndenini. Intfombi nayiyakwendza kumele kutsi uma ititfola<br />
isemndenini lomkhulu ikwati kuwumela iwunakekele wonkhe.<br />
Kuphuma kwentfombi iyokwendza kulisiko lelihle lekumele kutsi ligcinwe<br />
ngalokuphelele kute kutsi liphume ngendlela lekungiyo. Kuphuma kwayo<br />
I<br />
239