LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
Labaculako Uyaphi kamntfwanami lonje, Bakhwekati bonkhe batfwele tinyongo, Kepha wena uyaphi. Labaphendvulako: Ngete ngamtjela mntfwanami, Kepha uyaphi kamntfwanakho lonje, Bakhwekati bonkhe batfwele tinyongo, Wena uyaphi I Nabahlabelela lengoma labanye bafati basuke bameya make wentfombi ngobe aloku agcwalisa tinyawo lapho kwendza khona umntfwanakhe kodvwa abe ati kahle kutsi unelicala lelisamhlalele lekushisa tinyongo. Basho kutsi uyaphi, uyawukwentani kamntfwanakhe angakatikhiphi tinyongo. Uma labafati sebatsi wena uyaphi ! basuke bameya make wemalukatane. Emva kwaloko batawutfwala lotjwala labafati baye lena kamkhoti. Nabefika bahlabela tona tingoma tekushisa tinyongo. Lenye yaletingoma ngulena letsi: WONDZILE Umholi Wondzile unabojaha, Wondzile unabomntfwana. Likhorasi: Lamuhla siyamsobisela unabojaha Lengoma bomake batayihlabela emahlandla lamanyentana baze bayewungena esangweni baloku bayiphindza. 5.5.2 KUSHISA TINYONGO Nabangena esangweni ekhabo mkhenyane bomake basuke bahlabela tingoma temshisanyongo letahlukahlukene. Belikhaya batawutsi ngekubabona babahlangabete babangenise edladleni labo. Batawufika 230
etfule timbita telichanga tonkhe. Tjwala abusali emcimbini lefana nalena. Khumalo (1995:571) ukubeka kanjena: Okukhu/u ukuthi a/isa/i igobongo /otshwa/a. Batawufike batsele lotjwala belichaga lebachamuka nabo etimbiteni telikhaya letinkhulu. Nabusala batabutfululela kuletinye timbita letincane. Lenkhulu imbita kungumtsetfo kutsi ibogcwala, letinye timbita name tingakagcwali akunandzaba ngobe ngibo labatawunikwa bekhabo mfati kutsi babunatse. Nasebacedzile kutsela tjwala belichanga etimbhiteni batawuphuma baye ngaphandle bayewuhlala khona. Bemuti batawutsatsa lotjwala lobungakagcwali babunike bomake labachamukako. Lotjwala lebabanika bona sebutjiintjwa ligama sekutsiwa babanike tjwala benkhatsa. Batawunatsa lotjwala benkhatsa bangabucedzi babushiye. Bekhabo malukatane bangena nje bawuphetse umetjisi, sewulungele kubasa. Nabete umetjisi balungisa sidlwane nobe lenye intfo labangabasa ngayo nobe labangaphehla ngayo bona ngekwabo umlilo. Tinyongo batiphetse tonkhe atikasali. Lophetse umtsimba watetfula tonkhe kunina wamalukatana nakuphela konkhe kugidza. Khumalo (1997:570) akubeka kanje: Ziphathwa nguyena zand/a zakhe aze ayozethu/a kunina womntwana ezad/eni. Zigcinwa ngunina wonmtwana futhi zize zishiswe nguyena zand/a zakhe. Batawufika baphetse tibane lebatawucala ngato kubasa umlilo. Babasa emcubeni bese bashisa letinyongo Iowa mlilo. Ngalesikhatsi kusha letinyongo bayadlalisa labomake. Bagidza tingoma letinyenti. Batawugidza etukwawo lomlilo uze umlotsa uphele wonkhe. Lomlilo ucishwe tinyawo temafahlawana ngobe bagidza bawafakile. Batawugidza sikhatsi lesidze bese kuletfwa tjwala emva kwekugidza. Kuyanatfwa kube mnandzi. Emva 231
- Page 201 and 202: Nakusagidvwa bemndeni nebendzawo ba
- Page 203 and 204: The groom, who is also traditionall
- Page 205 and 206: 4.12 INHLABISAMTSIMBA KUHLATJWA KWE
- Page 207 and 208: sakhe. Labadzala batawutsatsa umlob
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211 and 212: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 213 and 214: kubonakale kutsi umlobokati ungenil
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
- Page 221 and 222: mbamba Iwawo langeke acitfwe naseku
- Page 223 and 224: Khumalo (1997:527) ubeka kanjena ma
- Page 225 and 226: akulingani naloku kwematibuko. Emat
- Page 229 and 230: Lengoma ihlatjelwa nje ikhombisa ku
- Page 231 and 232: ekutseni kusibopho kubo bobabili kw
- Page 233: Emva kwaloko kutawuta bafanyana nem
- Page 236 and 237: Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinko
- Page 238 and 239: Kutawutsi ngakusasa ekuseni inyongo
- Page 240 and 241: kodvwa kumele kutsi ngekuhamba kwes
- Page 242 and 243: atsandza indlela lakhulilseke ngayo
- Page 244: Lisikela utawusika ngalo tjani beku
- Page 247 and 248: aphakela kusale ngobe kunebantfwana
- Page 249: ngisho nobe ngabe bacabene nemyeni
- Page 254 and 255: kwaloko batabahlabisa inkhomo bajat
- Page 256 and 257: Kulolucwaningo ikakhulukati kulesih
- Page 258 and 259: neNgwenyama lekhona nyalo Mswati Il
- Page 260 and 261: nemachikiza ngobe tisuke tifundzisw
- Page 262 and 263: nase Iitfombile kuze Iilungiselwe t
- Page 264 and 265: ekhakhakhe bamvusa ekuseni kakhulu
- Page 266 and 267: ekhabo makoti batawubuya batekwakha
- Page 268 and 269: Kuyancomeka kutsi intfombi naseyili
- Page 270 and 271: T1ngoma temtsimba tiba tinyenti kod
- Page 272: Kulolucwaningo nginelitsemba lekuts
- Page 275 and 276: 7. TINCWADZI LETISETJENTISIWE Alant
- Page 277 and 278: Mouly, G.T. Mouton, J na Marais, S.
- Page 279 and 280: 8. BACOCELI KUbonakale kukuhle kwek
- Page 281 and 282: Babe L.Z. Maziya lotfolakala kaMats
- Page 283: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 286: Likhorasi Umholi Likhorasi Umholi L
- Page 289: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 293 and 294: Likhorasi Umholi Likhorasi Umholi L
- Page 295 and 296: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 297 and 298: Likhorasi Umholi Likhorasi Umholi L
- Page 299 and 300: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 301 and 302: Likhorasi D/ala nsizwa dlala mkhwen
etfule timbita telichanga tonkhe. Tjwala abusali emcimbini lefana nalena.<br />
Khumalo (1995:571) ukubeka kanjena:<br />
Okukhu/u ukuthi a/isa/i igobongo /otshwa/a.<br />
Batawufike batsele lotjwala belichaga lebachamuka nabo etimbiteni<br />
telikhaya letinkhulu. Nabusala batabutfululela kuletinye timbita letincane.<br />
Lenkhulu imbita kungumtsetfo kutsi ibogcwala, letinye timbita name<br />
tingakagcwali akunandzaba ngobe ngibo labatawunikwa bekhabo mfati kutsi<br />
babunatse. Nasebacedzile kutsela tjwala belichanga etimbhiteni<br />
batawuphuma baye ngaphandle bayewuhlala khona. Bemuti batawutsatsa<br />
lotjwala lobungakagcwali babunike bomake labachamukako. Lotjwala<br />
lebabanika bona sebutjiintjwa ligama sekutsiwa babanike tjwala benkhatsa.<br />
Batawunatsa lotjwala benkhatsa bangabucedzi babushiye.<br />
Bekhabo malukatane bangena nje bawuphetse umetjisi, sewulungele<br />
kubasa. Nabete umetjisi balungisa sidlwane nobe lenye intfo labangabasa<br />
ngayo nobe labangaphehla ngayo bona ngekwabo umlilo. Tinyongo<br />
batiphetse tonkhe atikasali. Lophetse umtsimba watetfula tonkhe kunina<br />
wamalukatana nakuphela konkhe kugidza. Khumalo (1997:570) akubeka<br />
kanje:<br />
Ziphathwa nguyena zand/a zakhe aze ayozethu/a kunina<br />
womntwana ezad/eni. Zigcinwa ngunina wonmtwana<br />
futhi zize zishiswe nguyena zand/a zakhe.<br />
Batawufika baphetse tibane lebatawucala ngato kubasa umlilo. Babasa<br />
emcubeni bese bashisa letinyongo Iowa mlilo. Ngalesikhatsi kusha<br />
letinyongo bayadlalisa labomake. Bagidza tingoma letinyenti. Batawugidza<br />
etukwawo lomlilo uze umlotsa uphele wonkhe. Lomlilo ucishwe tinyawo<br />
temafahlawana ngobe bagidza bawafakile. Batawugidza sikhatsi lesidze<br />
bese kuletfwa tjwala emva kwekugidza. Kuyanatfwa kube mnandzi. Emva<br />
231