LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinkomo yoh/anga noma yingquthu. Iba/u/eke kabi /e nkomo kunina womntwana nasemndenini. Iwuvuso kuyena ngqo ngobumama bakhe ekuza/eni, ekuchatheni, ekunakeke/eni, ekukhu/iseni /omtwana aze abe useku/unge/e ukuba ayogana. Yinkomo yokumbonga /ena eve/a kumkhwenyana wakwakhe ngokumza/e/a nokumkhu/ise/a ubambo /wakhe. Ifana nse namabheka awuphawu /omkhwenyana nomndeni /okubonga kuyise womntwana ngokumzalela, amkhulisele ubambo Iwakhe nomlobokazi womndeni. Kubonga kuyintfo lenhle kutsi ngangabe umuntfu ikhona intfo lekakusite ngayo umbonge, ikakhulu uma akwentele intfo lenhle. EmaSwati kUbonga ayakwati futsi ayakwatisa. Kubonga kucala khona ekucaleni kusalotjolelwana lekuyintfo lekhombisa kutsi kumele ihlale yenteka uma kunesidzingo sekutsi kubongwe. Ingani neLibhayibheli liyasho kutsi kubobongwa kuMdali ngako konkhe lekakwentela sive. EmaSwati ayakwati kubonga nobe angakwati kutsi ungumuntfu lonjani kodvwa ngekutsemba ngiko lekwenta kutsi abonge. Letinkhomo temabheka natifika tingena tonkhe esibayeni. Bayeni bona batawungeniswa endlini. Gozolo nakefika utawuya edladleni ayewubuka kutsi babekelweni lokukudla. EmaSwati akancishani, kudla kuhlala kukhona. Utawutsi angatfola kutsi tjwala bukhona abutsatse aye nabo ebayenini kutsi batewunatsa. Lotjwala nalokudla akunikwa belikhaya kepha kungumsebenti wagozolo lekumele awente. Gozolo utawubuka kutsi labayeni ubahlabisani. Uma babantfu lebalibele gozolo angayikhomba nenkhomo esibayeni kutsi bayihlabe. Nakamakhelwane gozolo angangena esibayeni sakhona atsatse imbuti kutsi ihlatjwe. Akanakwetfweswa licala ngobe kungumsebenti wakhe, kuyatiwa kutsi angakwenta loko. Kuye kube kuhle uma bemndeni bangavele babeke tjwala kanye nembuti ngobe akanakwengca kuloko utawutsatsa loku lekubekiwe kutsi akusebentise. 211
Gozolo ebayenini udlala indzima lenkhulu kakhulu. Batawutsi bangacedza kudla bayeni bese banatsa lotjwala lebabunikwe ngugozolo bese bayalala. Kutawutsi ngakusasa ekuseni bekhaya bakhiphe tonkhe tabo tinkhomo esibayeni bashiye leti letichamuka nebayeni letingemalobolo. Batawuphuma belikhaya nebayeni baye ngenhla kwesibaya. Umyeni utawufike akhombe ngayinye inkhomo esibayeni asho kutsi lena yembala lonjena yani. Tonkhe letinkhomo utatibita ngemibala yato. Utawusho lemibala yato kutsi lena lenje insulanyembeti yamake, lena lenembala lonje lugege. Nase benelisekile belikhaya batawubonga bese bakhipha imvuma. Imvuma yinkhomo lekhishwa bekhabo mlobokati. Inkhomo lavuma ngayo umnumzane kutsi bayeni bangayihlaba uyatemukela tinkhomo temalobolo. Kutawulandvwa lemvuma lekhishwa nguyise wemlobokati kanye nelugege lelichamuka ekhabo jaha. Letinkhomo letimbili tifuna ingwazi sibili. Kumele kutsi uma tihlatjwa tibukane emehlweni totimbili. T1tawugwazwa kanye kanye. Ingwazi itawugwaza linye linceba kumvuma nalinye linceba kulugege. Kumele kutsi uma tigwazwa letinkhomo letimbili tiwe titsi gulugudvu phasi, tibhodle. Nasetibhodla kushaywa umlulungwane. Lokubhodla kwato kusho inhlanhla. Kumele kutsi tiwe ngemadvolo tibheke phasi. Kumele kutsi tititfobe, tingagijimi nalesibaya sonkhe. Kuyabindvwa dvu uma tiwa phasi letinkhomo kwangatsi kute lokwentekako. Talukati nobe labadzala, umlobokati longenako timfundza ngato letinkhomo, kutsi vena ngumuntfu lonjani. Kutiphatsa kahle kwakhe konkhe kubonakala kuto letinkhomo. Nasetiwile letinkhomo ngekutitfoba lokukhulu talukwati lebesolo tigadze ngeliso lelibukhali loku lokubonwa ngito ngobe tiwati umhambo wemaSwati, tiyalilitela bese kutawuvakala kulowo mzuzwana lesinye salukati sesitsi: Laze /ateka /ijaha, uphi/i/e /omakoa. 212
- Page 185 and 186: ngekuyivalelisa, emavi akhe atawuhl
- Page 187 and 188: Make lophetse umtsimba ubuka kahle
- Page 190: Umholi Likhorasi Sengikhalela babe,
- Page 193 and 194: loko. Bagidza bobabili khona bantfu
- Page 195 and 196: The practice among the traditional
- Page 197 and 198: Ukhorasi Umholi Likhorasi Umholi Li
- Page 199 and 200: Indlela lekavunule ngayo umlobokati
- Page 201 and 202: Nakusagidvwa bemndeni nebendzawo ba
- Page 203 and 204: The groom, who is also traditionall
- Page 205 and 206: 4.12 INHLABISAMTSIMBA KUHLATJWA KWE
- Page 207 and 208: sakhe. Labadzala batawutsatsa umlob
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211 and 212: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 213 and 214: kubonakale kutsi umlobokati ungenil
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
- Page 221 and 222: mbamba Iwawo langeke acitfwe naseku
- Page 223 and 224: Khumalo (1997:527) ubeka kanjena ma
- Page 225 and 226: akulingani naloku kwematibuko. Emat
- Page 229 and 230: Lengoma ihlatjelwa nje ikhombisa ku
- Page 231 and 232: ekutseni kusibopho kubo bobabili kw
- Page 233: Emva kwaloko kutawuta bafanyana nem
- Page 238 and 239: Kutawutsi ngakusasa ekuseni inyongo
- Page 240 and 241: kodvwa kumele kutsi ngekuhamba kwes
- Page 242 and 243: atsandza indlela lakhulilseke ngayo
- Page 244: Lisikela utawusika ngalo tjani beku
- Page 247 and 248: aphakela kusale ngobe kunebantfwana
- Page 249: ngisho nobe ngabe bacabene nemyeni
- Page 252 and 253: Labaculako Uyaphi kamntfwanami lonj
- Page 254 and 255: kwaloko batabahlabisa inkhomo bajat
- Page 256 and 257: Kulolucwaningo ikakhulukati kulesih
- Page 258 and 259: neNgwenyama lekhona nyalo Mswati Il
- Page 260 and 261: nemachikiza ngobe tisuke tifundzisw
- Page 262 and 263: nase Iitfombile kuze Iilungiselwe t
- Page 264 and 265: ekhakhakhe bamvusa ekuseni kakhulu
- Page 266 and 267: ekhabo makoti batawubuya batekwakha
- Page 268 and 269: Kuyancomeka kutsi intfombi naseyili
- Page 270 and 271: T1ngoma temtsimba tiba tinyenti kod
- Page 272: Kulolucwaningo nginelitsemba lekuts
- Page 275 and 276: 7. TINCWADZI LETISETJENTISIWE Alant
- Page 277 and 278: Mouly, G.T. Mouton, J na Marais, S.
- Page 279 and 280: 8. BACOCELI KUbonakale kukuhle kwek
- Page 281 and 282: Babe L.Z. Maziya lotfolakala kaMats
- Page 283: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinkomo yoh/anga noma<br />
yingquthu. Iba/u/eke kabi /e nkomo kunina womntwana<br />
nasemndenini. Iwuvuso kuyena ngqo ngobumama bakhe<br />
ekuza/eni, ekuchatheni, ekunakeke/eni, ekukhu/iseni<br />
/omtwana aze abe useku/unge/e ukuba ayogana.<br />
Yinkomo yokumbonga /ena eve/a kumkhwenyana<br />
wakwakhe ngokumza/e/a nokumkhu/ise/a ubambo<br />
/wakhe. Ifana nse namabheka awuphawu /omkhwenyana<br />
nomndeni /okubonga kuyise womntwana ngokumzalela,<br />
amkhulisele ubambo Iwakhe nomlobokazi womndeni.<br />
Kubonga kuyintfo lenhle kutsi ngangabe umuntfu ikhona intfo lekakusite<br />
ngayo umbonge, ikakhulu uma akwentele intfo lenhle. EmaSwati kUbonga<br />
ayakwati futsi ayakwatisa. Kubonga kucala khona ekucaleni<br />
kusalotjolelwana lekuyintfo lekhombisa kutsi kumele ihlale yenteka uma<br />
kunesidzingo sekutsi kubongwe. Ingani neLibhayibheli liyasho kutsi<br />
kubobongwa kuMdali ngako konkhe lekakwentela sive. EmaSwati ayakwati<br />
kubonga nobe angakwati kutsi ungumuntfu lonjani kodvwa ngekutsemba<br />
ngiko lekwenta kutsi abonge.<br />
Letinkhomo temabheka natifika tingena tonkhe esibayeni. Bayeni bona<br />
batawungeniswa endlini. Gozolo nakefika utawuya edladleni ayewubuka<br />
kutsi babekelweni lokukudla. EmaSwati akancishani, kudla kuhlala<br />
kukhona. Utawutsi angatfola kutsi tjwala bukhona abutsatse aye nabo<br />
ebayenini kutsi batewunatsa. Lotjwala nalokudla akunikwa belikhaya kepha<br />
kungumsebenti wagozolo lekumele awente. Gozolo utawubuka kutsi<br />
labayeni ubahlabisani. Uma babantfu lebalibele gozolo angayikhomba<br />
nenkhomo esibayeni kutsi bayihlabe. Nakamakhelwane gozolo angangena<br />
esibayeni sakhona atsatse imbuti kutsi ihlatjwe. Akanakwetfweswa licala<br />
ngobe kungumsebenti wakhe, kuyatiwa kutsi angakwenta loko. Kuye kube<br />
kuhle uma bemndeni bangavele babeke tjwala kanye nembuti ngobe<br />
akanakwengca kuloko utawutsatsa loku lekubekiwe kutsi akusebentise.<br />
211