LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

5.4 BAYENI 5.4.1 TINKHOMO TEMALOBOLO Bayeni lidlanzana lebantfu leliletse tinkhomo temalobolo. Bayeni bafika ekhabo ntfombi nobe ekhabo mlobokati bavela ekhabojaha ngetikhatsi tasebusuku sekuhlwile. Nabefika umyeni lokunguye lophetse tinkhomo temalobolo uyamemeta, lebampheleketele bona abasho lutfo. Kukhuluma umyeni kuphela. Nabafika ngasesangweni umyeni uyamemeta atsi: Siyalobola gaga! Sita nato tilishumi nelugege. Letinkhomo umyeni utisho asengakangeni esangweni asachamuka ngaphandle kwesibaya. Letinkhomo utatisho tonkhe ngemibala yato. Utawuchubeka asho umbala wato kutsi unjani nelugege kutsi lunjani. Letinkhomo letilishumi letingetemalobolo atilingani tiyehluka. Kuya ngekutsi kulotjolwa umuntfu lekanengati lesindza kangakanani. Bantfwana benkhosi, bendvuna, betikhulu abalingani nebantfwana bemuntfu nje. Tinkhomo temalobolo tivamise kusukela etinkhomeni letilishumi tiya kuletilishumi nesihlanu. Umntfwanenkhosi nguye lolotjolwa ngetinkhomo letinyentana, kantsi emva kwakhe akusangeni lomunye umfati kutekwendza kuleyondvodza. Utsi nakefika esibayeni aphambanise tikhali lokuluphawu loluvimbela indvodza yakakhe kutsi ingasateki lomunye umfati emva kwakhe. Kodvwa nakangangena atfole bakhona labanye akabakhiphi. Kuleto tinkhomo kubese kwengetwa letimbili kuphela ngobe tona kungakameli kutsi tisale. Uma kungenteka kutsi indvodza ibebete tinkhomo temalobolo, leti letimbili kumele kutsi itikhiphe. Letinkhomo insulanyembeti nelugege. Lenkhomo kutsiwa yamake lotala lomlobokati. Lenkhomo yensulanyembeti Khumalo (1997:75) unalombono ngayo: 210

5.4 BAYENI<br />

5.4.1 TINKHOMO TEMALOBOLO<br />

Bayeni lidlanzana lebantfu leliletse tinkhomo temalobolo. Bayeni bafika<br />

ekhabo ntfombi nobe ekhabo mlobokati bavela ekhabojaha ngetikhatsi<br />

tasebusuku sekuhlwile. Nabefika umyeni lokunguye lophetse tinkhomo<br />

temalobolo uyamemeta, lebampheleketele bona abasho lutfo. Kukhuluma<br />

umyeni kuphela. Nabafika ngasesangweni umyeni uyamemeta atsi:<br />

Siyalobola gaga! Sita nato tilishumi nelugege.<br />

Letinkhomo umyeni utisho asengakangeni esangweni asachamuka<br />

ngaphandle kwesibaya. Letinkhomo utatisho tonkhe ngemibala yato.<br />

Utawuchubeka asho umbala wato kutsi unjani nelugege kutsi lunjani.<br />

Letinkhomo letilishumi letingetemalobolo atilingani tiyehluka. Kuya ngekutsi<br />

kulotjolwa umuntfu lekanengati lesindza kangakanani. Bantfwana benkhosi,<br />

bendvuna, betikhulu abalingani nebantfwana bemuntfu nje. Tinkhomo<br />

temalobolo tivamise kusukela etinkhomeni letilishumi tiya kuletilishumi<br />

nesihlanu. Umntfwanenkhosi nguye lolotjolwa ngetinkhomo letinyentana,<br />

kantsi emva kwakhe akusangeni lomunye umfati kutekwendza<br />

kuleyondvodza. Utsi nakefika esibayeni aphambanise tikhali lokuluphawu<br />

loluvimbela indvodza yakakhe kutsi ingasateki lomunye umfati emva<br />

kwakhe. Kodvwa nakangangena atfole bakhona labanye akabakhiphi.<br />

Kuleto tinkhomo kubese kwengetwa letimbili kuphela ngobe tona<br />

kungakameli kutsi tisale. Uma kungenteka kutsi indvodza ibebete tinkhomo<br />

temalobolo, leti letimbili kumele kutsi itikhiphe. Letinkhomo insulanyembeti<br />

nelugege. Lenkhomo kutsiwa yamake lotala lomlobokati. Lenkhomo<br />

yensulanyembeti Khumalo (1997:75) unalombono ngayo:<br />

210

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!