LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
5.2 KUMEKEZA Kumekeza kwenteka ekuseni kakhulu ngelilanga lesitsatfu umtsimba ufikile ekhakhabomakoti. Kumekeza kulisiko lesiSwati lelentiwako nangabe lomsikati atsetse sincumo sekwendza. Kumekeza nguyonandlela lena umfati emtini wakhe emukeleka ngayo kutsi ungumfati lophelele nangabe endzile. Kugidza umtsimba nako kwemukelekile ngobe kusuke sekuphelele konkhe kugidza nangabe lomsikati asamekezile. Ngelilanga lesitsatfu ekuseni kakhulu kungalinganiselwa esikhatsini sensimbi yesitsatfu, umlobokati umenyetwa belikhaya elawini lapho alele khona. Dlamini (1995:160) ubeka kanjena malungana nendzaba yesikhatsi: The ceremony is held at the crack of the down on the last day ofher wedding. Uma bemuti banelunya nobe bamona bangamemeta umlobokati ngesikhatsi sensimbi yesibili ekuseni kakhulu ngalesikhatsi kukhala tinkhukhu tekucala. Umlobokati uma amenyetwa, ubitwa ngeligama lakhe lekucala lebuntfwana nobe lemadloti. Umenyetwa-nje nave ukulungele kutsi utawuvuswa ekuseni kakhulu. Tonkhe tintfo takhe usuke atilungise ngayitolo kutsi angabambeleleki uma avuswa. Kutawutsi ekuseni kakhulu kuvakale livi litsi: He bani ! (bambite ngeligama lakhe) Phuma make sikutekile. Umlobokati akasicitsi sikhatsi angaze eve lelivi lelimemetako. Uvuka masinyane avunule sidvwaba sakhe lasinikwe nguyise nakaphuma. Utasivunula etulu angagcoki lutfo, uba hlubu. Umtsimba nawo ngalelo langa awuvunuli emahiya laklabalatile ngembala, ingani phela Iilanga lekukhala leli. Injongo lekungiyo lenkhulu lekumekezelwa yona kutsi kumele 190
kubonakale kutsi umlobokati ungenile emendvweni lapho atinikele khona. Dlamini (1995:161) ukubeka kanje: The purpose of this performance is to have the bride show by crying that she is committing herself to this marriage. Kutinikela kwemlobokati emendvweni kubonakala ngalendlela lasuke akhala ngayo nakamekeza. Umtsimba nawo utawutsi nawuva kutsi umlobokati uyamenyetwa bese uvuka masinyane uya khona lena elawini lapho umlobokati alele khona. Umtsimba ufika lena elawini ucele Iijaha kutsi linike umlobokati sikhali. Litawutsi lingamnika bese umtsimba utjela umlobokati kutsi akamshaye ngaso enhloko. Umlobokati utasitsatsa lesikhali amshaye ngaso enhloko kepha hhayi kakhulu. Umane agcine nje kuphela Iisiko njengobe kumele kutsi amshaye. Angitsi phela umlobokati bekalele elawini lelijaha lakhe usajabulile ngobe kusemnandzi. Umlobokati nemtsimba batawuya esibayeni. Nabafika esibayeni umlobokati utawushaya umvalo wesibaya ngalesikhali lasinikwe lijaha lakhe. Kulisiko kutsi vele awushaye umvalo kepha awunakuvuleka. Emva kwaloko utawukhipha umcabo nobe umgcala lekuvalwe ngawo esibayeni. Umtsimba utamlandzela ungene nave. Uma afika esibayeni kulindzeleke kutsi acale ingoma letayihlabela vena ngekwakhe. Nangakwati kuhlabela batamhlabelela yona bemtsimba kodvwa ibe icalwe nguye. Angamane akhulume uma angakwati kuhlabela. Lisiko lesiSwati litsi lengoma kumele ayicale umlobokati vena sicu sakhe. Akukavami kutsi endlini yesiSwati lomsikati angakwati kuhlabela ngobe emaSwati angemagagu. EmaSwati kuhlabela akucala amancane kungako kungakavami kutsi angakwati kuhlabela. Umlobokati utayicala lengoma yekumekeza ahambe kancane kakhulu ehla enyuka esibayeni umtsimba uloku ume ngasemuva kwakhe. Kukhala kube kuchubeka njalo. Umlobokati uhlabelela lengoma lelandzelako nakamekeza: 191
- Page 161 and 162: ngobe losandza kufika kumele ambite
- Page 163 and 164: usuke ungakapheleli uma ute sibaya.
- Page 165 and 166: 3.7.7 LITlE LEKUSILA Likhaya kumele
- Page 167 and 168: 4.0 UMTSIMBA 4.1 SINGENISO SEHLUKO
- Page 169 and 170: tjwala kodvwa banganatseli kudzakwa
- Page 171 and 172: itente ngembi kwekutsi ifike kuleti
- Page 173 and 174: ahlale bangakhulumi bantfu basemend
- Page 175 and 176: Uninatala wave kumele imentele konk
- Page 178 and 179: yentfombi, ayifihlwa, kumele kutsi
- Page 182 and 183: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 185 and 186: ngekuyivalelisa, emavi akhe atawuhl
- Page 187 and 188: Make lophetse umtsimba ubuka kahle
- Page 190: Umholi Likhorasi Sengikhalela babe,
- Page 193 and 194: loko. Bagidza bobabili khona bantfu
- Page 195 and 196: The practice among the traditional
- Page 197 and 198: Ukhorasi Umholi Likhorasi Umholi Li
- Page 199 and 200: Indlela lekavunule ngayo umlobokati
- Page 201 and 202: Nakusagidvwa bemndeni nebendzawo ba
- Page 203 and 204: The groom, who is also traditionall
- Page 205 and 206: 4.12 INHLABISAMTSIMBA KUHLATJWA KWE
- Page 207 and 208: sakhe. Labadzala batawutsatsa umlob
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
- Page 221 and 222: mbamba Iwawo langeke acitfwe naseku
- Page 223 and 224: Khumalo (1997:527) ubeka kanjena ma
- Page 225 and 226: akulingani naloku kwematibuko. Emat
- Page 229 and 230: Lengoma ihlatjelwa nje ikhombisa ku
- Page 231 and 232: ekutseni kusibopho kubo bobabili kw
- Page 233: Emva kwaloko kutawuta bafanyana nem
- Page 236 and 237: Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinko
- Page 238 and 239: Kutawutsi ngakusasa ekuseni inyongo
- Page 240 and 241: kodvwa kumele kutsi ngekuhamba kwes
- Page 242 and 243: atsandza indlela lakhulilseke ngayo
- Page 244: Lisikela utawusika ngalo tjani beku
- Page 247 and 248: aphakela kusale ngobe kunebantfwana
- Page 249: ngisho nobe ngabe bacabene nemyeni
- Page 252 and 253: Labaculako Uyaphi kamntfwanami lonj
- Page 254 and 255: kwaloko batabahlabisa inkhomo bajat
- Page 256 and 257: Kulolucwaningo ikakhulukati kulesih
- Page 258 and 259: neNgwenyama lekhona nyalo Mswati Il
- Page 260 and 261: nemachikiza ngobe tisuke tifundzisw
kubonakale kutsi umlobokati ungenile emendvweni lapho atinikele khona.<br />
Dlamini (1995:161) ukubeka kanje:<br />
The purpose of this performance is to have the bride<br />
show by crying that she is committing herself to this<br />
marriage.<br />
Kutinikela kwemlobokati emendvweni kubonakala ngalendlela lasuke akhala<br />
ngayo nakamekeza. Umtsimba nawo utawutsi nawuva kutsi umlobokati<br />
uyamenyetwa bese uvuka masinyane uya khona lena elawini lapho<br />
umlobokati alele khona. Umtsimba ufika lena elawini ucele Iijaha kutsi linike<br />
umlobokati sikhali. Litawutsi lingamnika bese umtsimba utjela umlobokati<br />
kutsi akamshaye ngaso enhloko. Umlobokati utasitsatsa lesikhali amshaye<br />
ngaso enhloko kepha hhayi kakhulu. Umane agcine nje kuphela Iisiko<br />
njengobe kumele kutsi amshaye. Angitsi phela umlobokati bekalele elawini<br />
lelijaha lakhe usajabulile ngobe kusemnandzi. Umlobokati nemtsimba<br />
batawuya esibayeni. Nabafika esibayeni umlobokati utawushaya umvalo<br />
wesibaya ngalesikhali lasinikwe lijaha lakhe. Kulisiko kutsi vele awushaye<br />
umvalo kepha awunakuvuleka. Emva kwaloko utawukhipha umcabo nobe<br />
umgcala lekuvalwe ngawo esibayeni. Umtsimba utamlandzela ungene nave.<br />
Uma afika esibayeni kulindzeleke kutsi acale ingoma letayihlabela vena<br />
ngekwakhe. Nangakwati kuhlabela batamhlabelela yona bemtsimba kodvwa<br />
ibe icalwe nguye. Angamane akhulume uma angakwati kuhlabela. Lisiko<br />
lesiSwati litsi lengoma kumele ayicale umlobokati vena sicu sakhe.<br />
Akukavami kutsi endlini yesiSwati lomsikati angakwati kuhlabela ngobe<br />
emaSwati angemagagu. EmaSwati kuhlabela akucala amancane kungako<br />
kungakavami kutsi angakwati kuhlabela. Umlobokati utayicala lengoma<br />
yekumekeza ahambe kancane kakhulu ehla enyuka esibayeni umtsimba<br />
uloku ume ngasemuva kwakhe. Kukhala kube kuchubeka njalo. Umlobokati<br />
uhlabelela lengoma lelandzelako nakamekeza:<br />
191