LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
PHUMA JAHA LAMI Makwakwa fah/eh/' ekuseni Uyesaba unabojaha Yekanini tinjobo tetfu Hhe/a nabonjobo Hhe/a nabonjobo Injobo isemajaheni bonkhosi Uyajabu/a unabomntfwana Uyajabu/a unabojaha Hhe/a nabojaha isesangweni Phuma jaha lami. Phuma jaha lami ngikubone Phuma jaha lami Phuma jaha lami phume/a ngaphandle Phuma ngikubone bo ! Phumel' ebaleni Umlabokati ngalesikhatsi ahlabela lengoma, uphuma yedvwa esicukwini agidza abheke khana ejaheni lakhe. Nala lelijaha Iimbukile kutsi ugidza njani. Utawutsi umlobokati nakefika kulo lelijaha lakhe, abe ahlabela kakhulu lesigatjana lesitsi: Phuma jaha lami, Phuma jaha lami ngikubone Phuma jaha lami Phuma jaha lami phumel'eba/eni Phuma ngikubuke bo ! Phumel' ebaleni. Nala lelijaha Iiyasukuma lisine kanye kanye nemlobokati walo. Dlamini (1995:169) lombono uwusekela kanje: I 179
The groom, who is also traditionally dressed, is part of the audience. However, he is finally invited to join his bride in the dancing towards the end of the dancing ceremony. Umlobokati nelijaha batawugidza bobabili, enkhundleni lapho babukwe bantfu bonkhe bantfu. Kutawutsi emva kwesikhatsi bagidza, bese umlobokati ubuyisela Iijaha lakhe lapho belihleti khona nalamanye emajaha. Umlobokati utawuchubeka agidze naletinye tingcugce nobe . bafati labasandza kwendza lababili nobe batsatfu. Umuntfu losuke abukwe kakhulu nguye umlobokati ngobe nguye umuntfu labafuna kumbona kakhulu kutsi ugidza njani. Bantfu labakhona emtsimbeni batawube bashaya tandla, balilitela ngalesikhatsi ahlabela, aphindze agidze ngekutimisela lokukhulu. Dlamini (1995:169) utsi: The perfomance marks the climax of the dancing ceremony and is where the bride has to display her skills in presenting traditional songs. Ngalesikhatsi lokubalulekile kugidza. Umlobokati uhlabela tingoma letahlukahlukene ngobe afuna kutigidza tonkhe. Ufuna kubonakale kutsi uyayati imihambo yesiSwati nekutsi Iisiko lakhe uyalati futsi uyalitsandza. Onkhe emehlo asuke atse njo kuye njengobe kulilanga lakhe. 4.11 KUGANA NGENKHOMO Uma umlobokati asacedzile kusinela wonkhe umuntfu lokhona enkhundleni, uyagana. Ngalesikhatsi umlobokati aseyintfombi aphuma lena ekhaya kabo, kuba khona emajaha lachuba inkhomo aye nayo lena lapho intfombi iya khona. Lenkhomo ikhishwa ngumnumzane welikhaya ati kutsi intfombi yakakhe kumele igane ngayo. Kugana ngenkhomo-ke esiSwatini ngiko lokuhle ngobe kubonakala lapho kutsi lomlobokati ubuya ekhaya lelinjani. Lenkhomo ichuba vena umlobokati lapho aya khona. Uma lenkhomo 180
- Page 152 and 153: sekwendlulele ngobe vena sewusedvut
- Page 155 and 156: UNGAPHANDLE LEMUTI WESISWATI Uma um
- Page 157 and 158: itewuhlatiywa sive netindvuna khona
- Page 159 and 160: 3. Ludziwo Iwemjoni. Loludziwo kuni
- Page 161 and 162: ngobe losandza kufika kumele ambite
- Page 163 and 164: usuke ungakapheleli uma ute sibaya.
- Page 165 and 166: 3.7.7 LITlE LEKUSILA Likhaya kumele
- Page 167 and 168: 4.0 UMTSIMBA 4.1 SINGENISO SEHLUKO
- Page 169 and 170: tjwala kodvwa banganatseli kudzakwa
- Page 171 and 172: itente ngembi kwekutsi ifike kuleti
- Page 173 and 174: ahlale bangakhulumi bantfu basemend
- Page 175 and 176: Uninatala wave kumele imentele konk
- Page 178 and 179: yentfombi, ayifihlwa, kumele kutsi
- Page 182 and 183: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 185 and 186: ngekuyivalelisa, emavi akhe atawuhl
- Page 187 and 188: Make lophetse umtsimba ubuka kahle
- Page 190: Umholi Likhorasi Sengikhalela babe,
- Page 193 and 194: loko. Bagidza bobabili khona bantfu
- Page 195 and 196: The practice among the traditional
- Page 197 and 198: Ukhorasi Umholi Likhorasi Umholi Li
- Page 199 and 200: Indlela lekavunule ngayo umlobokati
- Page 201: Nakusagidvwa bemndeni nebendzawo ba
- Page 205 and 206: 4.12 INHLABISAMTSIMBA KUHLATJWA KWE
- Page 207 and 208: sakhe. Labadzala batawutsatsa umlob
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211 and 212: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 213 and 214: kubonakale kutsi umlobokati ungenil
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
- Page 221 and 222: mbamba Iwawo langeke acitfwe naseku
- Page 223 and 224: Khumalo (1997:527) ubeka kanjena ma
- Page 225 and 226: akulingani naloku kwematibuko. Emat
- Page 229 and 230: Lengoma ihlatjelwa nje ikhombisa ku
- Page 231 and 232: ekutseni kusibopho kubo bobabili kw
- Page 233: Emva kwaloko kutawuta bafanyana nem
- Page 236 and 237: Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinko
- Page 238 and 239: Kutawutsi ngakusasa ekuseni inyongo
- Page 240 and 241: kodvwa kumele kutsi ngekuhamba kwes
- Page 242 and 243: atsandza indlela lakhulilseke ngayo
- Page 244: Lisikela utawusika ngalo tjani beku
- Page 247 and 248: aphakela kusale ngobe kunebantfwana
- Page 249: ngisho nobe ngabe bacabene nemyeni
The groom, who is also traditionally dressed, is part of<br />
the audience. However, he is finally invited to join his<br />
bride in the dancing towards the end of the dancing<br />
ceremony.<br />
Umlobokati nelijaha batawugidza bobabili, enkhundleni lapho babukwe<br />
bantfu bonkhe bantfu. Kutawutsi emva kwesikhatsi bagidza, bese<br />
umlobokati ubuyisela Iijaha lakhe lapho belihleti khona nalamanye emajaha.<br />
Umlobokati utawuchubeka agidze naletinye tingcugce nobe . bafati<br />
labasandza kwendza lababili nobe batsatfu. Umuntfu losuke abukwe<br />
kakhulu nguye umlobokati ngobe nguye umuntfu labafuna kumbona<br />
kakhulu kutsi ugidza njani. Bantfu labakhona emtsimbeni batawube<br />
bashaya tandla, balilitela ngalesikhatsi ahlabela, aphindze agidze<br />
ngekutimisela lokukhulu. Dlamini (1995:169) utsi:<br />
The perfomance marks the climax of the dancing<br />
ceremony and is where the bride has to display her skills<br />
in presenting traditional songs.<br />
Ngalesikhatsi lokubalulekile kugidza. Umlobokati uhlabela tingoma<br />
letahlukahlukene ngobe afuna kutigidza tonkhe. Ufuna kubonakale kutsi<br />
uyayati imihambo yesiSwati nekutsi Iisiko lakhe uyalati futsi uyalitsandza.<br />
Onkhe emehlo asuke atse njo kuye njengobe kulilanga lakhe.<br />
4.11 KUGANA NGENKHOMO<br />
Uma umlobokati asacedzile kusinela wonkhe umuntfu lokhona enkhundleni,<br />
uyagana. Ngalesikhatsi umlobokati aseyintfombi aphuma lena ekhaya kabo,<br />
kuba khona emajaha lachuba inkhomo aye nayo lena lapho intfombi iya<br />
khona. Lenkhomo ikhishwa ngumnumzane welikhaya ati kutsi intfombi<br />
yakakhe kumele igane ngayo. Kugana ngenkhomo-ke esiSwatini ngiko<br />
lokuhle ngobe kubonakala lapho kutsi lomlobokati ubuya ekhaya lelinjani.<br />
Lenkhomo ichuba vena umlobokati lapho aya khona. Uma lenkhomo<br />
180