LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
Kutawutsi emva kwekuhlaba lesahhukulu bese umtsimba uyasipheka. Usipheka ngetimbita letibuya ekhabojaha. Kutawutsi kupheka nekudla konkhe sekuphelile umtsimba uhaye ingoma yawo ubuyele emuva lapho ulibangise khona ekhabojaha. Bantfu bendzawo bayagcwala ekhaya kutewusingatsa umtsimba ngobe kuyatiwa kutsi nakunemtsimba kuyagidvwa, kugidvwa tingoma leticondzene nawo umtsimba. Dlamini (1995:167) ukubeka kanjena: Members of the society come in numbers to be entertained as they know that the group will be dancing on that afternoon. Lokujabulisako kutsi bantfu bagidza kube mnandzi kakhulu banike emehlo kudla kwawo. Kubamnandzi kubukela lomgidvo wemtsimba. Kusikhatsi lesingadzinwani. Wonkhe umuntfu uyatsandza kubukela ngalesikhatsi. Lebapheleketele umtsimba basuke bavunule kahle imvunulo yabo. Basho ngetidziya nemahiya abo lalungiselelwe wona lomcimbi. Emagcebesha wona akusakhulunywa ngawo ngobe asuke ahulelwe kahle ngebuhlalu lobumhlophe, lobubovu nalubuluhlata bese buyatfungwa kahle. Kuvamise kugidze labasikati. Emajaha lagidzako aba yimbijana. Lawa lekasuka awutsamele lomcimbi asuke ahlalise lijaha lekungilo lekugidzwelwa. Lijaha Iisuke Iilicobile nalo liphelele ngemvunulo yalo. Ingani nalo siyeta sikhatsi sale lapho litawugidza khona nemlobokati. Umlobokati vena sidvwaba sakhe sihlukile kulaba labanye labanye labampheleketele nobe lagidza nabo. Dlamini (1995:67) lombono uwufakazela kanjena: Her dress is different and enables anybody to identify her with ease. The most outstanding thing about her is that she has two balloon-like ornaments pinned on her hair. 175
Indlela lekavunule ngayo umlobokati yenta kutsi abonakale kalula kutsi nguye logidzako. Lokunye lokwenta kutsi ahluke kulaba labanye kutsi umlobokati usuke sekatfwele tinyongo letimbili enhloko. Umlobokati utawugidza nemtsimba wakhe. Nabafika lena khabojaha kusuke kuyimini lenkhulu lekungaba intsambama uma umtsimba utawukhonjiswa indzawo lelungiselwe kugidza. Dlamini (1995:168) utsi: When the group gets to the prepared yard for the main dancing, it starts singing and perfoming the "ummiso" perfomance. Umtsimba utawuhlabela tingoma letinyenti ngobe phela usuke ujabulisa bantfu labakhona kuleyo ndzawo. EmaSwati phela ayakwati kucamba tingoma ngobe konkhe lakuhlabelako kusuke kutigameko letike tawavelela. Letinye tingoma latihlabelako tiyankemba, telusizi, temmiso naletinye letihambelana nalomsebenti. Dlamini (1995:168) ubeka kanjena: They sing several songs which convey various messages, the first being the one that is led by the bride herself. Uma umtsimba ungena ekhabo jaha umlobokati uhlabela ingoma layihlabele ngayitolo nakatewucela inkhonto ekhabo jaha. Nangalesikhatsi umtsimba ubuya lena emfuleni umlobokati uyayiphindza futsi lengoma ayihlabele. Uma ayihlabela umtsimba wonkhe uyamemukela. Lengoma ayiphuphi solo kwatsi nhlo umlobokati ucela inkhonto uhlabelala yona, kute lenye langayihlabela. Umlobokati uyayiphindza ayihlabelele lengoma letsi: NGITEWUCEL'INKHONTO Uma umlobokati ahlabela lengoma usuke atewucela kukhonta kulomuti, ngayo lengoma. Uhlabela ngenhlitiyo lebuhlungu ngobe kungenteka kutsi 176
- Page 147 and 148: Ubuye Ubhayibheli likusho ngalokuso
- Page 150 and 151: A man treats his wifes father with
- Page 152 and 153: sekwendlulele ngobe vena sewusedvut
- Page 155 and 156: UNGAPHANDLE LEMUTI WESISWATI Uma um
- Page 157 and 158: itewuhlatiywa sive netindvuna khona
- Page 159 and 160: 3. Ludziwo Iwemjoni. Loludziwo kuni
- Page 161 and 162: ngobe losandza kufika kumele ambite
- Page 163 and 164: usuke ungakapheleli uma ute sibaya.
- Page 165 and 166: 3.7.7 LITlE LEKUSILA Likhaya kumele
- Page 167 and 168: 4.0 UMTSIMBA 4.1 SINGENISO SEHLUKO
- Page 169 and 170: tjwala kodvwa banganatseli kudzakwa
- Page 171 and 172: itente ngembi kwekutsi ifike kuleti
- Page 173 and 174: ahlale bangakhulumi bantfu basemend
- Page 175 and 176: Uninatala wave kumele imentele konk
- Page 178 and 179: yentfombi, ayifihlwa, kumele kutsi
- Page 182 and 183: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 185 and 186: ngekuyivalelisa, emavi akhe atawuhl
- Page 187 and 188: Make lophetse umtsimba ubuka kahle
- Page 190: Umholi Likhorasi Sengikhalela babe,
- Page 193 and 194: loko. Bagidza bobabili khona bantfu
- Page 195 and 196: The practice among the traditional
- Page 197: Ukhorasi Umholi Likhorasi Umholi Li
- Page 201 and 202: Nakusagidvwa bemndeni nebendzawo ba
- Page 203 and 204: The groom, who is also traditionall
- Page 205 and 206: 4.12 INHLABISAMTSIMBA KUHLATJWA KWE
- Page 207 and 208: sakhe. Labadzala batawutsatsa umlob
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211 and 212: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 213 and 214: kubonakale kutsi umlobokati ungenil
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
- Page 221 and 222: mbamba Iwawo langeke acitfwe naseku
- Page 223 and 224: Khumalo (1997:527) ubeka kanjena ma
- Page 225 and 226: akulingani naloku kwematibuko. Emat
- Page 229 and 230: Lengoma ihlatjelwa nje ikhombisa ku
- Page 231 and 232: ekutseni kusibopho kubo bobabili kw
- Page 233: Emva kwaloko kutawuta bafanyana nem
- Page 236 and 237: Inkomo kanina yaziwa ngokuthi yinko
- Page 238 and 239: Kutawutsi ngakusasa ekuseni inyongo
- Page 240 and 241: kodvwa kumele kutsi ngekuhamba kwes
- Page 242 and 243: atsandza indlela lakhulilseke ngayo
- Page 244: Lisikela utawusika ngalo tjani beku
- Page 247 and 248: aphakela kusale ngobe kunebantfwana
Indlela lekavunule ngayo umlobokati yenta kutsi abonakale kalula kutsi<br />
nguye logidzako. Lokunye lokwenta kutsi ahluke kulaba labanye kutsi<br />
umlobokati usuke sekatfwele tinyongo letimbili enhloko. Umlobokati<br />
utawugidza nemtsimba wakhe. Nabafika lena khabojaha kusuke kuyimini<br />
lenkhulu lekungaba intsambama uma umtsimba utawukhonjiswa indzawo<br />
lelungiselwe kugidza. Dlamini (1995:168) utsi:<br />
When the group gets to the prepared yard for the main<br />
dancing, it starts singing and perfoming the "ummiso"<br />
perfomance.<br />
Umtsimba utawuhlabela tingoma letinyenti ngobe phela usuke ujabulisa<br />
bantfu labakhona kuleyo ndzawo. EmaSwati phela ayakwati kucamba<br />
tingoma ngobe konkhe lakuhlabelako kusuke kutigameko letike tawavelela.<br />
Letinye tingoma latihlabelako tiyankemba, telusizi, temmiso naletinye<br />
letihambelana nalomsebenti. Dlamini (1995:168) ubeka kanjena:<br />
They sing several songs which convey various<br />
messages, the first being the one that is led by<br />
the bride herself.<br />
Uma umtsimba ungena ekhabo jaha umlobokati uhlabela ingoma layihlabele<br />
ngayitolo nakatewucela inkhonto ekhabo jaha. Nangalesikhatsi umtsimba<br />
ubuya lena emfuleni umlobokati uyayiphindza futsi lengoma ayihlabele.<br />
Uma ayihlabela umtsimba wonkhe uyamemukela. Lengoma ayiphuphi solo<br />
kwatsi nhlo umlobokati ucela inkhonto uhlabelala yona, kute lenye<br />
langayihlabela. Umlobokati uyayiphindza ayihlabelele lengoma letsi:<br />
NGITEWUCEL'INKHONTO<br />
Uma umlobokati ahlabela lengoma usuke atewucela kukhonta kulomuti,<br />
ngayo lengoma. Uhlabela ngenhlitiyo lebuhlungu ngobe kungenteka kutsi<br />
176