LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...
emndenini wakhabojaha. Utawutsi ngekutinikela bese wenta konkhe lokufanele kulowo mndeni. Uma umndeni umemukela utawugidza bese uyatekwa. Umtsimba esiSwatini akusiyo intfo yelijaha nentfombi kepha yintfo yemindeni lemibili seyihlangene nebantfu belusendvo. Kute umtsimba longentiwa likhaya linye kuphela, kepha kudzingeka imindeni lemibili kutsi ihlanganise tinhloko. Kulesinye sikhatsi lijaha Iiyamteka umfati lingamati, abe atiwa bodzadze walo. Lijaha Iisuke lisemsebentini, kutsi ngalesikhatsi Iifika libe lingatiboni tintfombi ngobe Iihlala sikhashana ekhaya. Intfombi nayo ngalokunjalo iye igidze ingalati. Kungumhambo wemaSwati nako loko ngobe kuyenteka. Kugidza kwemlobokati kuyintfo lemukelekako emaSwatini, kungiko kuteka lokuhle loko. Umlobokati ngalesikhatsi agidza ukhombisa Iikhono lakhe nekutsi vena ugidza kahle kanganani. Umlobokati longasilo lidliwa ugidzela lijaha lakhe kutsandze wonkhe umuntfu. Nalapho sekamlandza kulabanye labadvuna basina bobabili akhombisa kahle kutigcabha kwakhe ngobe vele abe ayati lentfo lasuke ayenta. Uma agidza kahle lijaha lakhe nebemndeni bajabula kakhulu ngobe ngiso sikhatsi lapho kumele akhombise khona bugabazi bakhe. Bemndeni ngaleso sikhatsi bamnika tipho batihlome enhloko yakhe ikakhulu imali. Kucela kwemlobokati inkhonto kusho intfo lenkhulu emtsimbeni wesiSwati. Kugana kwakhe ngenkhomo kukhombisa kona kutsi usuke ekhaya lelime kahle ngobe uma ete inkhomo umlobokati uyaye agane ngebulongo. Bulongo kulesigaba sekugidza kwemlobokati busho kungabi nayo inkhomo latayikhipha yalapho agane khona. Kuye kube kuhle ngobe kuliciniso kutsi umlobokati ugane ngenkhomo. Uma ugidza umtsimba usuke usachuba Iona Iisiko lekumele ulente lelikuchubekela khona ekumekezeni. EsiSwatini kunetintfo lekumele intfombi 149
itente ngembi kwekutsi ifike kuletinye. Tikhona tigaba longeke utengce ungakenti lokunye. 4.2 KUYALWA KWENGCUGCE (INTFOMBI) Ekukhuleni kwayo intfombi unina kanye nebemndeni batsatsa indzima lebalulekile kakhulu. Lemfundziso, intfombi inikwa yona isakhulu. Ngiyo letayilungiselela indlela lenhle uma seyikhulile iya emendvweni. Imiyalo yenina ngiyo lesebenta kakhulu, labadzala batawumane bengete uma sekufike sikhatsi sekutsi iphume. Unina wentfombi uyiyala onkh' emalanga intfombi yakhe ayitjele kutsi loku kwentiwa kanje. Leyo miya!o kumele ihlale ikhona engcondvweni yentfombi ngobe ngiyo lemiyalo letakwenta kutsi ikhone kumelana nesimo sasemendvweni. Intfombi uma unina ahleti nayo uyifundzisa kwenta lokuhle ngaso sonkhe sikhatsi ngobe ati kutsi ngalelinye Iilanga nayo itakuba ngumfati welikhaya layo. Unina ucala kuyiyala ingakahambi, isakhula ngobe ati kutsi umuntfu akagudluki kalula kumiyalo lakhule ayati. Khumalo (1995:175) utsi : Ukhalo lokuyalwa komntwana ngonina Iwenaba njalo ukuba kuze kube wusuku Jokuphuma kwakhe. Lesiceshana lesingenhla siveta kona kutsi unina wentfombi unesikhatsi lesidze kakhulu sekuyala umntfwanakhe ngaloku lokutawudzingeka kuye. Unina umyala ngetikhatsi tonkhe umntfwanakhe ngobe nguye futsi lamfundzisa kupheka nekwenta leminye imisetjentana lemlungiselela kuba ngumfatL Unina ekhaya uyinika imiyalo lemihle lekungiyo ngobe ati kutsi nakungonakala, itfolakale ingenti tintfo ngendlela lengiyo, kutawenta kutsi kubukeke kwangatsi bekangayifundzisi kahle. Intfombi nayo itsi nayitjelwa intfo iyente njengobe injalo ngobe ifuna kutsi unina angaphoceki ngekuhamba kwesikhatsi kutsiwe abengenti kahle. Uma intfombi itawuphuma iyekwendza bantfu belusendvo nabomakhelwane batsatsa 150
- Page 120: Should a wife be laZ'h neglect her
- Page 123 and 124: makoti lomdzala lomendlalelako phas
- Page 125 and 126: kutsi kwenteke. Gogo njengobe bekus
- Page 127 and 128: 3.4 TIGABA TALABADVUNA 3.4.1 UMFANA
- Page 129: Kulesinye sikhatsi kungaze kubukeke
- Page 132: Kuba lijaha kutsatsa iminyaka lemin
- Page 135 and 136: 3.4.4 UMKHWENYANE I UMKHWENYEWETFU
- Page 137 and 138: Nasekakhulelwe uyamteka nave amgidz
- Page 139 and 140: lridvodza kushiwo umuntfu lomdvuna
- Page 141 and 142: iye ifune tihlati tekwenta kutsi si
- Page 143 and 144: alungiselela umndeni kudla. Uma kum
- Page 145 and 146: sekungene tembatfo talabamhlophe ke
- Page 147 and 148: Ubuye Ubhayibheli likusho ngalokuso
- Page 150 and 151: A man treats his wifes father with
- Page 152 and 153: sekwendlulele ngobe vena sewusedvut
- Page 155 and 156: UNGAPHANDLE LEMUTI WESISWATI Uma um
- Page 157 and 158: itewuhlatiywa sive netindvuna khona
- Page 159 and 160: 3. Ludziwo Iwemjoni. Loludziwo kuni
- Page 161 and 162: ngobe losandza kufika kumele ambite
- Page 163 and 164: usuke ungakapheleli uma ute sibaya.
- Page 165 and 166: 3.7.7 LITlE LEKUSILA Likhaya kumele
- Page 167 and 168: 4.0 UMTSIMBA 4.1 SINGENISO SEHLUKO
- Page 169: tjwala kodvwa banganatseli kudzakwa
- Page 173 and 174: ahlale bangakhulumi bantfu basemend
- Page 175 and 176: Uninatala wave kumele imentele konk
- Page 178 and 179: yentfombi, ayifihlwa, kumele kutsi
- Page 182 and 183: Umholi Likhorasi Umholi Likhorasi U
- Page 185 and 186: ngekuyivalelisa, emavi akhe atawuhl
- Page 187 and 188: Make lophetse umtsimba ubuka kahle
- Page 190: Umholi Likhorasi Sengikhalela babe,
- Page 193 and 194: loko. Bagidza bobabili khona bantfu
- Page 195 and 196: The practice among the traditional
- Page 197 and 198: Ukhorasi Umholi Likhorasi Umholi Li
- Page 199 and 200: Indlela lekavunule ngayo umlobokati
- Page 201 and 202: Nakusagidvwa bemndeni nebendzawo ba
- Page 203 and 204: The groom, who is also traditionall
- Page 205 and 206: 4.12 INHLABISAMTSIMBA KUHLATJWA KWE
- Page 207 and 208: sakhe. Labadzala batawutsatsa umlob
- Page 209 and 210: ninobabili kepha uma lengoma. Lutsa
- Page 211 and 212: Sigaba lesilandzelako nasacedzile k
- Page 213 and 214: kubonakale kutsi umlobokati ungenil
- Page 217 and 218: Insulamnyembeti iyakhishwa nobe nga
emndenini wakhabojaha. Utawutsi ngekutinikela bese wenta konkhe<br />
lokufanele kulowo mndeni. Uma umndeni umemukela utawugidza bese<br />
uyatekwa.<br />
Umtsimba esiSwatini akusiyo intfo yelijaha nentfombi kepha yintfo<br />
yemindeni lemibili seyihlangene nebantfu belusendvo. Kute umtsimba<br />
longentiwa likhaya linye kuphela, kepha kudzingeka imindeni lemibili kutsi<br />
ihlanganise tinhloko. Kulesinye sikhatsi lijaha Iiyamteka umfati lingamati,<br />
abe atiwa bodzadze walo. Lijaha Iisuke lisemsebentini, kutsi ngalesikhatsi<br />
Iifika libe lingatiboni tintfombi ngobe Iihlala sikhashana ekhaya. Intfombi<br />
nayo ngalokunjalo iye igidze ingalati. Kungumhambo wemaSwati nako loko<br />
ngobe kuyenteka. Kugidza kwemlobokati kuyintfo lemukelekako<br />
emaSwatini, kungiko kuteka lokuhle loko. Umlobokati ngalesikhatsi agidza<br />
ukhombisa Iikhono lakhe nekutsi vena ugidza kahle kanganani. Umlobokati<br />
longasilo lidliwa ugidzela lijaha lakhe kutsandze wonkhe umuntfu. Nalapho<br />
sekamlandza kulabanye labadvuna basina bobabili akhombisa kahle<br />
kutigcabha kwakhe ngobe vele abe ayati lentfo lasuke ayenta. Uma agidza<br />
kahle lijaha lakhe nebemndeni bajabula kakhulu ngobe ngiso sikhatsi lapho<br />
kumele akhombise khona bugabazi bakhe. Bemndeni ngaleso sikhatsi<br />
bamnika tipho batihlome enhloko yakhe ikakhulu imali.<br />
Kucela kwemlobokati inkhonto kusho intfo lenkhulu emtsimbeni wesiSwati.<br />
Kugana kwakhe ngenkhomo kukhombisa kona kutsi usuke ekhaya lelime<br />
kahle ngobe uma ete inkhomo umlobokati uyaye agane ngebulongo.<br />
Bulongo kulesigaba sekugidza kwemlobokati busho kungabi nayo inkhomo<br />
latayikhipha yalapho agane khona. Kuye kube kuhle ngobe kuliciniso kutsi<br />
umlobokati ugane ngenkhomo.<br />
Uma ugidza umtsimba usuke usachuba Iona Iisiko lekumele ulente<br />
lelikuchubekela khona ekumekezeni. EsiSwatini kunetintfo lekumele intfombi<br />
149