LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ... LUCWANINGO LOLUNZULU LOLUMAYELANA NEKUBALULEKA ...

uzspace.uzulu.ac.za
from uzspace.uzulu.ac.za More from this publisher
06.05.2013 Views

titilungisele nekugidza, tihlale onkhe emalanga latawuhlalwa nakupheleketelwa intsanga yato. Konkhe loku kudzinga kulungiselelwa. Kungako kubukeka kukuhle kutsi kumenywe bantfu labanyenti. Bantfu labapheleketela ingcugce baba Iidlanzana. Dlamini (1995:167) utsi : The group can be as large as above fifty. Lelicembu lelipheleketele liba sishoshomane emajaha. Bantfu lebaba banyentana ngematjitji, tingcugce, emachikiza kanye nalebatsandza kwendza lebasesebasha, ngobe kumele kutsi bagidze. Tihlobo nato atisali ngobe kumele tibe khona nakupheleketelwa sinini sato. Emajaha nawo aba khona kutewusita ngemisebenti ledzinga labadvuna nekugidza. Dlamini (1995:167) utsi : The group consist of her relatives and people from the neighbourhood The majority are the young girls and married middle age women. Male are there but they are few. Lombono waDlamini (1995) usekela kona kutsi ingcugce ipheleketelwa bantfu labanjani uma iyawukwendza. Ngesintfu tjwala abusali uma kunemisebenti letsite, kungaba kuphahla, kugidza, umtsimba nalokunye. Dlamini (1995:38) uyawufakazela natsi: AlmostSwazi functions and ceremonies are accompanied by traditional beer called "umcombotsr EmaSwati tjwala abatisa kakhulu ngobe kute langakwenta nakute tjwala. Tjwala esiveni semaSwati sinatfo lesinatfwa nangabe bantfu bajabulile nobe batihlalele emakhaya abo. Umnumzane uyabunatsa tjwala nebangani. Intfombi-ke yona kumele yati kutsi lapho iya khona kumele kutsi tjwala buhlale bukhona ngobe nalabavakashile bayanikwa. Nebafati bayabunatsa 147

tjwala kodvwa banganatseli kudzakwa. Phela tjwala besintfu bungemahewu. Babunatsela imphilo nekwesutsa ngobe abulambisani. EmaSwati nakunemtsimba ayanatsa ngobe kuyindlela yabo yekukhombisa kutsi awujabulele njani lomsebenti wawo. Lokunye kutsi emva kwekugidza basuke bakhatsele kakhulu ngaloko tjwala bucedza kudzinwa ngobe kutawutsi emva kwekunatsa, balale labanatsile bese kuyaphumuleka. Tjwala besintfu bucedza kukhatsateka nekudzinwa. Kulisiko kutsi intfombi uma ihamba iyawukwendza ibe ikwati kwenta yonkhe imisebenti yasemtini ngobe kutawumele kutsi iyente, yentele bekhakhayo. Gogo Magongo (2001) ubeka kanjena: Imiyalo lenikwa yona intfombi kumele kutsi ihlale iyati rutsi iyihloniphe ngobe intfombi ingaze iphume ekhaya akumelanga kutsi iphindze ibuyele emuva, kumele ihlale nobe kumatima ngobe kuyintfo leyifungele, yatsi itawucinisela. Njengobe isuke iyawukwendza, kuhle kutsi yente konkhe lokufanele kuze kutsi ingahlambalati uyise emuva. Emahlazo onkhe lengahle iwente atawuveta kabi uyise. Kungako uma iphuma intfombi uyise uyiyala kakhulu ngobe angafuni kuhlambalateka. Uma iphuma intfombi isuke seyitsetse sigaba lesinye ngobe isuke ifuna kuba ngumfati ibe nelikhaya lava nebantfwana. Lesigaba sihle kakhulu ngobe emaSwati ayatsandza kutsi tintfombi tibokwendza khona kutewubonakala kahle kutsi tingebafati futsi tinemakhaya ato. Kuyintfo lenhle, lemcoka, lebalulekile nalelisiko kutsi umuntfu lomsikati ekugcineni asitsatse lesincumo sekugidza atekuba ngumfati. Ngemihambo yesiSwati kuhle kutsi umuntfu agidze nobe atekwe ngawo umtsimba. EmaSwati lelisiko alichakambisa kakhulu ngobe ayati kutsi kuteka lokuhle ngiko kugidza umtsimba. Umtsimba yindlela umlobokati atinikela ngayo 148

titilungisele nekugidza, tihlale onkhe emalanga latawuhlalwa<br />

nakupheleketelwa intsanga yato. Konkhe loku kudzinga kulungiselelwa.<br />

Kungako kubukeka kukuhle kutsi kumenywe bantfu labanyenti. Bantfu<br />

labapheleketela ingcugce baba Iidlanzana. Dlamini (1995:167) utsi :<br />

The group can be as large as above fifty.<br />

Lelicembu lelipheleketele liba sishoshomane emajaha. Bantfu lebaba<br />

banyentana ngematjitji, tingcugce, emachikiza kanye nalebatsandza<br />

kwendza lebasesebasha, ngobe kumele kutsi bagidze. Tihlobo nato atisali<br />

ngobe kumele tibe khona nakupheleketelwa sinini sato. Emajaha nawo aba<br />

khona kutewusita ngemisebenti ledzinga labadvuna nekugidza. Dlamini<br />

(1995:167) utsi :<br />

The group consist of her relatives and people from the<br />

neighbourhood The majority are the young girls and<br />

married middle age women. Male are there but they are<br />

few.<br />

Lombono waDlamini (1995) usekela kona kutsi ingcugce ipheleketelwa<br />

bantfu labanjani uma iyawukwendza. Ngesintfu tjwala abusali uma<br />

kunemisebenti letsite, kungaba kuphahla, kugidza, umtsimba nalokunye.<br />

Dlamini (1995:38) uyawufakazela natsi:<br />

AlmostSwazi functions and ceremonies are<br />

accompanied by traditional beer called<br />

"umcombotsr<br />

EmaSwati tjwala abatisa kakhulu ngobe kute langakwenta nakute tjwala.<br />

Tjwala esiveni semaSwati sinatfo lesinatfwa nangabe bantfu bajabulile nobe<br />

batihlalele emakhaya abo. Umnumzane uyabunatsa tjwala nebangani.<br />

Intfombi-ke yona kumele yati kutsi lapho iya khona kumele kutsi tjwala<br />

buhlale bukhona ngobe nalabavakashile bayanikwa. Nebafati bayabunatsa<br />

147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!